Phần I
Môn vấn sự
Trong Minh Tâm Bửu Giám, ở phần Tuân Mạng, Tử Hạ viết : "Tử sinh hữu mệnh, phú quý tại thiên". Còn Mạnh Tử khẳng định : "Nhất ẩm nhất trác, sự giai tiền định", tức một hớp uống, một miếng ăn, sự đều định trước. Trong Thánh Kinh, Chúa Jesus có nói : "Hai con chim sẻ chỉ bán được một xu phải không ? Thế mà, không một con nào rơi xuống đất ngoài ý của Cha anh em" (Mt 10:29).
Giáo lý Công giáo coi việc sử dụng bói toán để đoán mệnh là vi phạm điều răn thứ nhất, đòi hỏi phải thờ phượng Thiên Chúa trên hết mọi sự. Phật giáo coi đoán mệnh là trái với luật nhân quả.
Nhưng báo VnExpress ở trong nước cho biết khi Tết đến là lúc các thầy bói bước vào mùa làm ăn của mình. Tại các đền chùa, người ta bàn nhiều về lễ "dâng sao giải hạn", "cắt tiền duyên", "xin bùa", "xin bát hương"... và kháo nhau về những địa chỉ "xem bói có uy tín"… Hiện nay, người làm nghề bói tướng số khá đông, mỗi người có một cách hành nghề riêng. Có người đoán vận mệnh cho khách qua những quân bài, dựa vào ngày sinh tháng đẻ, xem "sách", xem tướng..., có người còn sử dụng cả máy vi tính.
Chùa Bồ Đề (Gia Lâm) thường rất đông người xếp hàng làm lễ giải hạn, xin bát hương, xin bùa (Tạp chí Kiến Thức)
Tai Hà Nội, chùa Bồ Đề (Gia Lâm) thường rất đông người xếp hàng làm lễ giải hạn, xin bát hương, xin bùa. Ngày nào sân chùa cũng đầy ắp những đồ lễ như vàng mã ngựa giấy, hình nhân thế mạng... Tiếng tụng kinh gõ mõ không ngớt, khói hương nghi ngút. Chị H. nói : "Năm nay em mang sao Kế đô còn chồng em thì La hầu, nhất định là phải làm lễ giải hạn rồi". Chị cho biết đã đăng ký tại chùa từ 3 ngày trước. Không riêng chùa Bồ Đề, hầu hết các chùa (đặc biệt là ở Hà Nội và TP HCM) đều tổ chức các lễ như vậy trong dịp đầu năm.
Trong bài "Đầu năm đi chùa đúng chánh pháp" Thầy Thích Chân Tuệ cho rằng "Đó là truyền thống, tín ngưỡng lâu đời, chúng ta giữ gìn, từ thế hệ này, sang thế hệ khác, từ ở trong nước, ra đến hải ngoại".
Trong những ngày đầu năm, chúng ta thử tìm hiểu qua, các "truyền thống văn hóa" đó đã dựa vào những căn bản nào và đang diễn biến ra sao.
Cách thức tìm hiểu số mạng con người
Năm 1960, một người bạn của tôi đi cưới vợ. Theo tập tục thông thường, anh dẫn vị hôn thê đi nhờ so tuổi, xem hai người ăn ở với nhau có hợp hay không. Ông thầy Tàu xem tuổi đã bảo : Anh tuổi Giáp Tuất thuộc cung Chấn, lấy cô này tuổi Mậu Dần, thuộc cung Đoài, như vậy là gặp Tuyệt Mạng. Nếu lấy nhau thì vẫn ăn ở thuận hòa, nhưng không có con trai nối dòng. Anh bạn nói với tôi : Có con trai hay không có con trai cũng chẳng dằm dò gì... Thế là anh cưới cô ta. Nay thì anh đã có 7 người con, nhưng tất cả đều là con gái, gia đình rất thuận hòa, trên kính dưới nhường.
Một người bạn khác của tôi dẫn vợ và đứa con trai đi vượt biên qua đường Kampuchia, đi đã hai tuần mà không thấy tin tức gì. Bà mẹ vợ của anh thấy sốt ruột đến nhờ tôi chở đi coi bói xem ra sao. Tôi nghe nói ở Xóm Chùa có một bà bói bài rất hay, tôi liền dẫn bà ta đến. Vào nhà tôi thấy một bà trạc 50 tuổi, mặc bộ đồ bà ba xám, trông có vẽ quê mùa, đang ngồi xào bài trên chiếu. Thấy khách hàng đến, bà ta đưa tay làm hiệu mời ngồi xuống chiếu chớ không hỏi câu nào. Bà ta cầm bộ bài lên niệm một tý, xóc mấy cái rồi rút ra ba lá rải trên chiếu. Bổng bà buột miệng hỏi :
- Bà muốn biết tin về người con gái của bà chớ gì ?
- Dạ thưa đúng như vậy. Không hiểu sao nó đi đã hai tuần mà tôi không nghe tin tức gì nó cả. Tôi sốt ruột quá.
Bà ta nói ngay lập tức :
- Bà đừng đi tìm nữa. Nó bỏ xác trong rừng rồi !
- Thế còn con rể của tôi thì sao ?
- Cậu ấy đang về tới nơi đó. Bà cứ về đi, không chừng cậu ấy đã đợi ở nhà rồi.
Người mẹ vợ của bạn tôi vội trả tiền và bảo tôi chở về nhà ngay. Tôi và bà mới tới nhà thì thấy người bạn tôi đang ngồi trước cửa. Bà vội hỏi :
- Vợ con và con con ở đâu rồi ?
- Thưa mẹ, hai đứa con lạc nhau khi có tiếng súng nổ. Con quay trở lại thì bị lính Miên bắt. Con vượt ngục và chạy thoát về đây. Con đã dò tìm khắp nơi mà không thấy vợ con của con đâu cả.
Tại sao ông thầy Tàu xem tuổi mà biết được bạn tôi nếu lấy người hôn thê đó thì chỉ có con gái, không có con trai nối dòng ? Tại sao bà bói bài biết vợ của bạn tôi đi vượt biên và đã bỏ xác trong rừng trong khi người đến nhờ xem chưa hỏi câu nào ? Chúng ta thử tìm hiểu xem tại sao có người có thể biết những chuyện lạ lùng như vậy.
Trong khi các nhà khoa học thực nghiệm khảo sát về cấu tạo và biến động của vật chất, các nhà triết học cố gắng đưa ra những nhận thức về nhân sinh và vũ trụ thì các nhà huyền học nỗ lực tìm hiểu về vận mệnh của con người. Các nhà huyền học đã đưa ra nhiều phương thức khác nhau để khảo sát về những diễn biến liên quan đến cuộc đời của mỗi cá nhân như tính tình, khả năng, bệnh tật, phúc họa, hôn nhân, gia đình, thọ yểu, sang hèn, v.v.
Hiện nay, có vô số phương thức đang được dùng để tìm hiểu số mệnh của con người, nhưng chúng ta có thể quy gồm tất cả các phương thức đó vào hai loại : loại vấn sự và loại khảo mệnh, người Tàu thường gọi là bốc và mệnh. Chúng tôi xin trình bày khái niệm về hai môn này.
1. Môn vấn sự
Tối mai đi vượt biên, tối nay đến gặp một bà bói bài để hỏi xem đi có được bằng an không. Đó là đi vấn sự. Bà bói bài này cũng như chúng ta, không thể biết được chuyện đi vượt biên có trót lọt hay không, vì cuộc hành trình này có rất nhiều chuyện bất trắc có thể xẩy ra. Phải có một bậc linh thiêng nào đó từ trong cỏi vô hình thông đạt, bà bói bài mới nói được như thế. Vậy vấn sự chính là xin thần linh cho biết những gì đã, đang và sẽ xẩy ra cho một người.
Muốn thực hiện môn vấn sự, cần phải có hai yếu tố :
- Các ký hiệu giao ước.
- Sự linh ứng của thần linh.
Chúng ta sẽ khảo sát qua hai yếu tố này.
A. Các ký hiệu giao ước
Các ký hiệu giao ước là những dấu hiệu do chính con người tự đặt ra để qua đó con người có thể đọc được câu trả lời của thần linh. Thí dụ : Trong bói bài, một người đàn bà đang có thai mà bốc lên được một con 8 chuồn là báo hiệu sinh con gái. Trong bói Dịch, khi hỏi về gia đạo mà bốc lên nhằm quẻ Hỏa Trạch Khuê hay Trạch Hỏa Cách là dấu hiệu vợ chồng có chuyện lục đục gây gổ, v.v.
Các ký hiệu này có thể được quy định rất đơn giản, chẳng hạn như cầm lên hai cái que, một ngắn và một dài, rút được que ngắn là bại, rút được que dài là thành. Cầm quyển Kiều lên và khấn : "Tôi muốn biết bệnh của mẹ tôi có qua khỏi không ? Tôi sẽ mở quyển Kiều này ra, trang bên phải, từ dòng số 6 đến dòng số 10 sẽ là câu trả lời cho tôi về chuyện này". Khấn xong, mở quyển Kiều theo linh tính ra bất cứ phần nào, rồi nhìn vào trang bên phải, đọc từ câu thứ sáu đến câu thứ 10 như đã giao ước để tìm lời giải đáp, v.v. Trong Vân Đài Loại Ngữ, Lê Quý Đôn có ghi lại môn bói chén ở Tàu ngày xưa như sau : "Sách Thanh Lâm Yến Ngữ (của Diêp Mộng Đắc đời Tống) nói : Tống Thái Tổ thủa hàn vi thường vào miếu thờ Cao Tân, thấy trên hương án có bộ chén tre xem bói, nhân lấy xuống để bói xem danh vị của mình ngày sau thế nào. Người đời thường cho là khi gieo quẻ thấy một cái chén sấp, một cái chén ngửa (tức xin âm dương) gọi là thanh hào (hào tốt)". Đây cũng là một hình thức giao ước đơn giản để bói.
Giao ước phức tạp thì có môn bói Dịch (có bản có đến 3.000 câu phú đoán khác nhau), rồi đến bói bài cào. Khi những giao ước được quy định càng phức tạp thì câu trả lời càng có nhiều chi tiết. Trong bộ Chu Dịch Đại Toàn, Trình Di viết : "Kinh Dịch chỉ vì việc bói toán mà đặt ra... Nhà Tần cách đời cổ xa xưa, Chu Dịch nhờ chủ về bói toán mà không bị đốt. Người đời nay hể nói Dịch là một thứ bói toán thì cho là làm nhục Kinh Dịch". Quả thật lúc đầu Kinh Dịch chỉ là sách bói toán. Sau đó các học giả thấy rằng cả vua lẫn dân đều tin vào bói toán, nên đã mượn môn này để truyền bá vũ trụ quan và nhân sinh quan của mình, biến Kinh Dịch thành một thứ sách triết lý. Những giao ước trong bói Dịch thường có những lời lẽ mập mờ, ngớ ngẩn, đột ngột, khiến người bói phải tùy linh cảm mà suy ra. Tại sao bói Dịch phải ghi toàn những lời khó hiểu như vậy ? Chu Hy đã trả lời : "Vì các công dụng trong thiên hạ, nếu nói thẳng thì chỉ dùng được một việc mà thôi. Chỉ có cách nóibằng tượng thì lúc bói toán, bao nhiêu việc trong thiên hạ đều có thể ứng vào". Vì lý do đó, học bói Dịch rất khó. Người đời sau phải thêm lên nhiều phú giảng nghĩa để giúp việc giải đoán được dễ dàng hơn.
Mỗi người cũng có thể tự đặt ra những giao ước riêng để bói hoặc điều chỉnh lại những giao ước đã có sẵn, thêm lên hay bớt đi, chớ không bắt buộc phải theo đúng những giao ước nhất định và cứng nhắc mà người khác đã đặt ra. Người bói có thể giao ước cách nào mà mình có thể đọc được tiếng nói của thần linh thì thôi. Vấn đề đoán trúng hay sai, không lệ thuộc vào ký hiệu giao ước mà lệ thuộc vào sự linh ứng của thần linh sẽ nói sau đây.
B. Sự linh ứng của thần linh
Sự linh ứng của thần linh là một yếu tố rất quan trọng, vì nếu thần linh không ứng thì dù ký hiệu giao ước có cầu kỳ hay cao siêu đến đâu cũng không thể đoán trúng được.
Để cho thần linh ứng, người ta thường dùng những nghi thức trang trọng, có đốt nhang đèn và đọc lời khấn trước khi bói như môn bói Cỏ Thi và bói Dịch. Có những môn đòi hỏi phải được luyện tập về phương diện tâm linh cũng như thể xác mới được linh ứng như môn Thiên Linh Cái chẳng hạn. Người luyện phải tập thiền, tu tâm, dưỡng trí, ăn chay mỗi tháng bao nhiêu ngày và nhất là không được quan hệ tình dục trong một thời gian nào đó trước khi hành nghề. Số ngày được hành nghề trong mỗi tháng có khi cũng được chỉ định rõ ràng, hành nghề những ngày khác sẽ không đoán trúng. Có môn đòi hỏi phải mang trong người một lá bùa khi hành nghề nói mới linh, v.v.
Cũng trong cuốn Vân Đài Loại Ngữ nói trên, nơi phần bói chén, Lê Quý Đôn viết tiếp : "Sách Tính Lý Gia Lễ nói, ngày xem bói phải đốt hương rồi hơ bộ chén ấy (chén dùng để bói) vào hương, khấn xong gieo quẻ xuống mâm, hể thấy cái sấp cái ngữa là tốt. Ngày nay gọi bói thế là xin âm dương (hay xin keo)" (trang 53, 40).
Chúng tôi có mời một thầy coi Thiên Linh Cái đến nhà xem. Tôi thấy có người mới thoạt nhìn, anh ta nói liền và nói về quá khứ trúng phong phóc. Nhưng khi tôi vào ngồi trước mặt anh thì anh cứ nói chuyện lang mang, hết chuyện chính trị qua chuyện buôn bán ngoài chợ. Sau 20 phút, anh xin lỗi tôi vì lần này anh không thể coi cho tôi được và xin hẹn bửa khác. Thế rồi anh mời người kế tiếp ngồi vào. Chỉ 5 phút sau là anh ta nói thao thao ngay.
Về sau tôi có hỏi anh tại sao hôm đó anh không coi cho tôi. Anh ta thú thật rằng khi nào ngồi tịnh trí vài giây trước một người mà anh ta thấy có một vừng xám hiện lên xung quanh người đó, anh mới coi được. Nếu không thấy vừng xám hiện lên thì anh không dám coi, vì coi không trúng. Anh còn cho biết cái vừng hiện lên xung quanh một người xin coi cũng thay đổi màu sắc từng giai đoạn, tùy theo sự biến đổi tâm tư của người đó. Chính những màu sắc này đã giúp anh rất nhiều trong việc giải đoán. Anh nói trường hợp của tôi không phải là trường hợp cá biệt. Khi đi xem anh cũng thường gặp một vài trường hợp như thế, anh phải xin cáo từ và hẹn ngày khác.
Câu chuyện này cho chúng ta thấy muốn được thần linh ứng phải có một số điều kiện nào đó nơi người xem bói cũng như người đến nhờ xem, nếu không thì không thể có sự linh ứng. Đa số các môn bói toán không đòi hỏi những nghi thức trang trọng, nhưng tối thiểu phải có lòng thành khẩn và giữ tâm hồn thanh hư, không để nảy sinh tà tâm khi đang coi và không được lợi dụng bói chơi bừa bải. Chỉ khi nào có thắc mắc thật sự mới được bói.
Đồ lề của một thầy coi bói bên lề đường Sài Gòn – Ảnh: LIFE
Những ai được coi là có khả năng linh thị cao, bói dễ trúng ? Thông thường, những người thiên về khoa học thực nghiệm hay các môn học duy lý... bói không linh bằng những người nặng niềm tin vào thần thánh. Người ta nói, và quả thật cũng đúng như vậy, những người mù loà và những người không có kế sinh nhai nào khác hơn là làm nghề bói toán để gỡ gạo, những người có tính hồn nhiên và vô tư, ít học, sống bằng tình cảm hơn lý trí... thường được trời phú cho khả năng linh thị rất cao.
Cũng trong ý niệm đó, Lê Quý Đôn có ghi lại trong Vân Đài Loại Ngữ : "Sách Nhật Lục thuật lời Đào Tiềm nói : Trước mặt người ngây không nên nói chuyện mộng ; trước mặt người trí không nên nói chuyện mệnh ; phàm kẻ có bụng càn dỡ thì bị ngũ hành làm mê hoặc, có bụng thiên tư thì bị quỷ thần kiềm chế. Lời nói ấy rất đúng". Những người thiên về duy lý, những người có bụng càn dở, thiên tư... khó bói trúng. Nói một cách tổng quát, những người có thể làm nghề bói toán phải là những người có một bản năng linh thị đặc biệt, dù nhiều hay ít. Ai cũng có thể học bói, nhưng không phải ai cũng có thể bói trúng được.
C. Khả năng giải đoán của môn vấn sự
Môn vấn sự thường chỉ cho biết các việc đã xẩy ra, đang xẩy ra hay đã có khởi điểm. Cổ nhân thường nói : "Tâm động quỷ thần tri". Tâm có động quỷ thần mới biết được. Do đó, chỉ có thể dùng môn vấn sự để tìm hiểu quá khứ, hiện tại và một tương lai gần mà thôi. Trong bói Dịch hay bói bài, cũng có những quy ước để bói vận mệnh của cả cuộc đời, nhưng bói thường không trúng bao nhiêu.
Bốc dịch, Dịch số, Kỳ môn độn giáp, Thái ất, Lục nhâm, cảm xạ. cầu cơ, Thiên Linh Cái, gọi hồn, bói bài cào, bói bài Tarot... đều thuộc môn vấn sự cả. Không thể nói môn nào hay hơn môn nào, vì bói trúng hay không, vấn đề linh ứng đóng vai trò quan trọng.
Ngày 25/01/2018
Lữ Giang
(xem tiếp Phần 2)