Cuộc bầu cử lịch sử của nước Mỹ với hai ứng cử viên Donald Trump và Joe Biden đã kết thúc, chiến thắng thuộc về Joe Biden. Với tỉ lệ cách biệt khá lớn như hiện nay cho Biden (290/214 phiếu đại cử tri, 75/70 triệu phiếu phổ thông) thì cơ hội dành cho Donald Trump gần như là số không.
Cuộc chơi đã kết thúc nhưng Donald Trump vẫn chưa chịu nhìn nhận thất bại, ông đang lên kế hoạch kiện tụng trong thời gian tới. Lý do cũng không quá khó hiểu. Rất nhiều vấn đề rắc rối với luật pháp đang chờ ông ở phía trước, sau khi hết nhiệm kỳ tổng thống. Các bê bối liên quan đến tiền bạc, thuế má, nợ nần đang bủa vây Donald Trump. Nặng thì có thể đi tù, nhẹ thì cũng phá sản về tiền bạc.
Bất ngờ lớn nhất trong cuộc bầu cử này là những người ủng hộ Donald Trump không hề giảm đi mà thậm chí còn tăng lên. Tại sao ? Đây là câu hỏi làm đau đầu nhiều cơ quan nghiên cứu và thăm dò Mỹ. Cách giải thích rằng Trump vẫn còn sức hút và sẽ còn ảnh hưởng mạnh mẽ đến chính trường Mỹ sau khi không còn là tổng thống có vẻ… không thuyết phục.
Theo chúng tôi thì có mấy lý do :
Donald Trump đã tạo ra tâm lý nội chiến
Nước Mỹ chia thành hai khối, một bên là khối người da trắng và một bên là khối người da màu. Nước Mỹ hình thành do công lao của đa số những người da trắng nhưng theo thời gian, số người da màu đã tăng lên và sắp bằng người da trắng. Nạn kỳ thị chủng tộc vẫn còn âm ỉ trong lòng xã hội Mỹ. Mâu thuẫn đó đã được Donald Trump khai thác triệt để. Chưa bao giờ nước Mỹ chia rẽ trầm trọng như dưới thời Donald Trump. Người Mỹ chia thành "phe ta - phe địch" và không thể đối thoại với nhau. Nhiều người Mỹ da trắng không ưa Trump nhưng vẫn bỏ phiếu cho Trump vì đó là "phe ta".
Chưa bao giờ nước Mỹ chia rẽ trầm trọng như dưới thời Donald Trump.
Phong trào BLM và bà Kamala Harris có tác dụng ngược
Nạn kì thị chủng tộc đã thổi bùng lên phong trào BLM (Black Lives Matter - Mạng sống của người da đen cũng quan trọng) sau cái chết của anh da đen George Floyd. Dù sự phản kháng này là hoàn toàn chính đáng nhưng đã làm cho nhiều người da trắng không hài lòng. Với họ thì nước Mỹ là của họ, do cha ông họ kiến tạo nên. Những người da đen (và da màu) trước đây chỉ là công dân hạng hai thì nay đã có mọi quyền lợi như họ. Vậy vai trò và tiếng nói của họ ở đâu ?
Joe Biden đã có một quyết định mạo hiểm khi chọn bà Kamala Harris cùng liên danh. Bà Harris là một người di dân da màu, bà đã nhanh chóng đạt được mọi thành công dù gốc gác không hề liên quan gì với nước Mỹ. Tính cách của bà Harris mạnh mẽ và hãnh tiến vì bà là một thẩm phán, chuyên buộc tội người khác hơn là lắng nghe và chia sẻ. Sau BLM thì bà Harris là một lưỡi dao ngoáy vào vết thương lòng của những người Mỹ da trắng bảo thủ. Nếu thay bà Harris bằng một người khác thì chiến thắng của Biden sẽ lớn hơn rất nhiều. Muốn hàn gắn và đoàn kết nước Mỹ thì bà Harris phải hết sức khiên tốn và thấu hiểu được nỗi lòng của những người da trắng bảo thủ.
Cảm giác "mất nước" của nhiều người da trắng
Nước Mỹ đã thay đổi rất nhiều trong 50 năm qua. Thời của bố ông Obama vẫn chưa có quyền bầu cử. Nước Mỹ đang chuyển hóa từ quốc gia của người da trắng thành đất nước của đa số da màu. Những người da trắng cấp tiến ở thành phố và đô thị lớn thì cảm thấy bình thường nhưng ở các vùng nông thôn thì không, họ cảm thấy bị "mất nước". Không phải ai ủng hộ Trump cũng đều phân biệt chủng tộc, nhiều người trong họ rất tốt và giúp đỡ nhiệt tình những người khác dù vậy trong sâu thẳm tâm hồn họ cảm thấy nước Mỹ không còn là của họ nữa.
Việc nước Mỹ thay đổi sâu sắc trong đó có việc số người da màu sắp bằng hoặc vượt người da trắng là tất yếu và không có gì nghiêm trọng. Tuy nhiên nền chính trị truyền thống của Mỹ đã tụt hậu, không theo kịp thời đại trong khi đáng ra phải vượt lên trước để hướng dẫn quần chúng. Cảm giác bị mất nước và bị bỏ lại đằng sau khiến người da trắng dồn phiếu cho Donald Trump. Trump không phải là tai nạn của nước Mỹ mà là một sự phản kháng của những người da trắng bảo thủ.
Các phiên tòa sắp tới sẽ phơi bày sự thật về Donald Trump
Luật pháp Mỹ miễn truy tố cho đương kim tổng thống vì thế sau khi rời khỏi chức vị tối cao, Trump có thể phải đối mặt với nhiều phiên tòa và cáo buộc. Các phiên tòa đó sẽ nhanh chóng phơi bày sự giả dối, thủ đoạn và bất lương của Trump. Ông ta sẽ nhanh chóng mất hết uy tín và sớm chìm vào quên lãng. Những người bỏ phiếu cho Trump không phải vì yêu mến ông ta mà vì nhìn thấy ông như là một công cụ để bày tỏ sự bất mãn. Công cụ đó chỉ có tác dụng khi đang còn quyền lực, nó sẽ bị vứt vỏ không thương tiếc khi hết giá trị.
Các cáo buộc về gian lận thuế má, tiền bạc, nợ nần đang bủa vây Donald Trump
Ông Joe Biden phải có những nỗ lực thực tâm và rất lớn mới có thể hòa giải được người dân Mỹ với nhau cũng như hòa giải nước Mỹ với thế giới. Chấm dứt đại dịch Covid-19 để khôi phục nền kinh tế Mỹ cũng là hai thách thức lớn đang chờ Biden ở phía trước.
Đúc rút kinh nghiệm từ nước Mỹ
Trái với ý kiến cho rằng Việt Nam là một nước nhỏ vì vậy chỉ nên tập trung lo cho mình thay vì quan tâm đến thế giới của một số người thì chúng tôi cho rằng vì Việt Nam nhỏ và rất phụ thuộc vào thế giới nên càng phải hiểu biết về thế giới, đặc biệt là Mỹ. Mọi quyết định lớn nhỏ của Mỹ đều ảnh hưởng đến thế giới, trong đó có Việt Nam. Mỹ và EU là hai thị trường xuất nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của Việt Nam và cũng là hai đối tác có khả năng tạo ra hòa bình và ổn định trên thế giới và trên Biển Đông.
Anh em Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên dành cho nước Mỹ một quan tâm đặc biệt là vì thế. Việc chúng tôi phê phán và chỉ trích Donald Trump không phải vì ông ta sẽ thắng cử hay không mà vì ông ta đi ngược lại với các giá trị đạo đức mà những người làm chính trị phải có. Donald Trump không phải là một người dân chủ, ông là một chính khách dân túy. Phản đối ông ấy, với chúng tôi là rất giản dị và tự nhiên. Tập Hợp đề cao các giá trị đạo đức, sự hiểu biết về chính trị và tấm lòng bao dung đối với con người.
Trong một status mới nhất, ông Nguyễn Gia Kiểng viết : "Vai trò và trách nhiệm của một người lãnh đạo quốc gia chỉ có thể là đoàn kết dân tộc, tạo phồn vinh và hạnh phúc cho đất nước mình và đóng góp cho một thế giới hòa bình, thân thiện và thịnh vượng. Như vậy người lãnh đạo quốc gia phải có kiến thức rất sâu rộng, phải có đạo đức và tình thương yêu đối với dân tộc mình và cả nhân loại. Trong bối cảnh thế giới hiện nay, khi mà chủ nghĩa cộng sản và dân túy đang lộng hành, người lãnh đạo quốc gia cũng phải là người lấy các giá trị tự do, dân chủ và nhân quyền làm lý tưởng".
Lập trường của Tập Hợp là "dân chủ đa nguyên, đấu tranh bất bạo động, có tổ chức và hòa giải dân tộc"… vì vậy chúng tôi sẽ lên án các tổ chức chủ trương dùng bạo lực lật đổ chế độ cộng sản. Chúng tôi phản đối chủ nghĩa nhân sĩ, những người tranh đấu một mình không có tổ chức. Chúng tôi lên án sự chia rẽ dân tộc bằng cách kích động hận thù hay vùng miền, tôn giáo… Theo chúng tôi, những phương pháp đó vừa nguy hiểm vừa không có kết quả. Chúng tôi sẵn sàng thảo luận với những ý kiến khác biệt trên tinh thần cầu thị và lắng nghe.
Đạo đức và lẽ phải là vũ khí của chúng tôi để chống lại sự dối trá và độc tài của đảng cộng sản. Chúng tôi sẽ bảo vệ và xem đó là lựa chọn sống còn của phong trào dân chủ Việt Nam.
Một tin vui nữa là Putin sắp rời chính trường vì căn bệnh Parkinson
Bài học quan trọng rút ra từ nước Mỹ là chúng ta sẽ từ chối mô hình chính trị "tổng thống chế". Nước Mỹ với một nền dân chủ hàng đầu và hùng mạnh nhất thế giới suốt hai thế kỷ qua đã chao đảo dưới thời Donald Trump. Chế độ tổng thống tập trung quyền lực vào một người nên hậu quả tự nhiên của nó là vô hiệu hóa và làm tan nát các chính đảng. Hậu quả tiếp theo là tư tưởng chính trị và dân trí xuống cấp, bởi vì các chính đảng vừa là môi trường sản xuất và sàng lọc các ý kiến vừa là cỗ xe chuyên chở các ý kiến tới quần chúng. Trên thực tế Mỹ hiện nay không còn các chính đảng. Đảng Cộng hòa và Dân chủ chỉ còn là những bộ máy gây quỹ và tranh cử.
Chính trị là bộ môn tổng hợp của các bộ môn, người làm chính trị phải có kiến thức tổng hợp về mọi lĩnh vực. Donald Trump hoàn toàn không có kiến thức về chính trị. Ông ta sẽ phải trả giá cho việc làm mạo hiểm của mình. Lẽ ra ông ta không nên tham gia vào chính trường. Chính trị không phải là một trò chơi, càng không phải là một canh bạc đỏ đen.
Thế giới, đặc biệt là các nước đồng minh của Mỹ đều thở phào nhẹ nhõm khi Joe Biden đắc cử. Vai trò và ảnh hưởng của Mỹ rất lớn và quan trọng trong liên minh dân chủ toàn cầu. Một tin vui nữa là Putin sắp rời chính trường vì căn bệnh Parkinson. Nước Nga sẽ có dân chủ, Trung Quốc càng trở nên cô đơn hơn bao giờ hết. Việt Nam chỉ còn một cách duy nhất là chuyển hóa nhanh chóng về dân chủ.
Việt Hoàng
(08/11/2020)
