Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Văn hóa

24/01/2020

Tết, tập tục và hồn Việt

Đinh Yên Thảo

Từ hàng chc năm qua, c mi đ Tết v thì trong nước li xut hin câu hi, "Liu có nên b đi Tết Ta ?". Nhóm ng h này đưa ra nhng lý do rng, đã đón Tết Tây ti sao li cn c Tết Ta đ cho công vic bê tr, ph sá đông đúc kt xe, t nn rượu chè c bạc kéo dài... H vin dn sang rng Nht Bn đã tng thc hin ti sao không là ta ? Vy tht ra có cn cung nghinh ngày Tết c truyn dân tc hay không ?

tet1

Từ c tháng tri trước Tết, là nhng háo hc v manh áo mi, cái qun Tây m s may cho ngày Tết. Hình minh ha.

Nhìn lại thì Tết là mt tp tc, là văn hóa ngàn đi ca dân tc Vit Nam. Ngày Tết to nên mt mt cảm xúc cộng đng, mt s đng nht v tâm cm và ý thc tích cc ca s đông. đó, nhng giá tr v đc tin tôn giáo, nim tin xã hi được tái xác nhn. Nhng tp tc, nghi thc truyn thng cho đến bày trí, m thc trong mi gia đình được chun b và cung nghinh. Thật khó có ngày nào trong năm li đưa con người t v mt cm xúc và hành x chung như vy.

Ý thức mơ h hay rõ rt v tinh thn và ý nghĩa ngày Tết có khác nhau trong mi người, nhưng cách này hay cách khác, người ta vn mang cái hn ngày Tết trong người. Bi nhng gì mà mi người đã tri qua, ca mt thu u thi xa xôi nào đó. Vì ngày Tết là thi gian d hoài nim, dù đ tui nào.

Trong nước tt nhiên phi rn ràng nhưng vi người lưu x, không khí Tết vn hin hu đó đây trên đt người. Nếu không nhìn chợ búa, hàng quán bài trí bánh mc, hoa qu truyn thng cho ngày Tết, cũng thy được nhng sinh hot, trang hoàng ti các chùa chin hay nhà th. Nếu không còn vic sm manh áo mi, người ta cũng ăn vn tươm tt hơn ngày thường trong ngày l đu năm.

Nếu ngán ngm trước tin tc thi cuc, thì cm t báo Vit hay vào trang mng Vit ng cũng tràn đy nhng bài viết ngày Xuân và nghe đài phát thanh rn vui nhng bài ca mng năm mi cũng nh lòng hơn. Trên báo chí đy nhng thông báo hi ch đó đây hay họp mt đng hương đu năm. Há không vui hơn nhng điu thường nht ?

Dù hờ hng hay không có miếng bánh chưng, bánh tét và dĩa mt gng, thì chng ai chng không vui khi nhìn n cười hn nhiên, hí hng ca tr thơ lúc được nhn được phong lì-xì đ, nhắc các em v mt dp đc bit ca văn hóa Vit. Điu này đã to nên mt ký c tui thơ ca mi người v ngày Tết, đeo đui đến khi trưởng thành. Nó thm đm vào hn ta, khó lòng dt b hay ph nhn. Mà ti sao phi t b nó đi ? T b mt văn hóa, mt cm xúc chung có trong cội ngun.

Có một thi ca nhiu người, ngày Tết quê nhà đến chm, qua lâu, vi đ mi vic đ lo toan chun b. T c tháng tri trước Tết, là nhng háo hc v manh áo mi, cái qun Tây m s may cho ngày Tết. T ngày đưa ông Táo v trời, xem ra đã tt bt và vui nhn vi không khí ngày Tết. Còn nh thì lau lá, ngi xem ông bà hay ba m gói bánh. Anh ln được biu quét màng nhn, lau ca, chùi bàn th. Nh hơn thì ngi chà lư hương. Chà sao cho bóng, cho sáng mi thôi.

Chị thì người làm mứt gng, mt ht sen, người đ bánh thun, bánh in, ai cũng mun tr tài ngày Tết. M phơi kiu làm dưa món, lo ch búa nu dăm món ăn ngày Tết. Này là tht đông, tht kho tàu, giò la, măng hm. Cha sp mâm ngũ qu, dán thêm vài tm lin đ cnh bàn th ông bà, hay đi chn mua phong pháo, có khi còn đem phơi đ đt sao cho n giòn đêm Giao Tha. Trước đó đã đi chn nhành mai hay nhánh đào có th tr nhiu cánh ba ngày Tết.

Không khí chuẩn b Tết trong gia đình đôi ba thế h tht đm m. Nht là có thêm anh chị, cô chú đi hc hay đi làm xa v ăn Tết, nhà càng thêm đông vui. Ngày Tết là dp đoàn viên, hi ng cho người xa nhà mà. Ngoài ph là ch hoa, là hi ch kéo v dng rp, hô lô-tô, lc bu cua xí ngu hay trình din mô-tô bay. Nhng sòng bài gia đình quây quần đ vui nhiu hơn ăn thua. Ít ra đó là nhng gì v hình nh ngày Tết thanh bình mà thế h tui thơ ca không ít người tng tri qua.

Nhưng không khí Tết không ch ro rc, vui nhn b ngoài ngn đó. Nó còn mang nhng yếu t tâm linh, tinh thn qua tập tc ngày Tết. Nghi thc cúng kiếng đưa tin ông Táo, đón ông bà là đ tưởng nh tin nhân, nhc nh ci ngun. Kiêng c đu năm hay ước vng may mn cho mình, cho người qua câu chúc Tết là cách nhc nhau v cách x thế. Tin vn may đ có nim hy vng, lạc quan. K đim d đ không to tiếng, gi hòa khí.

Đón Xuân cũng là lẽ t nhiên khi con người cũng cn song hành cùng chu kỳ t nhiên. Đêm Giao Tha, người ta tin rng đó là thi khc thiêng liêng ca đt tri, tng bit điu xu năm cũ đi đ nghinh chào điều tt lành năm mi. Ngày Tết, người ta d b li cho nhau, ăn nói hòa ái, đi x ân cn. Trong din mo tươi vui, li l ân cn và nhng li cu chúc sc kho hay tài lc, ngày Tết tht cht gia đình, bn hu, cng đng li vi nhau. Há đó không phải điều tích cc đ khi đu mt năm mi và thc hin, c súy sut trong năm trước mt xã hi vn đã lay đo nhng giá tr đo đc ?

Trong đời sng tâm linh, khi người ta thp nén nhang, mi cúng ông bà, t tiên v cùng đón Tết là cách tưởng nh tin nhân, nhc nh ci ngun. Khn nguyn đu năm theo đc tin tôn giáo đ gi mình biết sng cho bác ái, công chính và t tế theo đc tin. Mỗi năm, những ngày Tết li tái din, hòa mình trong văn hóa và nghi thc truyn thng ca gia đình và c mt dân tc có lch s lâu đi như vy, t cũng điu nên làm.

Học gi Tây hc Phm Quỳnh, ch bút Nam Phong Tp Chí, có ln nhn xét trong các tiu lun của mình rng, nhng điu như vy là văn hóa và tp tc ngày Tết ca người dân Vit, chng là điu mê tín. Chúng ch là nhng tp tc biu hin v mt ước vng tt đp cho mt năm mi, đã có hàng bao đi qua. Vì con người cn có nhng lúc đ nim tin, ước vọng bùng thp gia cuc tn sinh còn lm điu lo nghĩ. H cn có nhng lúc ca mi năm, đ nhc mình cn sng v tha, khoan dung và chng chp nê, nhng điu mà tinh thn và truyn thng ca nhng ngày Tết Vit Nam mang li.

Trong nước thì đã là thói quen, tập tc ca người dân làm sao b được. Có chăng là vn đ t chc và hành chính ca xã hi mà người ta có th thay đi, điu chnh đ đón Tết ra sao và bao lâu. C b đi nhng h tc, nghi thc rườm rà, vui chơi lãng phí và gi li cái hn, cái tinh thần ngày Tết. Còn b Tết s là b bánh chưng, bánh dày vuông tròn nhc s hiếu nghĩa ca hoàng t Tiết Liêu. Mt tp tc ngàn đi, mt văn hóa ca dân tc, ti sao phi b đi ?

i x người, nhng tt bt hay điu kin t chng th nào cho phép gi trn vn cái hồn ngày Tết đến vi qua mau như xưa. Nhưng bao lâu na, ri nó s nht nhòa hay mt đi, chng ai có th c quyết. Bi ngày Tết không ch cm xúc cá nhân mà là mt cm xúc cng đng, mt nim vui s đông như đã nói trên. Mà đã là s đông thì sc sng của hồn Tết tăng bi ln. Nht là v ý nim tinh thn. Nó chng th nào b li tàn mt sm mt chiu. Nên mi năm thì ngày Tết vn hin hin rõ ràng đó đây đ nhng người con dân Vit cùng đón chào và gìn gi.

Xin đón chào một năm mi Canh Tý an khang, tt lành đến mi nhà.

Đinh Yên Thảo

Nguồn : VOA, 24/01/2020

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Đinh Yên Thảo
Read 631 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)