Sáng ngày 20/9/2024, một số anh em Sài Gòn bị bắt giữ và giải lên đồn công an từ sáng sớm. Nghe tin, tôi bèn gọi cho Đức, khi đó là 8g08. Đức nói "anh yên tâm, nếu không có vấn đề gì thì tối em sẽ chủ động gọi anh". Tôi chờ đến tối, rồi đến đêm với hy vọng là Đức chỉ bị làm việc như mọi lần nhưng về muộn, không kịp liên lạc lại. Tuy vậy, đến sáng hôm sau, tôi hiểu là khả năng xấu nhất đã xảy ra, Đức đã bị bắt giam. Ngày 9/11/2024, chính quyền cho đăng bản tin về việc bắt giữ Đức kèm theo mấy tấm hình. Đúng 50 ngày chúng tôi mới được nhìn thấy Đức - đã gầy đi khá nhiều nhưng đôi mắt vẫn đầy rắn rỏi.
Ngày 9/11/2024, chính quyền cho đăng bản tin về việc bắt giữ Đức kèm theo mấy tấm hình.
Từ hơn 300 lần dõng dạc, đối với anh em chúng tôi, khi lựa chọn tham gia ủng hộ lập trường của Tập hợp Dân chủ Đa nguyên, chúng tôi đều biết sẽ có một thời điểm anh em chúng tôi có thể bị bắt giữ. Dù luôn mong muốn cuộc chuyển hóa về dân chủ của Việt Nam sẽ xảy đến mà không gây ra bất kỳ thiệt hại nào cho bất kỳ ai nhưng chúng tôi cũng hiểu rằng tự do, dân chủ không hề miễn phí. Những rủi ro như bị bắt giữ, hành hung, sách nhiễu hoàn toàn có thể xảy đến với một số hoặc tất cả anh em chúng tôi. Chúng tôi sẽ đón nhận chuyện này một cách bình thản như một phần tất yếu trong cuộc đời tranh đấu cho đất nước mà chúng tôi đã chọn lựa.
Trần Khắc Đức đã thể hiện rõ ràng tinh thần trên trong tất cả mọi buổi làm việc từ tháng 12/2023. Ngày 21/8/2023, Đức bị triệu tập đến trụ sở cơ quan an ninh và được thông báo là đã bị cấm xuất cảnh. Lý do, theo cơ quan an ninh, là Đức đang bị xem xét khởi tố. Cơ quan an ninh yêu cầu Đức cam kết không tham gia, liên lạc với Tập hợp Dân chủ Đa nguyên nữa. Mặc dù biết mình sẽ gặp nguy hiểm nếu không chấp hành yêu cầu trên nhưng Đức vẫn ôn tồn trả lời là "cam kết vẫn tham gia, ủng hộ Tập hợp Dân chủ Đa nguyên". Cơ quan an ninh đã dựa vào một bản kết luận giám định tư tưởng để cho rằng Đức đã có hành vi "tuyên truyền chống Nhà nước".
Bản kết luận giám định này nói rằng Đức đã đăng tải, làm ra 20 bài có nội dung "vi phạm luật an ninh mạng, chống Nhà nước". Đây là 20 bài trên tổng số hơn 300 bài đã đăng mà Đức xác nhận từ buổi làm việc đầu tiên vào tháng 12/2023, khi cơ quan an ninh in ra hơn 300 bài viết này từ fanpage Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên. Đức đã bình thản xác nhận đã đăng tải hơn 300 bài viết này dù hiểu rõ chúng sẽ được dùng làm bằng chứng "buộc tội" mình. Đức cho rằng nếu việc làm của bản thân mình là đúng thì phải vui vẻ xác nhận. Mỗi lần ký tên vào các bài viết được in ra, theo Đức, là một lần xác nhận lập trường dân chủ đa nguyên và tinh thần hòa giải dân tộc. Anh em chúng tôi hoàn toàn tán thành và rất tự hào vì lập trường dân chủ đa nguyên - hòa giải dân tộc đã được Đức xác nhận và phát biểu thay anh em qua hơn 300 lần như vậy.
Anh em chúng tôi không thách thức lực lượng an ninh và chế độ cộng sản. Chúng tôi chỉ đơn giản thực hiện quyền tự do ngôn luận để chia sẻ những ý kiến đúng. Chúng tôi không bắt buộc ai, không cưỡng ép ai phải nghe theo ý kiến của mình. Chúng tôi chọn cách đối thoại, nếu có ai chưa đồng ý thì chúng tôi chọn lựa sự nhẫn nại và ôn tồn để tiếp tục thảo luận và thuyết phục.
Có những lúc trong buổi "làm việc" (chấp cung), có nhân viên an ninh khuyên nhủ anh em chúng tôi là "ý kiến mà mình cho là đúng thì chỉ nên giữ ở trong đầu thôi". Lời khuyên đó thể hiện sự quan tâm đến an toàn của anh em chúng tôi nhưng cũng là một sự xác nhận rằng chúng tôi đã thuyết phục được không ít anh em an ninh. Tuy vậy, chúng tôi vẫn có đôi chút lấn cấn về lời khuyên trên. Theo anh em chúng tôi, một ý kiến đúng không phải chỉ cần được nói lớn ra cho mọi người nghe thấy mà còn phải được phát biểu trong một tư thế dõng dạc. Vào lúc này, đất nước Việt Nam đang rất cần dân chủ đa nguyên và hòa giải dân tộc, do vậy anh em chúng tôi có bổn phận phải phát biểu những lập trường đó một cách nghiêm trang, dõng dạc, bằng tất cả niềm tin và trong mọi nghịch cảnh, nhất là trong các buổi thẩm vấn, trong đồn công an, trong trại giam hay trong phòng xử án.
Trần Khắc Đức đã vô tình có dịp thay mặt anh em chúng tôi phát biểu lập trường dân chủ đa nguyên - hòa giải dân tộc một cách trọn vẹn và đầy đủ nhất. Lập trường Hòa giải và hòa hợp dân tộc là giá trị cốt lõi và tinh thần nền tảng của Tập hợp Dân chủ Đa nguyên. Đối với anh em chúng tôi, đất nước cần được quan niệm như một tình cảm, như một sự tự nguyện gắn bó thay vì là một áp đặt. Sự hòa hợp giữa đất nước và người dân và giữa người dân với nhau làm nên một đất nước lành mạnh và đáng sống. Sự hòa hợp đó là mục tiêu mà mọi người, nhất là chính quyền và những người hoạt động chính trị, phải cố gắng hướng đến. Muốn đạt được mục tiêu hòa hợp dân tộc như trên, chúng ta phải thực hiện hòa giải dân tộc một cách khẩn cấp. Phải hóa giải, hàn gắn những đổ vỡ, hận thù, chia rẽ từ quá khứ và phải chú ý phát hiện và thận trọng xoa dịu những mầm mống chia rẽ luôn âm thầm nảy sinh.
Nếu hòa giải dân tộc là nhu cầu của mọi quốc gia thì với Việt Nam đó là nhu cầu sống còn. Chúng ta đã chịu đựng quá nhiều đổ vỡ, chia rẽ, hận thù từ di sản lịch sử đầy bạo lực, nội chiến, trả thù báo oán, diệt cỏ tận gốc, cấm đạo, xung đột ý thức hệ. Đảng cộng sản cũng đã tiếp nối và đóng góp một phần không nhỏ vào di sản lịch sử đó.
Lập trường hòa giải là một bắt buộc để gìn giữ đất nước của mọi người và cho mọi người. Tuy vậy, trong thông báo ngày 9/11/2024, chính quyền cáo buộc Đức đã tuyên truyền "phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc". Không gì sai hơn ! Đức chỉ làm một việc là thay mặt anh em Tập hợp Dân chủ Đa nguyên phát biểu và thể hiện tinh thần hòa giải dân tộc, trong một cố gắng không có gì khác là để xây dựng và bồi đắp cho nền tảng của khối đại đoàn kết đó. Phải có những lý do rất sai, rất uẩn khuất và rối bời thì mới có thể buộc tội một người có một cố gắng cao cả như vậy.
Anh em chúng tôi không oán trách ai trong việc bắt Đức. Bản thân Đức cũng tâm niệm như thế và nếu không tin thì những người có trách nhiệm trong chuyện này có thể nhìn lại quá trình làm việc với Đức và nếu cần có thể gặp Đức để thêm một lần xác nhận. Chúng tôi chỉ buồn. Buồn vì giải đáp cho đất nước đã được anh em chúng tôi đề nghị suốt hơn 40 năm nay nhưng chỉ nhận được sự do dự, lúng túng, sợ hãi và những cáo buộc vô lý. Tuy vậy, điều đó cũng không quan trọng.
Quan trọng là đất nước Việt Nam. Quan trọng là làm thế nào để đất nước bước sang kỷ nguyên dân chủ đa nguyên một cách nhanh chóng, trong hòa bình và trật tự, trong tinh thần hòa giải và trong tình anh em, nghĩa đồng bào. Tâm nguyện duy nhất của anh em chúng tôi là như vậy. Đây cũng là tâm nguyện mà Đức đã chấp nhận tất cả, chấp nhận bước chân vào hiểm nguy để phát biểu một cách dõng dạc cho tất cả đồng bào Việt Nam được nghe.
Việt Nhẫn
(25/11/2024)