Bộ Công an hôm 5/12/2023 đưa ra đề xuất về ba tình huống cho phép lực lượng chức năng nổ súng quân dụng vào phương tiện giao thông khi thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự…
Năm 2021, các trinh sát Công an tỉnh Hà Tĩnh xác định xe ôtô hiệu Toyota Vios mang BKS: 37A-763.50 di chuyển nhanh trên quốc lộ 8A có chở theo số lượng lớn ma túy nên tiến hành bám theo.
Đồng tình vì tội phạm dùng súng tăng
Cụ thể, công an có quyền bắn khi người điều khiển phương tiện tấn công hoặc đe dọa trực tiếp đến tính mạng người thi hành công vụ hoặc người khác ;được phép nổ súng khi biết rõ phương tiện do đối tượng phạm tội điều khiển cố tình chạy trốn, trừ trường hợp trên phương tiện có chở người hoặc có con tin và cảnh sát được quyền nổ súng khi biết rõ trên phương tiện chở đối tượng phạm tội hoặc vũ khí, vật liệu nổ, tài liệu phản động, bí mật Nhà nước, ma túy... cố tình chạy trốn.
Cựu trung tá quân đội Vũ Minh Trí khi trao đổi với RFA hôm 6/12 qua điện thoại từ Hà Nội cho rằng ông hoàn toàn nhất trí với đề xuất của Bộ Công an. Bởi vì, theo ông Trí, thực tế tội phạm ở Việt Nam ngày càng có những thủ đoạn hoạt động, với trang thiết bị phương tiện hiện đại và nguy hiểm hơn. Ông nhấn mạnh, đặc biệt hiện nay ở Việt Nam, hình thức tội phạm dùng súng cũng khá phổ biến. Ông Trí nêu ví dụ :
"Ví dụ như cách đây bốn năm, vào tháng 8/2019 ở Nghệ an có một đối tượng tên là Lộc Văn Ổi, dùng phương tiện giao thông để vận chuyển ma túy, khi công an bắt đã dùng súng chống trả. Gần đây vào cuối năm 2022, có một đối tượng lái xe hơi chở 7,5kg heroin và gần 17kg ma túy tổng hợp ở Sơn La, khi công an yêu cầu dừng xe đã bỏ chạy và dùng súng chống trả. Cho nên tôi nghĩ rằng, việc cho phép công an sử dụng súng trong những trường hợp như vậy là cần thiết, để tránh thiệt hại cho xã hội, cũng như lực lượng công an".
Tuy nhiên cựu trung tá Vũ Minh Trí cho biết, ông cũng khá băn khoăn về quy định trên. Ống Trí nói tiếp :
"Tôi thấy băn khoăn vì tôi nhớ lại vụ 11/9 ở Mỹ năm 2001, tôi nghĩ nếu như lực lượng chức năng của Mỹ kịp thời quyết đoán nổ súng hay phóng tên lửa để hạ kịp thời bốn máy bay bị khủng bố kiểm soát, thì đã không xảy ra vụ nổ ở Ngũ Giác Đài và ở Trung tâm Thương mại Quốc tế làm chết 2.331 người và bị thương hơn 6.000 người. Tôi nghĩ rằng, nếu ta (Việt Nam-PV) chủ động thì sẽ đỡ thiệt hại hơn rất nhiều lần, mặc dù có thể những thường dân vô tội, những người bị bắt làm con tin có thể bị chết".
Lo ngại do có chi tiết khó xác định
Trong khi đó, với luật sư Nhân quyền Nguyễn Văn Đài, hôm 6/12 từ nước Đức, khi nhận định với RFA cùng về đề xuất trên, cho rằng, ông có nhiều lo ngại :
"Luật này trong mục bắn vào phương tiện giao thông, có quy định thứ ba cho rằng được bắn khi trên xe có chở vật liệu nổ và tài liệu phản động… thì đây là điều rất khó xác định. Cảnh sát bắn mà số lượng thuốc nổ lớn thì sẽ gây chết người trên xe và những người xung quanh, tôi không hiểu sao mà công an không lường trước tình huống như vậy. Thứ hai, họ gọi tài liệu phản động trên xe là gì, có quyền bắn là không hoàn toàn phù hợp".
Nhìn ở mặt tích cực, luật sư Đài nhận xét :
"Trước đây, luật chưa cho phép cảnh sát bắn vào phương tiện, cũng như bắn vào những người chống đối họ. Nhưng những năm gần đây có những đối tượng rất hung hãn và sử dụng dao súng… nên việc quy định điều luật như vậy cũng hoàn toàn phù hợp với hoàn cảnh thực tế".
Tuy nhiên, một chuyện khác mà theo luật sư Nhân quyền Nguyễn Văn Đài khiến ông lo ngại trong đề xuất trên, đó là, trong khi đối với cảnh sát các nước thì việc luyện tập bắn vũ khí gần như hằng tháng, thì cảnh sát Việt Nam hằng năm chỉ luyện tập vài ngày. Do đó, theo ông Đài, sẽ không đảm bảo kỹ thuật để cho phép cảnh sát bắn vào phương tiện, cũng như đối tượng có hành vi chống lại cảnh sát, vì sẽ không đảm bảo an toàn cho những người xung quanh.
Luật sư Nhân quyền từ Đức Quốc cũng quan ngại rằng liệu Việt Nam có đảm bảo những cảnh sát đủ kỹ năng và những điều kiện chặt chẽ để họ sẽ không lợi dụng vào đó, xử lý từng tình huống cụ thể hay không. Ông Đài nêu dẫn chứng :
"Trong thực tế chúng ta đã thấy vụ ông Lê Đình Kình ở Đồng Tâm vào năm 2020, mặc dù lúc đó luật chưa cho phép cảnh sát bắn vào đối tượng chống đối, nhưng họ đã sử dụng vũ khí để bắn vào ông Lê Đình Kình, một người trên 80 tuổi, không đủ sức kháng cự lại một lực lượng cảnh sát đông như vậy, đây là một điều rất bất cập".
Với thực tế trên, luật sư Đài cho rằng, bây giờ nếu đề xuất trên được thông qua, luật lại cho phép nữa thì sẽ dẫn tới việc công an lợi dụng quy định này để xâm phạm, tấn công vào những người chỉ có ý chống đối một cách ôn hòa.
Trước đó vào tháng 7/2020, Bộ Công an ban hành Thông tư số 65/2020 thay thế cho Thông tư số 1/2016. Trong đó, Điều 11 của Thông tư mới này quy định cảnh sát giao thông được trang bị vũ khí và công cụ hỗ trợ bao gồm súng ngắn, súng trường, súng tiểu liên, súng bắn đạn cao su, súng bắn đạn hơi cay, dùi cui điện, áo giáp và còng số 8. Lúc bấy giờ nhiều người dân và giới quan sát cũng lên tiếng phản ứng, cho rằng CSGT được trang bị nhiều như vậy sẽ khiến việc lạm dụng quyền lực gia tăng.
Trở lại với đề xuất ba tình huống cảnh sát được nổ súng vào phương tiện giao thông, theo cựu trung tá Quân đội Vũ Minh Trí, quy định càng rõ ràng, càng cụ thể thì càng tốt. Tuy nhiên, theo cựu trung tá Vũ Minh Trí, ngành Công an cũng cần có những chuẩn bị phù hợp :
"Thứ nhất là về phía cảnh sát, người được giao súng phải được huấn luyện đào tạo một cách bài bản, phải được thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở thực hiện đúng pháp luật… và đương nhiên họ phải có những điều kiện và sức khỏe tâm lý tốt. Tóm lại là đầy đủ những tố chất để thực hiện nhiệm vụ, chứ không thể hơi một chút là nhầm, đó là chưa kể những trường hợp sai và lạm quyền".
Ngoài ra theo cựu trung tá Quân đội Vũ Minh Trí, quan trọng hơn chính là sự kiểm tra giám sát của những người dân, của các phóng viên, của các phương tiện thông tin đại chúng và xã hội… Dưới sức mạnh của những sự giám sát trên, theo ông Trí, bản thân những người thực hiện nhiệm vụ sẽ phải rèn luyện tốt hơn, cân nhắc kỹ càng hơn, trước khi họ rút khẩu súng ra để bắn vào phương tiện giao thông mà họ nghĩ là có tội phạm.
Nguồn : RFA, 06/12/2023