Trước khi đoàn quân xâm lược của Vladimir Putin vượt biên giới tràn vào Ukraine, bên cạnh việc bày tỏ ngưỡng mộ Putin của Donald Trump, có không ít chính trị gia Mỹ công khai ủng hộ Putin. Tuy nhiên hiện tại gió đã đổi chiều, ngay trong nội bộ đảng Cộng hòa. Những chính khách trong đảng Cộng hòa từng nhiệt tình ủng hộ Putin bắt đầu xuống giọng, không còn hung hăng như lúc đầu.
Cựu Tổng thống Mỹ Dinald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 16/07/2018 tại Helsinki, Phần Lan. Ảnh minh họa
Mỹ cách Ukraine rất xa, xa hơn Thụy Sĩ nhiều lần nhưng cuộc chiến Nga-Ukraine vẫn là đề tài chính trong những bản tin hàng ngày, không những chỉ ở nhưng tờ báo, cơ sở truyền thông chính, lớn mà ngay cả ở những tờ báo nhỏ, địa phương. Những bản tin đầy đủ với những bình luận rõ ràng cho thấy sự quan tâm của cả thế giới về cuộc chiến. Sau một thời gian dài, nước Mỹ chưa bao giờ đoàn kết như hiện tại khi cuộc chiến Nga-Ukraine xẩy ra.
Những cái loa trong đảng Cộng hòa ra rả luận điệu hoan hô, ủng hộ Putin bắt đầu ít đi, nhỏ dần lại.
Đa số chính trị gia, dân chúng đứng sau Tổng thống Joe Biden. Khi cuộc chiến bắt đầu, một cuộc thăm dò cho thấy 70% dân Mỹ ủng hộ các biện pháp trừng phạt cứng rắn, ngay cả khi có thể gây ra thương vong, dù vậy sự ủng hộ này chống lại việc can thiệp trực tiếp bằng quân đội vào cuộc chiến.
Tuy nhiên, lời kêu gọi can thiệp ngày càng mạnh mẽ, rõ ràng hơn, nhất là chuyện chuyển giao vũ khí, thiết lập vùng cấm bay trên lãnh thổ Ukraine. Số phiếu thăm dò ủng hộ Tổng thống Biden khá thấp vào đầu năm nay, đã tăng lên phần nào. Mặc dù đây là chuyện thường xẩy ra khi đất nước có chiến tranh nhưng trong trường hợp này nó cho thấy một thực tế là Biden có thể kết hợp một liên minh rộng lớn chống lại Moscow trước khi cuộc chiến khởi đầu.
Nhiều đảng viên Cộng hòa tin rằng Putin sẽ không dám tấn công bất cứ nước nào trong nhiệm kỳ Trump, ngay bản thân Trump cũng thường xuyên tuyên bố điều này. Khi chiến tranh vừa nổ ra, Trump nhiệt liệt khen ngợi Putin là thiên tài, thông minh... đồng thởi chỉ trích Biden yếu kém. Trump nói Mỹ chỉ tự làm hại mình bằng các lệnh trừng phạt.
Thực tế cho thấy Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đang được cả thế giới ca ngợi như một anh hùng khiến cho hành vi tồi bại của Donald Trump vào năm 2019 - khi yêu cầu Zelenskyy (vừa đắc cử tổng thống) cung cấp tài liệu buộc tội Hunter, con trai của Biden nếu muốn được nhanh chóng cung cấp gói viện trợ quân sự 400 triệu đô la – càng rõ ràng hơn. Việc phơi bày hành vi gian lận dẫn đến cuộc luận tội Donald Trump lần đầu – dù thất bại vì được đảng Cộng hòa bảo vệ, che chở.
Hiện tại dù ít ỏi, Trump cũng có lời khen ngợi ý chí chiến đấu của người dân Ukraine nhưng hoàn toàn không hề chỉ trích, lên án Putin, dù Trump đã có những phát biểu được đánh giá là khá cứng rắn với Putin hơn là trong nhiệm kỳ của ông.
Những kẻ đần độn hữu dụng của Putin
Trump nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của Tucker Carlson - một cái loa của đài Fox News - nói rẳng Ukraine không phải là một thể chế dân chủ mà chỉ là con rối của Mỹ. Cựu ngoại trưởng Mike Pompeo của nội các Trump cũng không tiếc lời bày tỏ sự ngưỡng mộ Putin, ít nhất là vào thời điểm bắt đầu chiến tranh. Pompeo nói : "Ông ấy là một chính khách tài giỏi, một điệp viên KGB lão luyện, Putin biết cách sử dụng quyền lực của mình. Chúng ta nên tôn trọng điều đó".
Madison Cawthorn, dân biểu trẻ nhất ở hạ viện, 26 tuổi, thuộc đảng Cộng hòa, bang Bắc Carolina phát tán một video vào ngày 10/03/2022, nói rằng : "Zelenskyy là một kẻ gian manh, chính phủ Ukraine cực kỳ tham nhũng, gian ác đến khó tin", video cũng đồng thời tuyên truyền những giáo điều rỗng tuếch. Những luận điệu phản quốc của Tucker Carlson, Mike Pompeo, Madison Cawthorn... này được truyền thông Nga hưởng ứng mạnh mẽ và tuyên truyền rộng rãi đến người dân Nga.
Một số khuôn mặt phản quốc khác của đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ có thể kể thêm là Matt Gaetz dân biểu Florida, Marjorie Taylor Greene dân biểu Georgia, Lauren Boebert ở Colorado.
Marjorie Greene từng ca ngợi Putin cho đến lúc gần đây đã ít nhiều thay đổi quan điểm của mình. Mặc dầu vậy, Greene chống lại bất kỳ viện trợ nào cho Ukraine, cho rằng nó chỉ kéo dài chiến tranh, gây ra thêm đau khổ. Greene cũng tin rằng độc lập của Ukraine chỉ tồn tại nhờ sự giúp đỡ của cựu Tổng thống Barack Obama. Nói một cách chính xác hơn : "Chính phủ trước đây ở Kyiv đã bị lật đổ với sự giúp đỡ của Obama, Biden chỉ nhiệt thành giúp đỡ Ukraine vì con trai ông là Hunter đang kinh doanh ở đó".
Lauren Boebert đưa ra một nhận định vừa ngớ ngẩn vừa đần độn về cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine. Đề cập đến cuộc biểu tình của các tài xế xe vận tải phản đối các biện pháp chống đại dịch Sars-CoV2 ở Canada, Boebert nói : "Chúng tôi cũng có những người hàng xóm ở phía Bắc đang cần được trả tự do". Boebert mô tả Canada là một quốc gia đang bị đàn áp, sẽ được giải phóng khi bị chiếm đóng giống như Ukraine, đất nước mà Putin đang muốn diệt phát xít - theo lối diễn giải của ông ta.
Đảng Cộng hòa không có chỗ cho những người xin lỗi giùm Putin
Tất nhiên, những người kể trên chỉ là thiểu số ít ỏi. Trong thời điểm căng thẳng này, ở cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, mọi người đều cảm thấy nhẹ nhõm khi một sự bất cẩn có thể dẫn đến một cuộc leo thang đưa đến chiến tranh nguyên tử. Nước Mỹ rất may mắn khi người lãnh đạo hiện nay không còn là một kẻ ái kỷ, bốc đồng với những hành động, tuyên bố ngu xuẩn, những ý tưởng điên dại như dùng F-22 sơn cờ Trung Quốc, tấn công Nga mà là một tổng thống dầy dặn kinh nghiệm trong các chính sách đối ngoại, biết phải làm gì và không nên làm gì.
Nước Mỹ rất may mắn khi người lãnh đạo hiện nay không còn là một kẻ ái kỷ, bốc đồng với những hành động, tuyên bố ngu xuẩn, những ý tưởng điên dại như dùng F-22 sơn cờ Trung Quốc
Một số nhà phân tích đặt câu hỏi liệu mặt trận hiện tại chống lại Putin có thể báo trước sự chấm dứt việc ngưỡng mộ ông của những người như Trump hay không ? Thực tế cho thấy nhiều đảng viên Cộng hòa hiện đang giữ một khoảng cách với Trump, khoảng cách này rất ít liên quan đến các tiêu chuẩn đạo đức mà chỉ vì chủ nghĩa cơ hội. Một thí dụ là phát biểu của cựu Phó Tổng thống Mike Pence của Trump. Vào ngày 4 tháng 3, ông nói tại một sự kiện của Đảng Cộng hòa : "Không có chỗ cho những người xin lỗi Putin trong đảng này." Rõ ràng là điều đó ngầm nhắm vào Trump.
Tuy nhiên chỉ 4 ngày sau, trong một cuộc phỏng vấn của đài Fox News, Mike Pence lại có luận điệu khác. Pence nói rằng : "Nội các chính phủ dưới thời Trump là nội các duy nhất trong thế kỷ 21 mà Putin không tìm cách xâm chiếm đất đai, mở rộng biên giới bằng vũ lực vì ông ta nhìn thấy được sức mạnh quân sự của Mỹ. Nhóm của Pence ủng hộ tài chánh cho một phim quảng cáo đã tuyên bố tào lao là quyết định ngừng xây dựng đường ống dẫn dầu Keystone XL của Tổng thống Biden dẫn đến việc Mỹ phụ thuộc nhiều hơn vào dầu, khí đốt của Nga đã bật đèn xanh cho Putin xâm lược Ukraine".
Pence có vẻ như đang muốn trở thành ứng cử viên tổng thống vào năm 2024. Để đạt được mục đích này, Pence vừa phải giữ một khoảng cách đối với Trump, vừa tránh xung đột bất lợi với Trump.
Khi tình hình thay đổi vì cuộc chiến tranh tàn ác, vô nhân của Putin, nền tảng nhân sự của đảng Cộng hòa nhận ra sự ngưỡng mộ của Donald Trump đối với một thể chế chuyên quyền, độc đoán, hầu hết các chính trị gia trong đảng sẽ nhanh chóng vứt bỏ Trump.
David Signer
Nguyên tác : "Es wird eng für die amerikanischen Putin-Sympathisanten", Neue Zürcher Zeitung, Chicago, 28/03/2022
Nguyễn Tiến Cường chuyển ngữ
(02/04/2022)