Ngay sau 24 giờ vận hành thử nghiệm, lò cao số 1 của Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Gang thép Hưng Nghiệp Formosa, một vụ nổ xảy ra lúc 8 giờ 45 phút tối ngày 30 tháng 5. Sang ngày hôm sau truyền thông trong nước đồng loạt loan tải kết luận của địa phương về nguyên nhân vụ việc với khẳng định của cơ quan chức năng là không nguy hại.
Hiện trường nơi xảy ra vụ nổ ở lò cao số 1 của Công ty Formosa. Courtesy NLĐ
Bài phóng sự sau đây trình bày về ý kiến và phản ứng của những người dân trong nước về vụ việc.
Vui mừng
Từ Sài Gòn, ông Trần Bang, người từng đưa ra thông điệp yêu cầu đóng cửa Formosa (Formosa get out !) trong các cuộc biểu tình, xuống đường đòi hỏi môi trường sạch, nhắc lại những thông cáo của Bộ Tài nguyên Môi trường, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh trước khi cấp phép vận hành lò cao số 1
"Bộ Tài nguyên Môi trường, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh tuyên bố là thật an toàn kiểm soát các chất thải ra môi trường, thứ hai là an toàn về phòng chống cháy nổ mới cho vận hành. họ khẳng định an toàn. Nhưng vận hành có 24 tiếng thì phát nổ. Cái này càng cũng cố niềm tin của những người muốn đuổi Formosa ra khỏi Việt Nam, muốn đóng cửa Formosa."
Chị Thu Nguyệt, nhà hoạt động xã hội, từ Sài Gòn chuyển lời của những người quan tâm đến an toàn đời sống người dân."
"Có một số người theo dõi tin tức thì họ nói rằng nổ như vậy để cho nó (Formosa) thấy việc đang làm là sai trái, và họ rất mừng về vụ nổ này."
Một bạn trẻ ở thành phố Vinh, cũng từng tham gia trong các hoạt động chống Formosa đòi công bằng cho người dân miền Trung cho biết :
"Theo tinh thần của người dân ở đây thì nếu nghe được tin có 1 khu vực nào đó ở nhà máy Formosa cháy nổ thì họ sẽ vui mừng và mong cho nổ cả công ty Formosa luôn."
Lo lắng
Nhiều báo trong nước loan tin ngay sau khi vụ nổ xảy ra. Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đưa ra kết luận ban đầu là do bụi phát sinh từ quá trình nhập nguyên liệu vào lò, kết hợp với hơi nước bay lên từ quá trình sấy gây tắc nghẽn lưu thông không khí dẫn đến nguyên nhân vụ nổ thiết bị lọc bụi lò vôi.
Cũng từ tin trong nước cho biết sau khi kiểm tra hiện trường thì Ủy ban Nhân dân tỉnh cho rằng sự cố kỹ thuật này không gây thiệt hại về người và vật chất, không gây ô nhiễm môi trường, không ảnh hưởng đến quá trình vận hành thử nghiệm lò cao số 1 khởi sự hoạt động từ ngày 29.
Không đồng ý với điều này, ông Nguyễn Chí Tuyến, nhà đấu tranh cho nhân quyền, có mặt trong những cuộc biểu tình yêu cầu đóng Formosa kể lại.
Một vụ nổ lớn xảy ra vào lúc khoảng 9 giờ tối ngày 30 tháng 5 tại nhà máy thép Formosa Hà Tĩnh, nơi mới đưa lò cao vào thử nghiệm từ chiều ngày hôm trước là 29 tháng 5. Courtesy Zing
"Đấy là phía nhà nước nói vậy vì người ta vẫn quyết tâm cho Formosa tiến hành công việc sản xuất thép, cho nên họ vẫn bao che. Cái mức độ như thế nào thì tôi cũng không phải người chuyên môn để có thể nói nghiêm trọng mức nào 1 cách cụ thể. Nhưng với cảm nhận 1 người bình thường thì tôi nghĩ vừa mới vận hành hôm trước hôm sau xảy ra vụ nổ thì chắc chắn nó có vấn đề. Vì Formosa sử dụng công nghệ rất lạc hậu. Những gì thuộc về lạc hậu thì nó thường gắn với những rủi ro, nguy hiểm, không đảm bảo an toàn trong lúc vận hành cũng như sản xuất ra sẽ không thân thiện môi trường."
Từ Sài Gòn, ông Trần Bang đưa ra câu hỏi, trước đây Formosa xả thải chất độc ra biển, giờ đây khi lò vôi phát nổ, có phải những chất độc ấy sẽ được thải vào không khí ?
"Tôi nghĩ việc cháy nổ bao giờ cũng tạo ra khí độc hại. Bất cứ vụ cháy nổ bình thường đã bị chứ đừng nói đến cháy nổ do hoá chất. Khí độc ấy như thế nào thì mình không thể biết vì phải có khoa học đánh giá. Người dân thì không được tiếp cận."
Theo ông Trần Bang, một vụ cháy bình thường cũng có thể tạo ra khí độc. Trường hợp này nổ thiết bị lọc bụi lò vôi trong một nhà máy hoá chất.
Ông Nguyễn Chí Tuyến lo ngại khi nói về ảnh hưởng của vụ nổ này.
"Đương nhiên nó sẽ rất là hại chứ không có lợi chút nào cả. Xét về cuối cùng thì môi trường ở đó và người dân sẽ bị ảnh hưởng. Về góc độ thực tế thì nó sẽ ảnh hưởng đến môi trường, người dân sẽ là người gánh chịu nặng nề nhất, đặc biệt là bà con sống ở vùng Đông Yên sẽ phải hứng chịu tất cả những cái đó. Sự cố nó nổ, bụi khói tất cả những gì trong độc hại của nó thì nó tung ra môi trường, có thể nó bay lên trời nhưng gặp mưa thì lại trút xuống đất của người dân, ngấm vào nguồn nước… gây ảnh hưởng đến sức khoẻ sau này của người dân, tác động đến ăn uống, sinh vật, cây cỏ, thực vật."
Khẳng định rằng nếu Formosa tiếp tục được vận hành với công nghệ lạc hậu như vậy, theo ông Nguyễn Chí Tuyến, sẽ có những sự cố khác xảy ra ở mức độ nghiêm trọng hơn.
Ông Bộ trưởng Tài nguyên - Môi trường, Trần Hồng Hà, vào chiều ngày 31 tháng 5 trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội rằng 'Sự cố ở Formosa đáng tiếc nhưng không nguy hiểm'.
Từ miền Trung, anh Paul Trần Minh Nhật, người từng đồng hành với Linh mục Đặng Hữu Nam, Giáo xứ Phú Yên tuần hành đòi môi trường sống cho biết những người dân sống gần nhà máy thép Formosa khẳng định họ nghe những tiếng nổ lớn liên tục tiếp nối nhau và tất cả mọi người đều bất ngờ.
Theo ý kiến của ông Trần Bang, báo chí trong nước có thể che lấp thông tin, nhưng không thể che được ngọn lửa của vụ nổ và những cột khói toả mù mịt bầu trời Kỳ Anh, Hà Tĩnh.
Cát Linh, phóng viên RFA
Nguồn : RFA, 01/06/2017