Những lời mở màn Hội nghị trung ương 3 khóa XIII (hôm 5/7/2021) của Tổng bí thư không khỏi khiến người nghe giật mình: "Trong không khí cả nước đang hân hoan, phấn khởi trước những thành công rực rỡ…". Hóa ra ông Nguyễn Phú Trọng đang nói về Đại hội XIII và bầu cử quốc hội khóa XV. Ngoại trừ việc giới thiệu nhân sự cho quốc hội khóa XV bầu, những gì mở màn Hội nghị trung ương 3 cũng không khác gì kết luận. Các nội dung đó vô nghĩa với chính những người ngồi họp.
Không ủy viên trung ương nào hiểu sẽ phải làm gì nên đành đồng ý với các kết luận của Hội nghị.
Các ủy viên Ban chấp hành trung ương nên kiên nhẫn, các đảng viên còn cần kiên nhẫn hơn và nếu có người dân nào muốn nghe, hoặc đọc các nội dung của kỳ họp, họ phải cực kỳ kiên nhẫn và dư thì giờ. Ông Trọng nêu lên tinh thần "nhìn thẳng vào sự thật" để đánh giá tình hình. Nhưng sự thật của ông và Đảng cộng sản không phải sự thật của đất nước. Có thể ông không dối lòng : Ông vẫn cố gắng đọc các báo cáo tích cực, các số liệu tăng trưởng, vẫn hướng tới sự gắn bó trong Đảng. Ông Trọng có lẽ là người duy nhất thành thực tin điều đó. Nhưng sự thật của tập thể Đảng cộng sản (bao gồm nhiều các triệu phú đô-la) hoàn toàn khác với những gì ông tin và càng khác xa với sự thật của hơn 90 triệu dân Việt Nam : Để đối phó Covid-19, Đảng cộng sản cần tiền và đang loay hoay, còn người dân thì rất khó khăn, họ cần tiền và đang trông vào Đảng và Nhà nước lo như họ vẫn rêu rao.
Nhưng làm thế nào mà Hội nghị trung ương 3 họp trong gần 4 ngày, có thể phân tích, đánh giá và chỉ đạo thực thi các chiến lược của Đại hội XIII. Đơn giản là không ủy viên trung ương nào hiểu sẽ phải làm gì nên đành đồng ý và đồng tình với các kết luận. Không ai có thể hiểu được nội dung sáo rỗng trong các báo cáo đó.
Hội nghị trung ương 3 kết thúc sớm hơn một ngày so với kế hoạch. Các ủy viên trung ương phải rất nỗ lực để có thể chịu đựng nhau và khi không có gì để nói thì đành nghỉ sớm. Họ đã nêu ra những gì ?
1. Kinh tế
Những con số có thể nói dối. Tăng trưởng 5,64% GDP cơ bản nằm ở việc gia công. Chúng ta không có quyền mơ mộng : Việt Nam đã lún sâu vào vị trí gia công thứ cấp cho thế giới và không có bất kỳ kế hoạch nào phát triển thị trường nội địa, cũng như gia tăng giá trị chất xám và một phần của chuỗi giá trị gia công. Mỹ đang phục hồi sản xuất và Châu Âu sẽ sớm ổn định các thị trường liên kết. Việt Nam có thể còn mất đi lượng sản phẩm được nhận gia công.
Thu ngân sách nhà nước đạt trên 58,2% so với dự toán, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm 2020. Ngân sách tăng có thể nằm ở việc truy thu thuế. Các khoản sai phạm về thuế hay nợ thuế đều sẽ bị thu càng nhanh càng tốt. Hãy nhìn vài số liệu ở Tổng cục thuế: Thu ngân sách do cơ quan thuế quản lý trong 6 tháng đầu năm 2021 ước đạt 656.374 tỷ đồng, bằng 58,8% so với dự toán, tăng 14,3% so cùng kỳ năm 2020. Hầu hết các khoản thu, sắc thuế đều có tiến độ thu đạt khá so với dự toán và đạt mức tăng trưởng cao so với cùng kỳ. Có thể dự đoán khối FDI và khối các doanh nghiệp lớn trong nước sẽ bị giảm lỗ để phải nộp lại thuế. Hiện tại, số giảm lỗ tạm tính là 17.200 tỉ.
Ngân sách tăng còn có thể nhờ việc tăng thuế. Bất động sản, chứng khoán và áp thuế giá trị gia tăng dịch vụ là các thí dụ. Tăng kịch khung các khoản phạt hành chính cũng là điều người dân cần lưu tâm, đấy cũng là các khoản tăng ngân sách.
Những điều đó phản ánh sự tích cực mà ông Nguyễn Phú Trọng kết luận. Bây giờ thì Tổng bí thư cũng phải để cập tới sớm giải phóng mặt bằng. Đảng cộng sản rất cần giải ngân để tăng trưởng, nhanh nhất vẫn là xây dựng hạ tầng.
Trong thời gian tới, khi các khu công nghiệp lâm nguy vì đại dịch Covid-19 thì tăng trưởng sẽ giảm. Nếu không kịp giải ngân cho xây dựng, Đảng cộng sản có thể phải bịa ra một mức tăng trưởng nào đó. Nhưng sự thật vẫn không thể thay đổi : Việt Nam đứng trước khó khăn muôn bề mà Đảng cộng sản thì hoàn toàn bất lực. Họ cũng muốn đi vay, nhưng vay ai, theo cơ chế nào ? Họ cũng không thể in tiền, không phải họ sợ lạm phát, mà vì họ không được quyền in tiền tùy tiện khi kinh tế Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào ngoại thương. Phát biểu khai mạc, ông Trọng còn đề cập phát triển kinh tế trong nước nhưng đến bế mạc thì ông không còn tự tin để lặp lại. Dù biết và muốn phát triển thị trường nội địa, nhưng làm thế nào ? Đảng cộng sản không biết. Họ chỉ hô khẩu hiệu mà có lẽ không còn ủy viên trung ương nào thấy trúng nữa : "Đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, chủ động phòng, chống dịch".
2. Vai trò của Đảng
Các hội nghị trung ương đầu tiên sau mỗi kỳ đại hội đảng toàn quốc thường là lúc hoàn thiện quyền lực các lá chắn của chế độ : Ủy ban kiểm tra trung ương, Ban Bí thư, Tổng bí thư.
Vai trò và quyền lực Ủy ban kiểm tra Trung ương sẽ sắc nét. Đây cũng là thanh kiếm của chế độ, nhưng cũng là nơi dồn toa những mâu thuẫn giữa điều lệ, nghị quyết Đảng và thực tiễn vận hành xã hội. Đảng sẽ nói một đường và chính phủ, trong thế khó về tài chính, sẽ nghe một nẻo. Covid-19 đã nhóm lửa nhanh hơn cho sự mâu thuẫn này. Đảng bao trùm tất cả. Chính phủ và Quốc hội cũng ở trong Đảng, nhưng đất nước này lại không ở trong Đảng. Sức ép thời đại đã đẩy Đảng cộng sản đứng trước ngã ba đường.
Ông Trọng sẽ làm gì ? Không làm gì được cả ngoài tích cực đốt lò. Ban chấp hành trung ương sẽ làm gì ? Không làm gì được cả ngoài chia phe. Bây giờ, những ai không thuộc phe rõ rệt, có thể sẽ vào lò. Tài sản sẽ được tịch biên và vàng, đô-la sẽ từ dưới đất chui lên để nuôi Đảng. Đất dự án sẽ bị tịch thu. Điều ngang trái ở ngay trước mắt : Công tác Đảng không theo kịp với yêu cầu phát triển và quản lý xã hội. Ông Trọng chỉ đạo cần bám sát thực tiễn, nhưng cũng bắt phải bám sát chủ trương của Đảng. Thước ngắm đã lệch nhau, cả hệ thống chính trị mà Đảng dẫn dắt không còn đi chung thuyền.
"Đốt lò" sẽ được đẩy mạnh để tăng thu ngân sách và lấy tiền nuôi đảng ? - Ảnh minh họa
3. Nhân sự
Phần lớn các đảng viên cao cấp chính trị không biết gì về chủ nghĩa Marx- Lenin và toàn trốn học các lớp "có điểm danh đầy đủ này". Đó là một thực tế. Có thể dự đoán sẽ không có bất kỳ một "ngôi sao" chính trị nào nổi lên được nữa. Lứa đảng viên trẻ đã khác. Họ không "hồng" mà cũng chẳng "chuyên". Đặc quyền của đảng viên đã giảm đi nhiều lắm, những ai còn chưa trót nhúng chàm nặng, lúc này hẳn đang thở phào. Một tầng lớp đảng viên cao cấp sẽ mất hẳn niềm tin vào thực tại của Đảng. Nhưng họ cũng chưa thể thoát ra ngay được, họ thực sự không biết làm thế nào.
Không nên chỉ chê bai những người cộng sản. Có những người ngồi họp biết những gì sắp diễn ra. Việt Nam quá nhỏ bé trong guồng quay chính trị-kinh tế toàn cầu và chưa thể tự định đoạt được số phận nếu thiếu đồng minh. Đảng cộng sản đã "thoát Trung" âm thầm và cũng âm thầm tìm kiếm đối tác chiến lược. Đó chỉ có thể là các quốc gia dân chủ. Tuy nhiên dù rất muốn nhưng Đảng cộng sản không có kế hoạch hợp tác toàn diện vì thể chế chính trị quá khác biệt.
Tại hội nghị này, Ban chấp hành trung ương đã nhất trí đề xuất, giới thiệu bổ sung 23 nhân sự đảm nhiệm một số chức danh lãnh đạo Nhà nước nhiệm kỳ 2021-2026 mà không tiến hành bỏ phiếu giới thiệu hoặc lấy ý kiến. Có thể hiểu đó là các chức danh Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch quốc hội và các cấp bộ trưởng. Đảng cộng sản cũng kỉ luật bí thư tỉnh Bình Dương và cựu bộ trưởng bộ công thương Vũ Huy Hoàng. Chúng ta thấy gì từ các điều trên. Một cách ngắn gọn, nhưng đủ nghĩa : Đó là Đảng muốn làm gì thì làm. Và chúng ta chỉ nên nhìn kỳ họp quốc hội khóa XV cuối tháng 7 này như một sự kiện định kỳ, thay vì chờ quốc hội phê duyệt hay làm một điều gì khác ngoài những nội dung Hội nghị trung ương 3 đã thông qua.
200 ủy viên trung ương đảng dù biết rõ ông Trọng đang nói dối (những lời nói dối chân thật) nhưng cũng không biết phải làm gì, họ cũng không có lựa chọn nào khác. Tất cả đều miễn cưỡng đồng ý trên những điều mà họ đều không tin. Bi kịch của Đảng cộng sản là ở chỗ đó.
Quốc Bảo
(12/07/2021)