VX - chất độc giết Kim Jong-nam là gì ? (BBC, 27/02/2017)
Malaysia nói loại hóa chất được sử dụng để giết chết ông Kim Jong-nam, người anh cùng cha khác mẹ với nhà lãnh đạo Bắc Hàn, là VX - một loại chất độc thần kinh bị cấm trên thế giới.
Cấu trúc phân tử chất độc thần kinh VX cho thấy các nguyên tử được thể hiện ở dạng hình cầu, gồm : Carbon (xám), hydro (trắng), ni-tơ (xanh), oxi (đỏ), phôt-pho (cam) và sulphur (vàng)
Ông Kim Jong-nam bị giết chết tại sân bay Kuala Lumpur của Malaysia hôm 13/2.
Việc sử dụng loại hóa chất trên, nếu được xác nhận, sẽ giúp khoanh vùng được các nghi phạm ở những đối tượng có khả năng có được một lượng nhỏ chất VX.
Tuy không khó chế tạo, nhưng đây là loại hóa chất được kiểm soát chặt chẽ.
VX là gì ?
Đây là loại chất lỏng dạng dầu, có màu hổ phách trong, không mùi, không vị, cho nên rất khó phát hiện. Nó là chất có độc tính cao nhất trong các loại hóa chất dùng làm vũ khí hóa học, mạnh gấp khoảng 100 lần so với sarin.
Một giọt VX dính vào da đã đủ làm một người tử vong trong vòng ít phút.
VX có tên hóa học chính thức là S-2 Diisoprophylaminoethyl methylphosphonothiolate.
Chất này bị cấm sử dụng theo Công ước về Vũ khí Hóa học 1993 (CWS), và điều đó có nghĩa là các quốc gia không được phép sản xuất, đồng thời phải tiêu hủy toàn bộ lượng VX mà mình có.
VX hoạt động như thế nào ?
VX có thể được hấp thụ vào cơ thể thông qua việc hít thở, nuốt phải, qua tiếp xúc với da, hoặc với mắt. Chất này thâm nhập qua da và làm gián đoạn việc dẫn truyền xung thần kinh.
Hóa chất này chỉ có thể dùng duy nhất cho mục đích vũ khí hóa học. Nó có thể được phát tán ở dạng bình xịt hoặc phun hơi, hoặc gây nhiễm độc nguồn nước, thực phẩm, và các sản phẩm nông nghiệp.
Ảnh minh họa
Nếu bị phơi nhiễm thì sao ?
Người bị nhiễm VX sẽ ngay lập tức có các triệu chứng tương tự như ngộ độc thuốc trừ sâu, như ho, tức ngực, thở khò khè hoặc thở dốc, sau đó sẽ thấy mờ mắt, mệt mỏi, đau đầu.
Có các triệu chứng khác nữa, như chảy nước mắt, nước mũi, đau bụng hoặc đi ngoài, buồn nôn, nôn ói, co cơ hoặc lên cơn co giật.
Liều lượng đủ cao sẽ gây chết người do nó chặn toàn bộ hệ thống thần kinh, gây co giật.
Quần áo có thể làm phát tán VX trong khoảng 30 phút sau khi tiếp xúc với hơi VX, gây lây nhiễm cho người xung quanh.
Chất VX trong vụ Kim Jong-nam ?
Cảnh sát Malaysia nói hai nữ nghi phạm người Việt và người Indonesia đã tấn công ông Kim bằng cách bôi chất gì đó lên mặt ông.
Giới chức Malaysia tuyên bố chất VX đã được dùng để sát hại ông Kim Jong-nam, nhưng trang New Scientist tỏ ra thận trọng trước kết luận này.
Camera an ninh tại sân bay cho thấy có một nghi phạm làm việc đó, và kẻ tấn công có vẻ như không dùng biện pháp bảo hộ nào. Được biết sau đó nghi phạm đã vào nhà vệ sinh rửa tay, và một trong hai người đã nôn ói. Tuy nhiên, giới chức Malaysia không nói là họ có các triệu chứng gì khác.
Ông Kim Jong-nam đã sống lưu vong ở nước ngoài nhiều năm, phần lớn ở Macau
Các nghi phạm tấn công có thể đã được cho dùng biện pháp phòng ngừa trước đó với chất atropine, New Scientist nêu giả thuyết, là chất ngăn chặn được tác động của VX.
Tuy nhiên, nếu quả vậy thì các nhân viên y tế tại sân bay, những người đã hỗ trợ ông Kim sau vụ tấn công, hẳn không thể được cho áp dụng biện pháp phòng ngừa đó.
Kể cả khi hóa chất VX được cất trong hộp kín và chỉ được phát tán sau khi bôi lên mặt ông Kim thì các nhân viên y tế sân bay cũng vẫn bị ảnh hưởng.
Và như vậy, nếu quả là chất VX được sử dụng, thì những nhân viên y tế này cũng phải bị nhiễm độc do tiếp xúc với ông Kim, New Scientist nói, thế nhưng đến nay chưa có tường thuật nào nói họ có các triệu chứng nhiễm độc VX.
Chất VX đã từng được sử dụng bao giờ chưa ?
Mới chỉ có Nga và Mỹ thừa nhận sở hữu chất VX, nhưng các nước khác được cho là cũng có chất này.
Cindy Vestergaard, chuyên gia vũ khí hóa học và là nhân viên cao cấp tại Trung tâm Stimson, nói rằng Iraq "chắc chắn đã sản xuất VX" trong thời thập niên 1980, nhưng không có bằng chứng cho thấy nước này đã từng sử dụng.
Hồi 1969, có 23 quân nhân và một dân thường phải nhập viện sau khi chất độc thần kinh VX cất trữ tại căn cứ quân sự của Mỹ tại Okinawa, Nhật, bị rò rỉ.
Vụ việc đã gây ra "sự giận dữ khủng khiếp tại Nhật", bà Vestergaard nói với BBC, khiến Mỹ phải "tuyên bố công khai rằng họ có các kho hóa chất ở nước ngoài".
Ông Kim Jong-nam bị giết chết tại sân bay Kuala Lumpur hôm 13/2
Bà nói nếu vụ việc ông Kim được xác nhận thì đây sẽ là lần đầu tiên chất VX được sử dụng trong một vụ ám sát.
Tuy nhiên, trang New Scientist nói chất VX đã từng được sử dụng để ám sát, mà đáng chú ý là vụ nhóm khủng bố Nhật Bản, Aum Shinrikyo, đã sản xuất lượng nhỏ chất này rồi dùng xi-lanh tiêm vào da nạn nhân.
Bắc Hàn có sản xuất chất VX không ?
Bắc Hàn, bên cạnh các nước Ai Cập và Nam Sudan, chưa ký kết cũng chưa phê chuẩn CWC.
Phân tích gia chuyên về quốc phòng Lee II-woo từ Mạng lưới Quốc phòng Triều Tiên nói với AFP rằng "nước này được cho là có lượng lớn chất VX, vốn có thể được sản xuất một cách dễ dàng, giá rẻ".
Bộ Quốc phòng Nam Hàn nói trong Sách Trắng Quốc Phòng hồi 2014 rằng Bắc Hàn đã bắt đầu sản xuất vũ khí hóa học từ hồi thập niên 1980, và ước tính nước này nay có từ 2.500 đến 5.000 tấn trong kho.
Bắc Hàn có các cơ sở sản xuất vũ khí hóa học tại tám địa điểm khác nhau, trong đó có cảng Chongjin ở đông bắc và thành phố Sinuiju ở tây bắc, Nam Hàn nói trong Sách Trắng Quốc Phòng 2012.
************************
VX – chất độc giết Kim Jong-nam là gì ? (VOA, 25/02/2017
Tư liệu- Chất độc thần kinh VX được bảo quản trong 1,269 thùng chứa bằng thép tại Ấn Độ, ngày 18 tháng 11 năm 1997.
Ngày 24/2, cảnh sát Malaysia công bố chất hóa học giết chết ông Kim Jong-nam, anh trai lãnh tụ Bắc Triều Tiên Kim Jong-un, là chất độc thần kinh VX. Vậy VX là gì ? Nó được sử dụng ở đâu? Khi bị nhiễm VX thì phải làm sao? VOA tổng hợp các thông tin liên quan đến chất độc này.
VX là gì ?
VX là chất lỏng nhờn, không mùi, không vị, có màu hổ phách và "bay hơi rất chậm". V trong VX là ký tự đầu của từ tiếng Anh "venom" (từ gốc La Tinh "venenum"), có nghĩa tiếng Việt là nọc độc hay chất độc. Chỉ cần một lượng 10 mg VX là đủ để giết chết một người khi độc chất này làm tê liệt hệ thần kinh của nạn nhân. Chất độc này có thể tác động vào người bằng tiếp xúc qua da, mắt hoặc do hít vào. Trong vụ giết ông Kim Jong-nam, giới hữu trách Malaysia nói chất độc này đã được tìm thấy trên mắt và mặt của nạn nhân.
VX được coi là một trong những hóa chất nguy hiểm nhất trên thế giới. Liên Hiệp Quốc đã liệt VX là một loại vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Ai tạo ra và ai sở hữu VX ?
Đầu thập niên 1950, nhà hóa học Ranaji Ghosh làm việc cho công ty hóa chất Imperial Chemical Industries (ICI) của Anh quốc đã tìm ra hợp chất organophosphates có thể sử dụng làm thuốc trừ sâu rất hiệu quả. Năm 1954, ICI đã tung ra một trong số các hợp chất này dưới tên thương mại là Amiton. Nhưng loại hóa chất này đã bị thu hồi ngay sau đó vì nó quá độc, không an toàn để sử dụng. Tuy nhiên độc tính của nó lại không được chú ý mấy. Một số mẫu hợp chất đã được gửi đến các cơ sở nghiên cứu của quân đội Anh để đánh giá. Sau khi đánh giá xong, một số trong nhóm hợp chất này đã trở thành một nhóm mới được gọi là các chất V. Nổi bật nhất là VX.
VX không có trong tự nhiên, nó chỉ được biết đến trong chiến tranh hóa học. VX rất có thể đã được sử dụng trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq vào những năm 1980. Tin từ AP nói các lực lượng của ông Saddam Hussein đã sử dụng VX trong cuộc tấn công bằng khí độc vào thành phố Halabja của người Kurd tại miền bắc Iraq vào năm 1988, giết chết hàng ngàn người.
Thập niên 1960, Hoa Kỳ bắt đầu sản xuất VX. Chỉ có Hoa Kỳ và Nga thừa nhận có trữ VX nhưng nhiều quốc gia khác như Iraq và Syria cũng được cho là đang trữ nhiều tấn hóa chất này.
Nếu Bắc Triều Tiên thực sự sử dụng VX để ám sát ông Kim Jong-nam, thì sự kiện này sẽ cho thấy một bước tiến mới của quốc gia Cộng sản về khả năng sử dụng vũ khí hóa học, chuyên gia quân sự Hàn Quốc Kim Dae Young nhận xét với AP. Ông nói: "Họ có thể đã thực hiện rất nhiều thử nghiệm để có được một lượng chuẩn để giết ông Kim Jong-nam, nhưng lại không làm hại các sát thủ hay những người đứng gần đó tại một phi trường đông đúc".
Bắc Triều Tiên đã sản xuất vũ khí hóa học từ thập niên 1980 và ước tính hiện nước này đang trữ khoảng 5.000 tấn vũ khí hóa học. Quốc gia bị cô lập này được xem là một trong những kho trữ vũ khí hóa học lớn nhất thế giới. Ngoài ra, Bắc Triều Tiên cũng có khoảng 12-13 loại vũ khí sinh học, AP dẫn lời nhà bình luận quân sự ở Seoul, ông Lee Illwoo, cho biết.
Nguy cơ phơi nhiễm
VX có thể tác dụng lên người qua tiếp xúc da, mắt, hoặc hít phải.
Người bị dính VX lên quần áo có thể khiến người khác bị phơi nhiễm khi tiếp xúc với họ. Chính vì điều này mà xác suất phơi nhiễm qua không khí và quần áo tại phi trường Kuala Lumpur sẽ khá cao nếu thực sự hai nữ nghi phạm đã sử dụng VX để giết ông Kim Jong-nam.
Cảnh sát Malaysia hôm 24/2 cho biết nước này sẽ tiến hành tẩy rửa phi trường quốc tế Kuala Lumpur, nơi ông Kim Jong-nam bị sát hại hôm 13/2, để đảm bảo an toàn cho hành khách.
Triệu chứng sau khi phơi nhiễm VX
Các triệu chứng xảy ra cho người tiếp xúc với VX tùy thuộc vào khoảng thời gian và mức độ phơi nhiễm với chất độc thần kinh này.
Nếu tiếp xúc với VX ở dạng hơi, các triệu chứng thường xuất hiện trong một vài giây đến tối đa là 18 giờ. Còn nếu tiếp xúc ở dạng chất lỏng mà mắt người có thể nhìn thấy được thì có thể dẫn đến tử vong.
Tác dụng gây giết người của VX là nó vô hiệu hóa một loại enzyme có tác dụng như một công tắc tắt mở các cơ và các tuyến trong cơ thể. Nếu không có công tắc này, các cơ và các tuyến trong cơ thể sẽ làm việc liên tục và kiệt quệ, không thể duy trì nổi ngay cả chức năng thở.
Phơi nhiễm VX ở liều lượng thấp đến trung bình có thể dẫn đến tăng huyết áp, ho, tiêu chảy, đổ mồ hôi và buồn nôn. Chỉ một giọt VX trên da có thể gây co giật và rối loạn nhịp tim.
Phơi nhiễm cao có thể gây bất tỉnh, tê liệt và suy hô hấp.
Cảnh sát Malaysia hôm 24/2 nói một trong hai nữ nghi phạm vụ ám sát ông Kim Jong-nam (một người Việt và một người Indonesia) có biểu hiện bị phơi nhiễm chất độc thần kinh VX, "bị nôn vài lần do tiếp xúc với nó (chất độc)", nhưng từ chối tiết lộ người đó là ai trong hai nữ nghi phạm.
Cấp cứu cách nào ?
Cách tốt nhất để cứu người bị phơi nhiễm VX ở mức độ thấp đến trung bình là tiêm thuốc giải độc ngay lập tức. Tại một số quốc gia như Mỹ, chất giải độc VX được cung cấp cho quân đội dưới dạng có thể tự tiêm ngay được.
Ngoài ra, cần phải cởi bỏ quần áo của người bị phơi nhiễm VX, đưa họ ra nơi thoáng khí, nhanh chóng tắm rửa toàn thân bằng xà phòng và chăm sóc y tế.