Tính đến ngày 18/3, trên thế giới đã có gần 200.000 người nhiễm Covid-19 và gần 8.000 người tử vong, trong đó nặng nhất là Trung Quốc với 3.200 người chết và sau đó là Ý với hơn 2.500 người tử vong. Hầu hết các nước trên thế giới đã đóng cửa biên giới trong đó có Mỹ, EU và cả Việt Nam.
Hậu quả mà dịch cúm Covid-19 để lại cho thế giới là vô cùng khủng khiếp mà chưa ai có thể hình dung ra được.
Hôm 09/03, giá dầu thô giảm xuống 34 USD một thùng, khiến đồng rúp của Nga mất giá mạnh, hiện tại xuống gần 80 RUB/1 USD. Với giá dầu này Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) cho biết là họ sẽ mất khoảng 3 tỉ USD trong năm 2020. Tuy nhiên giá dầu sẽ còn tiếp tục giảm trong thời gian tới, ngày 16/3 giá dầu thô Brent chỉ còn 30 USD/thùng.
Giá dầu thô chỉ còn 30 USD/thùng trong phiên giao dịch hôm 16/3/2020
Tính từ ngày 14/2 đến 13/3/2020, chỉ số chứng khoán Mỹ Dow Jones đã mất trên 21%. Chỉ số chứng khoán VN-Index lao dốc mạnh, giảm 18,7%, từ 935 điểm xuống 761 điểm, mốc thấp nhất từ tháng 11/2017.
Sáng 16/3, giờ Mỹ, chỉ số Dow Jones đã mất hơn 10% trong khi chỉ số S&P 500 cũng giảm 10,6%, Nasdaq giảm 10,5%, theo Hãng tin AFP. Thị trường chứng khoán thế giới cũng giảm 8%, giá dầu giảm 10%, thậm chí giá vàng cũng bị ảnh hưởng. Nhưng việc bán tháo vẫn tiếp tục sau khi thị trường bị đình chỉ 15 phút, khiến Dow Jones mất gần 3.000 điểm hay 12,9%, tỷ lệ giảm tồi tệ nhất kể từ năm 1987.
Mỹ lập tức hạ lãi suất xuống 0% và bơm thêm 1.000 tỉ USD vào thị trường. Theo các nhà phân tích và giới đầu tư thì họ không coi động thái của FED là hành động giải cứu mà là sự chuẩn bị cho tình huống có thể rất xấu sắp tới. "Họ đã tạo ra nỗi sợ, chứ không phải niềm tin", nhà phân tích Patrick O'Hare nhận định. Michael Hewson, Trưởng bộ phận phân tích thị trường tại công ty phân tích thị trường CMC, trụ sở tại Anh, đã mô tả động thái phối hợp lần này là vội vã tung hết mọi các quân bài ra "chỉ nhấn thêm sự nghiêm trọng của những cú sốc kinh tế sắp xảy ra".
Chỉ số Dow Jones hôm 16/3 mất gần 3.000 điểm hay 12,9%, tỷ lệ giảm tồi tệ nhất kể từ năm 1987.
Covid-19 là một cuộc khủng hoảng "vô tiền khoáng hậu" chưa từng xảy ra trên thế giới trong vài chục năm trở lại đây. Kinh tế thế giới sẽ suy thoái và khủng hoảng nghiêm trọng. Hạ lãi suất, bơm thêm tiền đều chỉ là những vũ khí đã cũ và hết thiêng. Không còn thuốc chữa cho cuộc khủng hoảng này. Thế giới sẽ phải xét lại một cách cơ bản và toàn diện về chủ nghĩa tân phóng khoáng, đề cao tự do và lợi nhuận tối đa. Phong trào toàn cầu hóa đã phá vỡ biên giới các quốc gia. Các công ty đa quốc không có tổ quốc mà chỉ biết đến lợi nhuận. Lòng tham của con người đã vượt quá giới hạn và đang đe dọa tương lai của loài người.
"Bàn tay vô hình" của Adam Smith chính là các giá trị đạo đức của Thiên chúa giáo đã bị chủ nghĩa phóng khoáng và internet công phá dữ dội. Cả thế giới quay cuồng theo đồng tiền, ngay cả đạo đức của giới chính trị gia nói chung và của các nguyên thủ quốc gia nói riêng cũng không còn được chú trọng, Donald Trump là một ví dụ. Việt Nam cũng vậy, ai kiếm được nhiều tiền là người đó giỏi còn mọi giá trị khác đều… không có giá trị.
Không ít người Việt Nam tự hào vì chính phủ đã chống dịch Covid-19 giỏi, cho đến giờ Việt Nam chỉ có gần 70 ca nhiễm và chưa có ai tử vong. Thậm chí nhiều người Việt Nam ở nước ngoài tìm cách quay về nước để được an toàn. Ông phó thủ tướng Vũ Đức Đam bỗng trở thành người hùng. Không ít người cho rằng các chế độ độc tài chống dịch giỏi hơn các nước dân chủ khi trung tâm của dịch cúm đã chuyển sang Châu Âu sau khi tàn phá thành phố Vũ Hán, Trung Quốc.
Ý bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19 do có nhiều công nhân Trung Quốc sang làm việc trong dự án Vành đai và Con đường.
Lý do Châu Âu bị ảnh hưởng nặng nề từ dịch cúm Covid-19 là vì Châu Âu có nhiều người già trong khi Trung Quốc rất ít người già. Sở dĩ Covid-19 hoành hành từ Ý và Iran là do hai nước này có nhiều công nhân Trung Quốc sang làm những công trình xây dựng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường. Rồi từ Ý dịch lan ra các nước Châu Âu khác vì không còn biên giới. Pháp bị nặng vì có nhiều du khách. Pháp là nước được du khách thăm viếng nhiều nhất thế giới.
Đúng là cho tới giờ, rất may là Việt Nam chưa bị thiệt hại về nhân mạng. Rất mong đây là sự thật và cầu mong cho chúng ta không bị thiệt hại hơn. Dù vậy, Việt Nam là một trong những nước bị thiệt hại lớn nhất trong dịch cúm Covid-19 này. Lý do như chúng tôi đã trình bày nhiều lần, Việt Nam có nền kinh tế quá phụ thuộc vào bên ngoài. Ví dụ, mỗi ngày Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc một lượng hàng trị giá 320 triệu USD, chủ yếu là nguyên vật liệu để gia công và xuất khẩu. Đồng thời mỗi ngày Việt Nam cũng xuất sang Trung Quốc một lượng hàng là nông hải sản trị giá 115 triệu USD. Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam là 500 tỉ USD với nền kinh tế có GDP hơn 200 tỉ USD. Như vậy ngoại thương Việt Nam lớn hơn ngưỡng an toàn cho phép (50% GDP) đến 5 lần. Kinh tế Việt Nam hoàn toàn phụ thuộc vào bên ngoài.
Dịch cúm Covid-19 là tai họa từ trên trời rơi xuống khiến cho cả thế giới khốn đốn và điều đó ảnh hưởng nặng nề đến Việt Nam. Ngành du lịch sẽ "chết lâm sàng" trong một thời gian dài kéo theo các ngành nghề phục vụ du lịch như khách sạn, nhà hàng, quán xá… Lĩnh vực bất động sản sẽ đóng băng và tất cả những ai vay mượn tiền ngân hàng để đầu tư vào đất sẽ trả giá nặng. Đây là hậu quả của việc thả lỏng thị trường bất động sản của chính quyền Việt Nam. Gần như mọi nguồn lực của Việt Nam đều đổ vào đất, bất cứ ai có tiền đều sở hữu nhiều đất vì đây là lĩnh vực dễ kiếm tiền nhất và nhàn hạ nhất. Hưởng lợi nhiều nhất và phất lên nhanh nhất nhờ đất là các quan chức cộng sản và các đại gia đỏ, sân sau của các quan chức. Chúng tôi đã cảnh báo rất nhiều về việc này nhưng có lẽ không ai buồn nghe.
Hầu hết các tập đoàn kinh tế đình đám của Việt Nam đều kiếm tiền nhờ mảng bất động sản như khách sạn, resort, các khu nghĩ dưỡng, du dịch… Khi bất động sản rơi vào tình trạng đóng băng kéo dài thì khó khăn sẽ đè nặng lên họ và không phải ai cũng có thể vượt qua vì cuộc khủng hoảng Covid-19 kéo dài chưa biết bao giờ kết thúc và nếu kết thúc thì hậu quả của nó sẽ vô cùng lớn. Covid-19 sẽ thay đổi thế giới.
Các công ty, xí nghiệp Việt Nam sẽ nhanh chóng rơi vào cảnh đóng cửa và công nhân sẽ thất nghiệp hàng loạt vì không còn nguyên vật liệu để sản xuất và sản xuất ra cũng không ai mua. Covid-19 sẽ ảnh hưởng đến hàng chục triệu người dân Việt Nam. Đã bắt đầu xảy ra hiện tượng người giàu… hết tiền tiêu vì bao nhiêu tài sản nằm hết trong bất động sản. Người nghèo và giai cấp công nhân - nông dân Việt Nam hầu như không có tiền của tích trữ nên làm đến đâu ăn đến đấy. Nếu phải nghỉ việc dài dài thì không biết họ xoay xở thế nào… Thế nên, chớ vội mừng và "tự hào" vì Việt Nam chưa có ai bị chết vì Covid-19. Tất cả chỉ mới là giai đoạn đầu. Khó khăn đang còn ở phía trước.
Chính quyền Việt Nam không có nhiều lựa chọn. Muốn không bị khủng hoảng kinh tế thì họ chỉ còn cách xoay trục thật nhanh sang các nước dân chủ vì đường nào Trung Quốc cũng đã lấy giải pháp rút lui và co cụm lại. Bất đồng giữa Trung Quốc với Mỹ và các nước dân chủ là không thể giải quyết. Chỉ riêng việc gọi tên dịch cúm thế nào cho đúng cũng đã gây sóng gió cho quan hệ Mỹ-Trung khi Trung Quốc khăng khăng cho rằng Covid-19 không phải xuất phát từ… Trung Quốc.
Thảm họa này một lần nữa nhắc chúng ta rằng trái đất đã nhỏ lại và là mái nhà chung của cả nhân loại. Quốc gia phải được xét lại và quan niệm như một tình cảm, một không gian liên đới và một dự án tương lai chung. Chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi coi quốc gia như một khu riêng biệt không chỉ thiển cận mà còn không khả thi nữa. Thế giới sẽ phải xét lại và đề cao sự liên đới giữa các quốc gia và sự liên đới giữa con người và con người. Covid-19 không phân biệt giàu nghèo, quan chức hay thường dân.
Rồi dịch cúm Covid-19 sẽ qua đi, mỗi người trong chúng ta sẽ phải nghĩ lại về bản thân, gia đình, sự nghiệp và tiền bạc. Cuộc đời còn nhiều cái để hy sinh và cống hiến chứ không chỉ có mỗi tiền bạc. Sự giàu có không phải là tất cả. Tất cả chúng ta, 95 triệu người Việt Nam đều liên đới và "ký sinh" vào nhau, cùng ràng buộc với nhau trong một số phận chung, một tương lai chung.
Thảm họa do Covid-19 gây ra sẽ qua đi nhưng nạn "virus đỏ" (lời nhà văn Phạm Đình Trọng) vẫn còn đó và nó mới là mối nguy lớn nhất cho dân tộc Việt Nam. Hãy nghĩ về điều đó và hãy lên tiếng ủng hộ cho một giải pháp chung cho cả dân tộc. Sự luồn lách để thành công dưới chế độ này chỉ là tạm bợ như những lâu đài xây trên cát.
Việt Hoàng
(18/3/2020)