Có một "trào lưu" đã qua đi trong phong trào dân chủ Việt Nam chủ yếu xuất phát từ những cán bộ lão thành cách mạng, hay những người muốn thay đổi từ "bên trong" nội bộ đảng cộng sản đó là viết thư ngỏ và kiến nghị gửi lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam. Đại hội 12 vừa qua chúng ta không còn thấy ai "kiến nghị" hay góp ý gì nữa.
Biểu tượng của -Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên
Có lẽ lý do chính khiến họ không viết các loại thư ngỏ và kiến nghị nữa là vì chính quyền chẳng ai thèm nghe hoặc trả lời họ chứ không hẳn vì họ mất niềm tin vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Với những người theo chủ trương này thì chỉ có Đảng Cộng sản Việt Nam mới có thể tạo ra được sự "thay đổi" cho Việt Nam. Ngoài ra họ không thấy ai hoặc tổ chức nào có khả năng đó.
Có thể trong tương lai những người thuộc trường phái "thư ngỏ và kiến nghị" sẽ tiếp tục viết "kiến nghị và thư ngỏ", đối tượng được gửi lần này sẽ là "nhân dân Việt Nam". Vậy "nhân dân Việt Nam" là ai ? Và liệu "nhân dân Việt Nam" có ủng hộ họ không ? Rất dễ dàng thấy rằng khái niệm "Nhân dân Việt Nam" rất mông lung và trừu tượng. Hơn nữa những người theo trường phái này không hiểu gì về "nhân dân". Trong 90 triệu người Việt Nam có mấy phần trăm thực sự quan tâm đến đất nước ? Bao nhiêu phần trăm sẵn sàng dấn thân vì dân chủ ? Họ không biết ba đặc tính cơ bản của người dân đó là "người dân không lãng mạn, không kiên nhẫn và thực dụng (sẵn sàng luồn lách để được việc)".
Tất cả các cuộc cách mạng đổi đời từ trước đến nay, kể cả với Đảng Cộng sản Việt Nam đều phải do trí thức khởi xướng. Các lãnh đạo tiền bối của đảng như Hà Huy Tập, Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Văn Cừ, Trường Chinh…đều là con nhà gia giáo và được ăn học tử tế. Trí thức cộng sản chỉ hết thời khi cách mạng thành công.
Trong suốt dòng lịch sử, người Việt Nam chưa bao giờ xây dựng được một tổ chức chính trị đúng nghĩa, tức là một tổ chức có "tư tưởng chính trị" và một "đội ngũ chính trị". Từ Đảng Cộng sản Việt Nam đến Việt Nam Quốc dân Đảng hay những tổ chức sau này đều là những tổ chức chính trị xây dựng thuần túy dựa trên bạo lực và vọng ngoại.
Di sản của lịch sử và văn hóa Khổng giáo đè nặng lên hình hài đất nước và tâm hồn người trí thức Việt Nam. Trí thức Việt Nam vẫn chưa hiểu thế nào là chính trị, hoạt động chính trị và đấu tranh chính trị. Đã bước sang năm thứ 17 của thế kỷ 21 nhưng trí thức Việt Nam vẫn loay hoay không biết làm gì để Việt Nam sớm có dân chủ. Họ vẫn chưa tham gia hay ủng hộ cho bất cứ một tổ chức chính trị nào để góp phần làm cho tổ chức đó trở nên có tầm vóc để có thể làm đối trọng và làm giải pháp thay thế cho Đảng Cộng sản Việt Nam.
Trí thức Việt Nam vẫn chưa hiểu rằng đấu tranh chính trị luôn luôn là đấu tranh có tổ chức. Một người ưu tư với đất nước, hoặc phải tham gia vào một tổ chức chính trị đã có sẵn hoặc phải tạo ra một tổ chức mới. Và một tổ chức chính trị thực sự thì phải có "tư tưởng chính trị" và một "đội ngũ chính trị". Đấu tranh chính trị ôn hòa, bất bạo động và dân chủ là đấu tranh trên mặt trận tư tưởng và lý luận chứ không phải đấu tranh bằng những "hành động" phô trương và gây thanh thế khi chưa có thực lực.
Trí thức Việt Nam vẫn chưa cho rằng Viết, Nói, Lý Luận và Thuyết Phục quần chúng cũng là Hành Động và là Hành Động quan trọng nhất trong kỷ nguyên của thông tin và truyền thông.
Trí thức thay vì phải đi trước và dẫn đường cho dân chúng thì lại luôn chạy theo các sự kiện và dư luận.
Trí thức Việt Nam chưa hiểu rằng nếu chúng ta không đoàn kết và đứng cùng nhau trong một tổ chức thì làm sao chúng ta có thể thuyết phục được người dân đoàn kết và đoàn kết với ai ? Thậm chí có những "trí thức" không muốn đứng vào một tổ chức nào vì sợ mất đi "sự ủng hộ" của một số người dân.
Trí thức Việt Nam vẫn chưa hiểu rằng "vận động quần chúng" và kêu gọi quần chúng đứng dậy… luôn luôn là giai đoạn cuối cùng của mọi cuộc cách mạng chứ không phải giai đoạn đầu tiên và duy nhất. Người dân làm sao có thể ủng hộ một tổ chức non trẻ, thiếu thống nhất và đoàn kết, một tổ chức không có cương lĩnh chính trị hay dự án chính trị, một tổ chức không có đội ngũ cán bộ chính trị ?
Xây dựng một cương lĩnh chính trị (tư tưởng chính trị) và một đội ngũ chính trị là hai công việc khó khăn và chiếm nhiều thời gian nhất của bất cứ một tổ chức chính trị nào nhưng đây là những giai đoạn không thể không làm, không thể tiết kiệm và tránh né. Chính vì khó khăn và mất thời gian nên đa số các tổ chức đều bỏ qua giai đoạn này.
Không có một tư tưởng chính trị để làm kim chỉ nam cho các hoạt động của tổ chức thì không sớm thì muốn tổ chức đó cũng mất phương hướng và tan vỡ. Không có một đội ngũ cán bộ chính trị nắm vững tư tưởng và đường lối của tổ chức thì không thể động viên được quần chúng và nếu có thời cơ cũng không có người để làm việc.
Một bài học lịch sử mà trí thức Việt Nam không chịu nhớ đó là trường hợp của Đảng Việt Quốc (Việt Nam Quốc Dân Đảng) và Việt Cách (Việt Nam Cách Mạng Đồng Minh Hội) là hai tổ chức chống Pháp ra đời trước cả Đảng Cộng sản Việt Nam, trong cuộc bầu cử quốc hội đầu tiên năm 1946 hai đảng này từng được Việt Minh "cho không" 70 ghế đại biểu quốc hội nhưng rồi số phận họ ra sao thì ai cũng rõ. Tất cả đã bị Việt Minh tiêu diệt và truy sát. Lý do chính dẫn đến bi kịch của họ là do họ không có lực lượng, không có tổ chức và không có đội ngũ cán bộ… và vì thế không có được sự hậu thuẫn của quần chúng.
Dân chủ và tự do không thể van xin, năn nỉ chính quyền mà chỉ có thể đòi lấy. Nhưng đòi bằng cách nào ?
Câu trả lời chỉ có một : Phải có lực lượng. Một tổ chức muốn có lực lượng và nhận được ủng hộ của quần chúng thì phải đi quan năm giai đoạn như chúng tôi đã đề nghị trong dự án chính trị Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai :
- Xây dựng cơ sở tư tưởng và dự án chính trị ;
- Xây dựng lực lượng và đội ngũ cán bộ nòng cốt ;
- Xây dựng và kiểm điểm phương tiện ;
- Xây dựng cơ sở quần chúng ;
- Vận động quần chúng tiến công giành thắng lợi.
Có ý kiến cho rằng tại sao Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên nói hay vậy mà vẫn chưa thuyết phục được trí thức Việt Nam và vẫn chưa thành công ? Chúng tôi không hề bao biện cho mình nhưng thật sự là đã có tổ chức chính trị nào của người Việt Nam làm được gì đâu ? Tất nhiên nếu trí thức Việt Nam không ủng hộ chúng tôi thì chúng tôi không thể thành công. Chúng tôi chỉ thuyết phục chứ không áp đặt vì lập trường tranh đấu của chúng tôi là bất bạo động. Chúng tôi vẫn cố gắng một cách bền bỉ với tinh thần bao dung trong việc thuyết phục trí thức Việt Nam. Chúng tôi cho rằng phải thuyết phục được trí thức Việt Nam trước và thông qua trí thức Việt Nam thì sẽ thuyết phục được quần chúng Việt Nam.
Một Dự Án Chính Trị (cương lĩnh chính trị) dù đơn giản và rõ ràng đến đâu đi nữa, ví dụ như tài liệu Khai Sáng Kỷ Nguyên Thứ Hai của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên thì cũng không phải người dân nào đọc cũng hiểu. Muốn hay không thì trí thức Việt Nam phải "kiểm định" trước và nếu nó đúng (dù chỉ khoảng 60-70%) thì trí thức Việt Nam cần lên tiếng và ủng hộ nó. Ngay cả Kinh Thánh và Kinh Phật là dành riêng cho quần chúng nhưng cũng cần đến hàng vạn giáo sĩ truyền bá và giải thích suốt hơn 2000 năm qua và vẫn đang tiếp tục.
Phong trào dân chủ Việt Nam không yếu vì chúng ta có lẽ phải và chính nghĩa. Tuy nhiên nếu chúng ta không biết cách tranh đấu thì cũng sẽ không mang lại kết quả.
Một thân hữu trẻ vừa gửi cho chúng tôi một bản Thỉnh nguyện thư (kiểu thư ngỏ) gửi Đảng Cộng sản Việt Nam, quốc hội Việt Nam, "người dân Việt Nam" và "mọi người trên thế giới" ủng hộ để "yêu cầu Đảng Cộng sản Việt Nam mở một cuộc trưng cầu dân ý về bầu cử tự do và đa đảng cho Việt Nam". Nhóm bạn trẻ muốn Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên tham gia ký tên vào kiến nghị đó. Dù rất quí mến sự nhiệt tình của các bạn trẻ nhưng chúng tôi cũng phải từ chối. Chúng tôi đã gửi cho các bạn trẻ bài viết "Quyền Con Người" của ông Nguyễn Gia Kiểng với hy vọng các bạn trẻ hiểu vì sao có những cái mà chúng ta phải đòi chứ không thể xin xỏ. Chúng tôi xin trích một đoạn trong bài viết :
"Một cách tóm lược ta có thể phân biệt hai loại quyền : những "quyền không bị" (freedoms from/droits-libertés) và những "quyền được có" (freedoms to/droits-créances).
Những quyền không bị là những quyền căn bản tối thiểu : không bị xâm phạm tới cơ thể, gia đình, tài sản ; không bị cấm đoán phát biểu lập trường, thu nhận và phổ biến thông tin ; không bị cấm cản thành lập và tham gia các tổ chức, ứng cử và bầu cử, v.v. Những quyền này qui định một không gian cá nhân mà nhà nước hay bất cứ ai không thể xâm phạm. Đó là những quyền tự do căn bản.
Những quyền được có là những gì cá nhân có thể đòi hỏi ở cộng đồng, đặc biệt là nhà nước, thí dụ như quyền được có một lợi tức bảo đảm một mức sống xứng đáng về thực phẩm, sức khỏe, nhà ở ; được hưởng giáo dục miễn phí, được trợ cấp sinh đẻ và nuôi con, được có công ăn việc làm và được hưởng một số ngày nghỉ có trả lương, v.v. (những điều 23, 24, 25 và 26 của Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền).
Quyền thuộc về luật và vì thế nó phải thẳng thắn, nó không thể chấp nhận thỏa hiệp trên những điểm cơ bản, nếu không nó không còn là quyền. Quyền luôn luôn đối nghịch với thực tại ; nhân danh thực tại để hy sinh quyền là một thái độ đầu hàng hèn nhát ; quyền đòi hỏi nhìn thực tại với con mắt của con người chứ không chấp nhận để nhìn con người từ thực tại ; sự phản kháng là cốt lõi của quyền. Quyền cũng không thể chấp nhận sự vô lý ; nó là thành quả của trí tuệ và nó không thể tách ra khỏi sự hợp lý vì trí tuệ là nền tảng chính đáng của nó. Những gì đúng với khái niệm quyền lại càng đúng với quyền con người bởi vì đó là những quyền bắt buộc nhất. Trong cuộc tranh đấu cho nhân quyền, cũng là tranh đấu cho dân chủ, lập trường đúng nhất là không nhân nhượng, đòi hỏi thực hiện tức khắc và trọn vẹn các quyền tự do cơ bản. Đừng sợ rơi vào bẫy giáo điều, quyền con người chỉ là qui luật tự nhiên của sự sống".
Một chia sẻ chân tình gửi đến các bạn trẻ muốn dấn thân để mang lại sự thay đổi cho Việt Nam là hãy cố gắng tìm hiểu và học hỏi về các khái niệm chính trị (lý thuyết) trước khi bắt tay vào "hành động". Hành động có ý nghĩa nhất là kết hợp lại với nhau thành những nhóm nhỏ và trao đổi thẳng thắn với nhau về mọi vấn đề của đất nước và cố gắng đạt tới một đồng thuận chung.
Khi nào các trí thức chính trị trẻ Việt Nam tạo được đồng thuận và chấp nhận đứng vào một tổ chức chính trị thì khi đó Việt Nam sẽ có dân chủ.
Việt Hoàng (05/02/2017)