Thông Luận

Với tư duy này, mọi tổ chức chính trị, đảng phái phải luôn tập trung vào việc làm sao để có khả năng nhất để trở thành đối lập, và sẵn sàng để thay thế chính quyền khi người dân tín nhiệm.

Ông Lê Tùng Vân, 90 tuổi (mặc áo khoác màu cam) tại phiên tòa vào tối ngày 21/7/2022. Photo PLO.

Ngày 21 tháng 7 vừa qua, một tòa án ở Long An đã tuyên án tổng cộng hơn 23 năm tù đối với sáu thành viên của Tịnh Thất Bồng Lai với cùng cáo buộc "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ". Luật sư Đặng Đình Mạnh, một trong những luật sư bào chữa,chia sẻ rằng ông không bất ngờ gì về kết quả tuyên án nhưng vẫn rất thất vọng.

Dường như luật sư Đặng Đình Mạnh đã bị thất vọng dài dài.

Trong lẫn ngoài Việt Nam, người Việt và người ngoại quốc đều biết rất rõ tự do tôn giáo tại Việt Nam không hề hiện hữu. Nó hoàn toàn bị sự kiểm soát, chi phối và áp bức, của nhà nước Việt Nam. Bản báo cáo mới nhất củaBộ Ngoại giao Mỹ về tự do tôn giáo tại Việt Nam năm 2021, hay Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Mỹ (USCIRF), hay củaFreedom House, Human Rights Watch và Amnesty International, v.v. đều có chung kết luận. Tất cả các tôn giáo, cũng như các tổ chức xã hội dân sự, đều phải chịu sự kiểm soát gắt gao, ngặt nghèo của những cơ quan đảng và nhà nước Việt Nam. Tất cả đều phải xin phép cho những hoạt động của mình, và chịu sự kiểm soát bằng luật, lệ, lẫn bao giám sát của đảng và nhà nước Việt Nam.

Tự do tôn giáo không có. Tự do dân chủ lại càng không thấy bóng dáng đâu cả. Hơn 47 năm qua dưới sự cai trị của chế độ này, về bản chất, vẫn không thay đổi.

Vậy thì tại sao Việt Nam vẫn tiếp tục bắt bớ bỏ tù bao nhiêu người về tội danh hoàn toàn không hiện hữu này ?

Giống như cách biện minh của Nga và Trung Quốc, mỗi khi nhận được những báo cáo vi phạm nhân quyền của Mỹ, Úc, Anh, Châu Âu, Liên Hiệp Quốc, hay các tổ chức nhân quyền quốc tế, Việt Nam cứ phản đối và phản bác là không hề có vi phạm, và biện luận rằng những báo cáo như thế là sai lệch, chỉ vì động cơ chính trị.

Cái chung lớn nhất là đại đa số đều là nạn nhân của một chế độ không xứng đáng về mọi mặt. Nhưng người dân bị đầu độc bởi những thông tin sai lệch và độc hại qua một thời gian dài, do đó cần nhiều sự hướng dẫn và hóa giải để tỉnh thức.

Trong nước thì như thế. Tại hải ngoại, bao nhiêu hội đoàn, đảng phái, cộng đồng lần lượt chia năm xẻ bảy. Tuy có nhiều lý do khác nhau, tôi cho rằng yếu tố chính có lẽ vẫn xoay quanh quan điểm và động cơ. Khác quan điểm thì tất nhiên sẽ khác chủ trương, đường lối. Đây là điều rất bình thường trong môi trường sinh hoạt dân chủ. Nếu khác đến độ không thể ngồi lại chung tay làm việc thì tách ra thôi. Chuyện này xảy ra thường xuyên trong chính trường và thương trường. Nhưng vì cứ mãi nhắm vào động cơ, nên dù có người đã từng hoạt động sống chết với nhau trước đây, nay vì nghi ngờ rồi quay sang quy chụp nhau, để rồi cuối cùng không thể hàn gắn hay hòa giải gì được.

Tệ hại hơn là chụp mũ nhau và coi nhau như kẻ thù.

Nó trở thành một lối suy nghĩ và văn hóa giết chết mọi linh hồn dân chủ.

Nếu cứ theo cái đà này thì cuộc vận động dân chủ sẽ không đi về đâu cả.

Thật ra, nền tảng chung (common ground) và mục đích chung (common purpose) của người Việt, trong lẫn ngoài Việt Nam, là rất lớn. Cái chung lớn nhất là đại đa số đều là nạn nhân của một chế độ không xứng đáng về mọi mặt. Hơn nữa, ai mà không mong muốn dân chủ và nhân quyền. Nhưng người dân bị đầu độc bởi những thông tin sai lệch và độc hại qua một thời gian dài, do đó cần nhiều sự hướng dẫn và hóa giải để tỉnh thức.

Nhưng phong trào dân chủ cứ bị những mưu mô và thủ đoạn của chế độ cầm quyền tại Việt Nam hiện nay, lẫn những thế lực chống cộng cực đoan, giăng bẫy và tấn công, để rồi không nhìn thấy bức tranh tổng thể hoặc có thể ngồi lại với nhau.

Ngồi lại với nhau, vì thế, là bước đầu tiên nhưng cũng là quan trọng nhất.

Rõ ràng kẻ thù lớn nhất của mọi người và mọi tổ chức, trước nay và mai sau, đối với Việt Nam, là độc tài, tham nhũng và bất đức. Cả ba thường đi chung với nhau. Cái ác cứ mãi hoành hành.

Cộng sản, hay không, chỉ là cái nhãn hiệu bên ngoài. Chế độ hiện nay có bao giờ, chưa bao giờ, và sẽ không bao giờ, trở thành cộng sản cả. Điều này đã rõ như ban ngày.

Để có thể ngồi lại với nhau, nó đòi hỏi rất nhiều yếu tố. Triết lý đấu tranh phải đủ rộng để có thể tập hợp, dung chứa và nối kết đi đường dài với nhau. Khế ước xã hội như quyền và lợi của con người, xã hội, đất nước và mối quan hệ giữa quyền và lợi về kinh tế, chính trị, xã hội v.v. phải đủ sâu. Làm sao để dung hòa những khác biệt này, quản lý những xung đột lợi ích giữa các cá nhân hay nhóm, nhưng cùng đi đường dài để xây dựng viễn ảnh tương lai với nhau một cách tốt nhất.

Khó ? Tất nhiên. Nhưng bước đầu tiên, theo tôi, là mỗi người quan tâm cần xây dựng tư duy chấp nhận khác biệt. Khi chấp nhận được sự khác biệt để có thể chấp nhận đối nghịch hay đối lập, ngay trong chính tổ chức/đảng phái/phong trào của mình, thì lúc đó tinh thần hay linh hồn của tổ chức sẽ không dễ gì bị rạn nứt.

Khi chưa chấp nhận đối lập, những kẻ cầm quyền, trước sau gì cũng trở thành độc tài. Vì thế, những người đang hô hào đấu tranh cho dân chủ mà chỉ nói suôn, không chấp nhận đối lập chung quanh mình, tức các tổ chức khác quan điểm hay có khi đối nghịch với mình, thì tôi e rằng tư duy đó không những không thích hợp mà còn có khả năng đe dọa nền dân chủ về sau này.

Hơn nữa, khi chưa chấp nhận đối lập, người ta dễ dàng phủ nhận luôn chính mình, hủy hoại cả những gì có thể bảo vệ mình, trong một số tình huống, như khi chưa nắm quyền. Nó đưa đến tình trạng các tổ chức chính trị muốn nắm chính quyền bằng mọi cách ; và khi có quyền lực trong tay, thì lại tìm cách đàn áp trù dập đối lập. Như chế độ cầm quyền tại Việt Nam hiện nay.

Nếu đã không chấp nhận đối lập, tất cả những thành phần khác trong xã hội mà có quan điểm khác với kẻ cầm quyền đều dễ dàng trở thành nạn nhân của chế độ. Như đã thấy tại bao quốc gia như Nga, Trung Quốc và Việt Nam v.v.

Có đối lập chưa hẳn có dân chủ. Dân chủ đòi hỏi nhiều hơn thế. Nhưng chưa có đối lập làm nền tảng tư tưởng dân chủ, mọi cuộc vận động dân chủ có lẽ không đi về đâu cả.

Để chấp nhận đối lập thì điều đầu tiên là biết chấp nhận, và tôn trọng sự khác biệt.

Triết lý đối lập trong nền chính trị Úc cũng rất đáng để chúng ta cùng suy ngẫm.

Đối lập tại Úc còn có tên là nội các đối lập (shadow cabinet/ministry), mà hiện nayPeter Dutton  là lãnh đạo.

Ở Mỹ, Pháp, hay nhiều quốc gia khác, trách nhiệm kiểm soát và cân bằng quyền lực chủ yếu nằm ở quốc hội, tòa án và truyền thông. Tại Úc cũng vậy. Nhưng quan trọng và tích cực nhất đến từ phía đối lập. Nội các đối lập có cấu trúc gần giống như chính quyền đương nhiệm. Các bộ trưởng đối lập có nhiệm vụ giám sát, nêu vấn đề, đặt câu hỏi v.v. để thủ tướng và mọi thành viên trong chính quyền phải trả lời, trước quốc hội hoặc trước truyền thông. Qua đó, người dân nắm bắt thông tin và hiểu biết tường tận hơn, nếu họ quan tâm và chịu khó tìm hiểu. Ngoại trừ một số vấn đề bí mật quốc gia liên quan đến hoạt động (operations), đối lập cũng được những cơ quan an ninh và tình báo chia sẻ thông tin, khi cần. Cho nên bên đối lập nói riêng, quốc hội nói chung, và giới truyền thông, đều hiểu biết mọi vấn đề quốc gia. Thông tin, kiến thức là quyền lực. Khi quyền lực được chia sẻ rộng rãi trong nhiều thành phần xã hội, độc tài hay độc quyền khó xảy ra.

Đối lập phải biết, và phải giỏi, thì chính quyền mới làm tốt nhiệm vụ của mình. Khi chính quyền không còn được người dân tín nhiệm, phải xuống giữ vai trò đối lập, thì họ cũng nắm thật rõ cung cách điều hành lãnh đạo quốc gia, và do đó đóng vai trò đối lập thật hiệu quả.

Điều đã xảy ra trong cuộc bầu cử 21 tháng 5, đưa đảng Lao Động do Thủ tướng Anthony Albanese lên cầm quyền sau 3 nhiệm kỳ dài 9 năm ở vai trò đối lập (từ năm 2013 đến 2022). Liên đảng Cấp tiến Quốc gia trở lại thế đối lập.

Các chế độ độc tài và cộng sản rất sợ khác biệt và đối lập. Khác biệt, đến một lúc nào đó, nếu quy tụ lại với nhau, trở thành đối lập. Khi đã là đối lập, nó có thể thay thế chế độ cầm quyền bất cứ lúc nào, nhất là khi lòng dân muốn vậy. Nhưng vì muốn độc quyền cai trị toàn diện và vĩnh viễn, họ sẽ không bao giờ, trừ phi bị đưa vào thế bắt buộc, dung thứ hay dung chứa bất cứ mầm mống đối lập nào có thể đe dọa họ vào một ngày nào đó trong tương lai.

Những nhà quan sát quốc tế am tường tình hình Việt Nam, như nhà phân tích David Hutt, hiểu rõ điều này, như qua bài viết mới đây "Chủ nghĩa Hệ sinh thái Lê-ni- nít của Việt Nam " trên The Diplomat vào ngày 14 tháng 7.

Thật ra thì họ lo cũng phải. Bởi vì đối lập, Opposition, đến từ chữ nguyên thủy Latin, Oppose, nênđược hiểu  là sự đối kháng lại quyền lực của nhà nước, nhất là khi quyền lực đó được áp đặt một cách bất công, áp bức. Vai trò của đối lập, như có trình bày chính thức  trên trang mạng của Quốc hội Úc, là tìm cách đánh bại chính quyền hoặc làm sao để chính quyền phải từ nhiệm. Ngoài ra, cácnhiệm vụ khác  của đối lập là : một, xem xét kỹ lưỡng - kiểm tra chặt chẽ - công việc của chính quyền, kể cả các chi tiêu và ngân sách quốc gia ; hai, yêu cầu chính phủ giải thích hành động của mình ; ba, tranh luận về các dự luật, và đề xuất dự luật, tại quốc hội ; bốn, làm việc trong các ủy ban kiểm tra các dự luật và các vấn đề quan trọng của quốc gia ; năm, cung cấp các lựa chọn thay thế cho các chính sách của chính phủ.

Đây là trò chơi dân chủ đích thực và hiệu quả.

Với tư duy này, mọi tổ chức chính trị, đảng phái phải luôn tập trung vào việc làm sao để có khả năng nhất để trở thành đối lập, và sẵn sàng để thay thế chính quyền khi người dân tín nhiệm. Nó phải là nơi quy tụ nhân tài, vừa tài vừa đức. Cái tâm và cái tầm nằm ở đây. Từ khác biệt đến đối lập, nó là cơ hội để thay đổi vấn nạn độc tài tham nhũng và dối trá.

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 25/07/2022

1. Đã gần hai tháng sau cái ngày 18/05, ngày ông Võ Văn Thưởng, trưởng ban Tuyên giáo trung ương phát ra thông điệp đối thoại, khiến bao người ngơ ngác, bao người sững sờ. Cuối cùng thì vẫn im lặng, không có gì xảy ra. Ban bí thư chưa ra được bản hướng dẫn. Có thể sẽ chẳng có bản hướng dẫn nào cả. Với thái độ kẻ cả ngạo mạn vốn có, đối thoại với những người lãnh đạo trong chế độ độc đảng cầm quyền có thể vẫn chỉ là ảo tưởng.

Ông Võ Văn Thưởng, ủy viên bộ chính trị, trưởng ban Tuyên giáo trung ương cho biết là đang xin ý kiến của Ban bí thư đảng để hợp thức hóa việc ‘đối thoại’

"Sự ngạo mạn đần độn" đã làm những người cộng sản đi từ sai lầm này sang sai lầm khác, không phải chỉ ở Việt Nam. Trung Quốc từng có một cơ hội cải cách thành một chế độ dân chủ.

Trong tuyên bố chung Anh – Trung năm 1984 giữa Đặng Tiểu Bình và bà thủ tướng Thatcher, ông Đặng giải thích, sở dĩ có công thức "một quốc gia hai chế độ" là vì sau 50 năm, Trung Quốc có thể đã trở thành một quốc gia phát triển (ngang với Hồng Kông hiện tại), thì "Trung Quốc và các nước khác có thể trở nên lệ thuộc lẫn nhau, thế nên không có lý do gì để thay đổi hệ thống ở Hồng Kông". Ý của ông Đặng rõ ràng là trong khoảng 50 năm, Trung Quốc cũng sẽ là một quốc gia dân chủ hiện đại, sẽ không có gì mâu thuẫn với chế độ đang có tại Hồng Kông.

"Sự ngạo mạn ngu xuẩn" của những kẻ cầm quyền ở Bắc Kinh đã nghiền nát phôi thai của một nền văn minh bằng bánh xích xe tăng trên quảng trường Thiên An Môn ngày 4 tháng sáu năm 1989, để bây giờ, khi ngoại trưởng Úc Julie Bishop nói trong một cuộc họp có mặt Tập Cận Bình, ngày 17/03 tại Singapore, rằng "Trung Quốc không thể dẫn dắt khu vực vì nước này phi dân chủ". Nhà nghiên cứu Trung Quốc, Giáo sư William C. Kirby, cũng nói : "...những tranh luận về tương lai của Trung Quốc, dù là ngầm, đang sôi nổi chưa từng có ở đại lục. Nhưng khi nào những cuộc tranh luận như thế trở nên cởi mở, công khai và thậm chí là dự đoán được, ở đại lục, khi đó - và chỉ khi đó - mới tin được là Trung Quốc có năng lực để thực sự làm người lãnh đạo.

Nếu những lãnh đạo đảng cộng sản Trung Quốc không mắc bệnh "ngạo mạn" thì họ đã có cơ hội cất cánh từ 30 năm trước. Và với một nền dân chủ, Trung Quốc có thể đã là một trung tâm khu vực Đông Nam Á như một liên minh theo mô hình Liên Hiệp Châu Âu.

Khát vọng bành trướng đại hán kết hợp với một cuồng vọng vĩ nhân đang thúc ép ông Tập dàn trận cho một cuộc cải cách muộn màng. Để cải cách, ông Tập cần quyền lực, nhưng ông ta quên rằng chính quyền lực sẽ phá hủy hạ tầng của dân chủ.

"Sự ngạo mạn ngu xuẩn" tương tự cũng đã khiến ông cựu tổng bí thư Lê Duẩn đã cướp đi của lịch sử cơ hội phát triển hợp tác với Mỹ ngay từ sau chiến tranh.

Có thể cũng chỉ do "ngạo mạn ngu xuẩn" mà ông Nguyễn Phú Trọng ngộ nhận về một ảo tưởng "mình phải thế nào họ mới đón tiếp như vậy chứ". Nếu ông Trọng biết lắng nghe bằng hai tai, ông sẽ tránh được cái quả đắng mà ông Trump giành cho đảng cộng sản của các ông hôm nay.

2. Báo Quân đội nhân dân có một bài của một nhân vật có "nick name" Bắc Hà, nói rằng mọi người đã hiểu sai ý của Trưởng ban tuyên giáo. Không có đối thoại với đối lập nào cả. Những người khác quan điểm với đảng mà ông Thưởng đề cập, là những người chưa hoặc không hiểu đường lối chính sách của đảng, được mời "đối thoại để được giải thích thông suốt", không có chuyện đối thoại để thay đổi luật pháp và chính sách, càng không thể có chuyện đối thoại để thay đổi thể chế chính trị.

Bài báo cố ý để người đọc hiểu rằng, chân lý không phải cần qua cọ xát, nhất là cọ xát với với đối lập quan điểm. Tất nhiên, một nhận định có tính cốt lõi như vậy đăng trên mục "chống diễn biến" của cơ quan quân ủy mà ông Trọng trực tiếp là bí thư, thì phải hiểu rằng cái ông Bắc Hà vô danh nào đấy chỉ là cái lưỡi thay lời ông Trọng, theo chỉ thị của ông Trọng hay ít nhất cũng được ông Trọng cho phép.

Nghĩa là, nếu không phải là ông Thưởng phạm lỗi dùng từ "đối thoại" không đúng chỗ, hoặc lẫn lộn nghĩa của từ "đối thoại" với "quán triệt" thì rất có thể chính ông Trưởng ban tuyên giáo đang có vấn đề về tư tưởng.

Khi ông Thưởng nói : "Ban tuyên giáo trung ương đang chờ Ban íb thư thông qua một văn bản hướng dẫn về việc "tổ chức trao đổi và đối thoại với những cá nhân có ý kiến và quan điểm khác với đường lối, chủ trương, quan điểm của Đảng và pháp luật của Nhà nước" và còn nhấn mạnh thêm rằng : "Đây là vấn đề rất quan trọng. Chúng ta không sợ đối thoại, không sợ tranh luận, bởi vì sự phát triển của mỗi lý luận và của học thuyết cách mạng nào rồi cũng phải dựa trên sự cọ xát và tranh luận. Và cũng chính sự tranh luận đó tạo ra cơ sở để hình thành chân lý…" thì không thể hiểu là ông Thưởng chờ Ban bí thư hướng dẫn những người dân đến gặp đảng và chính quyền để nghe giải thích đường lối và quán triệt "chân lý" của đảng ?!!

Ông Trọng chỉ đạo bẻ quặt ý của ông Thưởng, vuốt mặt ông Thưởng hay còn tính gì khác !?

Chân lý xưa nay vẫn là độc quyền của đảng, không phải "hình thành qua đối thoại và cọ xát", nhất là lại cọ xát với đối kháng. Đây là diễn biến suy thoái. Trưởng ban tuyên giáo mà suy thoái tư tưởng ? Nếu ông Trọng không bị loại khỏi ghế Tổng bí thư, thì ông Thưởng phải chuyển nghề khác. Hãy chờ xem.

Vở kịch còn đang diễn. Xung đột chỉ đang tiệm cận đỉnh điểm.

3. Đảng cộng sản Việt Nam nếu loại bỏ được vai trò cá nhân của ông Tổng bí thư giáo điều Nguyễn Phú Trọng, thì một triển vọng cải cách đi trước Trung Quốc có thể thành hiện thực. Việt Nam gọn nhẹ và thông minh hơn nhiều. Và đã từng bỏ qua các cơ hội đối thoại.

Góp ý vào dự thảo thay đổi hiến pháp năm 2013, Kiến nghị của 72 nhân sĩ trí thức nổi tiếng viết : "Cuộc sống chỉ rõ nguyên nhân gốc rễ dẫn tới tình hình ấy (mất lòng tin của dân, tham nhũng và trì trệ kinh tế) chính là chế độ toàn trị của một đảng trên thực tế đang chi phối toàn bộ quyền lực nhà nước và hệ thống chính trị, đứng trên Nhà nước và pháp luật, vô hiệu hóa nhiều quyền tự do, dân chủ đã được quy định trong Hiến pháp… đổi mới căn bản thể chế chính trị, chuyển từ toàn trị sang dân chủ, là yêu cầu cấp bách của đất nước, của nhân dân".

Kiến nghị của 61 đảng viên kỳ cựu ngày 28/07/2014 cũng viết : "Việc cần làm ngay để thể hiện sự thực tâm chuyển đổi thể chế chính trị, tạo niềm tin trong dân là các cơ quan công quyền chấm dứt các hành động sách nhiễu, trấn áp, quy kết tùy tiện đối với người dân biểu tình yêu nước, đối với các tổ chức xã hội dân sự mới thành lập, trả tự do cho những người đã và đang bị kết án hình sự chỉ vì công khai bày tỏ quan điểm chính trị của mình".

Nhưng ông Trọng là người duy nhất trong những người lãnh đạo đảng quy kết : "Xem ai có tư tưởng muốn bỏ Điều 4 Hiến pháp không ? Phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng không ? Muốn đa nguyên đa đảng không ? Có tam quyền phân lập không ? Có phi chính trị hóa quân đội không ? Người ta đang có những quan điểm đấy, đưa cả lên phương tiện thông tin đại chúng đấy. Thế là suy thoái chứ còn gì nữa. Tham gia khiếu kiện, biểu tình, ký đơn tập thể, thì nó là cái gì ? Nên phải quan tâm xử lý những điều đó".

Khó có thể hình dung một con người cực đoan đến mức mụ mẫm như vậy có thể đứng đầu một đảng cầm quyền một quốc gia hơn 90 triệu dân.

Chỉ một giả thuyết không có mặt ông Nguyễn Phú Trọng trên sân khấu, đủ để một kịch bản đối thoại tới dân chủ đích thực trở thành hiện thực.

4.- Tại sao ông Võ Văn Thưởng phát tín hiệu đối thoại ? Có phải sự kiện xảy ra tại Đồng Tâm là hình mẫu lộ trình dẫn đến thế đối thoại ? Người dân phải bắt giam công cụ đàn áp của chính quyền. Người dân phải rào làng và sẵn sàng thề chết để bảo vệ quyền và môi trường sống của mình ? Muốn chính quyền chịu chấp nhận đối thoại phải theo hình mẫu này ? Có phải đây là lời nhắn nhủ của ông Thưởng và những người còn giấu mặt ?

Nhưng người dân Đồng Tâm đã không đủ sức bền để khả dĩ chịu đựng thách thức. Họ quá đói nghèo, mỏng manh và cô độc để đương đầu với những thủ đoạn nham hiểm khó lường của chính quyền.

Cần có một cú huých ! Có phải quyết định khởi tố hình sự của công an Hà Nội nhằm mục đích tạo ra cú huých ? Một ông chủ tịch thất hứa, một chính quyền lừa bịp. Pháp luật của cái chính quyền này tùy thuộc sức mạnh và ý muốn của mỗi phe cánh, không thể tin và vì vậy không thể tuân thủ vô điều kiện. Pháp luật do nhà cầm quyền đặt ra từ tay phải, thực hành bằng tay trái và chỉ nhằm bảo vệ sự tồn tại của chế độ có đủ tư cách và phẩm chất để được gọi là luật không ? Sự tráo trở, lật lọng của nhà cầm quyền chỉ xảy ra khi đó là chính quyền độc trị, không có dân chủ đích thực. Cú khởi tố đã cố tình khơi lại ngọn lửa, tạo sức ép cho một cuộc đối thoại ? Cuộc đối thoại mới sẽ không phải của ông chủ tịch thành phố mà sẽ là của ông chủ tịch nước !?

Không thể có đối thoại suông kiểu kiến nghị 72 và kiến nghị 61. Chìa khóa của đối thoại là áp lực có thật từ phía quần chúng, một quần chúng có số đông và được tổ chức. Hãy chứng minh khả năng đối thoại bằng một cuộc xuống đường quy mô hơn, sẵn sàng chấp nhận cuộc chơi với cường độ gay gắt hơn trước sự thách thức công khai, trắng trợn của chính quyền bằng lệnh khởi tố. Nếu không có xuống đường thì sẽ vẫn không có đối thoại, và sự "ngạo mạn ngu xuẩn" sẽ vẫn ngự trị.

5. Khởi tố có thể là hòn đá dò đường, nhưng cũng là loại thuốc thử.

Nếu là hiện tượng bột phát, chỉ cần quây hai cụ Lê Đình Kình và cụ Lê Hữu Ba là sẽ chẳng có gì xảy ra tiếp theo nữa ! Hai cụ sẽ bị khởi tố hình sự cùng với những người đập phá tài sản công.

Nếu 6.000 dân Đồng Tâm có một hạt nhân lãnh đạo, người dân tập hợp theo hiệu lệnh và hoàn toàn có ý thức, thì hạt nhân sẽ một mặt, bị buộc phải lộ diện và họ sẽ tức khắc bị tiêu diệt bằng điều 79, tội hoạt động lật đổ chế độ. Nhưng, ngược lại, nếu quả thực, dân Đồng Tâm đã có một "bộ não" và phong trào dân chủ đã có hình thù như một thực thể có thật, thì những nhân tố trong phe cải cách sẽ tận dụng nó như một lực lượng đồng minh và đối thoại sẽ là công cụ để phe cấp tiến thực hiện cải cách. Như vậy, muốn có đối thoại cải cách thì dứt khoát, dân làng Đồng Tâm phải được tổ chức. Muốn có đối thoại với đảng cầm quyền thì những gì xảy ra tại Đồng Tâm phải được mở rộng ra toàn quốc và có thể vận hành được bằng hiệu lệnh thống nhất.

Chưa có gì, về phía dân chưa có gì giống những điều cần phải có, vì vậy những gì giống như chuyện đối thoại với nhà cầm quyền vẫn chưa thể xảy ra. Ban bí thư sẽ chẳng cần phải mất công soạn thảo bản hướng dẫn, hay nếu có thì chỉ là một bản bày cách lừa bịp dân cho các cấp cơ sở trực tiếp.

6. Nhưng tại sao lại do Võ Văn Thưởng là người phát tín hiệu sẵn sàng đối thoại ? Võ Văn Thưởng là quân xanh, là cò mồi hay Võ Văn Thưởng là người ủng hộ cải cách mà người đứng đầu, đang được đồn đoán là Thường trực Ban bí thư Đinh Thế Huynh, phát tín hiệu khởi động đối thoại để tìm kiếm lực lượng ?

Ông Đinh Thế Huynh trao quyết định của Bộ Chính trị phân công ông Võ Văn Thưởng làm Trưởng Ban Tuyên giáo trung ương - Ảnh: Độc Lập

Tại sao Công an Hà Nội khởi tố hình sự ngày 13/06, một tháng sau lời kêu gọi đối thoại của ông Thưởng, hai tháng sau khi xảy ra vụ bắt 38 cảnh sát cơ động của dân làng Đồng Tâm ? Công an Hà nội thuộc phe nào ? Hạ nhục Nguyễn Đức Chung chỉ nhằm mục đích trả thù vụ tố cáo công an Hà nội bảo kê các quán bia hay nhằm dọn đường cho việc hạ bệ ông Chung khỏi chân chủ tịch thành phố, gạt nốt nhân vật con nuôi của dây Lê Hồng Anh - Nguyễn Tấn Dũng ra khỏi vũ đài Thủ đô, sau khi loại Đinh La Thăng ra khỏi Sài Gòn ?

Nhưng nếu Công an Hà Nội cố tình khởi tố chống dân là nhằm hạ nhục chính quyền lừa bịp, kích động lòng dân tẩy chay pháp luật cộng sản ? Khó giải thích tại sao Công an Hà Nội hành động đúng như tiên đoán của dư luận trước đó, rằng chính quyền sẽ giả vờ nhân nhượng để tháo ngòi, tước vũ khí, rồi sẽ tách để diệt từng người ? Họ muốn phơi trần bộ mặt tráo trở và lừa bịp của chế độ phi dân chủ của đảng cộng sản ?!

Trả lời cử tri Hải phòng ngày 26/06, ông Phúc nói "Việc bắt giữ người trái phép, phá hoại tài sản phải được điều tra nghiêm túc. Trước khi xử lý người dân sai trái, quá khích này, phải xử lý ngay những cán bộ đã lạm dụng, vô trách nhiệm, đã làm sai ở tại xã đó". Ý ông muốn nói, dân sai do quan sai, dân phạm luật do quan phạm luật, phải xử lý quan trước, dân sau.

Vậy ai là người chỉ đạo Công an Hà Nội khởi tố hình sự những người nghèo xã Đồng Tâm khi cam kết của ông chủ tịch thành phố còn chưa kịp khô mực ? Không phải là chuyện thượng tôn pháp luật, khi pháp luật do chế độ tùy ý làm ra. Vậy cứ theo ý ông Phúc thì trước hết các quan quân đội, rồi đến quan huyện, quan xã phải là đối tượng xử lý đầu tiên.

7. Trong khi Ngoại trưởng Phạm Bình Minh chuẩn bị đi Mỹ (20/04/2017) với nội dung chủ yếu là kiếm được lời mời chính thức của Tổng thống Mỹ giành cho Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, thì tại Đồng Tâm xảy ra chuyện quan huyện kết hợp quan xã cài bẫy bắt cóc hai cụ Lê Đình Kình, Lê Hữu Ba cùng một số người dân, dẫn đến việc người dân bắt giữ nhân viên an ninh đòi trả người. Chính quyền huy động công an và cảnh sát cơ động vũ trang, dự định thẳng tay đàn áp. Ngay lập tức, Công ty môi giới của cộng sản Việt Nam tại Washington nhắn với Hà Nội rằng "nếu xảy ra đàn áp tại Đồng Tâm thì ông Phạm Bình Minh không nên đi Mỹ" (?).

Theo tác giả Bùi Anh Trinh, nếu cộng sản Việt Nam hành động tại Đồng Tâm y như chính quyền Trung Quốc tại Thiên An Môn thì Tổng thống Trump sẽ rút lại lời mời ông Phúc đi Mỹ. (Tổng thống George H.W.Bush đã ra lệnh cấm vận Trung Quốc khi xảy ra vụ đàn áp Thiên An Môn).

Những kẻ chủ mưu gây ra chuyện Đồng Tâm là ai, có nằm trong âm mưu phá hoại chuyến đi của ông Phúc không ? Nếu có thì những kẻ thực hiện chắc chắn là tay chân của Trung Nam Hải. Và ông Nguyễn Đức Chung khi ký cam kết không xử lý hình sự toàn thể dân Đồng Tâm, dùng đối thoại để giải tỏa xung đột, chính là kẻ thọc gậy bánh xe, là tên phá đám ?!

8. Như vậy, xác suất khả tín là ông Thưởng đánh tiếng đối thoại thật. Chưa thể xác định ông Trọng là chủ mưu của sự kiện Đồng Tâm, nghĩa là tay sai của Tàu, nhưng có thể khẳng định ông Trọng là người phá đối thoại.

Nếu đã xuất hiện nhu cầu đối thoại, thì xu hướng dân chủ hóa là có thật và nội bộ đảng đang chia thành hai luồng khác nhau. Một luồng kiên cố trung thành với chủ nghĩa Mác do ông Trọng đại diện. Luồng thứ hai ủng hộ cải cách triệt để theo mô hình dân chủ hiện đại, có thể bao gồm gần hết nội các của ông Phúc, và có vẻ như có sự hỗ trợ của ông Võ Văn Thưởng và ông Đinh Thế Huynh.

9. Chiến dịch nhân danh tận diệt tham nhũng của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng mặc dù trực chỉ tiêu diệt phe cánh ông cựu thủ tướng tham nhũng Nguyễn Tấn Dũng, nhưng có thể đang giấu lưỡi gươm thọc sườn ông Phúc bằng chỉ thị kiểm tra tài sản 1.000 cán bộ cao cấp. Ông Phúc sẽ phải buông bỏ mục tiêu cải tổ, nếu không kịp che chắn cho đống tài sản khủng mà ông đang sở hữu, thực chất đúng là tài sản tham nhũng, nhưng không thể không tham nhũng nếu muốn tồn tại dưới tay ông Dũng.

Ngày 20/03/2017, Thứ trưởng bộ ngoại giao Hà Kim Ngọc đi Mỹ "thăm dò phản ứng của Mỹ và dọn đường cho chuyến thăm của lãnh đạo Việt Nam". Ngày 16/04/2014 xảy ra vụ Đồng Tâm. Ngày 20/04/2017, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh đi Mỹ vận động giấy mời cho ông Phúc. Ngày 21/04, ông Minh nhận được lời mời chính thức. Ngày 22/04/2017, ông Nguyễn Đức Chung kí giấy cam kết với dân làng Đồng Tâm. 18/05, ông Thưởng phát tín hiệu sẵn sàng đối thoại. 23/05/2017 Bộ chính trị công bố chỉ thị kiểm tra tài sản 1.000 cán bộ cao cấp. Ngày 29/05 ông Phúc khởi hành đi Mỹ. Ngày 13/06/2017 Công an Hà Nội công bố quyết định khởi tố dân Đồng Tâm.

Lôgíc các sự kiện dẫn đến một nhận định là nội bộ đảng đang có đặc tình của Trung Quốc và phe chống lại cải cách là phe do ông Trọng cầm đầu. Điều còn chưa rõ là phe chống lại cải cách có là một với các phần tử cài cắm của Trung Quốc hay không.

10. Vẫn có khả năng Ban bí thư sẽ ra bản hướng dẫn đối thoại, vì nếu ý của ông Thưởng đúng như sự giải thích của ông Bắc Hà, thì ông Thưởng chẳng cần gì phải chờ hướng dẫn, xưa nay vẫn vậy. Nghĩa là ông Thưởng đi tìm "đối thoại thật". Nhưng cái ông Thưởng đang chờ, rất có thể là kết cục của cuộc phân tranh cuối cùng đang sắp kết thúc. Đó là khi ông Trọng chính thức lấm lưng, và chỉ cần một mình ông Trọng "đi" là đủ, khi đó Ban bí thư sẽ có bản hướng dẫn !

Có thể vào lúc đó, cuộc đối thoại đích thực hướng tới hình thành một bản hiến pháp mới, đảm bảo cho sự ra đời một thể chế chính trị dân chủ đa đảng, sẽ trở thành hiện thực.

Paris, 27/06/2017

Bùi Quang Vơm