Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Tư liệu

09/09/2020

Những quan điểm khác nhau về Hồ Chí Minh

Cao Tuấn

Người Việt Nam và người ngoại quốc có quan điểm khác nhau về Hồ Chí Minh như thế nào ? Và tại sao ?

hcm1

"Hồ Chí Minh". LIFE Magazine số 22 tháng Ba, 1968, trang 22-23

Xin "tóm tắt" và "dài dòng" vài ý kiến thuộc loại "nói chung" như sau :

1. Nói chung người Bắc Việt Nam đa số yêu Hồ Chí Minh, người miền Nam đa số dửng dưng hoặc ghét Hồ Chí Minh. Người Việt Hải Ngoại lớp lớn tuổi ghét, lớp trẻ không quan tâm.

2. Hồ Chí Minh có thể vẫn còn là "thần tượng" tại các nước cựu thuộc địa Á-Phi nhưng tại các nước cựu cộng sản Đông Âu hình ảnh Hồ Chí Minh không còn gì mấy hoặc không còn gì hết.

3. Người Tầu có cảm tình với Hồ Chí Minh nhưng không viết sách ca ngợi Hồ Chí Minh vì họ vẫn nghĩ Hồ là học trò của Mao, cũng như cái nhìn của họ đối với Võ Nguyên Giáp : không có sự huấn luyện, giúp đỡ toàn diện của họ thì cộng sản Việt Nam không thể thắng Pháp, thắng Mỹ được. Bởi thế không phải ngẫu nhiên mà năm 1979 Đặng Tiểu Bình đánh cộng sản Việt Nam để "dậy cho một bài học". Người Nga cũng nghĩ như người Tầu nên cũng không ca ngợi Hồ Chí Minh. Stalin xem Hồ Chí Minh là tay chân cấp dưới phụ trách phong trào cộng sản ở một nước thuộc địa nhỏ, sau giao cho Mao trông nom. Thời Khrushchev và Brezhnev khi Mỹ đã sa lầy trong chiến tranh Việt Nam hình ảnh Hồ Chí Minh nổi bật trên thế giới nên được Liên Xô đối xử lịch sự, trọng vọng một cách vừa phải.

4. Pháp thua Điện Biên Phủ nên kính nể Hồ Chí Minh dù biết Mao đứng ngay sau lưng Hồ. Cho rằng bị Mỹ hất cẳng ở Miền Nam Việt Nam, bị Mỹ ép buộc giải thể Đế quốc Pháp người Pháp lại càng có cảm tình hơn với Hồ Chí Minh và cộng sản Bắc Việt. Người Pháp cũng khó mở miệng chỉ trích chế độ cộng sản hà khắc của Hồ Chí Minh vì mặc cảm tội lỗi về quá khứ thực dân tàn nhẫn, bóc lột của chinh nước Pháp khi trước.

5. Lịch sử đã cho thấy cuộc tranh đấu tư bản/dân chủ và cộng sản/chuyên chế sau cùng tư bản/dân chủ đã thắng vì hiệu năng cá nhân nói chung cao hơn, xã hội được tổ chức và vận hành phù hợp bản chất con người hơn. Tuy nhiên trước khi đạt được kết quả sau cùng ấy Mỹ (tư bản/dân chủ) đã vất vả và thất bại nhiều lần. Chiến tranh Việt Nam là một. Chiến tranh Việt Nam là nơi đụng độ nóng bỏng nhất, lâu dài nhất và quan trọng nhất của 2 phe trong suốt thời kỳ "cold" war.

(Đối với dân tộc Việt Nam cuộc chiến tranh này chẳng cold tí nào, nó là cuộc chiến tranh thực sự tàn khốc nhất trong lịch sử dân tộc, một cuộc chiến có thể tránh được hoặc không nhất thiết phải kéo dài và tàn khốc như vậy).

Cả 3 đại cường quốc Mỹ, Liên Xô, Trung Quốc đều dốc toàn lực. Mỹ chi 140 tỉ Mỹ Kim theo thời giá của năm 1975. Tầu chi một tỉ lệ GDP còn lớn hơn của Mỹ dù dân đang chết đói. Xe tăng T-54, hỏa tiễn Sam, phi cơ MiG, đại pháo 130 của Liên Xô liên tục đổ vào chiến trường Việt Nam mặc dù kinh tế trì trệ, suy kém. Hồ Chí Minh, lãnh tụ "bộ phận tiền phong của Cách mạng vô sản thế giới" trách nhiệm cung cấp… người. Hồ Chí Minh chấp nhận giá khủng khiếp về nhân mạng người Việt Nam, chấp nhận đất nước Việt Nam bị tan tành để nước Tầu… khỏi bị tan tành vì bom Mỹ, để Mỹ-Liên Xô khỏi đụng độ trực tiếp rồi tiêu diệt nhau bằng vũ khí nguyên tử. Hồ Chí Minh đồng thời tạo được hình ảnh một lãnh tụ anh hùng, nổi bật của một dân tộc nhỏ bé đang "quyết tử cho Tổ Quốc quyết sinh" dám đánh tay đôi với đế quốc Pháp, rồi với đế quốc Mỹ để dành độc lập, thống nhất. Hồ Chí Minh đã nhận được sự ngưỡng mộ, kính phục của công luận thế giới kể cả công luận Mỹ trong những năm tháng ấy. Trong khối cộng sản mặc dù GDP đứng hạng chót (chắc gần bằng zero) nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa của Hồ Chí Minh được xem gần như là Anh Ba, sau Anh Cả Liên Xô và Anh Hai Trung Quốc.

(Hồ Chí Minh trong di chúc bầy tỏ ý muốn đứng ra giản hòa Nga-Tầu để bảo vệ phong trào cộng sản thế giới và chắc đã khi còn sống đã đủ tự tin về vị thế mới của mình để bắt đầu làm công việc này).

6. Mặc dù có cạnh tranh giữa Liên Xô và Trung Quốc, phe cộng sản đã có một sách lược đánh Mỹ rất khôn ngoan không những trên chiến trường Việt Nam mà trên toàn thế giới, trong chính trường, trên bàn hội nghị, trên mọi diễn đàn… tận dụng các lợi thế của chế độ độc tài toàn diện leninist và khai thác tối đa những "điểm yếu" của chế độ tư bản/dân chủ nói chung và nước Mỹ nói riêng. Chẳng hạn như kinh tế khủng hoảng theo chu kỳ, sự phân quyền, hệ thống lưỡng đảng hay đa đảng với đảng đối lập luôn luôn đả kích đảng cầm quyền, Tổng Thống 4 năm phải bầu lại như ở Mỹ, chính quyền thay đổi xoành xoạch như tại Châu Âu, tự do báo chí, tự do ngôn luận, tự do biểu tình, tự do đi lại, xã hội đa nguyên với đủ mọi khuynh hướng, các nhóm áp lực với quyền lợi khác nhau, môi trường đại học tràn ngập các sinh viên, giáo sư, trí thức khuynh tả, cộng sản công khai, cộng sản nằm vùng, ngụy hoà, cấp tiến, chống chiến tranh để khỏi phải đi quân dịch và… "tất cả những thằng ngu hữu dụng" (dùng chữ của Lenin). Phe cộng sản kéo dài chiến tranh bất kể tổn thất nhân mạng, khoét sâu mâu thuẫn gây rối loạn trong hàng ngũ địch. Chiến tranh Việt Nam một thời len lỏi khắp nơi trong xã hội Mỹ cùng với hình ảnh Hồ Chí Minh và Hồ Chí Minh vì thế đã trở nên huyền thoại ngay với người Mỹ. Mỹ và Việt Nam Cộng Hòa đã thua nhưng không phải trên chiến trường mà trên mặt trận truyền thông.

(Trong những trận đánh giữa Mỹ và Cộng sản Bắc Việt/Việt Công tỷ lệ thương vong thường là 1/5  hoặc là 1/10  nhưng phía cộng sản bao giờ cũng tuyên bố thắng trận vì "hôm nay quân ta đã diệt được 100 tên giặc Mỹ" và tuyệt đối không nói gì đến việc "quân ta" chết 1000". Khi gặp một đối thủ đánh thí mạng như vậy và sẵn sàng đánh thêm 20 năm "cho đến người Việt Nam cuối cùng" thì việc Kissinger lén lút đi Tầu để xin hòa cũng hiểu được và... đành thông cảm !).

7. Trong cuộc tranh đấu giữa người Việt Nam với nhau xã hội miền Nam tốt hơn miền Bắc : mức sống cao hơn, xã hội tự do, cởi mở hơn nghĩa là người dân sống tương đối thoải mái hơn nhưng không lãnh tụ miền Nam nào có vị thế của Hồ Chí Minh. Ông Ngô Đình Diệm lương thiện, tử tế, yêu nước hơn Hồ Chí Minh nhưng lại không có phẩm chất cần thiết của một lãnh tụ trong một giai đoạn lịch sử hết sức khó khăn. Ông Diệm không phải đối thủ của Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh nên được so sánh với nhân vật Tào Tháo trong Tam Quốc Chí – rất mưu cơ sắc bén, mặc dù không phải là chiến lược gia (military strategist) như Tào Tháo. Tuy nhiên sự kiện Hồ Chí Minh cũng như Stalin, Mao Trạch Đông, Kim Nhật Thành, Hitler trở nên siêu đẳng, siêu phàm, được yêu quý, thờ phụng như Thánh, như Phật, như Chúa… chỉ là kết quả của tuyên truyền nhồi sọ, dai dẳng từ năm này qua năm khác. Trong một xã hội bị hoàn toàn bưng bít, chỉ có luồng thông tin duy nhất từ kẻ cầm quyền thì đầu óc con người còn cảm, nghĩ khác đi sao được nhất là đã được chiếu cố ngay từ tuổi thiếu niên, và nhất là guồng máy tuyên truyền cực kỳ quan trọng ấy lại được điều khiển bởi những tay phù thuỷ ngôn ngữ như Tố Hữu. Bài thơ sau đây chắc chắn đã làm miền Bắc Việt Nam ngập lụt trong nước mắt khi "Bác" Hồ qua đời năm 1969 là một thí dụ điển hình :

Trái bưởi vàng kia ngọt với ai

Thơm cho ai nữa hỡi hoa nhài

Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm

Quanh mặt hồ in mây trắng bay

Bác ơi tim bác mênh mông thế

Ôm cả non sông mọi kiếp người

Bác sống như trời đất của ta

Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa

Tự do cho mỗi đời nô lệ

Sữa để em thơ, lụa tặng già

Bác để tình thương cho chúng con

Một đời thanh bạch chẳng vàng son

Mong manh áo vải hồn muôn trượng

Hơn tượng đồng phơi những lối mòn


Tưởng tượng trong đêm thanh vắng được nghe Hồ Điệp hay Hoàng Hương Trang ngâm bài thơ não nùng đến rơi lệ này thì dù có biết chắc Hồ Chí Minh là thủ phạm chính giết 200.000 người trong Cải Cách Ruộng Đất, trong khởi nghĩa Quỳnh Lưu, Tết Mậu Thân ở Huế... cũng không nỡ gọi "Bác" là "tên đồ tể", cũng như dù biết Tố Hữu cùng một tài hoa, một văn phong đã khóc "tên đại đồ tể" Stalin kẻ đã giết 40 triệu người :

Áo Ông trắng giữa mây hồng

Mắt Ông hiền hậu, miệng Ông mỉm cười[v1] 

Có nhiều tác giả ngoại quốc yêu Hồ Chí Minh nhưng không thể "si tình" như người dân Bắc Việt Nam vì họ không cảm được thơ Tố Hữu (dịch là phản mất rồi), cái cảm quan của họ không phải là cảm quan của người Việt Nam, họ không bị ảnh hưởng bởi hàng trăm, hàng nghìn ông Tố Hữu lớn nhỏ trong mọi ngóc ngách của đời sống, họ không được hay không bị tràn ngập hay "điều kiện hoá" bởi guồng máy tuyên truyền/ thông tin "định hướng", kiểm soát chặt chẽ tương tự như trong chế độ Stalinist còn sót lai ngày nay tại Bắc Hàn.

8. Hồ Chí Minh đã chết hơn 50 năm, Vietnam War kết thúc hơn 45 năm, thế giới cộng sản sụp đổ gần 30 năm, Adam Smith, John Maynard Keynes đã đánh bại Karl Marx và hình tượng các tay tổ cộng sản như Lenin, Stalin, Mao đã ra nghĩa địa hay đã vào nhà kho. Bụi đã lắng, huyền thoại không còn là huyền thoại. Người Việt Nam còn sôi nổi về công, tội của Hồ Chí Minh nhưng trong thế giới Tây Phương nói chung, Mỹ nói riêng không còn mấy ai để ý đến Hồ Chí Minh, không còn mấy ai thắc mắc nhân vật lãnh tụ cộng sản "thường thường bậc trung" này là loại lãnh tụ cộng sản gì – cộng sản "quốc gia" như Tito hay cộng sản "Chân Chính", luôn luôn muốn là một thành viên tận tuỵ trong phong trào cộng sản quốc tế và cùng lúc muốn làm đàn em ngoan của cả đàn anh cộng sản số 1 và đàn anh Cộng sản số 2 ? Lẽ dĩ nhiên, câu chuyện có thể khác đi nếu Hồ Chí Minh để lại một nước Việt Nam (nơi Lăng Bác uy nghi nằm giữa thủ đô) là Rồng, là Cọp (như trường hợp của Đặng Tiểu Bình hay Phác Chính Hi) thay vì là Rắn, là Mèo ? Đó có phải là lý do trong mười mấy năm qua các tác giả phương Tây cũng không có tác phẩm nào đáng nói viết về Hồ Chí Minh ngoại trừ quyển "Ho Chi Minh : A Life" của William Duiker, một quyển sách được viết khá cẩn thận, khá chuyên nghiệp nhưng không có mấy độc giả ?

(Dù bỏ nhiều công phu Duiker cũng không có đóng góp quan trọng nào làm thay đổi những hiểu biết căn bản về Hồ Chí Minh và nếu Duiker có ý định thuyết phục mọi người rằng Hồ Chí Minh quả thực là Tito của Châu Á thì tác giả đã không thành công. Cần phải nói thêm rằng sau khi đế quốc Sô-viết tan vỡ, vì mất hẳn chỗ dựa nên đã có nhiều nỗ lực từ phía nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam tuyên truyền về "cái gọi là" tư tưởng Hồ Chí Minh trong đó "play up" tư tưởng quốc gia và "play down" tư tưởng cộng sản của "Bác" trái hẳn với lúc "Bác" còn sống, khi Phong trào cộng sản quốc tế còn đầy triển vọng, "con người yêu nước" và "con người cộng sản" của "Bác" được trinh bầy như là một phối hợp quân bình ưu việt, tuyệt hảo, hoàn toàn không có gì mâu thuẫn. Vô tình hay cố ý sách lược "thích nghi để sinh tồn" như con tắc kè đổi mầu này đã được phụ hoạ và minh hoạ bởi một số tác giả phương Tây).

9. Không nên ngạc nhiên cùng một vấn đề, cùng một đề tài mà các tác giả Việt Nam và ngoại quốc nhìn khác nhau. Đúng ra, khác nhau là đương nhiên, giống nhau mới là bất bình thường. Cảm quan khác thì ý kiến khác. Cảm quan (perspective) do nhiều yếu tố : hệ thống giá trị, tư tưởng, tình cảm, kinh nghiệm, tâm lý, văn hoá, hoàn cảnh, trình độ, quyền lợi quốc gia, tính toán cá nhân và dĩ nhiên cả những hậu ý muốn dấu kín…Về trường hợp Hồ Chí Minh, người ngoại quốc cũng nhìn khác nhau, cái nhìn của người Pháp không nhất thiết giống người Mỹ, người Tầu, người Ba Lan, người Cuba. Việt Nam với nhau, người cộng sản tất nhiên nhìn ngược hẳn người quốc gia.

Câu hỏi quan trọng : "Tại sao các tác giả người Việt quốc gia ‘quá khe khắt’ với Hồ Chí Minh thậm chí vừa viết, vừa chửi trong khi các tác giả người Mỹ thì ‘ôn hòa và thường nghĩ tốt, nói tốt cho Hồ Chí Minh’ ?"

Trước hết không nên so sánh quả cam với quả táo. Không thể so sánh khập khiễng quyển sách của Duiker dầy công nghiên cứu 6, 7 trăm trang với bài báo chợ dài 2 trang của Đào Nương đăng trên Sài Gòn Nhỏ. Độc giả chính của Duiker là giới trí thức phần lớn là người Mỹ đọc tiếng Anh. Độc giả của Đào Nương là giới bình dân người Việt đọc tiếng Việt. Nếu bài viết của Đào Nương hay của một ai khác có vẻ "hàng tôm, hàng cá", "chống cộng cực đoan" gọi Hồ Chí Minh thằng nọ, thằng kia, lãnh đạo cộng sản là bọn bán nước "hèn với giặc, ác với dân"… thì nên hiểu rằng đây là chuyện chửi qua, chửi lại đã kéo dài hơn mấy chục năm qua khi bên kia gọi bên này thằng Diệm, thằng Thiệu, lính Nguỵ, bọn bồi bếp, đĩ điếm, cờ ba que…

Việc xuống thang "đấu võ mồm", nếu muốn, phải làm từ cả hai bên giữa người Việt với nhau. Còn nếu chỉ trích, chê bai một bên thì một là không hiểu rõ vấn đề, hai là thiên vị và tất nhiên không phải là... apolitical. Ngày trước trong chiến tranh đài phát thanh, báo chí của cộng sản Việt Nam vẫn gọi thằng Johnson, thằng Nixon. Bây giờ giữa cộng sản Việt Nam và Mỹ cuộc chiến đã kết thúc 45 năm rồi nhưng giữa người Cộng sản Việt Nam và người Quốc gia Việt Nam thì chưa, ít nhất về phương diện tâm lý.

Người Mỹ "thua" tại Việt Nam nhưng không hận gì Hồ Chí Minh hay cộng sản Việt Nam cả. Hận là vô lý, mang quân đến đất người, đánh không thắng thì rút, cũng hơi mất mặt một chút nhưng... "not a big deal" ! Việt Cộng giết 50.000 lính Mỹ nhưng Mỹ giết tới 1 triệu Việt Cộng chưa kể bom đạn tàn phá, chưa kể làm những điều mà chính người Mỹ cũng thấy là tàn ác và ngu xuẩn như vụ Mỹ Lai. Vả lại, Mỹ đến Việt Nam là vì vấn đề nước Tầu, không phải để chiếm Việt Nam làm thuộc địa như Pháp. Tầu là tuồng chính, Việt Nam là tuồng phụ. Khi Kissinger giải quyết được vấn đề Tầu rồi còn lằng nhằng chuyện Việt Nam chi nữa ? Ngoài ra cho dù Mỹ có "thua" cộng sản tại Việt Nam nhưng cuối cùng thắng cộng sản trên toàn thế giới, vẫn tiếp tục làm trùm thiên hạ, trùm cả thằng được coi là "thắng" chiến tranh Việt Nam, còn định dùng nó làm quân cờ mới trong ván cờ chia thiên hạ với nước Tầu đang lên, như vậy là "ngon" quá rồi, thì còn hận nỗi gì ?

Đối với người Việt Nam quốc gia thì khác. Thù nhà, nợ nước. Làm sao quên được !? Nhà mình nó ở, vợ mình nó lấy, con mình nó bắt làm đầy tớ hay đi vác đạn ; nó đánh lừa 10 ngày học tập cải tạo, ai ngờ khổ sai mút chỉ 10 năm, (tù binh Mỹ trong tay cộng sản là "con tin" được "quý hoá" ăn uống đầy đủ, chăm sóc y tế cẩn thận để tương lai còn trao đổi với đế quốc giầu có, còn tù "nguỵ", chết thằng nào, bớt thằng đó !). Bởi thế, chết mất xác trong rừng sâu, chết mất xác trên biển, hàng vạn, hàng vạn người…

Mặt khác, một triệu công an "còn đảng, còn mình" bảo vệ "bọn cướp nước" vẫn tiếp tục chia nhau chiến lợi phẩm, tham nhũng ngập ngụa mà miệng ra rả noi gương đạo đức của "Bác" Hồ vĩ đại, ca tụng sự nghiệp "trăm năm trồng người" của Hồ Chủ Tịch nhìn xa trông rộng… như vậy không chửi Hồ Chí Minh thì chửi ai đây ?

(Thực ra, nghĩ cho cùng, tội nghiệp cho Hồ Chí Minh, về một phương diện ông ta là người đáng thương : "Bác" viết di chúc dặn phải thiêu, tro trải trên các miền đất nước nhưng những đệ tử "thân yêu, trung thành" nhất của "Bác" quyết định xác "Bác" còn có chỗ dùng – một cách nôm na là dùng làm "bùa" để bảo vệ chế độ, bảo vệ chính họ nên ruột gan mổ bỏ đi, xác bắt nằm ngu ngơ mấy chục năm không được chôn cất. Hàng năm TV ở Việt Nam trình diễn hình ảnh các đệ tử nối nghiệp "Bác" như đám Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh… – mà vàng bạc, ngà voi, thảm đỏ, tượng đồng, trống đồng… đã chất đầy nhà riêng như vua chúa, cả triệu người biết – lục tục vào Lăng Bác dâng hương tế lễ, sụt sịt nước mắt ngắn dài nguyện theo gương Bác, nào là "trung với nước, hiếu với dân", nào là "cần kiệm, liêm, chính…").

Người ta kể rằng trong một bài giảng ở đại học Hà Nội, phân khoa Sử, về thời đại đồ đá, đồ đồng một sinh viên đứng lên hỏi giáo sư sử gia Trần Quốc Vượng : "Thưa thầy, thời đại của chúng ta là thời đại đồ gì ?" Ông thầy già trả lời tỉnh bơ, "Thời đại Đồ Đểu chứ còn đồ gì nữa !"

Đấy, cảm quan (perspective) của người Mỹ và của người Việt khác nhau ở những chỗ này, có ai dịch cho William Duiker hiểu được không ?

10. Việt Nam là Quê Hương, Tổ Quốc của người Việt Nam, chuyện Việt Nam là chuyện "nội bộ", chuyện trong nhà nên người Việt Nam bận tâm, trăn trở cả đời… là bình thường ; sách vở, báo chí của người Việt Nam viết về các vấn đề Việt Nam có quá nhiều cũng là bình thường. Tất nhiên nhiều như thế thì sách hay, báo hay thì ít, sách dở, báo dở thì nhiều. Ai cũng muốn đọc sách hay, báo hay chẳng ai đi tìm sách dở, báo dở để đọc trừ phi có hậu ý đặc biệt.

Những người quả thực muốn tìm hiểu về nhân vật lịch sử Hồ Chí Minh thì phải tìm đọc các tác giả Việt Nam hay nhất thay vì dở nhất để rồi có thể đối chiếu một cách công bằng với những tác giả phương Tây hay nhất để từ đó tìm câu trả lời : quan điểm của 2 loại tác giả Việt và ngoại quốc có khác nhau nhiều như người ta nghĩ không ; những quan điểm khác nhau nhìn từ những lăng kính, cảm quan khác nhau của những người trí thức trung thực, có thẩm quyền làm người đọc bị mê loạn hay lại thực ra giúp soi sáng các góc tối của nhân vật Hồ Chí Minh ? Để tóm tắt, xin đề nghị một số tác giả Việt Nam mà người viết mấy dòng này thành thực tin rằng ý kiến của họ về đề tài Hồ Chí Minh và chiến tranh Việt Nam ít nhất cũng có giá trị cùng đẳng cấp với ý kiến của các tác giả Tây Phương thường được coi là chuyên gia hạng nhất nghiên cứu về Việt Nam như Bernard B. Fall chẳng hạn. Những tác giả Việt Nam đề nghị để tìm kiếm và đọc trên Internet là : Nguyễn Ngọc Huy (đặc biệt bài viết "Hồ Chí Minh : Tội Phạm Nhơn Quyền"), Hà Sĩ Phu, Nguyễn Mạnh Tường, Nguyễn Chí Thiện, Hoàng Văn Chí, Nguyễn Gia Kiểng... Danh sách dĩ nhiên không đầy đủ và dĩ nhiên xin nhớ "tận tín thư, bất như vô thư". Và, quan trọng hơn nữa "Văn hoá là cái gì còn lại khi người ta đã quên hết cả, là cái gì còn thiếu, khi người ta đã học đủ cả." Và "Cái còn thiếu" ấy phải được bù đắp bằng sự suy luận, bằng khả năng phân tích và tổng hợp của chính mình. Không có cách nào khác !

Cao Tuấn

(02/09/2020)


 [v1]

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Cao Tuấn
Read 3496 times

11 comments

  • Comment Link Bùi Quang Lưu lundi, 14 septembre 2020 11:20 posted by Bùi Quang Lưu

    Gửi bạn Hoàng Trường Sa,
    Bạn nói huyên thiên lạc đề quá rồi. Nếu muốn bác bỏ lý lẽ và dẫn chứng của tôi thì bạn phải nhắm vào chủ điểm và đưa ra số liệu có dẫn nguồn để phản bác. Không làm được việc đó nên bạn mới copy và past từ những nguồn trời ơi đất hỡi để khỏa lấp! Tôi không phủ nhận CCRĐ là sai lầm có tính chất tội ác, nhưng số liệu thì phải trung thực, cái gì có thống kê, cái gì chỉ ước tính cũng phải nói cho rõ ràng. Lúc đầu bạn lấy số bị qui địa chủ là 172.008 người rồi nói rằng số đó bị xử tử hết, lại nói 172.008 thì cũng gần 200.000 như tác giả bài này nêu ra! Bây giờ dẫn ông Chu Đình Xương vô danh nào đó, giảm xuống còn cỡ 100.000, như vậy có phải là lúng túng, tiền hậu bất nhất không? Rốt cuộc thì số người bị chết là 172.008 hay 100.000? Mà tất cả dữ kiện và số liệu bạn nêu ra thì chỉ là copy và paste từ các nguồn không có giá trị gì cả. Nếu bạn không trả lời câu hỏi trên cũng như những thắc mắc của tôi về "VC Thảm sát Tết Mậu Thân ở Huế" thì có lẽ nên chấm dứt ở đây để đỡ mất thì giờ của admin trang web này. Nếu có người theo dõi công bằng, khách quan thì hẳn sẽ nhận ra ngay đúng sai. Dù sao thì cũng cám ơn bạn đã lịch sự nhã nhặn khi trao đổi chứ không chửi bới tục tĩu như các dư luận viên cờ vàng khác.

    Nhân đây tôi cũng gửi lời cám ơn chân thành đến admin xét duyệt bình luận trang web này. Xin hoan nghênh tinh thần đa nguyên của quí vị. Mặc dù ý kiến của tôi có vẻ thuộc về “lề trái” nhưng vẫn được đăng đầy đủ, chứ còn thí dụ như website RFA thì tôi bị bịt miệng chặn họng mấy lần rồi nên chả thèm vào đó nữa!

  • Comment Link Hoàng Trường Sa dimanche, 13 septembre 2020 11:28 posted by Hoàng Trường Sa

    Theo ông Chu Đình Xương, một người trực tiếp thực thi cuộc Cải Cách Ruộng Đất theo lệnh ĐCSVN, thú nhận (Nguồn : https://doithoaionline2.blogspot.com/2020/09/thu-cua-ong-chu-inh-xuong-goi-bch-trung.html#more), thì:

    a) Ba vạn đảng viên cơ sở bị bắn.
    b) Ba vạn đảng viên tự sát.
    c) Từ 3 đến 4 vạn vừa người lớn vừa trẻ con chết đói.

    Như vậy, tổng cộng là cỡ 100 000 nạn nhân.

    Ông Chu Đình Xương tố cáo đây là do ông Mao Trạch Đông gây ra, và ông là một trong nhiều người đã mù quáng tin theo ông Mao để thực hiện.

    Tuy nhiên, người chịu trách nhiệm ở Việt Nam trong vụ Cải Cách Ruộng Đất long trời lỡ đất này, theo tôi, là không ai khác ngoài ông Hồ Chí Minh. Bởi vì, ông Hồ lúc đó vừa là Chủ tịch nước vừa là Chủ tịch Đảng. Nên không ai có thể thực hành cuộc bắn giết đồng chí và nhân dân này nếu không có sự cho phép của ông Hồ.

    Như tôi đã nhiều lần nói, lịch sử luôn công bình, khách quan, nhưng vô cùng lạnh lùng, tàn nhẫn. Không ai có thể lấy bàn tay che mặt trời. Rồi đây, trách nhiệm về cuộc Cải Cách Ruộng Đất, và công tội của ông Hồ đối với dân tộc và lịch sử VN sẽ được lịch sử phê phán chính xác và công bằng.

  • Comment Link Hoàng Trường Sa dimanche, 13 septembre 2020 10:28 posted by Hoàng Trường Sa

    Để thấy rõ hơn một phần sự thật về Cải Cách Ruộng Đất, cần đọc thêm phần Kết Luận sau đây của ông Chu Đình Xương trong thư ông gửi Ban Chấp Hành Trung ương đảng CSVN tháng 2/1983 (nguồn: https://doithoaionline2.blogspot.com/2020/09/thu-cua-ong-chu-inh-xuong-goi-bch-trung.html#more ):

    III. KẾT LUẬN

    Người đang viết mấy dòng này mang nặng một nỗi ưu tư từ lâu ngày, không sao tự giải tỏa được.

    Từ vài chục năm nay, khi nhắc đến thiệt hại to lớn của cải cách ruộng đất ai cũng nghĩ rằng trách nhiệm ghê gớm này chỉ thuộc về 1 vài cá nhân đ/c nào đó. Theo tôi thì hoàn toàn không phải thế. Trách nhiệm này đã thuộc về toàn Đảng, nhưng như vậy cũng sai, nói vậy là oan uổng cho các đ/c ở cơ sở, nhất là các đ/c đã bị hy sinh, mà phải nói cho nghiêm khắc và chính xác rằng, trách nhiệm này trước hết thuộc về tất cả các đảng viên trung cao cấp đã học tập Tổng kết thí điểm cải cách ruộng đất ở Đại Từ rồi đi xuống xã công tác. Trong số đó có tôi.

    Tôi là đảng viên Đảng Cộng Sản Đông Dương. Bị đế quốc Pháp bắt bớ, tra tấn, và bỏ tù từ 1940 đến 1945, khi bị tra tấn đã giữ vững được khí tiết cách mạng, khi bị tù đày không hề sờn lòng, vẫn hăng hái xung phong trong mọi công tác cách mạng, đã mấy lần vào sinh ra tử, coi cái chết như sợi lông hồng. Ngày nay suy ngẫm lại cuộc đời mình, tôi tự thấy rằng: cả cuộc đời mình, chưa bao giờ tinh thần tôi lại lâng lâng sảng khoái như mấy năm hoạt động ở trong tù.

    Ngày nay, ngồi viết mấy dòng này, đầu gục xuống, nước mắt lưng tròng, Đau đớn ư? Không phải, ăn năn hối hận ư? Cũng không phải.

    Tôi đã có một quá trình hoạt động cách mạng đáng kể, có biết bao kinh nghiệm cách mạng, lại đồng thời cũng có một trình độ văn hóa và kiến thức không đến nỗi tồi, ở trong tù đã tham gia dạy anh em cả Pháp văn, cả Hoa văn. Tuổi đời cũng dày dạn rồi.

    Ấy thế mà không hiểu tại sao hay là “gặp phải năm xui tháng hạn” chăng mà thằng Mao Trạch Đông có bảo gì nghe nấy.

    Nó bảo:
    Liên Xô là chủ nghĩa thực dân mới trá hình để bóc lột các nước anh em, cũng vâng.

    Nó bảo:
    Chính trị là thống soái, trí thức không bằng cục phân. Dạ đúng quá.

    Nó bảo:
    Phải tự lực cánh sinh để công nghiệp hóa thì mới không mất độc lập chủ quyền – cũng vâng, như thế mới thật sự cách mạng.

    Thậm chí nó bảo:
    Tất cả chi bộ ở nông thôn Việt Nam đều là chi bộ của địch mà tôi cũng chấp nhận được – Nhưng nếu chỉ chấp nhận không thôi cũng là quá xấu xa rồi. Đàng này tôi đã chấp nhận cái nhận định vừa độc ác vừa quá phi lý ấy để vác ba lô lên vai, đi xuống xã tham gia việc bắn giết đồng chí minh, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của mấy thằng cố vấn Trung Quốc. Đau đớn biết bao! Tủi nhục biết bao!

    Tôi sống đã quá nhiều năm tháng rồi, tóc trên đầu chỉ còn có một nửa và đã bạc hết, không còn một sợi nào đen, răng long gần hết, phải dùng răng giả. Gần đất xa trời rồi, ấy thế mà kéo lê những ngày tàn để đợi chết cũng không yên, cái ác mộng cải cách ruộng đất thỉnh thoảng lại đến chụp lấy tôi để dày vò.

    Mấy ngày nay, ngồi suy nghĩ viết bản đề cương này, viết xong lòng thật nhẹ nhõm, trước khi chết tôi đã vạch trần được tim đen của con quỷ sứ Mao Trạch Đông.

    Tôi kêu gọi tất cả các đồng chí Đảng Cộng sản Đông Dương đã cùng tôi sống chung trong các nhà tù, đã cùng tôi đi học tập tổng kết thí điểm cải cách ruộng đất ở Đại Từ, rồi cũng đã cùng tôi trực tiếp tiến hành cải cách ruộng đất (hoặc ở các Đoàn ủy, hoặc ở các đội) và chúng ta đã hò nhau bắn giết đồng chí mình, hãy ghé vai san sẻ bớt cho tôi gánh ưu tư vừa quá nặng, vừa kinh hoàng này.

    Vạch trần được ruột gan thằng Mao, đồng thời được cùng các đồng chí than thở tâm sự, trước khi từ bỏ cõi đời này lòng tôi sẽ được khuây khỏa phần nào đó.

    Các đồng chí hãy cùng tôi hô lớn: Đông Dương Cộng sản Đảng bất diệt!
    Tháng 02-1983

    CHU ĐÌNH XƯƠNG
    31 Nguyễn Đình Chiểu Hà Nội

  • Comment Link Bùi Quang Lưu vendredi, 11 septembre 2020 04:24 posted by Bùi Quang Lưu

    Gửi bạn Hoàng Trường Sa
    Tôi thấy có lẽ bạn khó trả lời câu hỏi đó. Tôi thông cảm vì cũng từng trải qua giai đoạn tin chắc vào tội ác đó của CSVN, sau đó nhờ có được nhiều thông tin trên internet nên mới bắt đầu hoài nghi tất cả những gì VNCH tuyên truyền. Xin bổ sung thêm để nếu bạn có thì giờ thì tham khảo : Cho đến nay thì người Mỹ và Tây phương đã làm 4 phim tài liệu truyền hình về chiến tranh VN thì phải, riêng tôi đã được xem 3 như sau :
    1. Vietnam: A Television History (1983) : 13 tập
    2. Vietnam: The Ten Thousand Day War (1980) : 26 tập
    3. Vietnam War (2017) : 10 tập
    Không biết bạn đã xem chưa? Nếu chưa thì trên Youtube có đầy đủ đó.
    Đây là những phim tài liệu được thực hiện rất công phu, tất nhiên là không thể không đề cập đến Trận Tết Mậu Thân 1968, nhưng tuyệt nhiên không có nói gì về "Thảm sát của VC". Có một số vị cựu VNCH ấm ức vì trong các phim này họ trình bày chiến tranh VN y như lời ông Nguyễn Cao Kỳ là "đây là cuộc chiến của người Mỹ và chúng tôi chỉ là lính đánh thuê", mấy vị này ao ước là có ngày sẽ thực hiện một phim tài liệu với cái nhìn của VNCH. Nếu có ngày nào đó việc này thành hiện thực thì tôi chắc là các vị sẽ đưa vụ thảm sát này vào, dĩ nhiên là lấy từ tư liệu của Tổng Cục Chiến tranh Chính trị - Cục Tâm lý chiến VNCH!
    Còn chuyện này nữa là về số người bị xử tử trong CCRĐ là 172.008 người mà bạn nói là lấy từ cuốn “Lịch sử Kinh tế VN” của GS Đặng Phong. Tôi thắc mắc là GS Phong lấy đâu ra số liệu đến số lẻ 8 người như thế, bạn không trả lời nên tôi đành phải tự tìm hiểu vậy. Thực ra ở VN bây giờ mà tìm cuốn đó thì rất khó, tôi có thử tìm trên internet nhưng không thấy có bản PDF hoặc eBook nào. Vậy phải tìm từ nguồn khác, thì đây :
    - Phát động quần chúng giảm tô và cải cách ruộng đất, Tạp chí Xưa&Nay, Hà Nội, số 297, 2007, trang 10 – 15 : “Mức 5,68% địa chủ trong dân số địa phương là cao hơn rất nhiều so với thực tế. Tổng số người bị quy là địa chủ trong Cải cách ruộng đất đã được thống kê là 172.008 người; trong đó số người bị quy sai là 123.266 người, chiếm tỷ lệ 71,66%”
    172.008 là số bị qui địa chủ, đâu phải ai bị qui địa chủ cũng bị xử tử! Nhưng không biết là GS Phong hay bạn đem ra bắn tất!
    Còn số bị xử tử thì đây :
    - Land of the Mourning Widows”. TIME. 1 tháng 7 năm 1957 : “Theo tuần báo Time ngày 1 tháng 7 năm 1957 thì khoảng 15.000 người bị xử bắn”
    - The Endless War: Vietnam Struggle For Independence, Columbia University Press, 1989, trang 149 : “Theo Gareth Porter: từ 800 đến 2.500;[51] theo Edwin E. Moise (sau một công cuộc nghiên cứu sâu rộng hơn): vào khoảng 5.000; theo giáo sư sử học James P. Harrison: vào khoảng 1.500 cộng với 1.500 bị cầm tù”
    - Dommen, Arthur J. The Inodchinese Experience of the French and the Americans: Nationalism and Communism in Cambodia, Laos, and Vietnam. Bloomington, IN: Indiana University Press, 2001. tr 340 : “Theo soạn giả Arthur Dommen thì cho rằng tính đến năm 1956 có khoảng 32.000 người bị hành hình trong vụ cải cách ruộng đất”
    - Vũ Thư Hiên cho rằng con số người bị xử bắn là ít hơn con số 15.000 dẫn ở trên rất nhiều, tuy vậy ông chỉ có thể ước tính, chứ không có số liệu hoặc tài liệu nào cụ thể:
    "Người ta thường nói tới con số khoảng 15.000 người. Tôi nghĩ con số có thổi phồng. Trong tài liệu của Bernard Fall và Wesley Fishel con số còn được đẩy tới 50.000. Nếu tính tổng số xã đã cải cách ruộng đất là khoảng 3.000, mỗi xã có trung bình một hoặc hai người bị bắn, bị bức tử, bị chết trong tù (những xã có số người bị bắn lên tới ba hoặc bốn rất ít gặp, có những xã không có ai bị) thì số người chết oan (kể cả trong Chỉnh đốn Tổ chức, tính cả người bị bức tử) nằm trong khoảng từ 4.000 đến 5.000 người. Nói chung, đó cũng là đoán phỏng. Chẳng bao giờ chúng ta biết được con số chính xác nếu không có một cuộc điều tra khoa học".
    Bạn thấy đấy, số người bị qui địa chủ thì còn sổ sách nên mới có con số chính xác đến số lẻ, còn số bị xử tử thì chỉ có thể ước tính thôi, mà ở đây chuyên gia Tây phương ước tính cao nhất cũng chỉ đến 50.000, 4 lần ít hơn con số 200.000 của tác giả bài này!

  • Comment Link Bùi Quang Lưu mercredi, 09 septembre 2020 05:46 posted by Bùi Quang Lưu

    Bạn cần phải giải đáp câu hỏi cốt yếu : tại sao khi khai quật cái hố chôn tập thể đó phía VNCH không mời các cơ quan truyền thông độc lập như BBC, RFI, Reuter, AFP v.v... tới chứng kiến và xác nhận? Trong thời gian đó các cơ quan này có đầy người ở VN mà. Chẳng những không mời mà còn tuyệt đối cấm nữa là khác!
    Các cơ quan của Úc mà bạn viện dẫn ở dưới có người nào được mời chứng kiến khi khai quật các hố chôn tập thể đó và xác nhận rõ là do VC sát hại, hay là họ chỉ nói theo và chiếu lại các phim tài liệu do Tổng cục Chiến tranh Chính trị - Cục Tâm lý chiến VNCH làm ra? Lúc đó chắc là làm gì có "https://www.history.com"? Tôi thấy là họ cũng nói chung chung theo các bản tin thời sự của Mỹ và VNCH thời đó chứ có đưa ra được bằng chứng gì của riêng họ đâu?
    Tôi đã dẫn nguồn từ BBC là các từ điển của Anh viết về trận Mậu Thân đều chẳng hề đề cập đến vụ thảm sát này. BBC thì hẳn đâu có rỗi hơi mà che chở bênh vực cho CSVN? Truyền thông và các từ điển của Anh có lịch sử lâu đời hơn và có uy tín cao hơn các cơ quan của Úc mà bạn viện dẫn ra chứ? Nước Anh không tham gia chiến tranh VN nên họ có thể khách quan, trung thực hơn. Bạn có cho rằng họ "cẩu thả về thông tin" đến nỗi bỏ qua một sự kiện quan trọng như thế?
    Chắc bạn không quên Úc Đại Lợi đã là một thành viên khá tích cực tham chiến chống lại CSVN.

  • Comment Link Hoàng Trường Sa mardi, 08 septembre 2020 12:16 posted by Hoàng Trường Sa

    Tin hay không là tùy bạn. Người Úc không có thói quen cẩu thả về thông tin, mà họ đã kiểm soát và tin là đúng sau đó mới cho cho công bố. Nhất là đối với những cơ quan thuộc Chính phủ Úc, như Bảo tàng viện Chiến tranh của Úc (Australian War Memorial). Cái Video nói có 5000 người thường dân bị Việt Cộng thảm sát mà họ cho công bố và lưu trong Bảo tàng viện Chiến tranh Úc là ĐÚNG theo nhận định của họ.

    Sau đây là thông tin về thảm sát Mậu Thân 1968 ở Huế của trang Web HISTORY cũng bằng tiếng Anh, theo đó con số là 2800 hay có thể lên tới 5700 người bị thảm sát theo ước đoán. Lớn hơn cả con số 5000.

    Có đoạn nói là : “It was discovered that communist troops who had held the city for 25 days had massacred about 2,800 civilians whom they had identified as sympathizers with the government in Saigon. One authority estimated that communists might have killed as many as 5,700 people in Hue.”

    Tạm dịch : “Người ta khám phá ra rằng quân đội cộng sản lúc chiếm giữ thành phố trong 25 ngày đã thảm sát khoảng 2800 người thường dân mà họ đã quy là người có cảm tình với Chính quyền ở Sàì Gòn. Một nguồn tin có thẩm quyền đã ước đoán là những người cộng sản có lẽ đã giết tới 5700 người ở Huế”.

    Đây không phải là của VNCH đâu nhé! Mà là của trang Web có tên là LỊCH SỬ (History) với tác giả là các chủ bút History.com Editors.


    THIS DAY IN HISTORY
    1968
    February 26

    Mass graves discovered in Hue

    Allied troops who had recaptured the imperial capital of Hue from the North Vietnamese during the Tet Offensive discover the first mass graves in Hue.

    It was discovered that communist troops who had held the city for 25 days had massacred about 2,800 civilians whom they had identified as sympathizers with the government in Saigon. One authority estimated that communists might have killed as many as 5,700 people in Hue.

    The Tet Offensive had begun at dawn on the first day of the Tet holiday truce (January 30), when Viet Cong forces, supported by large numbers of North Vietnamese troops, launched the largest and best coordinated offensive of the war. During the attack, they drove into the center of South Vietnam’s seven largest cities and attacked 30 provincial capitals ranging from the Delta to the DMZ.

    Among the cities taken during the first four days of the offensive were Hue, Dalat, Kontum, and Quang Tri; in the north, all five provincial capitals were overrun. At the same time, enemy forces shelled numerous allied airfields and bases. By February 10, the offensive was largely crushed, but resulted in heavy casualties on both sides.

    Citation Information

    Article Title
    Mass graves discovered in Hue

    Author
    History.com Editors

    Website Name
    HISTORY

    URL
    https://www.history.com/this-day-in-history/mass-graves-discovered-in-hue

    Access Date
    September 8, 2020
    Publisher
    A&E Television Networks
    Last Updated
    February 24, 2020
    Original Published Date
    November 16, 2009

    (Nguồn: https://www.history.com/this-day-in-history/mass-graves-discovered-in-hue)

  • Comment Link Bùi Quang Lưu mardi, 08 septembre 2020 05:11 posted by Bùi Quang Lưu

    Ở đây lại đưa ra video clip do Tổng cục Chiến tranh Chính trị - Cục Tâm lý chiến của VNCH phát hành. Thật khôi hài! Vậy thì có thể khẳng định rằng vụ "VC Thảm sát Tết Mậu thân ở Huế" là do Mỹ và VNCH tự biên tự đạo và tự diễn rồi nhé!
    Tôi không bao giờ tin những gì Cộng sản nói, lại càng không tin những gì chống cộng nói. Phải có bên thứ ba độc lập xác nhận thì mới khả dĩ tin được.
    Tôi xin lặp lại là từ nhiều năm nay cứ mỗi lần kỷ niệm trận Mậu Thân thì thấy các cơ quan truyền thông độc lập như BBC, RFI, Reuter, UPI, AFP đều chẳng có ý kiến nào khẳng định là VC đã gây ra vụ thảm sát ấy, đơn giản là đúng như Chomsky đã viết là khi khai quật các hố chôn xác thì Mỹ và VNCH tuyệt đối không cho một nhà báo thuộc truyền thông độc lập nào vào chứng kiến. Họ đã không chứng kiến thì sao xác nhận được ? Tại sao lại như vậy ? Hỏi tức là trả lời !!!
    Site BBC có bài : "Trận Mậu Thân 1968 qua nguồn từ điển tiếng Anh" :
    https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-42627500
    Cũng không hề đề cập gì đến vụ thảm sát này?

  • Comment Link Hoàng Trường Sa lundi, 07 septembre 2020 10:27 posted by Hoàng Trường Sa

    Theo Viện Bảo tàng Chiến tranh của Úc thì có 5000 người thường dân bị Việt Cộng thảm sát trong Tết Mậu Thân 1968 ở Huế.

    Kính mời quý vị xem Video dưới đây nhan đề “The Viet Cong Massacre in Hue” (Cuộc Thảm sát của Việt Cộng ở Huế) của Viện Bảo Tàng Chiến Tranh Úc (Australia War Memorial) được diễn tả nguyên văn như sau:

    Massacre of 5000 civilians in Hue by the Viet Cong during the 1968 Tet Offensive

    (tạm dịch: Thảm sát 5000 thường dân ở Huế của Việt Cộng trong Trận Tấn công Tết 1968)

    https://www.awm.gov.au/collection/C191600

  • Comment Link Bùi Quang Lưu lundi, 07 septembre 2020 06:19 posted by Bùi Quang Lưu

    Thế ông Đặng Phong có dẫn rõ nguồn là từ đâu mà có cả đến số lẻ 8 người? Vậy số người bị giết trung bình mỗi xã là : 172.008/3000 là gần 57 người! Không nghe ai ở miền Bắc vào giai đoạn đó nói là mỗi xã có gần 60 người bị qui địa chủ và sát hại. Tôi thấy số liệu ước lượng của ông Vũ Thư Hiên có vẻ đáng tin hơn, từ lâu ông ta đâu có ưa gì CS, chắc rằng ông ta đâu có cố tình bênh vực CS?
    Thế còn vụ "CS THẢM SÁT TẾT MẬU THÂN Ở HUẾ" thì thế nào?

  • Comment Link Hoàng Trường Sa dimanche, 06 septembre 2020 13:20 posted by Hoàng Trường Sa

    Theo Giáo sư ĐẶNG PHONG, trong cuốn “Lịch sử kinh tế Việt Nam, tập 2, 1955-2000” xuất bản tại Hà Nội năm 2005. Nhà Xuất bản Khoa Học Xã Hội, ở trang 85, tổng số người bị quy và bị giết thuộc thành phần địa chủ trong Cải Cách Ruộng Đất là 172 008 (một trăm bảy mươi hai ngàn lẻ 8 người), tức là gần 200 000 người. Trong số này có 123 266 người bị quy sai, tức tỷ lệ bị quy sai là 71,66%.

    Ai ở Úc có thể tham khảo thêm:

    Lịch sử kinh tê Viêt Nam 1945 - 2000 / Đăng Phong

    Bib ID 3667387
    Format Book
    Author Đăng, Phong

    Description Hà Nôi : Xã hôi, 2002-2005
    662 p. (v.1), 1177p. (v.2) : ill. (some col.), maps, ports. ; 28 cm.
    Full contents
    • tâp 1. 1945 -1954
    • tâp 2. 1955 -1975

    Notes At head of title: Trung tâm Khoa học Xã hôi và Nhân văn Quốc gia, Viên Kinh tê học.

    Includes bibliographical references and index.
    Subjects Vietnam -- Economic policy. | Vietnam -- History -- 20th century. | Vietnam -- Economic conditions.

    Other authors/contributors Trung tâm khoa học xã hôi và nhân văn quôc gia (Vietnam) | Viên kinh tê học (Vietnam)


    (Nguồn: https://catalogue.nla.gov.au/Record/3667387 )

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)