Tối 18/5, Bình Định tổ chức lễ kỷ niệm 127 năm ngày sinh ông Hồ Chí Minh và khánh thành tượng đài tượng đài ông Hồ với kinh phí 118 tỷ đồng.
Tượng đài Nguyễn Tất Thành và thân phụ Nguyễn Sinh Sắc tại tỉnh Bình Định, 18/5/2017. (Ảnh chụp từ Báo Bình Định)
Báo Tuổi Trẻ cho biết Phó Chủ Tịch nước, Đặng Thị Ngọc Thịnh, đến dự lễ và khánh thành tượng đài "hoành tráng" của ông Nguyễn Tất Thành, tên gọi lúc sinh thời của ông Hồ Chí Minh, và thân phụ là Nguyễn Sinh Sắc.
Báo này trích lời phát biểu của bà Thịnh, đánh giá tượng đài Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành là "công trình văn hóa có ý nghĩa chính trị, lịch sử và nhân văn sâu sắc của nhân dân Bình Định và đồng bào cả nước hướng về Bác Hồ".
Ông Nguyễn Thanh Tùng - Bí Thư Tỉnh Ủy Bình Định nói trong bài diễn văn khánh thành tượng đài rằng ông Nguyễn Tất Thành từng sống ở Bình Định từ tháng 5/1909 đến tháng 8/1910, trong đó có sự kiện ông Thành chia tay thân phụ Nguyễn Sinh Sắc tại đây : "Mặc dù những tháng ngày Nguyễn Tất Thành ở Bình Định là không nhiều, nhưng đó là dấu ấn quan trọng, góp phần hình thành nên tư tưởng, ý chí cứu nước của Người".
Nhận định về việc xây tượng mừng sinh nhật, các nhà bất đồng chính kiến ở Việt Nam cho rằng điều này "có tính tuyên truyền".
Ông Nguyễn Đan Quế, một nhà vận động nhân quyền lâu năm ở Sài Gòn, phát biểu :
"Phía nhà cầm quyền chỉ muốn tuyên truyền thôi. Chúng tôi bác bỏ hoàn toàn chuyện mang tiền của dân để làm tượng đài. Không phải một cái tượng này đâu. Có nhiều lắm. Bây giờ phải bỏ hết".
Theo truyền thông trong nước, tượng đài đôi này cao hơn 15 mét, nặng 30 tấn, được đặt trên diện tích hơn 3.000 mét vuông tại quảng trường trung tâm ở thành phố biển Quy Nhơn. Hai bức tượng làm bằng chất liệu đồng ép ngoại nhập, mô tả "cả hai cha con cùng nhìn ra hướng Biển Đông".
Trang Trithucvn.net nói rằng tổng kinh phí đầu tư xây dựng tượng đài này trên 118 tỷ đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách Trung ương, địa phương và các nguồn huy động khác.
Dân nghèo chống chọi lũ lụt ở Việt Nam
Cùng nhận định với bác sĩ Quế, Hòa Thượng Thích Không Tánh, thành viên Tăng Đoàn Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, một tổ chức tôn giáo không được chính quyền công nhận, nói với VOA :
"Việc xây dựng, tưởng niệm các nơi đều xây tượng đài thì tốn phí biết bao nhiêu, trong khi đời sống người dân thì khổ sở, thiếu thốn".
Trang Trithucvn.net cho biết Bình Định là một tỉnh có đến 55.011 hộ nghèo, đứng thứ 12 trong số 63 tỉnh, thành về số hộ nghèo và chính quyền tỉnh phải đề nghị chính phủ hỗ trợ 500 tỷ đồng để cứu trợ đợt mưa lũ cuối năm ngoái khi ấy có đến 25 người chết, nhưng chính phủ chỉ có thể cấp 80 tỷ đồng.
Hòa Thượng Không Tánh, người cùng các thành viên Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất từng thực hiện nhiều đợt cứu trợ người dân vùng lũ ở Bình Định vào cuối năm ngoái, nói rằng đằng sau việc xây tượng đài là các "khoản lợi ích" cho chính quyền :
"Việc xây tượng đài cũng kèm theo những khoản lợi trong đó trong đó, cho nên họ chú trọng xây tượng đài. Việc này làm tốn công quỹ rất nhiều. Điều đó chứng tỏ chế độ nặng về chuyên chính, chủ nghĩa, chứ họ không lưu tâm đến người dân. Họ đặt quyền lợi của Đảng, hay cho những người đã chết. Chưa chắc cái đó có ích lợi gì cả".
Ông Nguyễn Đan Quế nhấn mạnh rằng việc xây tượng hay thần thánh hóa ông Hồ Chí Minh là không thể chấp nhận được :
"Ngày xưa, khi chế độ Cộng Sản còn mạnh, nhận thức còn kiểm soát được thì người dân còn chịu đựng, chứ còn bây giờ mà xây tượng đài, thậm chí mang hình, mang tượng Hồ Chí Minh để trưng cạnh tượng Phật hay để phong thánh thì hỏng vì ý thức người dân ngày hôm nay người ta không chấp nhận sự điều khiển hóa của chế độ Cộng Sản bởi vì chủ nghĩa hỏng, bởi vì chính quyền tham nhũng, phung phí trong quốc doanh, rồi bây giờ lại đến tượng đài".
Ông Quế cho biết thêm, việc chính quyền xây tượng đài hay tuyên truyền quá mức hình tượng Hồ Chí Minh thì chỉ gây thêm phản ứng ngược :
"Việc xây tượng đài chỉ gây thêm phản ứng ngược về phía quần chúng đối với một chế độ độc tài đảng trị đang suy tàn, cố dùng tuyên truyền để cứu vãn được cái ghế chính quyền của họ".
Trong một diễn biến liên quan, báo Pháp Luật thành phố Hồ Chí Minh ngày 19/5 đưa tin Hòa Thượng Thích Huệ Văn, Phó Ban Trị Sự Giáo Hội Phật Giáo thành phố Hồ Chí Minh, từng họa ảnh Hồ Chí Minh tại chùa trước năm 1975.
Tượng ông Hồ Chí Minh
Nhà sư 70 tuổi trụ trì chùa Pháp Giới ở Sài Gòn nói với báo Pháp Luật rằng : "sắp tới tôi sẽ vẽ lại ảnh chân dung của Hồ Chủ tịch bằng chất liệu sơn dầu trên vải bố để treo trong phòng khách".
Trong khi báo Tuổi trẻ cho biết rằng các tượng và tượng đài tưởng niệm ông Hồ Chí Minh có mặt tại khoảng 20 nước trên thế giới ở cả Châu Á, Châu Âu, Châu Mỹ và Châu Phi, thì vào tháng 2 vừa qua, thành phố Vienne ở Áo đã cho ngưng dự án xây dựng tượng đài Hồ Chí Minh trước "làn sóng phẫn nộ của người Việt khắp nơi trên thế giới".
Trước đó, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã xây dựng đề án "Tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, Nhà văn hóa kiệt xuất, ở nước ngoài", và đã được Ban Bí Thư thông qua.
**********************
Châu Á và cơn sốt dựng tượng (BBC, 19/05/2017)
Thành phố Mumbai của Ấn Độ vừa quyết định dựng tượng Shivaji 'cao nhất thế giới' khiến trang The Economist ở Anh đặt lại câu hỏi vì sao một số nước Châu Á mê dựng tượng cỡ đại.
Tượng Phật nằm 'to nhất thế giới', dài 416 mét, rộng 68 mét, Cát Dương, tỉnh Giang Tây
Bang Maharashtra đã quyết định xây tượng Vua Shivaji (Thế kỷ 17) từ một thời gian, và hồi tháng 12/2016, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã đến dự lễ đặt móng.
Nhưng có tin chính quyền ở đây muốn tăng chiều cao của toàn bộ công trình, gồm tượng vị vua cưỡi ngựa, cầm kiếm, phần đế và bệ rộng, từ 192 mét lên 210 mét.
Thi đua về tượng ?
Tin không chính thức theo các báo Ấn Độ nói mục đích của ban tổ chức là để nâng toàn bộ tượng đài ở Mumbai cao hơn hẳn một tượng Phật ở Hà Nam, Trung Quốc.
Hoàn tất năm 2002 trên núi Bình Đính, bức Trung Nguyên Đại Phật cao 153 mét tốn hơn 50 triệu USD để xây trong khu tâm linh có quả chuông 116 tấn.
Quần thể tượng này đã vượt hẳn về tầm vóc so với tượng Phật ở Linh Sơn, Giang Tô (cao 88 mét, xong năm 1996) và ngay lập tức chiếm vị trí tượng cao nhất Trung Quốc.
Châu Á là nơi có 99% các pho tượng lớn nhất thế giới
Trên thực tế, tại Cát Dương, Giang Tây hồi 2004 người ta cũng làm xong "tượng Phật to nhất thế giới" nhưng là Phật nằm trên sườn núi : dài 416 mét và rộng 68 mét.
Còn xét về tượng đứng, bức tượng ở Hà Nam vẫn là đang chiếm vị trí cao nhất.
Tuy thế, những người làm tượng này có vẻ chưa thỏa mãn.
Họ tiếp tục cho đào lại quả núi, tạo ra ra lớp đế ba tầng và lối lên hơn 500 bậc thang, đưa toàn bộ chiều cao của công trình Trung Nguyên Đại Phật lên 208 mét.
Nếu đây đúng là lý do khiến tượng Shivari ở Mumbai phải 'cố gắng' tăng lên thành 210 mét thì cuộc đua tượng đài Trung - Ấn đúng là đã sang một bước ngoặt mới.
Tượng Thần Shiva ở Kolkata chụp năm 2006
Hồi 2014, một báo tiếng Anh nêu rằng Châu Á là nơi có 99% các pho tượng lớn nhất thế giới.
Tượng Nữ thần Tự do mà Pháp tặng cho Hoa Kỳ nay trở nên "nhỏ bé" so với tượng dựng sau này ở Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Thái Lan và Myanmar.
Ngoài các bức đã nêu ở Trung Quốc, những tượng sau thuộc hàng "khổng lồ" ở Châu Á :
Thái Lan : Tượng Phật 'Phra Buddha Maha Nawamin' ở tỉnh Ang Thong, cao 92 mét.
Nhật Bản : Tượng Phật Sendai DaiKannon, tỉnh Miyagi, cao 100 mét.
Myanmar : Tượng Phật ở Khatakan Taung, 130 mét gồm cả bệ hình hoa sen và ngai vàng của Phật.
Qua mặt nước Mỹ
Nhìn chung, nhờ chiều cao 120-150 mét, các bức tượng nói trên đưa Châu Á 'qua mặt' Hoa Kỳ nơi có tượng Nữ thần Tự do chỉ cao 92,9 mét.
So với các nước Châu Á khác, các tượng Phật ở Việt Nam không cao bằng.
Tượng Phật Bà Quán thế Âm Bồ Tát ở chùa Linh Ứng, Sơn Trà, Đà Nẵng cao 67 mét hiện đã được coi là cao nhất Việt Nam.
Nhưng tại Việt Nam, ngoài tượng Phật, Chúa còn có các tượng lãnh tụ cách mạng hoặc biểu tượng của chính thể và nước này vẫn giữ cả tượng Lenin.
Còn tại Trung Á, nhiều tượng Lenin bị bỏ đi để thay bằng tượng lãnh tụ thời sau này.
Turkmenistan nổi tiếng hơn cả với các pho tượng bằng vàng của Tổng thống Berdymoukhamedov và vị tiền nhiệm, Niyazov.
Các bức tượng này nổi bật về tính chơi trội.
Một bức tượng của cố tổng thống Turkmenistan, ông Saparmurat Niyazov và quân cảnh canh gác ngày đêm
Tượng ông Gurbanguly Berdymoukhamedov cao 20 mét mô tả ông cưỡi ngựa và cả người ngựa vươn cao trên một tảng đá trắng.
Toàn thân ông được bọc vàng 24 carat.
Kỳ vĩ hơn, tượng người tiền nhiệm, cố tổng thống Saparmurat Niyazov của Turkmenistan, không chỉ được bọc vàng mà còn đứng trên một trụ quay 360 độ trên đỉnh tháp trước một xa lộ.
Ban đêm, phần bệ tượng này sáng nhấp nháy như chỉ đường cho xe đi vào thủ đô Ashgabat.
Đây cũng chỉ là một trong số các tượng của ông Niyazov.
Ở Uzbekistan người ta xây tượng Tamerlan, vị thủ lĩnh thời xưa, thay cho Lenin.
Còn tại Tadjikistan nay có các tượng Ismael Đệ nhất, vị vua lập ra triều đại Samanide.
Ở Trung Quốc, tượng cố Chủ tịch Mao Trạch Đông được dựng ở nhiều nơi, và sau này có thêm tượng Đặng Tiểu Bình và Khổng tử.
Sơn lại một bức tượng của Cố Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Việt Nam
Xuống cấp nhanh chóng
Khác với các nước Trung Á, Việt Nam vẫn giữ tượng Lenin nhưng chính quyền chi tiền nhiều vào việc xây các tượng cố lãnh tụ Hồ Chí Minh.
Gần đây nhất, hôm 18/05 năm nay, thành phố Quy Nhơn khánh thành tượng Nguyễn Sinh Sắc và Nguyễn Tất Thành.
Với chiều cao 15,5 mét gồm cả bệ, tượng này thấp hơn nhiều so với các tượng lãnh tụ ở Trung Quốc và Trung Á.
Tuy tầm vóc không bằng các tượng khổng lồ ở Châu Á, tượng đài ở Việt Nam lại gặp vấn đề về chất lượng thi công, giá trị nghệ thuật và chi phí tốn kém.
Hồi 2015 tại Việt Nam có vụ ồn ào khi tỉnh Sơn La cho xây tượng đài Hồ Chí Minh với kinh phí lên đến 1.400 tỷ đồng, các báo trong nước đã điểm lại những công trình tượng đài tốn tiền mà kém chất lượng.
Nhiều tượng đài trị giá hàng trăm tỷ đồng đã xuống cấp mau chóng : tượng Lý Thái Tổ (Hà Nội), nữ tướng Lê Chân (Hải Phòng), Điện Biên Phủ (Điện Biên), Trần Hưng Đạo (Nam Định), với những tượng bằng đồng đều bị rỉ xanh.
Đặc biệt Tượng đài Mẹ Việt Nam anh hùng ở Quảng Nam với kinh phí lên đến 411 tỷ đồng chỉ một tuần sau lễ khánh thành hoàng tráng vào tháng 3/2015, công trình cao 18 m, dài 120 m đã bị hỏng một phần nền gạch.
Cường quốc tượng có năng lực xuất khẩu
Cũng tại Châu Á, Bắc Hàn là quốc gia không chỉ có nhiều tượng đài lãnh tụ quy mô to mà còn giữ được nghề đúc tượng để xuất khẩu.
BBC Magazine hồi tháng 2/2016 có bài của Lawrence Pollard viết rằng công nghệ làm tượng của thợ Bắc Triều Tiên đã giúp xây dựng nhiều tượng ở Angola, Benin, Chad, Cộng hòa Dân chủ Congo, Senegal, Ethiopia và Togo.
Báo chí Zimbabwe cũng đưa tin một số tượng của Tổng thống Robert Mugabe được thợ Bắc Hàn giúp kiến tạo đã chờ sẵn trong kho, chỉ đợi khi ông qua đời là đem ra tưởng niệm.
Tượng đài Châu Phi Phục hưng ở Senegal do thợ Bắc Hàn hoàn tất
Tượng đài Châu Phi Phục hưng (African Renaissance Monument) ở Senegal hoàn tất năm 2010, đem về cho Bắc Hàn hàng chục triệu USD.
Chỉ có điều giới chỉ trích nói các hình người Châu Phi trên tượng trông lại khá giống người Đông Á.