Chỉ còn hai ngày nữa người Mỹ sẽ bầu lại tổng thống, quốc hội, một phần ba thượng nghị viện và một số thống đốc bang. Đây là cuộc bầu cử quan trọng nhất và cũng nguy hiểm nhất trong lịch sử của họ.
Nếu các thăm dò ý kiến không phản ánh đúng sự thực thì có nhiều triển vọng là chúng sai một cách có lợi cho Biden hơn là cho Trump. Ảnh minh họa hai ứng cử viên Tổng thống Mỹ 2020 : Joe Biden (trái) và Donald Trump, Tổng thống Mỹ mãn nhiệm
Quan trọng nhất vì chưa bao giờ người Mỹ phải quyết định giữa những chọn lựa đối nghịch nhau như lần này. Nguy hiểm nhất vì họ đang chia rẽ như chưa bao giờ thấy. Các thăm dò ý kiến cho thấy là 90% người Mỹ, Cộng Hòa cũng như Dân Chủ, đồng ý rằng chia rẽ đang là mối nguy lớn nhất của họ, nhưng 80% người Mỹ thuộc đảng Dân Chủ cho rằng nếu Donald Trump tái đắc cử nước Mỹ sẽ tiến tới một chế độ độc tài dân túy mà họ không thể chấp nhận trong khi 90% thuộc đảng Cộng Hòa nghĩ rằng Joe Biden sẽ biến nước Mỹ thành một nước xã hội chủ nghĩa trước khi thành một nước cộng sản, điều mà họ phải chống tới cùng.
Cuộc bầu cử này sẽ có kết quả nào ?
Việc Donald Trump tái đắc cử có mọi triển vọng sẽ không xảy ra, trái với niềm tin của nhiều người Việt trong cũng như ngoài nước. Lập luận và hy vọng của Trump và những người ủng hộ ông là các cuộc thăm dò dư luận -theo đó Biden đang dẫn trước khá xa- đều sai, như chúng đã sai trong cuộc bầu cử tháng 11 năm 2016. Bà Hillary Clinton cũng đã dẫn trước trong các thăm dò nhưng sau đó đã thua về số đại cử tri, và thất cử, do thể thức bầu cử đặc biệt của nước Mỹ. Họ nhất định không chịu nhìn nhận là tình hình hiện nay rất khác với bốn năm trước. Lúc đó bà Clinton chỉ dẫn trước từ 2% đến 4% trong ý định bầu cử trên toàn quốc và uy tín đang sút giảm trong tuần lễ cuối cùng trước ngày bầu cử. Lần này Biden liên tục dẫn trước Trump khoảng 8% từ mấy tháng nay và uy tín của ông chỉ lên chứ không xuống. Các cuộc thăm dò năm 2016 thực ra cũng không quá sai, Hillary Clinton quả nhiên đã hơn Donald Trump 2,3% trong số phiếu trên toàn quốc, bà đã thua số đại cử tri vì đã thua rất khít khao, trên dưới 1% số phiếu, trong một số bang. Trong lịch sử nước Mỹ, trong hơn 100 cuộc bầu cử tổng thống đã chỉ có năm lần mà một ứng cử viên thắng trong số phiếu nhưng thua trong số đại cử tri. Đó là những ngoại lệ chỉ có khi số phiếu của hai ứng cử viên không chênh lệch bao nhiêu. Nếu Biden duy trì được khoảng cách 8% như vào lúc này, hay thậm chí 5%, thì ngoại lệ này sẽ không xảy ra. Vả lại mọi thăm dò đều cho thấy là, khác với Hillary Clinton, Biden đang dẫn trước một cách khá xa ngay cả trong những bang mà Trump bắt buộc phải thắng nếu muốn được tái đắc cử.
Từ hai tuần nay Trump ráo riết đi vận động khắp nơi, có khi tổ chức năm cuộc mít tinh tranh cử trong cùng một ngày. Ông đang vùng vẫy trong một tình thế tuyệt vọng với hy vọng là sẽ có một October surprise (bất ngờ tháng 10) giúp ông đảo ngược tình thế. Giờ này ta có thể nói là bất ngờ này sẽ không có. Cũng sẽ không có tình trạng các cử tri đổi ý kiến vào giờ chót, như nhiều người năm 2016 cuối cùng đã bầu cho Donald Trump chỉ vì ghét Hillary Clinton. Joe Biden không phải là Hillary Clinton. Nhiều người có thể không phục ông, thậm chí còn chê ông già yếu, nhưng không ai ghét ông. Mặt khác, Donald Trump ngày nay cũng không còn là Donald Trump năm 2016. Vào lúc đó Trump là một người mới và nhiều người đặt kỳ vọng vào ông, nhưng bây giờ ông là một người đã quá quen thuộc. Dưới mắt rất nhiều người, kể cả một số người thuộc đảng Cộng Hòa, ông đã chứng tỏ là một tống thống bất tài và bất xứng.
Nếu các thăm dò ý kiến không phản ánh đúng sự thực thì có nhiều triển vọng là chúng sai một cách có lợi cho Biden hơn là cho Trump. Sức mạnh của Trump là một khối cử tri cơ sở, khoảng 60 triệu người da trắng ít học, mà Trump tin là ủng hộ ông tới cùng. Trump tin tưởng đến nỗi từng khoe rằng ông có thể ra giữa trung tâm New York bắn chết một người mà vẫn không mất đi một phiếu nào. Trong niềm tin đó Trump đã chỉ tìm cách làm hài lòng số cử tri cơ sở này vì ông nghĩ số cử tri này cùng với một vài triệu phiếu của những người ủng hộ ông vì những lý do khác đủ giúp ông giành thắng lợi. Nhưng lần này có mọi triển vọng là số cử tri này không đủ vì số người đi bầu sẽ đông hơn hẳn, có thể hơn 150 triệu người thay vì gần 130 triệu người như năm 2016. Hiện nay đã có gần 100 triệu người đã bầu xong. Số cử tri cơ sở 60 triệu người của Trump, ngay cả nếu còn nguyên vẹn, cũng chỉ là 40% của con số 150 triệu người tham gia bầu cử. Có thể dự đoán gần như chắc chắn là Biden sẽ thắng, ngay cả thắng lớn.
Vừa rất quan trọng vừa rất nguy hiểm
Lý do chính khiến số người đi bầu tăng lên là vì người Mỹ ý thức rằng cuộc bầu cử lần này rất quan trọng. Họ phải chọn lựa giữa hai mô hình nước Mỹ rất đối chọi với nhau. Joe Biden đề nghị một nước Mỹ hòa giải và đoàn kết bắt tay với thế giới để đảm nhiệm vai trò lãnh đạo của một Mặt Trận Dân Chủ Toàn Cầu để ngăn chặn và đánh bại các chế độ độc tài, trước hết là chế độ độc tài Trung Quốc, và thiết lập một trật tự quốc tế dân chủ ; một nước Mỹ hướng về tương lai, chấp nhận những thách thức của các kỹ thuật hiện đại như công nghệ số, năng lượng sạch, tầu điện cao tốc, thuốc trị ung thư v.v. Muốn như thế, Biden sẽ tăng thuế để tăng cường an sinh xã hội, giáo dục và đào tạo. Donald Trump, trái lại, hứa hẹn một nước Mỹ co cụm lại, bất chấp thế giới và đặt quyền lợi của mình trước hết và trên hết, một nước Mỹ phục hồi lại những công nghệ truyền thống như than đá và dầu mỏ, một nước Mỹ dành chỗ đứng ưu tiên cho những người Mỹ da trắng. Chọn lựa không hiển nhiên như người ta có thể nghĩ vì vẫn có trên 40% người Mỹ ủng hộ Trump. Trong đa số họ là những người Mỹ da trắng mà cha ông đã dựng nên nước Mỹ nhưng vì quá yên chí trong sự thỏa mãn họ đã dần dần bị tụt hậu, rồi thức dậy với mặc cảm bị bỏ rơi.
Điều gì sẽ xảy ra nếu Joe Biden chỉ thắng một cách khít khao ?
Lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ có một tổng thống tuyên bố sẽ không chấp nhận kết quả cuộc bầu cử nếu thất bại (bởi vì theo Trump một cuộc bầu cử chỉ có thể là gian lận nếu ông không thắng !). Trump rất có thể sẽ phủ nhận kết quả bầu cử tại nhiều bang, sẽ kiện cáo và một Tối Cao Pháp Viện mà đa số người Mỹ tin là thiên vị có thể sẽ không phán quyết theo luật pháp và lương tâm. Như thế sẽ có những cuộc biểu tình giận dữ rất lớn tại khắp nơi, sẽ có hỗn loạn, thậm chí bạo loạn vì có hàng trăm triệu khẩu súng trong dân chúng Mỹ, giữa lúc mà dịch Covid-19 đang tàn phá trở lại. Trong trường hợp này không ai có thể tiên liệu những gì sẽ xảy ra vì tất cả đều có thể xảy ra.
Joe Biden đề nghị một nước Mỹ hòa giải và đoàn kết bắt tay với thế giới. Ảnh minh họa Viện bảo tàng Montgomery, Alabama, tạo lại khoảnh khắc quan trọng trong cách nước Mỹ nhớ lại quá khứ phân biệt chủng tộc của mình.
Sẽ rất may mắn cho nước Mỹ nếu Joe Biden thắng một cách rõ rệt đến độ mà Donald Trump không thể phủ nhận.
Như thế nước Mỹ sẽ được bốn năm để hàn gắn những đổ vỡ, để nghĩ lại mình và xét lại mình. Rất cần. Bởi vì trong gần một thế kỷ qua nước Mỹ đã thay đổi rất nhiều về mọi mặt khoa học, kỹ thuật cũng như kinh tế, văn hóa và xã hội nhưng tư tưởng chính trị đã không thích nghi kịp thời để đi trước và dẫn đường.
Nguyễn Gia Kiểng
(01/11/2020)