Thông Luận

Tính đến nay, Đảng cộng sản Việt Nam cầm quyền đã 74 năm, 44 năm sau ngày chấm dứt cuộc nội chiến ý thức hệ. Một thời gian đủ dài để Đảng cộng sản Việt Nam có thể đưa đất nước Việt Nam trở thành một đất nước phát triển về kinh tế, có vị thế trên trường quốc tế, có một môi trường sống lành mạnh, có độc lập và tự do, có những tự hào dân tộc chính đáng ; là nơi để người Việt được sống, làm việc, được tôn trọng và hưởng các quyền tự do, dân chủ. Nhưng, với từng ấy thời gian, dưới sự lãnh đạo chuyên chính và độc quyền, Đảng cộng sản đã đưa đất nước đi vào bế tắc, lụn bại về mọi mặt.

Hãy mạnh dạn lựa chọn cho mình một tổ chức chính trị sẵn có với dự án chính trị đúng đắn để gia nhập - Tranh Minh họa

Chúng ta có thể nhìn thấy, ngày càng rõ, đất nước đang bị lệ thuộc kinh tế vào Trung Quốc, những bất cập xã hội, những mâu thuẫn xã hội ngày càng hiện rõ và gay gắt, những vết thương chiến tranh chưa bao giờ được hàn gắn ; môi trường bị hủy hoại nghiêm trọng, pháp luật không được thượng tôn gây ra nhiều oan trái ; các quyền căn bản của con người bị xâm hại, tự do ý chí bị triệt tiêu, những ý kiến phản biện bị trù dập nên hoàn toàn không có dân chủ ; tư cách công dân không được nâng cao mà còn bị hạ thấp, phẩm giá con người, các giá trị đạo đức nền tảng bị đảo lộn ; tham nhũng lũng đoạn đất nước ở mọi cấp chính quyền ; lòng người đầy nghi kỵ và cơ hội, tình yêu đất nước dần mờ nhạt, con người sẵn sàng làm điều xấu chỉ vì thấy chút lợi ích và biện luận với lý do sinh tồn ; sự giả dối, lừa lọc, luồn lách đã dần trở thành thuộc tính... Đảng cộng sản chịu trách nhiệm chính cho những điều này bởi sự lãnh đạo chuyên chính theo một ý thức hệ tồi dở và khả năng lãnh đạo, quản lý xã hội yếu kém lẫn lòng tham của họ.

Dân chủ đa nguyên là xu thế thời đại, là nền tảng cơ bản chắc chắn cho một đất nước phát triển, điều này đã được nhiều nước tiến bộ trên thế giới thực nghiệm và chứng minh. Bằng chứng là những nước dân chủ đa nguyên đều hoặc đang dần phát triển, thịnh vượng, văn minh, tạo ra các giá trị chân chính không thể chối cãi. Đất nước Việt Nam muốn phát triển, dân tộc Việt Nam muốn có một cuộc sống ổn định và tốt đẹp, nhân văn thì chỉ có một con đường duy nhất để lựa chọn : dân chủ đa nguyên.

Trong bảy mươi bốn năm cầm quyền, Đảng cộng sản có nhiều cơ hội để chuyển đổi sang chế độ dân chủ, xây dựng một nhà nước do dân vì dân nhưng Đảng cộng sản đã không thực hiện và không có dấu hiệu thực hiện trong tương lai. Họ nhất quyết bấu víu vào một hệ tư tưởng đã bị bài bỏ ở ngay chính nơi sinh ra nó. Họ cương quyết bảo vệ vị trí độc tôn lãnh đạo bằng sự đàn áp và dối lừa. Người dân Việt Nam cần phải tự quyết định vận mệnh của mình, cũng là vận mệnh dân tộc bằng cách đóng góp cho tiến trình thiết lập dân chủ đa nguyên cho đất nước.

Làm thế nào ?

Đó là một câu hỏi lớn cho bất kỳ người Việt nào và cho mọi tổ chức chính trị.

Chúng ta thấy, trong nhiều năm qua, Việt Nam có phong trào tranh đấu cho dân chủ nhưng chưa có một phong trào nào thành công. Nhiều tổ chức chính trị ra đời nhưng chưa một tổ chức nào đủ lớn mạnh để dẫn dắt quần chúng. Các cuộc đấu tranh thường rơi vào tình trạng phấn khích giai đoạn đầu rồi dần tự tan rã, lụi tàn hoặc bị đàn áp. Những người đấu tranh sau giai đoạn hoạt động phong trào bề nổi đã dần chán nản, bỏ cuộc, loay hoay không tìm ra hướng đi, nhiều người bị kết án, nhiều người tự bỏ nước ra đi và không ít người bị tống xuất. 

Quần chúng không nhìn thấy ở các tổ chức, ở những người đấu tranh một phương án khả thi để có thể đặt niềm tin vào thắng lợi. Lối đấu tranh nhân sĩ, một mình không đem lại kết quả. Các tổ chức chính trị không có dự án chính trị, không có tư tưởng triết lý cũng không đem lại kết quả nào. 

Một bó đũa mạnh hơn nhiều chiếc đũa rời rạc, điều đó ai cũng biết. Biến nhiều chiếc đũa rời thành bó đũa chỉ cần vài thao tác tay, nhưng muốn biến những con người, với những giấc mơ, tham vọng, nỗi sợ, định kiến, trình độ học vấn... khác nhau thành một tổ chức thực thụ thì nhiệt huyết thôi là chưa đủ. Bằng chứng là chúng ta có những người đã bỏ ra hàng chục năm nhiệt huyết, thành lập hết tổ chức này tới liên minh nọ, nhưng kết quả gần như là con số không. 

Những đóng góp, những hi sinh của những người đấu tranh cho dân chủ Việt Nam, cho đến nay, là vô cùng lớn nhưng vẫn chưa thể đem lại dân chủ đa nguyên cho Việt Nam. Chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận những thất bại đó để thay đổi tư duy.

Mạnh dạn lên tiếng trước những bất công xã hội ; phản biện các chính sách, quyết định sai trái của chính phủ ; khơi thông sự thật và truyền bá tư tưởng tự do dân chủ ; đòi hỏi minh bạch và đòi hỏi quyền con người ; không chấp nhận dối trá lừa mị và sẵn sàng phản đối… đều là những việc đúng cần làm và phải làm nhưng chưa đủ. Mỗi người tham gia đấu tranh đều phải xác quyết một cách rõ ràng, rành mạch rằng đấu tranh chính trị phải là công việc của một tổ chức chính trị, và chỉ có tổ chức chính trị với những dự án chính trị đúng đắn mới có thể đem lại kết quả, thì mới có những đóng góp thiết thực hơn, hiệu quả hơn cho tiến trình thiết lập dân chủ đa nguyên cho đất nước.

Mạnh dạn lựa chọn cho mình một tổ chức chính trị sẵn có với dự án chính trị đúng đắn để gia nhập, hoặc tự tìm kiếm đồng đội, liên kết với nhau thành một liên minh đấu tranh dân chủ, xây dựng một dự án chính trị đấu tranh có tư tưởng, đường lối rõ ràng và đúng đắn là điều buộc phải làm nếu muốn thành công. Không có con đường nào khác. Người Việt Nam phải làm điều đó. Không thể trông chờ vào một tổng thống Mỹ nào hoặc một chính phủ nước ngoài nào, giúp đem lại dân chủ đa nguyên cho đất nước của người Việt. Chúng ta phải tự lực và giúp nhau nhận thức được điều này để cùng hành động cho một Việt Nam thay đổi và phát triển.

Tình hình đất nước đang dần tồi tệ đi thêm mỗi ngày, lịch sử không ngồi chờ chúng ta mãi và sức chịu đựng của đất nước cũng không phải là vô tận. Nếu hôm nay chúng ta vẫn bám víu vào hình thức đấu tranh cũ, vẫn loay hoay, vẫn không đặt cái tôi của bản thân xuống, vẫn đặt lợi ích trước mắt của cá nhân lên trên lợi ích dân tộc và đất nước, để nhắm mắt làm ngơ hoặc không nhìn ra hướng đi đúng đắn, thì trong tương lai không xa chúng ta sẽ chỉ còn biết đến đất nước Việt Nam qua khái niệm. Con cháu chúng ta sẽ trở thành những kẻ sống tạm trên chính đất nước của chúng.

Thay đổi tư duy là điều không hề dễ dàng. Chấp nhận tham gia vào một tổ chức chính trị là một quyết định mang tính cách mạng của mỗi cá nhân. Khi và chỉ khi những người đấu tranh có thể làm cuộc cách mạng cho bản thân mình thì tổ chức chính trị mới có thể làm nên một cuộc cách mạng cho dân tộc.

Nếu không dẹp bỏ tư duy cũ, dẹp bỏ nỗi sợ hãi để tham gia vào một tổ chức chính trị, thì giấc mơ dân chủ nhân quyền của Việt Nam sẽ chỉ là viển vông.

Việt Văn

(24/09/2019)

Bài viết ‘Thử thẳng thắn trả lời một câu hỏi lớn’ của ông Nguyễn Gia Kiểng trên Thông Luận và trang Facebook cá nhân đã đạt được một lượng người đọc khá lớn với 420 bình luận.

Ông Nguyễn Gia Kiểng - Ảnh minh họa

Bài viết đặt câu hỏi ‘Tại sao đến giờ này Việt Nam vẫn chưa có được một lực lượng dân chủ có tầm vóc?’ (1). Theo tác giả thì có 3 lý do chính :

- Lý do thứ nhất là chúng ta, người Việt Nam, rất thiếu văn hóa tổ chức, rất thiếu khả năng hợp tác để hành động có tổ chức.

- Lý do thứ hai là người Việt Nam rất thiếu, quá thiếu, kiến thức chính trị.

- Lý do thứ ba là chúng ta có một quan hệ quá phức tạp đối với sự thực và lẽ phải.

Các bình luận về bài viết dù nhiều nhưng vẫn chưa đi sâu và trả lời cụ thể vào câu hỏi. Đa phần người đọc đều giữ thái độ im lặng và gần như không có ý kiến cực đoan, bài bác. Có lẽ im lặng trong trường hợp này đồng nghĩa với ‘đồng ý’.

Một trong những ý kiến đưa ra để biện hộ cho câu chất vấn đau nhức đó mà dễ thấy nhất và dễ đồng ý nhất là ý kiến cho rằng các tổ chức đối lập không thể hình thành vì bị đảng cộng sản đàn áp từ trong trứng nước. Điều này không hoàn toàn đúng và chỉ là lý cớ vì hải ngoại thì sao? Nơi đó không hề có đàn áp và mọi người hoàn toàn tự do kết hợp với nhau thành các tổ chức và hơn nữa lại có sự góp mặt của nhiều tù nhân chính trị nổi tiếng bị trục xuất khỏi Việt Nam ?

Sự thật là chúng ta chưa đồng ý và chưa đồng thuận với nhau để xây dựng nên những tổ chức chính trị có tầm vóc là vì chúng ta xem nhẹ sức mạnh của tư tưởng chính trị. Không có Kinh thì không thể có Đạo, không có một ‘tư tưởng chính trị’ để gắn kết các thành viên thì không thể có các tổ chức chính trị đúng nghĩa. Sự thực là Việt Nam hiện nay vẫn chưa có được một tổ chức chính trị nào thật sự có tầm vóc.

Sự trầm lắng của phong trào dân chủ Việt Nam thời gian qua là kết quả không thể tránh khỏi của lối đấu tranh chính trị mà lại thiếu ‘tư tưởng chính trị’. Không nên thất vọng vì đây là thời gian tĩnh lặng để những người Việt Nam còn ưu tư trăn trở với đất nước ngẫm nghĩ lại con đường đã đi qua và chuẩn bị một hành trang tư tưởng cho đoạn đường trước mặt. Đã đến lúc phong trào dân chủ Việt Nam cần đi vào chiều sâu, đầu tư cho tư tưởng và trí tuệ trước khi bắt tay vào các ‘hành động’ cụ thể. Suy nghĩ phải luôn đi trước và dẫn đường cho hành động. Khi các phương pháp cũ đã thất bại thì nên suy nghĩ về một cách thức mới có tính khả thi và thuyết phục.

‘Dân chủ’ là tập hợp của nhiều giá trị mang tầm tư tưởng chứ không giản dị là một vấn đề cụ thể ‘có hay không’ (yes/no). Ngắn gọn thì ‘dân chủ’ là một ‘hệ tư tưởng’ mà chúng ta quen gọi là ‘ý thức hệ’ và chính ý thức hệ sẽ quyết định cho mọi chính sách đối nội và đối ngoại của các quốc gia cũng như các tổ chức chính trị. Ai cũng thấy là ‘ngưu tầm ngưu mã tầm mã’, dù không ưa nhau nhưng các nước độc tài và cộng sản luôn đứng chung phe với nhau ví dụ quan hệ giữa Việt Nam-Trung Quốc, Việt Nam-Cuba, Việt Nam-Nga...Các nước dân chủ Phương Tây cũng thế, họ luôn dễ dàng đạt được đồng thuận với nhau trong mọi vấn đề dù có khác biệt. Bằng chứng là chưa bao giờ có các cuộc chiến xảy giữa các nước dân chủ với nhau. Một ví dụ nữa là thái độ của người dân Hong Kong và Đài Loan đối với Trung Quốc cho dù họ cùng là một dân tộc.

Trong bài viết của mình ông Nguyễn Gia Kiểng nhận định rất đúng khi cho rằng: ‘‘Sự thực là người ta không bao giờ có thể liên tục đồng ý trên những vấn đề cụ thể bởi vì chúng gần như luôn luôn có thể có những giải đáp khác nhau. Do đó nếu tình cờ người ta đồng ý trên một mục tiêu cụ thể nào đó thì tháng sau sẽ không đồng ý trên một vấn đề cụ thể khác, và chia tay. Đồng thuận trên một tư tưởng chính trị khiến người ta không có những suy nghĩ quá khác nhau trên những chọn lựa cụ thể và do đó có thể hiểu nhau và thỏa hiệp với nhau ngay cả khi không đồng ý’.

Đằng sau mỗi quyết định cụ thể đều là hệ quả của một niềm tin nào đó, tức là một hệ giá trị tư tưởng có sẵn từ trước trong tâm hồn mỗi người. Cái này gọi là phản xạ có điều kiện. Ví dụ ở một nước văn minh thì người dân luôn tuân thủ luật giao thông, họ dừng xe chờ đèn đỏ dù giữa đêm khuya và đường phố không có ai. Còn tại Việt Nam thì nếu không thấy công an giao thông thì đa số đều vượt đèn đỏ dù là giữa ban ngày đông đúc. Một người tử tế lương thiện sẽ hành động khác với một kẻ côn đồ gian trá trong cùng một hoàn cảnh vì niềm tin của họ khác nhau.

Việt Nam vẫn còn cơ hội để thay đổi và tiến lên vì không phải quốc gia nào cũng có tư tưởng chính trị. Chúng ta đang tiến rất nhanh và gần bắt kịp thế giới. Khi người Phương Tây đầu tiên đặt chân đến Việt Nam chúng ta tụt hậu khoảng 2000 năm so với thế giới. Hiện nay chúng ta chỉ còn chậm trễ khoảng vài chục năm. Chính vì đi quá nhanh nên chúng ta mệt mỏi. Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên (Tập Hợp) trong hơn 30 năm qua đã ‘hành hạ’ trí thức Việt Nam một cách khá ‘đau đớn’ và kết quả đạt được rất khả quan. Ba lập trường căn bản của Tập Hợp từ lúc ra đời là ‘Dân chủ đa nguyên, Bất bạo động, Hòa giải và Hòa hợp dân tộc’ đã gần như thuyết phục được trí thức và người dân Việt Nam.

Phương pháp đấu tranh bất bạo động rất xa lạ với văn hóa Việt Nam, cụ thể là văn hóa Khổng giáo, được làm vua thua làm giặc, nay cũng đã được nhiều người chấp nhận. Bạo lực dù vẫn xảy ra và dù chính quyền cộng sản vẫn sử dụng một cách bừa bãi nhưng chúng càng ngày càng bị nhận diện và lên án.

Lập trường Hòa giải và hòa hợp dân tộc cũng thế, chẳng còn mấy ai phản đối. Ngược lại mọi người đều đồng ý và tin rằng điều đó là cần thiết cho một nước Việt Nam dân chủ trong tương lai.

Dân chủ đa nguyên tức là chấp nhận mọi tiếng nói khác biệt trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau, kính trọng nhau và thậm chí xem sự khác biệt đó như là một sự đa dạng và cần thiết của cuộc sống thay vì vùi dập và tiêu diệt cũng đã được chấp nhận trên mọi miền đất nước và trong mọi thành phần dân tộc.

Không chỉ dừng lại ở đó và không chịu để trí thức Việt Nam ‘nghỉ ngơi’, Tập Hợp còn tiếp tục bắt trí tuệ người Việt tiến về phía trước khi xác quyết rằng ‘chính trị là đạo đức ứng dụng vào trong cuộc sống’. Làm chính trị, hoạt động chính trị là cống hiến cho một mục tiêu quảng đại và vì thế phải có đạo đức và lương thiện. Tập Hợp đã làm cho không ít người Việt Nam (trong nước lẫn ngoài nước) nổi giận khi chỉ trích một con người quyền lực nhất thế giới là tổng thống Mỹ Donald Trump, một người thiếu đạo đức, thiếu bao dung và sự trang nhã cần có của một người làm chính trị. Chúng tôi không sợ mất lòng vì tin vào lẽ phải, trí tuệ và sự tử tế của con người. Sớm muộn thì sự thật vẫn là sự thật. Trump càng ngày càng phơi bày rõ con người thật của mình. Sự thô lỗ, dối trá, ngược ngạo, kích động nhân tâm và tiền hậu bất nhất của Trump có thể mang lại sự hào hứng và kích thích cho một bộ phận dân chúng Mỹ trong một giai đoạn nhất định nhưng khi sự thô lỗ này kéo dài hết năm này sang năm khác thì sự chán nản và thất vọng sẽ thay thế cho sự hồ hởi. Không ai có thể chấp nhận sự dối trá và thô lỗ mãi như vậy. Nếu không thế thì con người đã không tiến hóa và văn minh như ngày hôm nay. 

Một cố gắng nữa của Tập Hợp là quyết tâm thay đổi văn hóa và tư duy của người Việt trong lĩnh vực chính trị đó là thuyết phục trí thức và người dân Việt Nam xem việc ‘làm chính trị’ là công việc chung mà ai cũng có thể tham gia nhưng hoạt động chính trị là phải có tổ chức chứ không phải các hoạt động và phát biểu mang tính cá nhân của các nhân sĩ. Kết quả cũng rất khả quan, không còn mấy ai vỗ ngực tự hào rằng ‘tôi độc lập, tôi không tham gia vào tổ chức nào’. Nhiều nhân sĩ nổi tiếng đã nhận ra sự hạn chế của bản thân và công khai nói ra điều đó, một trong những người đáng kính về đạo đức và sự lương thiện là Chu Hảo, ông đã viết trong thư chúc Tết Kỷ Hợi (2019) gửi những người quan tâm và ủng hộ rằng: ‘Tôi, cũng như nhiều quý vị và các bạn trong số chúng ta, không có nguyện vọng và năng lực hoạt động chính trị thực thụ; nhưng có chính kiến trong thực hành phản biện xã hội trên tinh thần khoa học và xây dựng là nghĩa vụ của mỗi người, để xã hội này không rơi vào tình trạng “chết lâm sàng”’ (2). Ông Chu Hảo đã thành thật và dũng cảm nhận mình là một người ‘phản biện xã hội’ chứ không phải một người ‘có nguyện vọng và năng lực hoạt động chính trị thực thụ’, hai việc này là hoàn toàn khác nhau mà không ít người Việt vẫn hay nhầm lẫn. Chính vì nhầm lẫn nên dư luận đã không dành sự quan tâm cần thiết cho những tổ chức chính trị đứng đắn và nghiêm túc.

Đề nghị và kết luận của ông Nguyễn Gia Kiểng và Tập Hợp đó là: ‘Đấu tranh chính trị chỉ có thể là đấu tranh có tổ chức và một tổ chức chính trị đúng nghĩa chỉ có thể là thành quả của những cố gắng bền bỉ của những người có đủ kiến thức chính trị và cùng chia sẻ một tư tưởng chính trị đúng. Như thế phải bác bỏ chủ nghĩa nhân sĩ, không ủng hộ những tổ chức thành lập vội vã hay không có tư tưởng chính trị, chỉ tham gia và ủng hộ những tổ chức nghiêm túc’.

Trật tự thế giới đang thay đổi với sự thoái lui của Mỹ, cường quốc lãnh đạo thế giới từ sau năm 1945 để nhường vai trò đó cho một liên minh dân chủ là Liên Hiệp Châu Âu-Nhật Bản-Ấn Độ và các nước dân chủ khác trên thế giới. Trung Quốc đang đuối sức và sẽ khủng hoảng trong thời gian tới nên không còn là mối đe dọa cho hòa bình thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Chúng ta hoàn toàn có quyền nghĩ, mơ và chuẩn bị cho một hành trình mới về một tương lai tươi sáng nếu chung ta chia sẻ và đồng ý với nhau trên các giá trị tư tưởng nền tảng.

Khi nào người dân và trí thức Việt Nam đồng ý với Tập Hợp rằng đấu tranh chính trị là phải đấu tranh có tổ chức và tiêu chuẩn để đánh giá một người đấu tranh chính trị là người đó đã có đóng góp gì cho việc xây dựng một tổ chức nào đó, thì khi đó lịch sử nhất định sẽ sang trang, Việt Nam nhất định sẽ có dân chủ.

Việt Hoàng

(17/7/2019)

(1). https://www.thongluan.blog/2019/06/thu-thang-than-tra-loi-mot-cau-hoi-lon.html

(2). http://xuandienhannom.blogspot.com/2019/01/thu-chuc-tet-cua-giao-su-chu-hao.html