Được tuyển chọn để tranh giải trong khuôn khổ chương trình Quinzaine des Réalisateurs (Hai tuần của các đạo diễn), bộ phim ngắn "Stay Awake, Be Ready" (Hãy tỉnh thức và sẵn sàng) của đạo diễn trẻ người Việt Phạm Thiên Ân đã được trao giải Illy dành cho phim ngắn hay nhất.
Một cảnh trong phim " Hãy tỉnh thức và sẵn sàng" của Phạm Thiên Ân.www.quinzaine-realisateurs.com
Hai tuần của các đạo diễn, ra đời từ năm 1969, là một sự kiện diễn ra song song và hoàn toàn độc lập với Liên hoan phim Cannes, nhằm giới thiệu cho khán giả những tác phẩm điện ảnh của những đạo diễn vô danh từ khắp nơi trên thế giới. Nhiều đạo diễn nổi tiếng hiện nay đã được phát hiện từ đây.
Sinh năm 1989, nguyên là một sinh viên trường tin học, sang định cư ở Hoa Kỳ cách đây 4 năm, Phạm Thiên Ân từng giành giải nhì cuộc thi "Làm phim ngắn 48 giờ" năm 2014. Năm 2018, phim ngắn Câm lặng (The Mute) của anh đã được chiếu tại Liên hoan phim ngắn Quốc tế Palm Spring và được chọn tranh giải tại gần 15 Liên hoan phim Quốc tế như Winterthur, Tampere, Hong Kong, Encounters, Aspen.
Trả lời phỏng vấn RFI Việt ngữ hôm qua từ thành phố Cannes, Phạm Thiên Ân cho biết anh rất bất ngờ khi ban giám khảo loan báo trao giải cho phim của anh. Sau khi đoạt giải ở Cannes, đạo diễn trẻ này đang chuẩn bị một phim dài dựa trên "Hãy tỉnh thức và sẵn sàng".
RFI : Xin chào đạo diễn Phạm Thiên Ân. Nguyên là một sinh viên ngành tin học, vì sao anh đã quyết định chọn con đường điện ảnh ?
Phạm Thiên Ân : Trong quá trình học tại Đại học Hoa Sen, niềm đam mê điện ảnh bắt đầu hình thành. Mỗi tối cuối tuần, tôi cùng với các bạn cũng đam mê điện ảnh cùng xem phim với nhau. Thời gian đó chúng tôi chỉ xem những phim của Hollywood.
Sau khi học xong đại học, tôi lại chọn công việc làm edit phim, như là một cách để dẫn tới điện ảnh. Tôi bắt đầu mày mò, tìm hiểu về cách dựng phim trên máy tính. Trong quá trình tìm hiểu về cách dựng phim, tôi apply (nộp đơn xin việc) vào một công ty chuyên quay video đám cưới, phim tài liệu và được nhận vào.
Trong quá trình làm việc, tôi có thời gian tiếp xúc với điện ảnh sâu hơn. Trong cuộc thi "Làm phim ngắn 48 giờ", tôi rủ một số người bạn tham dự cuộc thi, trúng được giải nhì và một số giải về đạo diễn, quay phim.
Sau cuộc thi làm phim đó, tôi cùng gia đình sang định cư ở Houston, Texas. Từ đó, tôi bắt đầu đi sâu hơn vào những nền điện ảnh cổ điển của Pháp, của các nước Châu Âu khác. Rồi tôi quyết định trở về Việt Nam để làm một số phim ngắn. Bộ phim ngắn đầu tiên của tôi thì không thành công, nhưng bộ phim tiếp theo là "Câm Lặng" (The Mute) đã được chiếu ở một số liên hoan khá là uy tín.
Sau bộ phim đó, tôi lại vô tình biết được một cuộc thi làm phim ngắn để dự thi quốc tế, nên đã apply (ghi danh) và đã được chọn trong số năm dự án để thuyết trình và được tài trợ, cho nên đã có cơ hội để thực hiện bộ phim tiếp theo là phim "Hãy tỉnh thức và sẵn sàng", được tham gia chương trình "Tuần lễ đạo diễn" tại Cannes và cuối cùng đã đoạt giải.
RFI : "Hãy tỉnh thức và sẵn sàng" đã được anh thực hiện tại Việt Nam và chọn một góc phố ở Sài Gòn làm bối cảnh. Vậy thì anh đã huy động các diễn viên chính, cũng như các diễn viên quần chúng tham gia phim như thế nào ?
Phạm Thiên Ân : Khi làm phim này thì tôi nghĩ rằng bối cảnh là một thách thức rất lớn, vì nếu quay ở Sài Gòn, chúng tôi phải kiếm một khu phố mà việc xin phép rất phức tạp. Trong Sài Gòn, chặn đường, dàn cảnh thường rất khó, cho nên chúng tôi quyết định chọn một ngã tư, ngã ba nằm tại một khu chợ ở Biên Hòa, với kiến trúc tương tự như ở Sài Gòn. Sau khi chọn địa điểm đó, thì việc xin phép ở Biên Hòa cũng phức tạp, nhưng do chúng tôi có một số mối quan hệ quen biết, cho nên việc xin phép đã được chấp nhận.
Chúng tôi đã tập dợt với một số diễn viên chính và phụ trong bốn ngày trước khi quay và dợt cùng máy trong khoảng một ngày. Chúng tôi sử dụng khoảng 100 diễn viên quần chúng và chỉ tập dợt với họ trong vòng năm tiếng trước khi chính thức bấm máy, vì không có nhiều ngân sách để thuê họ. Trong năm tiếng đó, chúng tôi làm việc khá cật lực và mọi thứ được đưa vào khuôn hình một cách khá làm trơn tru.
Đạo diễn Phạm Thiên Ân (trái) và một thành viên trong ê kíp nhận giải tại LHP Cannes - www.quinzaine-realisateurs.com
RFI : Trong bộ phim này, dường như anh muốn tái hiện cuộc sống thường nhật của người dân thành phố Sài Gòn, nhưng qua đó anh muốn nói lên điều gì khi đặt tựa cho phim là "Hãy tỉnh thức và sẵn sàng" ?
Phạm Thiên Ân : Tôi muốn thể hiện một bức tranh xã hội với các số phận con người khác nhau. Khi ngồi ở một quán nhậu ở Sài Gòn, mọi người có thể quan sát được nhiều người kiếm sống xung quanh, ví dụ như cậu bé, công nhân, những người lượm ve chai, người bán vé số. Trong một xã hội đơn giản như vậy, bằng một ánh mắt nhìn, tôi muốn mọi thứ phải diễn ra rất là tự nhiên. Tôi muốn kết nối với những câu nói mang tính chất là những vấn đề của nhân loại.
"Hãy tỉnh thức và sẵn sàng" là câu tôi trích ra từ một đoạn trong Phúc Âm, nhắc đến vị trí của con người trong xã hội hiện tại. Con người nghĩ rằng mình ngày càng lớn hơn, nhưng thật ra con người chỉ là một nhân tố rất là nhỏ trước vũ trụ. Nói chung là tôi muốn nói đến cái vị trí của mình, để mọi người biết là mình đang đứng ở đâu.
RFI : "Hãy tỉnh thức và sẵn sàng" rốt cuộc đã đoạt giải phim ngắn tại Cannes. Cảm xúc của Thiên Ân như thế nào khi nghe tin phim của mình được trao giải ?
Phạm Thiên Ân : Đối với tôi, việc được chọn tại Liên hoan Cannes là một điều khá là bất ngờ, vì lúc đó, tôi cũng nộp phim vào Tuần lễ phê bình, Tuần lễ đạo diễn, và đăng ký tranh giải chính thức, thì cuối cùng bộ phim dừng lại tại Tuần lễ đạo diễn và tôi nhận được thư mời. Nhận được thư mời thì đương nhiên tôi rất là vui, vì lần đầu tiên phim của mình tới được Cannes. Tôi đã xem tất cả 9 bộ phim còn lại, tôi thấy là tầm nhìn, mức độ sáng tác và cách làm phim của họ rất là hay, nên nghĩ rằng chắc là phim của mình sẽ không thể đoạt giải.
Hôm trao giải, tôi đang ngồi nói chuyện các nhà làm phim bên cạnh, thì họ gọi tên tôi và tên phim lên. Tôi cũng không nghe, cho nên những người xung quanh mới gọi tôi và những người bạn bắt đầu chúc mừng. Bị bất ngờ, tôi lên sân khấu phát biểu. Lúc đó, tôi không biết nói gì nhiều. Nói chung là mọi thứ không thể tưởng tượng được. Cảm giác rất là sung sướng !
RFI : Sau bộ phim này, Thiên Ân có dự định làm những phim khác cũng lấy đề tài Việt Nam ?
Phạm Thiên Ân : Tôi hiện đang phát triển bộ phim dài đầu tay từ bộ phim ngắn này. Khi thuyết trình dự án này trong diễn đàn Góc phim ngắn (Short Film Corner), tôi cũng đã nhận được một số phản hồi tích cực của một số chuyên gia tại đó, cũng như nhận được một số lời mời gởi phần treatment (bản thảo kịch bản) cho một số producer (nhà sản xuất) bên Pháp. Hiện tại tôi đang chuẩn bị gởi treatment qua email cho họ. Hy vọng trong tương lai tôi sẽ kiếm được một nhà đồng sản xuất ở khu vực Châu Âu để tài trợ cho bộ phim dài này.
Phim sẽ có tên là "Bên trong vỏ kén vàng", vì ở quê tôi, kén tơ tằm là rất phổ biến, rất quan trọng. Nói chung nó sẽ là cái kết nối một người đàn ông từ Sài Gòn trở về quê. Phim sẽ được quay tại hai nơi : Bảo Lộc (Lâm Đồng) và Sài Gòn.
Thanh Phương thực hiện
Nguồn : RFI, 27/05/2019