Việt Nam tiếp tục dùng các điều luật mơ hồ để dập tắt tiếng nói trái chiều
RFA, 26/04/2021
Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) hôm 26/4 lên án mạnh mẽ bản án kết tội và mức án tù nặng dành cho nhà báo Trần Thị Tuyết Diệu, đồng thời kêu gọi trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho cô.
Nhà báo Trần Thị Tuyết Diệu (trái) và Facebooker Nguyễn Thị Bình tại tòa ngày 22-23/4/2021. congluan.vn / RFA edit
Nhà báo độc lập Trần Thị Tuyết Diệu, cựu phóng viên báo Phú Yên, bị Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên tuyên án tám năm tù giam với cáo buộc ‘Làm, tàng trữ, phát tán, tuyên truyền thông tin, tài liệu nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam’ vào sáng 23/4.
Một ngày trước đó, Facebooker Lê Thị Bình bị Tòa án nhân dân quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ tuyên phạt 2 năm tù giam trong phiên tòa sơ thẩm sáng ngày 22/4. Bà Bình bị cáo buộc tội danh ‘Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân’.
Như vậy, trong hai ngày liên tiếp, chính phủ Hà Nội đã tuyên hai bản án tù giam đối với hai người phụ nữ được nói chỉ nêu lên quan điểm cá nhân của bản thân trên Facebook.
Trao đổi với RFA tối 26/4, Luật sư Đặng Đình Mạnh tại Sài Gòn nhận định rằng :
"Phải nhìn nhận những vụ án đó họ tuyên là có cơ sở pháp luật chứ không phải không. Ví dụ như cô Bình chẳng hạn là bị tuyên theo Điều 331 ‘Vi phạm quyền tự do dân chủ’, còn đối với trường hợp cô Diệu nhà báo là bị tuyên theo Điều 117, hình như là vậy, tóm tắt tội danh là ‘Tuyên truyền chống nhà nước’. Vì vậy nên nói cơ sở pháp lý là có, dựa trên hai điều luật tôi vừa nói.
Tuy nhiên điều đáng nói hai điều luật này là hai trong số các điều luật mà các tổ chức quốc tế thường kêu gọi Việt Nam bỏ. Đây mới là điều đáng nói vì hai điều luật này đi ngược lại với quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí mà trong văn bản Hiến pháp Việt Nam đã quy định".
Từ Phú Yên, Luật sư Nguyễn Khả Thành, người bào chữa cho nhà báo Trần Thị Tuyết Diệu nói lên cảm nhận của ông :
"Bây giờ ở Việt Nam những tội danh nói về lãnh đạo rõ ràng thì cũng không rõ ràng gì lắm nhưng có lẽ vì an ninh quốc gia nên thời gian gần đây việc xử rất nặng, án rất cao với mục đích không muốn người ta nói xấu chế độ nên dùng những luật lệ nghiêm khắc".
Mạng báo TTXVN dẫn cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Phú Yên quy kết, từ tháng 9/2019-4/2020 cô Trần Thị Tuyết Diệu đã làm, tàng trữ 25 bài viết và 9 video có nội dung bị cho là ‘chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam’ và đăng tải lên Facebook Tuyết Babel và kênh YouTube Tuyết Diệu Trần của cô.
Ngoài ra, nhà báo Trần Thị Tuyết Diệu còn bị cho là đã tàng trữ 7 bài viết khác có nội dung chống Nhà nước trong máy tính xách tay, đồng thời nhiều lần đăng bài ủng hộ ông Nguyễn Viết Dũng, người bị Tòa án Nghệ An tuyên 6 năm tù giam trước đó vì bị cho là ‘tuyên truyền chống nhà nước’.
Tuy nhiên, tại phiên xử, nhà báo Tuyết Diệu đã không nhận tội, và cho rằng nếu tuyên án cô thì tòa phải chỉ ra được một người bị tác động bởi những hành vi của cô.
CPJ kêu gọi trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho nhà báo Trần Thị Tuyết Diệu.
Trong khi đó, Facebooker Lê Thị Bình bị quy kết từ tháng 10/2019-11/2020 đã sử dụng tài khoản Facebook cá nhân để phát trực tiếp, đăng bài và chia sẻ các bài viết.
Trong đó có 24 bài có nội dung bị cho là ‘tuyên truyền tư tưởng, quan điểm xấu, phản động nhằm chống đối, chống phá, nói xấu, xúc phạm, xuyên tạc, phỉ báng đối với tổ chức Đảng cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và cán bộ lãnh đạo Đảng nhà nước.’
Ngoài ra, cáo trạng của Viện Kiểm sát Nhân dân quận Bình Thủy còn cho rằng bà Bình đã xúc phạm nghiêm trọng đối với ông Hồ Chí Minh, thực hiện kêu gọi đòi đa nguyên đa đảng, xóa bỏ chế độ chính trị.
Luật sư Nguyễn Khả Thành cho rằng trước đây khi không có Facebook thì thông tin lề trái chỉ trong một phạm vi hẹp. Tuy nhiên, trong tình hình Facebook phát triển mạnh mẽ như hiện nay, một nguồn tin được đưa lên thì sẽ được like, share nên sẽ lan tỏa nhiều hơn, phát tán nhiều hơn. Đây cũng chính là điều khiến phía nhà nước lo ngại.
"Sự thật thì nếu đứng về góc độ lãnh đạo thì người ta muốn làm cho nghiêm chỉnh, mọi người nên nói theo đường lối chính sách của họ chứ họ không thích ai nói ngược lại, thông thường là vậy. Trong giai đoạn này họ lại càng không muốn nữa nên mức án rất nặng, theo tôi nghĩ những thời điểm bình thường chắc không có những mức án ấy, như 9-10 năm về trước hình phạt tương đối nhẹ hơn bây giờ".
Theo Luật sư Đặng Đình Mạnh, qua hiện thực rất nhiều người bị chế tài vì hai điều luật vừa tuyên với nhà báo Trần Thị Tuyết Diệu và Facebooker Lê Thị Bình, cụ thể là Điều 117 và Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015, càng cho thấy người dân chỉ đang thực hiện quyền của mình theo Hiến pháp.
Rõ ràng theo Luật sư Mạnh, người dân chỉ đang góp ý để xây dựng, họ đang nói về những bề trái, họ đang phản biện những vấn đề của xã hội, nếu bình tĩnh nhìn vấn đề góc độ như vậy. Tuy nhiên, thực tế lại không như ông vừa nêu :
"Có vẻ về phía chính quyền họ không chấp nhận điều đó và việc xử lý ngày càng tăng mức độ hình phạt cho thấy chính quyền dường như không nhìn nhận ra vấn đề mà dường như họ càng hà khắc hơn trong việc xử lý đối với những vấn đề như vây, vấn đề thứ nhất là tăng hình phạt.
Chính những điều đó cho thấy hai tội danh này thật ra hết sức mơ hồ và đẩy đến tình trạng tuyên hình phạt thế nào cũng được. Trước đây họ cho rằng tình trạng chưa nghiêm trọng nên tuyên thế nào cũng được nhưng bây giờ vấn đề quá phổ biến và muốn ngăn chặn, muốn trấn áp người dân vấn đề đó thì họ tuyên nặng hơn".
The 88 Project, một nhóm vận động theo dõi tình trạng của các tù nhân chính trị Việt Nam, nhận định rằng những nội dung của nhà báo Trần Thị Tuyết Diệu trên Facebook và YouTube đề cập đến các chủ đề kinh tế xã hội bao gồm tham nhũng, môi trường và nhân quyền.
Theo Luật sư Đặng Đình Mạnh, chính phủ Hà Nội nên đánh giá lại giá trị của hai điều luật là Điều 117 và Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015. Ông nói :
"Tốt hơn hết là nên bãi bỏ hai điều luật này. Thông tin của nhiều quốc gia có luật pháp tiến bộ thì thông thường việc mang ý nghĩa xúc phạm đến một cá nhân như dân thường hay lãnh đạo… thì những việc đó giải quyết trên cơ sở trách nhiệm dân sự, có thể kiện ra tòa về trách nhiệm dân sự việc danh dự, nhân phẩm bị xúc phạm chứ không nhất thiết phải đẩy ra một vấn đề, phạm trù hết sức nặng nề thành hình sự.
Hơn nữa khi đẩy vấn đề ra hình sự thì vô hình chung nó lại phủ nhận quyền tự do dân chủ của người dân trong đó bao gồm quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí".
Trong báo cáo hàng năm CPJ đưa ra ngày 1/12/2020, Việt Nam nằm trong số những nước có các nhà báo bị giam giữ tồi tệ nhất trên toàn thế giới, với ít nhất 15 người đứng sau song sắt vào thời điểm điều tra.
Nguồn : RFA, 26/04/2021
**********************
Ý kiến về việc lấy tên cha cựu bí thư Nguyễn Thiện Nhân đặt tên đường ở Thủ Thiêm
RFA, 26/04/2021
Chính quyền thành phố Hồ Chí Minh (Thành phố Hồ Chí Minh) hôm 25/4 vừa tổ chức buổi lễ đặt tên 20 tuyến đường ở Khu Đô thị Thủ Thiêm. Trong 20 danh nhân, nhân vật lịch sử được đặt tên đường đợt này có Giáo sư Nguyễn Thiện Thành là thân phụ của cựu Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân.
Lễ đặt tên đường Nguyễn Thiện Thành ở Khu Đô thị Thủ Thiêm. Courtesy Dan Viet
Phát biểu tại lễ công bố đặt tên đường, ông Hoàng Tùng - Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Thủ Đức cho biết, đây là tâm nguyện, tấm lòng của người dân nhằm ghi nhận những đóng góp to lớn của các danh nhân, nhân vật lịch sử tiêu biểu.
Về công trạng của của Giáo sư Nguyễn Thiện Thành đối với chính quyền Việt Nam hiện nay, chúng tôi không bàn đến trong bài này. Và đánh giá con trai ông là cựu Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân có hoàn thành nhiệm vụ hay không cũng không được bàn đến.
Tuy nhiên, nếu nói việc lấy tên cha ông Nguyễn Thiện Nhân để đặt tên đường ở Thủ Thiêm, nơi có hàng trăm dân oan mất đất chưa được giải quyết, nơi ông Nguyễn Thiện Nhân khi còn là Bí thư thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh từng hứa với người dân sẽ giải quyết dứt điểm khiếu kiện của bà con trong năm 2019, nhưng đến giờ ông Nhân đã nghỉ hưu và đã thất hứa... thì liệu có là tâm nguyện của người dân ?
Ông Cao Thăng Ca, một người dân mất đất ở Thủ Thiêm khi trả lời RFA hôm 26/4 cho biết ý kiến của mình :
"Cái này do người ta áp đặt, và chính sự áp đặt này lại gây tác dụng ngược lại. Đáng lẽ tên Nguyễn Thiện Thành để người ta tôn kính, yêu mến... nhưng qua những việc làm của ông Nguyễn Thiện Nhân thì tên Nguyễn Thiện Thành lại gây ác cảm cho người dân Thủ Thiêm. Cái này hoàn toàn gây tác dụng ngược lại mà họ không ngờ tới".
Ông Cao Thăng Ca cho biết thêm về tình hình khiếu kiện của người dân mất đất ở Thủ Thiêm hiện nay :
"Về tình hình Thủ Thiêm, tôi vẫn thường thưa với Thanh tra Chính phủ rằng chừng nào vẫn còn ông Nguyễn Thành Phong là tàn dư của nhóm lợi ích... thì không giải quyết được Thủ Thiêm. Chừng nào còn ông Đặng Công Uẩn là Phó Tổng Thanh tra Chính phủ bao che cho Thành phố Hồ Chí Minh, thì dự án Thủ Thiêm không thể giải quyết. Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình chỉ đạo ông Đặng Công Uẩn phải đối thoại với dân, nhưng họ vẫn làm ngơ".
Từ khoảng năm 2012, Chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu tiến hành giải toả khoảng 14.600 hộ dân với hơn 60.000 nhân khẩu ở Thủ Thiêm để tiến hành xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm rộng 730 ha bên sông Sài Gòn. Tuy nhiên, sau nhiều năm thực hiện, dự án vẫn gặp khó khăn tại một số nơi khi hàng trăm hộ dân Thủ Thiêm nhiều năm qua đã đi khiếu kiện lên tận trung ương, yêu cầu giá đền bù hợp lý, phản đối việc giải tỏa sai quy định của giới chức thành phố.
Khu đô thị mới Thủ Thiêm nhìn từ trên cao. Photo : RFA
Trở lại với việc lấy tên thân phụ của cựu Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân đặt tên đường ở Thủ Thiêm, Mục sư Nguyễn Hồng Quang, cũng là một dân oan Thủ Thiêm, khi trả lời RFA hôm 26/4 nhận xét :
"Theo cá nhân tôi, nên đặt tên của một vị danh nhân vào đất đai của đất nước 4.000 năm Văn Hiến, chứ không phải đưa một nhân vật nào đó để đặt tên. Đừng có nói do nhân dân, nói đảng, chi bộ đảng, chứ nói nhân dân mà mình đâu có tham dự được. Có biết bao nhiêu danh nhân văn hóa của đất nước, hay những người vì dân vì nước, không phân biệt ý thức hệ chính trị, thì thiếu gì người để đặt tên... chứ không phải riêng gì ông Nguyễn Thiện Thành, chỉ là một bác sĩ bình thường của nhà nước cộng sản".
Giáo sư Nguyễn Thiện Thành sinh năm 1919, mất năm 2013, nguyên là đại tá sĩ quan cao cấp Quân đội Nhân dân Việt Nam, nguyên Phó Chủ nhiệm quân y, cục Hậu cần Quân giải phóng miền Nam, Giáo sư, trường Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh.
Trao đổi với RFA vào tối 26/4, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngôn ngữ học Hoàng Dũng, thuộc Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng :
"Về phương diện chính trị thì người ta mong rằng khi đặt tên là một dịp tưởng nhớ của người còn sống đối với người đã mất, những ghi công những người đã hy sinh cho đất nước... theo hướng đó có những cái tên đổi lại đã được hưởng ứng của nhiều người dân, mặc dù đổi tên đường cũng gây một số bất tiện cho người dân... Vì liên quan chuyện giấy tờ rất rắc rối cho dân, nhưng nếu tên xứng đáng, thì nhiều người dân cũng ủng hộ thôi. Riêng chuyện ông Nguyễn Thiện Thành, thì tôi cho rằng lý do trách móc do con ổng chưa làm tròn nhiệm vụ là lý do không đúng. Quan trọng ông Nguyễn Thiện Thành là ông nào ? Ra làm sao ? Có đáng đặt tên đường hay không ? Cái đó mới đáng nói".
Trước đó vào ngày 25/9/2020, Sở Văn hóa- Thể thao Thành Phố Hồ Chí Minh cho báo chí nhà nước biết sẽ sửa tên đường vì có 38 tuyến đường tại thành phố này được đặt tên không chính xác vì nhiều nguyên nhân như nhầm lẫn, người làm bảng tên phát âm sai, hoặc sợ phạm húy.
Trả lời RFA khi đó, Phó Giáo sư Lê Trung Hoa - Ủy viên thường trực Hội đồng đặt tên đường Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, đây là lần thứ 3 thành phố đổi tên đường hàng loạt. Theo ông Hoa, tên đường không đúng cần phải sửa lại để thể hiện sự tôn trọng với nhân vật được đặt tên, với lịch sử...
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngôn ngữ học Hoàng Dũng, việc đổi tên đường là không dễ, chưa nói những lý do văn hóa lịch sử chính trị, riêng chỉ những lý do thuần túy khoa học cũng đã rắc rối, cần có một hội đồng cân nhắc nhiều mặt. Ông nói tiếp :
"Hiện nay riêng ở Sài Gòn, những danh nhân ai cũng thừa nhận mà đặt tên đường có mặt khắp nơi, đủ thấy không có một cái nhìn tổng thể gì cả. Chẳng hạn như như tên Phan Văn Trị không ai phản đối gì cả, nhưng xuất hiện trong khá nhiều quận, đường Hoàng Hoa Thám cũng vậy... Cho nên ở Sài Gòn mà nói tên đường thì phải nói thêm là quận nào, nếu không nó có thể ứng với những con đường rất khác nhau, rất xa nhau".
Tuy nhiên Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Khắc Thuần, từng là ủy viên Hội Đồng đặt tên đường Thành phố Hồ Chí Minh trong nhiều năm, khi trả lời RFA vào tháng 9/2020 thì cho rằng, trước 1975 thì Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định là 3 đơn vị hành chính khác biệt nhau, mỗi đơn vị có quyền đặt tên đường phố theo cách của mình. Nên đặt tên trùng nhau như vậy không sai bởi một đơn vị hành chính độc lập có quyền đặt theo cách của họ. Vì vậy sau này Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều tên đường trùng với nhau. Nhưng Giáo sư Thuần cũng cho rằng, chính quyền bây giờ nên giảm những tên đường trùng nhau như vậy.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Dũng nhận định thêm :
"Nói chung đặt tên đường như vậy, thay đổi như vậy, mặc dù có những trường hợp nhỏ có thể bằng lòng hay không, nhưng hướng chung là ổn. Có điều tôi mong muốn... do lý do chính trị, cách nhìn đánh giá lịch sử, thì đã có những người mất oan cái tên, trong khi đó là cái tên đáng ghi lại cho con cháu, chẳng hạn như đường Hiền Vương mất. Có những tên đường mất rất kỳ cục như đường Duy Tân bị thay thế bằng Phạm Ngọc Thạch... Ông Phạm Ngọc Thạch đặt tên tôi không phản đối, nhưng ông Duy Tân mất là kỳ cục, đánh giá như thế nào mà mất tên như thế".
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Dũng, để giải quyết những vấn đề như ông vừa nêu, cần một cuộc điều tra nghiên cứu, cần có cả một hội đồng cân nhắc nhiều mặt... Ông Dũng cho rằng cần làm sao huy động được nhiều trí thức tham gia vào việc này, thì may ra mới có kết quả tốt hơn là sự áp đặt của một số quan chức hành chính.
Nguồn : RFA, 26/04/2021