Tuổi trẻ Hong Kong
Tuổi trẻ Hong Kong đã cho cả thế giới biết được thế nào là "đại" biểu tình ôn hòa. Hàng triệu người tham gia xuống đường một cách hòa nhã, trật tự, kỷ luật và văn minh đến mức dọn dẹp sạch sẽ rác bẩn sau biểu tình, nhưng không kém phần ấn tượng với những khẩu hiệu, tranh ảnh, đồng phục... cực kỳ thu hút và rực rỡ. Cũng không quá khi cho rằng "biểu tình Hong Kong" là một mẫu mực về biểu tình mà bất cứ quốc gia nào cũng nên học hỏi.
Khởi đầu như mơ khiến giới trẻ Hong Kong thu hút được sự chú ý của cả nhân loại. Họ không chỉ ngưỡng mộ vì dân trí, sự dũng cảm của giới trẻ Hong Kong, mà họ còn kỳ vọng vào một thay đổi mang tính bước ngoặt, đó là làm suy yếu, thậm chí dẫn đến sự sụp đổ của chế độ độc tài lớn nhất hành tinh : Trung Quốc cộng sản.
Ước mơ của nhân loại càng được củng cố, khi Hong Kong qua các cuộc biểu tình, giới thiệu được một loạt gương mặt trẻ trung, đầy tiềm năng, không ai có thể phủ nhận sự tự tin, lòng dũng cảm, tinh thần trách nhiệm cao nhất ở họ. Họ xứng đáng trở thành những người lãnh đạo chính trị trong một tương lai không xa.
Tuy nhiên, khi cuộc biểu tình kéo dài qua nhiều tháng thì "bạo lực" bắt đầu xuất hiện, và ngày càng leo thang. Những hình ảnh "đốt phá", "máu chảy", "gậy gạch"... thay thế cho những hình ảnh "trật tự", "sạch sẽ"... diễn ra trước đó không lâu. Nó khiến mọi hoạt động ở Hong Kong trở nên tê liệt, biến trung tâm tài chính quốc tế hoặc "trung tâm biểu tình ôn hòa mẫu mực quốc tế" thành trung tâm bạo lực quốc tế với hình ảnh đối đầu đẫm máu giữa người biểu tình và cảnh sát diễn ra hàng ngày. Tuổi trẻ Hong Kong bắt đầu mất phương hướng.
Sinh viên Đại học bách khoa Hong Kong đối đầu với cảnh sát.
Không rõ các lãnh đạo biểu tình trẻ tuổi hoặc các chính trị gia, trí thức, doanh nhân đứng sau lưng vừa mới tỏa sáng trước đó không lâu, có dự đoán và đưa ra những kịch bản xấu như lúc này chưa ? Hoặc có phải vì họ chưa thống nhất được mục tiêu và phương án tiếp theo hay không, mà gần như từ khi bạo lực leo thang họ không có bất kỳ tuyên bố hay hành động gì để tác động đến người biểu tình, chính quyền, hòng giảm thiểu thiệt hại và tháo gỡ bế tắc hiện tại. Điều đó cho thấy sự bối rối của giới trẻ Hong Kong ? Thật khó có thể phủ nhận điều này, trừ trường hợp giới trẻ sẵn sàng lao vào cuộc chiến "bạo lực" với một kẻ sành sỏi nhất về khoản này (Trung Quốc).
Có một tin vui với giới trẻ Hong Kong đó là hai viện quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua dự luật Hong Kong và chỉ còn đợi tổng thống Mỹ ký phê duyệt để chính thức có hiệu lực. Tuy nhiên, giới trẻ Hong Kong cũng phải cảnh giác vì sự ủng hộ của người đứng đầu Nhà Trắng nhiều khả năng bị chi phối bởi hiệp định thương mại Mỹ - Trung (để chấm dứt thương chiến).
Sự lọc lõi của Tập
Trái với khởi đầu như mơ của giới trẻ Hong Kong, có vẻ Tập Cận Bình đối đầu với biểu tình Hong Kong một cách chậm chạp, nhún nhường và có thể cho là mất mặt khi phải rút lại luật dẫn độ mà Hong Kong đã ký với cả chục nước.
Tuy nhiên, Tập có kinh nghiệm đàn áp vào bậc nhất lịch sử đương đại, với hàng loạt thành tích trải dài từ Tân Cương đến Tây Tạng. Gần đây có một hồ sơ đàn áp của Đảng cộng sản Trung Quốc bị rò rỉ, trong đó Tập nổi bật với những quyết định, chỉ đạo cứng rắn và tinh quái. Do đó, sẽ thật là thiếu sót nếu như chúng ta không quan sát kỹ những hành động của kẻ có khuôn mặt "lạnh lùng" : Tập Cận Bình.
Tập chỉ đạo đàn áp ngày càng mạnh tay, đặc biệt là sau khi Thổ Nhĩ Kỳ tấn công đồng minh "vào sinh ra tử" với Mỹ ở Iraq và Syria : người Kurd, và đó cũng chính là thời điểm mà người Anh đang luẩn quẩn trong "mớ bòng bong" Brexit. Rõ ràng Tập đã có lý khi Mỹ và khối quân sự hùng mạnh do Mỹ lãnh đạo - NATO làm ngơ khi Thổ Nhĩ Kỳ thực hiện cuộc chiến phi lý cướp đi hàng nghìn mạng sống và hàng trăm nghìn nơi ăn chốn ở của thường dân, thì không có lý gì để can thiệp vào một cuộc đàn áp "vừa phải" với sự hi sinh tới lúc này là vài mạng người.
Người viết cũng thấy vô cùng kỳ lạ khi người Việt rất nhiệt tình lên án việc đàn áp ở Hong Kong, nhưng gần như im lặng khi Thổ tấn công người Kurd và gây nên thương vong gấp hàng ngàn lần. Một điều đáng buồn là trong những ngày người biểu tình Hong Kong bị đàn áp dữ dội nhất, thì tổng thống Mỹ - Donald Trump lại bận rộn với việc viết và xóa các tweets ủng hộ nghị sĩ đảng Cộng hòa đang bị thất thế ở các bang có truyền thống ủng hộ đảng Cộng hòa. Chắc chắn Tập Cận Bình sẽ rất hài lòng và yên tâm khi thấy Trump làm như vậy.
Tập Cận Bình còn cho thấy sự lọc lõi khi kiên trì động viên, củng cố tinh thần cho đặc khu trưởng Lâm Trịnh Nguyệt Nga và bộ máy hành chính Hong Kong. Có vẻ như việc làm này đã phát huy tác dụng mỹ mãn, khi cảnh sát Hong Kong không hề nao núng đàn áp đồng hương của mình, nhưng vẫn giữ được bình tĩnh để không tạo ra một Thiên An Môn thứ hai.
Biểu tình "ôn hòa" chỉ là sản phẩm của giới trẻ Hong Kong và những người biểu tình chân chính, nhưng biểu tình "bạo lực" chắc chắn có sự đóng góp đáng kể của những kẻ được an ninh Trung Quốc đào tạo bài bản. Có lẽ chúng đã trà trộn, dụ dỗ, kích động, khiêu khích... các bạn trẻ Hong Kong sử dụng các phương tiện bạo lực.
Chúng ta cũng không thể không kể đến việc Tập kiên trì suy nghĩ và luôn đưa ra những đạo luật dễ gây kích động và làm mồi nhử để các bạn trẻ sa lưới "bạo lực". Chẳng hạn như để đối phó yêu sách "đòi bầu cử tự do Đặc khu trưởng" mà Tập thừa biết trong "Luật cơ bản Hong Kong (mà đa số thế giới ủng hộ) có Điều 45 quy định "mục tiêu tối hậu" là người Hong Kong phải có toàn quyền bầu cử phổ thông để bầu chọn đặc khu trưởng. Nhưng trước 1997 thì nước Anh vẫn chỉ định người đứng đầu Hong Kong và đến 2014 Ban Thường vụ Trung Quốc ra quyết định ngày 31/8/2014, xác lập khuôn khổ thực thi quyền bầu cử phổ thông cho người dân Hong Kong. Quyết định này trở thành điểm bùng phát cho các cuộc biểu tình của sinh viên trong phong trào Dù Vàng và đến bây giờ vẫn chưa đạt được thỏa hiệp để thực hiện "mục tiêu tối hậu" trong điều 45 Luật cơ bản Hong Kong. Một cách không chính thức nhưng Tập có thể nguỵ biện với thế giới rằng : tại sao người Hong Kong không đòi hỏi bầu cử phổ thông khi còn là thuộc địa của Anh, mà lại gay gắt đòi hỏi bây giờ và dù sao họ (Trung Quốc) đã đưa ra đề nghị nhưng chưa tìm được tiếng nói chung với Hong Kong. Còn về luật "dẫn độ" thì rõ rằng Tập đã phần nào thành công khi dẫn dắt cuộc biểu tình đến một mức độ bạo lực cao nhất, khó tưởng tượng nhất của cả thế giới. Tất nhiên là thế giới với cảm tình mạnh mẽ với giới trẻ Hong Kong và ghẻ lạnh Trung Quốc, sẽ lên án Tập kịch liệt, nhưng nếu xét về lý thì những gì Tập gây ra là chuyện chẳng đặng đừng và thương vong cũng không đáng kể so với một quốc gia thành viên NATO (Thổ Nhĩ Kỳ).
Rõ ràng sự lọc lõi của một kẻ đứng đầu tổ chức cộng sản lớn nhất thế giới và kinh nghiệm đàn áp dân chủ, nhân quyền ở qui mô lớn và trong thời gian rất dài, đã giúp Tập có được lợi thế hơn bất kỳ ai. "Bài ruột" kiên trì chịu đựng để chờ đợi đối thủ bộc lộc những điểm yếu, sai lầm và ra tay một cách "kiềm chế" bạo lực, "tối thiểu" hóa thương vong đã khiến giới trẻ Hong Kong bối rối và mất phương hướng. Cũng như khiến phương Tây không có nhiều lý do để lên án hoặc trừng phạt Trung Quốc một cách nặng nề như mong đợi của những người yêu chuộng tự do, dân chủ.
Kết quả
Trái với hầu hết nhận định của người Việt yêu chuộng tự do, dân chủ. Biểu tình Hong Kong đang đi vào bế tắc và bất lợi cho những người biểu tình. Từ hàng triệu người bây giờ chỉ còn vài trăm người "chiến đấu đến cùng" ở Đại học Bách khoa, sau đó chính những người này cũng trốn dần và chỉ còn vài chục đến 100 người, đa số trong đó là học sinh, sinh viên. Với những con số không biết nói dối, chúng ta có thể khẳng định phong trào biểu tình đang có nguy cơ "tan rã". Quả bóng của cuộc đối đầu đã được Tập Cận Bình đá sang phía lãnh đạo biểu tình. Bước ngoặt chỉ có thể diễn ra nếu các lãnh đạo này tìm ra được một giải pháp đặc biệt có thể đảo chiều thế trận.
Việt Nghĩa
(22/11/2019)