 | Tổng quan: | 3638759 |
Việt Nam thuộc nhóm các nước bị Hoa Kỳ giám sát đặc biệt về tự do tôn giáo
RFA, 03/12/2022
Việt Nam nằm trong nhóm các nước thuộc Danh sách Giám sát Đặc biệt (Special Watch List) của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về tự do tôn giáo.
Ảnh minh họa : Khu vực chùa Liên Trì ở Thủ Thiêm bị san bằng năm 2016. quangduc.com
Thông cáo phát đi ngày 2/12 của Ngoại trưởng Antony Blinken nêu rõ bốn nước Algeria, Cộng hòa Trung Phi, Comoros và Việt Nam thuộc Danh sách Giám sát Đặc biệt vì can dự vào hay dung thứ cho những vi phạm nghiêm trọng quyền tự do tôn giáo.
Các nước có mức độ vi phạm nặng hơn bị liệt vào danh sách Quan tâm Đặc biệt (Countries of Particular Concerns - CPC) gồm Burma, Trung Quốc, Cuba, Eritria, Iran, Nicaragua, Bắc Triều Tiên, Nga, Ả Rập Xê út, Tajikistan và Turmekistan.
Việt Nam từng bị liệt vào danh sách CPC, tuy nhiên đến năm 2006 trước khi gia nhập Tổ chức Thương Mại Thế giới WTO, được rút tên khỏi danh sách Các nước cần quan tâm đặc biệt về tự do tôn giáo- CPC.
Báo cáo về Tự do Tôn giáo Quốc tế 2021 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố vào ngày 2/6 vừa qua nêu rõ Hiến pháp Việt Nam qui định mọi cá nhân đều có quyền tự do tôn giáo và tín ngưỡng ; trong khi đó Luật Tín ngưỡng- Tôn giáo lại cho phép Chính phủ Hà Nội quyền kiểm soát đáng kể đối với các thực hành tôn giáo theo những điều khoản mơ hồ với lý do an ninh quốc gia và đoàn kết dân tộc.
Nhiều vụ sách nhiễu, bắt bớ, đàn áp quyền tự do tôn giáo- tín ngưỡng tại các địa phương trên cả nước Việt Nam bị nêu rõ trong báo cáo.
Trong ngày 2/12, Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế (USCIRF) cũng công bố báo cáo mới về danh sách nạn nhân tự do tôn giáo hay niềm tin. Trong danh sách này có ông Phan Văn Thu thuộc Ân Đàn Đại Đạo, người tử vong trong nhà tù Gia Trung hôm 20/11 khi phải thụ án chung thân vì niềm tin tôn giáo của ông.
USCIRF, trong báo cáo thường niên năm 2022 công bố hồi tháng tư vừa qua, đề nghị Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào lại danh sách Các Quốc gia cần Quan tâm Đặc biệt (CPC) về tự do tôn giáo.
Căn cứ cho đề nghị đó là vì Việt Nam có những vi phạm mang tính hệ thống, liên tục và quá mức quyền tự do tôn giáo.
Hà Nội luôn bác bỏ những cáo buộc về vi phạm quyền tự do tôn giáo- tín ngưỡng của người dân trong nước mà Hoa Kỳ cũng như các tổ chức theo dõi nhân quyền nêu ra.
**************************
Người truyền giáo Tin lành bị sách nhiễu, tịch thu tài sản sau khi gặp đại diện ngoại giao Hoa Kỳ
Nhà chức trách huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên đã áp dụng nhiều biện pháp sách nhiễu và tịch thu tài sản của một người dân địa phương theo đạo Tin lành thuộc nhóm Đấng Christ Tây Nguyên khi người này từ chối yêu cầu từ bỏ việc truyền giáo. Sự việc trở nên nghiêm trọng sau khi người này gặp đại diện ngoại giao Hoa Kỳ để báo cáo tình hình đàn áp tôn giáo ở Việt Nam trong năm nay.
Ông Nay Y Blang (ngoài cùng bên trái) trong một buổi làm việc với nhà chức trách ở Phú Yên - baophuyen.vn
Cựu tù nhân lương tâm Nay Y Blang, 46 tuổi, một người Thượng theo đạo Tin lành ở buôn Bưng Bê, xã Ea Lâm, huyện Sông Hinh, cho Đài Á Châu Tự Do (RFA) biết ông và gia đình liên tục bị sách nhiễu bởi chính quyền địa phương sau khi ông có cuộc gặp với viên chức ngoại giao ở Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại thành phố Hồ Chí Minh vào tháng tám năm nay để báo cáo tình hình đàn áp tôn giáo ở Việt Nam.
Vào ngày 30/9 vừa qua, ông có lịch hẹn gặp với phái đoàn phụ trách tôn giáo từ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ để báo cáo tình hình bị bức hại. Tuy nhiên, ông bị lực lượng an ninh địa phương câu lưu ở bến xe Phú Lâm ở thành phố Tuy Hòa khi trên đường đi đến buổi gặp mặt cũng ở Sài Gòn.
Ông nói với RFA qua điện thoại như sau :
"Từ ngày 29/9 vừa rồi, tôi đi gặp phái đoàn của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tại Sài Gòn. Đi không được vì bị bắt ở bến xe Phú Lâm rồi trả về địa phương. Nó lập biên bản phạt tiền bốn triệu đồng mà tôi không chịu ký, không chịu làm bất cứ giấy tờ nào".
Ông Nay Y Blang cho biết trong nhiều ngày liên tiếp, ông bị lực lượng an ninh tỉnh Phú Yên và huyện Sông Hinh cùng cán bộ xã Ea Lâm tra hỏi về mục đích của buổi gặp mặt với đại diện Hoa Kỳ cũng như buộc ông cam kết không tổ chức tụ tập đông người tại tư gia để thực hiện các hoạt động tôn giáo.
Trong nhiều ngày sau đó, nhà chức trách địa phương liên tục cho người đến nhà và theo ông cả khi ông lên rẫy trồng mỳ. Họ đòi ông nộp phạt số tiền nói trên nhưng ông nói ông không có.
"Cho đến ngày 22/11, vào lúc 4-5 giờ sáng, cảnh sát, nhân viên y tế, cán bộ xã, hơn 300 người đến nhà tịch thu tài sản của tôi là một xe máy trị giá 24 triệu".
Ông cho biết họ chỉ đọc lệnh khám nhà rồi lục soát và đưa xe đi mà không lập biên bản.
Một đoạn video mà phóng viên có được cho thấy lực lượng công an mang cảnh phục và nhiều người mặc thường phục cùng nhiều phương tiện cơ giới của chính quyền được huy động khi thi hành lệnh cưỡng chế tại tư gia của ông Nay Y Blang vào ngày 22/11.
Ông cho biết hiện chính quyền địa phương vẫn tiếp tục đưa người canh gác ở gần nhà ông và theo dõi mọi hành động của ông.
Khi được hỏi nguyên nhân của mọi sự đàn áp trên, ông giải thích :
"Do Hội thánh Đấng Christ Nhà nước chưa chấp nhận. Họ nói là theo đạo này là chống Đảng, chống Nhà nước, chống Chính phủ. Họ nói chúng tôi lợi dụng tự do tôn giáo để chống phá Nhà nước. Tôi nói tôi không chống, chỉ thờ phượng Chúa thôi".
Ông cho RFA biết hiện nay chính quyền địa phương không cho nhóm Tin lành Đấng Christ Tây Nguyên tụ tập để sinh hoạt tôn giáo mà buộc nhà nào ở nhà đó. Nhóm này trước có 16 gia đình nhưng do bị đàn áp nên chỉ còn 7-8 gia đình với khoảng 40 nhân khẩu.
Phóng viên gọi điện cho ông Ksor Y Phun, Phó chủ tịch Uỷ ban Nhân dân huyện Sông Hinh, để kiểm chứng thông tin. Sau khi nghe phóng viên trình bày việc ông Nay Y Blang bị sách nhiễu, ông này nói rằng nghe không rõ rồi dập máy.
Phóng viên có gửi email cho ông này và cả ông Đinh Ngọc Dạn, Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh, nhưng chưa nhận được phản hồi.
Chúng tôi cũng gửi email tới Đại Sứ quán Hoa Kỳ ở Việt Nam để hỏi bình luận về sự việc nhưng chưa nhận được hồi đáp.
Chương trình an ninh của kênh truyền hình PTP của tỉnh Phú Yên ngày 22/11 có phát một phóng sự về việc cưỡng chế thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính của nhà chức trách huyện Sông Hinh đối với ông Nay Y Blang.
Theo đó, nhóm tôn giáo Tin lành Đấng Christ là một tổ chức phản động đội lốt tôn giáo không được Nhà nước Việt Nam công nhận theo Luật Tín ngưỡng Tôn giáo. Ông Nay Y Blang bị cho là theo nhóm đạo này, phân biệt đối xử và kỳ thị người Thượng theo Tin lành thuần tuý, gây chia rẽ trong nội bộ người dân tộc và giữa người Thượng và người Kinh.
Ông bị cho là "đối tượng cốt cán" của Tin lành Đấng Christ Tây Nguyên, thường xuyên sử dụng nhà riêng để lôi kéo, tụ tập, nhóm họp nhiều người và có hành vi kích động, dụ dỗ nhiều người theo nhóm tôn giáo này và xâm phạm đến quyền tự do tín ngưỡng của nhiều người khác.
Ông bị cáo buộc "thường xuyên cung cấp thông tin sai sự thật cho nhiều cá nhân, tổ chức ở nước ngoài, trả lời Đài Á Châu Tự Do với nội dung xuyên tạc về tình hình tự do tôn giáo ở địa phương, gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, chia rẽ tôn giáo và xâm phạm lợi ích Nhà nước".
Trong chương trình này, Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh Đinh Ngọc Dạn nói ông Nay Y Blang có quá trình hoạt động tôn giáo từ năm 2001 và từng bị xử phạt hành chính ba lần, một lần bị đưa đi cơ sở giáo dục bắt buộc, và bị Toà án Nhân dân tỉnh Phú Yên kết án năm năm sáu tháng tù (từ năm 2005 đến năm 2010)về tội "Phá hoại chính sách đoàn kết dân tộc".
Từ tiểu bang North Carolina, Hoa Kỳ, mục sư A Ga thuộc Hội thánh Tin lành Đấng Christ Tây Nguyên cho RFA biết ngoài trường hợp ông Nay Y Blang bị sách nhiễu còn có một số trường hợp khác ở Đắk Lắk bị ngăn cản thực hành tôn giáo.
Báo Công an Nhân dân của Bộ Công an Việt Nam trong một bài viết cuối tháng 9 năm 2021 kết luận rằng "Với chiêu bài lợi dụng niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo, tổ chức Tin lành đấng Christ bị phát hiện đang tập hợp lực lượng, kích động ly khai, tự trị, thành lập ‘Nhà nước Đêga’ ở Tây Nguyên".
Báo này khẳng định "Hội thánh Tin lành đấng Christ Tây Nguyên" là một tổ chức phản động xâm phạm an ninh quốc gia và cho rằng mọi hoạt động liên quan đến tổ chức này đều là hành vi vi phạm pháp luật.
Hội thánh Tin lành đấng Christ Tây Nguyên là một trong 12 hội thánh thuộc Hội thánh Tin lành Đấng Christ với khoảng 800 tín đồ người thiểu số sắc tộc Ha-lăng, Gia-rai và Ê-đê ở các tỉnh Đắk Lắk, Trà Vinh, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Quảng Ngãi, Phú Yên, Bình Phước, Gia Lai, và Kon Tum.
Các mục sư và tín đồ cùa Hội thánh Tin lành Đấng Christ đều phủ nhận hoạt động chống phá Nhà nước Việt Nam mà chỉ muốn thực hành tự do tôn giáo, không bị buộc phải theo một tổ chức tôn giáo nào.
Giới chức ngoại giao Hoa Kỳ gặp gỡ người Thượng Tây Nguyên
VOA, 24/06/2020
Các nhà ngoại giao Hoa Kỳ vừa gặp gỡ các tín hữu Tin Lành độc lập, các cựu tù nhân, và đại diện các nhóm tôn giáo khác nhau tại các tỉnh Tây Nguyên của Việt Nam. Theo những người tham dự, hai cuộc gặp tại Đăk Lăk và Gia Lai vào tuần trước diễn ra suôn sẻ, dù họ bị an ninh "theo dõi" cả trước và sau khi gặp phái đoàn Hoa Kỳ.
Các nhà ngoại giao Hoa Kỳ gặp gỡ các tín đồ Tin Lành thiểu số ở khu vực Tây Nguyên, ngày 17/06/2020 tại Buôn Ma Thuột, Đak Lak. Photo by Y Quy Buon Dap.
Mục sư Tin Lành Nguyễn Hồng Quang cho VOA biết nội dung trao đổi giữa các tín đồ và ông Noah Zaring, tham tán chính trị và ông Gaetan Damberg-Ott, viên chức chính trị :
"Tại Gia Lai có 8 người gặp, tại Đăk Lăk có 12 người gặp. Khác với các lần gặp trước, lần này [phía Mỹ] quan tâm rất chi tiết hơn, hỏi thăm các nhóm Tin Lành chưa được công nhận, kể cả nhóm có pháp nhân, họ có khó khăn gì và còn vấn đề gì tồn tại ? khi đã cho phép hoạt động thì họ còn gặp khó khăn gì ? Đối với các tín đồ vì lý do tự do tôn giáo mà trước đây từ 2001-2004 đấu tranh mà bị đi tù thì quay về phải đối diện với những khó khăn gì ?"
Ông Y Quy Buon Dap, người dân tộc Eđê, ở làng Ea Khit, huyện Cư Kuin, tỉnh Đăk Lăk, một tín đồ Tin Lành, đồng thời là một thành viên nhóm vận động "Người Thượng vì Công lý" (Montagnards stand for Justice), cho VOA biết thêm về cuộc gặp giữa ông, cùng các tín đồ khác và hai viên chức ngoại giao Hoa Kỳ.
"Tôi nói lên sự thật về tình hình tự do tôn giáo và nhân quyền tại Việt Nam, từ năm 2018 cho đến nay chúng tôi vẫn còn chịu sự sách nhiễu, đe dọa, đàn áp, bắt bớ từ nhà cầm quyền. Họ canh gác, theo dõi thường xuyên. Nhiều tín đồ và lãnh đạo hội thánh bị áp giải lên đồn công an thẩm vấn.
"Họ tuyên truyền trong các cuộc họp với quần chúng để tẩy chay hội thánh của chúng tôi, hăm dọa người dân không được tiếp cận với giáo dân, tín đồ trong hội thánh của chúng tôi, cho rằng đó là "tà đạo".
"Họ nói chúng tôi lợi dụng tôn giáo để chống phá Đảng và Nhà nước. Họ gán ghép như vậy để xóa bỏ tôn giáo của người Montagnard Dega của chúng tôi.
"Nhiều hội thánh của chúng tôi chưa dám công khai hoạt động, thờ phượng vì sợ bắt đi tù như trường hợp của thầy truyền đạo Y Pum Bya, tín đồ Y Min Ksor, mục sư A Đảo".
Tham tán chính trị Đại sứ quán Hoa Kỳ Noah Zaring và Mục sư Nguyễn Hồng Quang. Photo Facebook Nguyễn Hồng Quang.
Mục sư Nguyễn Hồng Quang cho biết lực lượng an ninh có mặt xuyên suốt và "làm phiền" tại cuộc gặp ở Đăk Lăk hôm 17/06 :
"Rất đông an ninh, công an tỉnh Đăk Lăk biết trước cuộc gặp này, họ ngồi đó rất đông, gây áp lực với khác sạn Sài Gòn Buôn Mê, nơi phái đoàn Mỹ đặt phòng họp. Họ hỏi danh sách, lấy giấy tờ giống như mình nghỉ qua đêm, trong khi mình là khách mời đến chỉ uống nước. Tôi có nói với họ là đừng làm phiền chúng tôi".
Ông Y Quy Buon Dap cho VOA biết cả ba tín đồ trong nhóm của ông đều bị an ninh theo dõi, có trường hợp an ninh tìm đến nhà để "dò xét" sau cuộc gặp.
"Cả ba người đều bị theo dõi. Khi gặp viên chức đại sứ quán Mỹ có công an chụp hình lén. Hôm sau, tôi về tới nhà thì có công an canh gác tư gia rất nhiều".
VOA đã liên lạc với công an tỉnh Đăk Lăk và khách sạn Sài Gòn Ban Mê để tìm hiểu thêm về cáo cuộc "làm khó" khách tham dự cuộc họp với các nhà ngoại giao Mỹ, nhưng chưa được phản hồi.
Từ North Carolina, ông Y Phic Hdok, đại diện cho Montagnards Stand for Justice cho VOA biết rằng "cuộc gặp gỡ giữa phái đoàn Hoa Kỳ và các tín đồ của hội thánh tư gia là một điều rất quan trọng".
Ông Y Phic cho biết thêm : "Đó là cơ hội để họ lắng nghe những câu chuyện thật của từng cá nhân bị đe doạ, đàn áp về vấn đề thực hành niềm tin của mình. Nhiều mục sư và tín đồ khác hiện tại luôn bị đe doạ, ép bỏ đạo, để theo tôn giáo mà họ trọn quyền kiểm soát, họ tuyệt đối không cho những tín đồ họp lại với nhau, họ kiếm những lý do để mời các tín đồ lên đồn công an hay làm việc một cách vô cớ, họ cho rằng tôn giáo mà các tín đồ đang theo là "của Mỹ đang âm mưu lật đổ chính quyền", nhưng đó chỉ là cái cớ để chính quyền gán mác để đàn áp, và xúi giục những người dân khác không đi theo".
Hôm 10/06/2020, trong phúc trình thường niên về tự do tôn giáo 2019, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết "chính quyền ở các tỉnh Tây Nguyên tiếp tục sách nhiễu các tín đồ Tin lành thuộc dân tộc thiểu số", với việc "các quan chức chính phủ tiếp tục tấn công, theo dõi, thẩm vấn, bắt giữ một cách tùy tiện và phân biệt đối xử với các tín đồ, một phần vì các hoạt động tôn giáo của họ".
******************
Đạo Tin Lành ở Tây Nguyên và vấn đề đặt ra hiện nay
Tạp chí Lý luận chính trị số 11-2019, ngày 14/11/2019
Lời giới thiệu : Để có một cái nhìn khách quan và chính xác về người Thượng và đạo Tin Lành tại Việt Nam, chúng tôi đăng lại sau đây bài tham luận của Tiến sĩ Nguyễn Khắc Đức, Viện Tôn giáo và Tín ngưỡng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, về đạo Tin Lành trên Tây Nguyên.
Đảng và chính quyền cộng sản nắm và biết rất rõ những gì đang xảy ra trong cộng đồng người Thượng trên Tây Nguyên (phần 1). Trong phần 2, Tiến sĩ Nguyễn Khắc Đức để lộ những ưu tư của Đảng và chính quyền cộng sản trong việc quản lý những người theo đạo Tin Lành trong nước nói chung và trên Tây Nguyên nói riêng. Điều này cho thấy chế độ độc tài đảng trị ở Việt Nam không mạnh, tất cả những kết hợp đông người đều làm Ban lãnh đạo Đảng cộng sản lo sợ và muốn tìm cách làm suy yếu, chia rẻ hay trực tiếp quản lý. Có là công cóc không khi muốn lèo lái đức tin của người dân mà chính mình không hiểu và không tin ? (NVH)
Sinh hoạt tôn giáo tại chi hội Tin Lành Plei Breng (xã Ia Der- huyện Ia Grai). Ảnh: T.N
-----------------------
Đạo Tin Lành được du nhập vào Tây Nguyên từ cuối những năm 20 thế kỷ XX. Hiện nay, đạo Tin Lành đã có được vị trí quan trọng trong đời sống tôn giáo ở khu vực này và đáp ứng được nhu cầu tôn giáo, tín ngưỡng của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên. Tuy nhiên, hoạt động của đạo Tin Lành ở Tây Nguyên cũng đang đặt ra những vấn đề cần được quan tâm giải quyết, như : tình trạng thiếu nơi sinh hoạt tôn giáo, hoạt động lợi dụng đạo Tin Lành của những lực lượng xấu. Nhận diện được những vấn đề đang đặt ra để Đảng và Nhà nước ta có được những quyết sách cho phù hợp.
Đạo Tin Lành chính thức được du nhập vào Việt Nam năm 1911. Công việc truyền giáo do Hội Truyền giáo Phúc Âm Liên hiệp (Christian and Missionary Alliance - C&MA), tổ chức đến từ Bắc Mỹ, thực hiện. Sau đó không lâu, các giáo sĩ thuộc C&MA đã bắt đầu truyền giáo vào vùng dân tộc thiểu số Tây Nguyên. Đạo Tin Lành phần nào đáp ứng nhu cầu tôn giáo, tín ngưỡng của người dân, góp phần xóa bỏ các hủ tục, đưa đến những tiến bộ về đạo đức, lối sống... nhưng cũng tạo ra một số phức tạp.
1. Tình hình đạo Tin Lành ở Tây Nguyên hiện nay
Sau khi Hội thánh Tin Lành Việt Nam (miền Nam) được Nhà nước công nhận vào năm 2001, nhất là sau Chỉ thị số 01/2005/CT-TTg, ngày 4/2/2005 của Thủ tướng Chính phủ Về một số công tác đối với đạo Tin Lành được ban hành, tình hình đạo Tin Lành ở Tây Nguyên diễn biến theo hướng tích cực ; số người theo đạo gia tăng nhưng không đột biến, không tạo những điểm nóng xã hội. Đến năm 2015, khu vực có 440.149 người theo đạo Tin Lành (1), phân bố như bảng (trang sau).
Đến năm 2018, Tây Nguyên có 600 nghìn tín đồ theo đạo Tin Lành (450 nghìn tín đồ là người dân tộc thiểu số), 1.665 điểm nhóm (1.300 điểm nhóm đã được cấp đăng ký), 300 chi hội, 120 nhà thờ, nhà nguyện (2). 18 tộc người thiểu số theo đạo Tin Lành, bao gồm : Ê Đê (133.593 người), Gia Rai (82.604), Bah Nar (35.309), K’Ho (74.864), M’Nông (23.284), Xê Đăng (6.473),Vân Kiều, Mạ, H’Mông, H’Lăng, Giẻ Triêng, Dao, Nùng, Tày, Sán Chỉ, Chăm, S’Tiêng, Thái. Hiện tại, có hơn 30 tổ chức, hệ phái đạo Tin Lành cùng tồn tại ở khu vực này.
Các tổ chức, hệ phái đã được Nhà nước công nhận có đông tín đồ hơn cả, như : Hội thánh Tin Lành Việt Nam (miền Nam), chiếm 87% tổng số tín đồ ; Hội Truyền giáo Cơ đốc Việt Nam, chiếm 4,1%.
Thực hiện Chỉ thị Về một số công tác đối với đạo Tin Lành năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ, đến nay tình hình đạo Tin Lành ở Tây Nguyên đã từng bước ổn định, hoạt động tuân thủ pháp luật, đáp ứng nhu cầu tôn giáo của người dân. Hơn 90% tín đồ được sinh hoạt tôn giáo tự do trong các chi hội hay điểm nhóm ; nhiều nhà thờ, nhà nguyện được trùng tu, sửa chữa hay xây mới ; nhiều mục sư, truyền đạo được thụ phong.
Bên cạnh đó, hoạt động đạo Tin lành tại Tây Nguyên còn một số vấn đề cần giải quyết :
Thiếu nhà thờ, nhà nguyện đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tôn giáo của người dân
Tây Nguyên hiện nay có đông đảo tín đồ đạo Tin Lành, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, với 600 nghìn người, 1.665 điểm nhóm, 300 chi hội, nhưng chỉ có 120 nhà thờ, nên rất thiếu nơi sinh hoạt tôn giáo cho người dân (3). Nhiều tổ chức, hệ phái đạo Tin Lành phải tổ chức sinh hoạt tại những địa điểm ngoài cơ sở thờ tự, nơi công cộng, khách sạn, thậm chí là nhà riêng, từ đó đặt ra khó khăn cho chính quyền các địa phương trong quản lý xã hội (4). Do đó, việc cơi nới, mở rộng, thậm chí là xây mới nhà thờ, nhà nguyện ; mua bán, chuyển nhượng đất đai để xây cơ sở tôn giáo khi chưa được phép của chính quyền đã và đang diễn ra. Trong khi đó việc hỗ trợ xây dựng nơi sinh hoạt tôn giáo còn gặp nhiều khó khăn do thực lực của các tổ chức đạo Tin Lành, cũng như khó khăn chung của các địa phương (5).
Tình hình phức tạp trong chính đạo Tin Lành
Do có nhiều tổ chức, hệ phái đạo Tin Lành hoạt động rất khác nhau, nên tạo ra những phức tạp trong tình hình tôn giáo. Có những nhóm hoạt động ổn định, tuân thủ pháp luật, tôn trọng sự lãnh đạo quản lý của Nhà nước, có đóng góp cho cộng đồng. Trong khi đó, một số nhóm hoạt động không ổn định, thiếu hiểu biết về pháp luật dẫn đến những vi phạm. Một số tổ chức, hệ phái tranh giành ảnh hưởng, công kích lẫn nhau để phát triển tín đồ, mở rộng địa bàn truyền giáo gây nên những bất ổn trong cộng đồng, đặc biệt là ở vùng dân tộc thiểu số.
Nhiều tổ chức, hệ phái chưa được công nhận. Có đến 20 tổ chức, hệ phái, với hơn 18 nghìn tín đồ chưa được công nhận (6), cũng có nghĩa là bộ phận này hiện đang "ngoài vòng quản lý" của chính quyền, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất trật tự xã hội. Thí dụ như vụ việc "Hội thánh Đức Chúa Trời mẹ" năm 2018.
Hoạt động lợi dụng đạo Tin Lành
Các lực lượng xấu thường xuyên tìm mọi cách lợi dụng vấn đề tôn giáo, trong đó có đạo Tin Lành để gây rối xã hội, chống phá cách mạng nước ta. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa, cởi mở trong quan điểm, chính sách đối với đạo Tin Lành của Đảng và Nhà nước ; việc lợi dụng đạo Tin Lành ở Tây Nguyên ngày càng mạnh và tinh vi.
Hai cuộc bạo loạn chính trị xảy ra tại các tỉnh Tây Nguyên tháng 2/2001 và tháng 4/2004 là những trường hợp điển hình cho thấy âm mưu và hành động lợi dụng đạo Tin Lành, dân tộc của các thế lực phản động. Nghe theo những lời kích động, xúi giục của những phần tử phản động ở nước ngoài với âm mưu thành lập "Nhà nước Đê ga độc lập" và "Tin Lành Đê ga" (7) ở Tây Nguyên, đứng đầu là Ksor Kơk, hàng ngàn người dân tộc thiểu số từ các bản làng xa xôi, bằng những phương tiện thô sơ, kể cả công nông tiến về biểu tình, gây bạo loạn ở các thành phố, thị trấn thuộc các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk gây mất trật tự, an toàn xã hội.
Những năm sau đó, các vụ việc phức tạp liên quan đến tôn giáo, dân tộc vẫn diễn ra. Trong sáu tháng đầu năm 2006, đã có khoảng 70 vụ việc xảy ra : Gia Lai 33 vụ (chiếm 47%) ; Đắk Lắk 15 vụ (21%) ; Lâm Đồng 11 vụ (15,7%) ; Kon Tum 6 vụ (8,5%) ; Đắk Nông 3 vụ (4,3%) (8).
Gần đây, lực lượng FULRO và "Tin Lành Đê ga có dấu hiệu hoạt động trở lại. Tại tỉnh Gia Lai, những nhân vật thuộc "Tin Lành Đê ga" đứng đầu và tuyên truyền các tà đạo, như Tà đạo Hà Mòn, Thanh Hải Vô thượng sư, Bơ khắp Brâu, gây phức tạp tình hình, tiềm ẩn nguy cơ gây nên các cuộc biểu tình và bạo loạn chính trị.
2. Một số kiến nghị đề xuất
Để nâng cao hiệu quả công tác tôn giáo và công tác đối với Tin Lành, đặc biệt là thực hiện hiệu quả Luật Tín ngưỡng, tôn giáo ở Tây Nguyên, trong thời gian tới chúng ta cần tập trung làm tốt những nhiệm vụ sau :
Một là, tiếp tục tuyên truyền, quán triệt chủ trương, chính sách tôn giáo của Đảng, Nhà nước trong cán bộ, đảng viên và nhân dân
Từ khi thực hiện đường lối đổi mới đất nước đến nay, Đảng và Nhà nước đã có những quan điểm, chính sách đổi mới về tôn giáo, tín ngưỡng. Những quan điểm, chính sách đó đã đi vào cuộc sống, đáp ứng nhu cầu tôn giáo, tín ngưỡng của nhân dân và góp phần vào sự phát triển chung của đất nước. Nghị quyết Trung ương 7 khóa IX về công tác tôn giáo chỉ rõ : "Tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân dân, đang và sẽ tồn tại cùng dân tộc trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta"(9).
Luật Tín ngưỡng, tôn giáo do Nhà nước ta ban hành năm 2016 khẳng định :
"1. Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào.
2. Mỗi người có quyền bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo ; thực hành lễ nghi tín ngưỡng, tôn giáo ; tham gia lễ hội ; học tập và thực hành giáo lý, giáo luật tôn giáo" (10).
Đối với đạo Tin Lành, chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước được thể hiện thông qua Chỉ thị số : 01/2005/CT-TTg, ngày 4/2/2005 về một số công tác đối với đạo Tin Lành của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, chúng ta từng bước bình thường hóa hoạt động của đạo Tin Lành ở nước ta, đặc biệt là ở vùng dân tộc thiểu số Tây Nguyên và Tây Bắc. Cần tiếp tục được tuyên truyền, quán triệt để nâng cao nhận thức về tôn giáo, về đạo Tin Lành cho cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ làm công tác tôn giáo, chức sắc, tín đồ tôn giáo và nhân dân.
Hai là, quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo
Ở nhiều nơi thuộc Tây Nguyên hiện nay, đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo thiếu về số lượng, hầu hết chưa được đào tạo cơ bản về công tác tôn giáo, làm hạn chế việc giải quyết những công việc liên quan đến tôn giáo và đạo Tin Lành. Thực tế cho thấy đa số cán bộ, công chức không muốn làm công tác tôn giáo vì nhiệm vụ này khó khăn, phức tạp. Vì vậy, việc tăng cường củng cố, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo là yêu cầu cấp thiết. Đảng, Nhà nước và các địa phương trong khu vực cần tiếp tục chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo. Cụ thể là thông qua đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ trong thực tiễn ; đồng thời quan tâm chính sách đãi ngộ, kể cả động viên khen thưởng. Mục tiêu là có được đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo có năng lực công tác tốt, nắm chắc pháp luật và am hiểu về tôn giáo. Đây là điều kiện tiên quyết bảo đảm làm cho chính sách, pháp luật đổi mới về tôn giáo của Đảng, Nhà nước đi vào cuộc sống trên cả nước, cũng như ở Tây Nguyên.
Ba là, phát huy đóng góp của đạo Tin Lành cho phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số
Đạo Tin Lành là tôn giáo cải cách hiện đại, rất quan tâm và có đóng góp tích cực cho xã hội, điều này thể hiện rất rõ ở những nước có đông tín đồ đạo Tin Lành, như : Mỹ, Đức, Hàn Quốc, thậm chí là Trung Quốc trước đây.
Ở nước ta, trong thời kỳ trước năm 1975, đạo Tin Lành đã có đóng góp tích cực cho hoạt động giáo dục, y tế, từ thiện nhân đạo thông qua nhiều trường học, bệnh viện. Ở Tây Nguyên, Hội thánh Tin Lành Việt Nam (miền Nam) đã thành lập Bệnh viện Phong năm 1951 ở Buôn Mê Thuột ; Bệnh viện Tin Lành Đà Lạt năm 1959, và năm 1960 một bệnh viện đa khoa được xây dựng ở Pleiku. Đến năm 1975, Hội Thánh đã có 5 bệnh viện và Chẩn y viện. Các tổ chức đạo Tin Lành khác, như : Giáo hội Cơ đốc Phục lâm, Hội Truyền giáo Cơ đốc, Giáo hội Báp tít cũng đã có những hoạt động xã hội thiết thực.
Hiện nay, các tổ chức đạo Tin Lành tích cực tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện, nhân đạo góp phần thực hiện an sinh xã hội, như : giáo dục, y tế, xóa đói giảm nghèo, cứu trợ khẩn cấp, tặng xe lăn cho người khuyết tật. Tuy nhiên, những kết quả này chưa tương xứng với khả năng đóng góp của họ.
Một trong những chủ trương rất mới của Đảng và Nhà nước là phát huy nguồn lực của các tôn giáo đóng góp cho xã hội, vì vậy việc phát huy đóng góp của đạo Tin Lành cho sự phát triển của Tây Nguyên, nơi có rất đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số theo đạo là rất cần thiết.
Tiến sĩ Nguyễn Khắc Đức
Viện Tôn giáo và Tín ngưỡng,
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Nguồn : Tạp chí Lý luận chính trị số 11-2019, 14/11/2019
(1) Số liệu này do các tỉnh thống kê báo cáo. Số lượng tín đồ này ít hơn so với thực tế, vì có một bộ phận đáng kể tín đồ thuộc các tổ chức đạo Tin Lành chưa được công nhận, mà các tỉnh chưa thống kê được. Số người theo đạo Tin Lành ở Tây Nguyên hiện tại khoảng 600 nghìn.
(2) Thông tin từ Ban Tôn giáo Chính phủ.
(3) Số tín đồ đạo Tin Lành ở khu vực hiện đã tăng gần 10 lần, trong khi đó số nhà thờ lại giảm đi gần ½ do yếu tố lịch sử.
(4) Xem : Nguyễn Khắc Đức : Một số vấn đề về đạo Tin Lành ở Việt Nam, Nhà xuất bản Lý luận Chính trị, Hà Nội, 2018, tr.93.
(5) Xem Vũ Thị Thu Hà (Chủ biên) : Giá trị và chức năng của Tin Lành trong vùng dân tộc thiểu số ở Việt Nam hiện nay, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 2018, tr.173.
(6) Trong cả nước, hiện có hơn 70 tổ chức, hệ phái hay nhóm Tin Lành chưa được công nhận với số lượng khoảng 200 nghìn người.
(7) Cái gọi là "Tin Lành Đê ga" là một tổ chức chính trị phản động được tuyên truyền ở Tây Nguyên năm 1999.
(8) Xem : Đoàn Triệu Long : Đạo Tin Lành ở miền Trung Tây Nguyên, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2013, tr.205.
(9) Đảng cộng sản Việt Nam : Văn kiện hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa IX, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2003, tr.488.
(10) Ban Tôn giáo Chính phủ : Tài liệu giới thiệu Luật tín ngưỡng, tôn giáo, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội, 2017, tr.10.
