Đám tang ông Nguyễn Sơn Bá, một chí hữu kỳ cựu và nòng cốt của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên, đã được cử hành trong hai ngày 11 và 12/01/2022. Nhân dịp này ông Nguyễn Gia Kiểng đã có bài điếu văn sau đây.
Ông Nguyễn Gia Kiểng phát biểu
Thưa chị Nga và các cháu Sơn Viên, Sơn Anh, Sơn Dũng,
Thưa quý thân quyến, bằng hữu, chí hữu,
Tôi xin chia buồn với mọi người dù chính tôi cũng đang rất đau buồn.
Anh Bá là một trong vài người bạn thân nhất của tôi, không khác anh em ruột thịt, từ gần 60 năm rồi. Chúng tôi quen biết nhau từ thập niên 1960 tại Paris và từ đó luôn luôn sát cánh với nhau trong mọi sinh hoạt hội đoàn, nghề nghiệp và chính trị. Ít lâu sau khi Bá về Việt Nam năm 1973 tôi cũng về và trong gần một năm làm phụ tá cho Bá quản lý quỹ đầu tư của Ngân Hàng Việt Nam Thương Tín trước khi sang làm việc tại Bộ Kinh Tế. Quỹ này rất lớn, kiểm soát hơn một nửa các công ty lớn tại miền Nam Việt Nam lúc đó, nhưng không ai trong chúng tôi nghĩ đến việc lợi dụng nó cho lợi ích của mình. Kỷ niệm vui của tôi là Bá rất hào sảng nên gần như cuối tháng nào cũng hỏi nhỏ tôi để vay tiền bao bạn bè, luôn luôn với một nụ cười nửa như thú tội nửa như đồng lõa, đồng lõa vì các vai trò đôi khi đảo ngược.
Rồi ngày 30/04/1975 ập tới. Tôi đi tù còn Bá thì vì không dính líu gì tới chính phủ Việt Nam Cộng Hòa và cũng không bi liệt vào hạng "tư sản mại bản" nên thoát nạn. Trong thời gian ở tù dù chính mình bị hành hạ tôi thường nghĩ tới Bá với lòng ái ngại và tự hỏi không biết giờ này Bá ra sao, làm gì để sống và nuôi vợ con. Gần 4 năm sau tôi được ra tù về nhà để thấy gia đình và thân quyến cũng như toàn xã hội chìm đắm trong cảnh nghèo khổ. Nhưng khi gặp lại Bá tôi ngạc nhiên vì một bất ngờ lớn. Do một hoàn cảnh tình cờ trong một xã hội vô lý Bá trở thành rất giầu có một cách hoàn toàn lương thiện. Anh rất mừng khi gặp lại tôi, anh nói anh rất sợ tôi bị chết trong nhà tù. Như vậy là trong những năm đen tối sau tháng 4/1975 chúng tôi tuy xa mặt mà không cách lòng. Bá cho tôi 13 lượng vàng, một tài sản rất lớn vào lúc đó, đủ sống thoải mái trên 10 năm và còn dặn là nếu cần cứ tới lấy nữa. Tuy vậy tôi không xin thêm nữa vì ngay sau đó chủ yếu nhờ các bạn bè ở nước ngoài tôi không bị thiếu thốn. Cũng không phải chỉ có thế, Bá còn tìm chỗ cho tôi vượt biên, nhưng lúc đó tôi đã có một dự định riêng. Rồi cuối cùng chúng tôi lại găp nhau tại Paris, và từ đó chúng tôi lại gắn bó với nhau như trước, lần này với một ước mơ chung là phấn đấu cho một nước Việt Nam dân chủ và hòa giải trong hàng ngũ Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên.
Di ảnh Nguyễn Sơn Bá
Bá là một trong những người bạn lâu năm và thân thiết của tôi. Chúng tôi cũng có rất nhiều người bạn chung. Điều mà tôi có thể nhận thấy rất rõ là ai cũng có kẻ yêu người ghét nhưng riêng Bá thì không bao giờ xung khắc với bất cứ ai. Dĩ nhiên không ai có thể thỏa mãn tất cả mọi người trong tất cả mọi trường hợp nhưng tôi tuyệt đối chưa bao giờ thấy ai ghét anh. Trái lại mọi người đều quý mến anh. Trên điểm này thì Bá quả hơn hẳn tất cả anh em chúng tôi. Không ai trong chúng tôi có thể so với Bá.
Bá xứng đáng với sự quý mến này vì anh là một mẫu mực của sự tử tế, thành thật, quảng đại và thủy chung. Anh đã biết đón nhận những thành công một cách khiêm tốn và cũng biết đón nhận những thất bại với sự an nhiên. Đó là đức tình cao quý nhất trong một đời người.
Dù sự ra đi của Bá đã có thể dự trù trước từ hai năm nay khi anh bị phát hiện là mắc bạo bệnh trong tình trạng nguy kịch nhưng khi nó đến tôi vẫn bị sốc. Giờ này tôi vẫn chưa thể biết là mình đã mất những gì, tôi vẫn bâng khuâng và tôi tin chắc nhiều bạn anh cũng ở trong tình trạng như tôi, nỗi buồn này sẽ không bao giờ nguôi được.
Cái chết rồi bao giờ cũng đến với mọi người. Dù sống 75 tuổi như Bá hay lâu hơn hay ngắn hơn thì cuộc đời cũng vẫn chỉ là một thoáng qua thôi. Xét cho cùng thành công lớn nhất của một đời người là sống làm sao cho xứng đáng để rồi ra đi với sự thương nhớ chân thành của những người đã biết mình. Bá đã sống rất xứng đáng.
Hôm nay tôi xin thay mặt toàn thể anh em trong Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên tiễn đưa anh.
Nguyễn Gia Kiểng
(11/01/2022)
