 | Tổng quan: | 3053274 |
Doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục than phiền về thủ tục hành chính vẫn gây nhiều khó khăn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, trong khi chủ trương của Chính phủ kinh tế tư nhân là động lực để phát triển kinh tế quốc gia.
Ảnh minh họa : Doanh nghiệp làm thủ tục đăng ký kinh doanh. Courtesy : Ảnh chụp màn hình thoibaonganhang.vn
Mới đây, bà Tổng Giám đốc Tập đoàn Quốc Cường Gia Lai kể về một trường hợp điển hình khi công ty của bà mất 3 năm để xin thủ tục cho một dự án và nhấn mạnh rằng vì quá mệt mỏi và bức xúc trong việc đầu tư kinh doanh mà bản thân bà muốn tự tử với tâm thư để Nhà nước làm cách nào tháo gỡ thủ tục.
Lời chia sẻ của Tổng Giám đốc Tập đoàn Quốc Cường Gia Lai, bà Nguyễn Thị Như Loan tại buổi gặp gỡ hơn 100 doanh nghiệp bất động sản với lãnh đạo các sở, ban ngành thành phố Hồ Chí Minh diễn ra vào ngày 10 tháng 4 được giới doanh nghiệp tại Việt Nam cho là tiếng nói chung của họ đối với thực trạng liên quan thủ tục hành chính đầy nhiêu khê và phức tạp.
Truyền thông trong nước cũng tường thuật lại tại buổi gặp gỡ vừa nêu, nhiều doanh nghiệp bày tỏ bức xúc về các điều khoản của một số luật chồng chéo, thủ tục rườm rà và các cơ quan công quyền giải quyết thủ tục hành chính vẫn trên cơ sở "hành là chính" dù Chính phủ ban hành Nghị định về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết thục tục hành chính hồi tháng 4 năm 2018. Một số doanh nghiệp còn cho rằng đây là nguyên nhân khiến cho không ít hộ kinh doanh không muốn phát triển thành doanh nghiệp, và doanh nghiệp nhỏ không muốn tăng trưởng lớn mạnh vì càng lớn thì càng bị "hành".
Trước đó vào cuối tháng 3 vừa qua, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố Bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2018, ghi nhận phản ánh từ 12 ngàn doanh nghiệp dân doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho thấy có đến 58% bị nhũng nhiễu và 54% phải trả chi phí bôi trơn cho cơ quan công quyền các cấp.
Bà Nguyễn Thị Bích, nhân viên quản lý dự án của một công ty tư nhân ở thành phố Hồ Chí Minh, lên tiếng xác nhận với RFA rằng có thể nói tất cả doanh nghiệp ở Việt Nam đều phải "chung-chi" cho vấn đề thủ tục hành chính :
"Nếu như nói ‘một cửa-một dấu’ nhưng tôi là người dân trực tiếp đi làm thủ tục giấy tờ thì một chữ, một dấu phết… cũng bị bắt lỗi và bị bắt quay về làm hồ sơ lại. Nhưng nếu một người cò ôm vào 100 cái hồ sơ thì dù có sai, cán bộ tự sửa, in lại và thông qua luôn. Đó là một hình thức của cơ chế. Chủ trương Nhà nước không sai, nhưng người thực thi ở mỗi địa phương vì đời sống của nhân sự trong bộ máy của các ban, ngành có thể gây ra nhũng nhiễu cho người dân".
Báo Điện tử Tổ Quốc, vào ngày 11 tháng 4 dẫn lời nhận định của Luật sư Trương Thanh Đức, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam rằng theo chỉ đạo của Chính phủ thì các bộ, ngành có cắt giảm thủ tục hành chính và thái độ phục vụ cũng thay đổi, tuy nhiên các khâu then chốt nhất về cơ bản vẫn không có thay đổi nào. Luật sư Trương Thanh Đức còn khẳng định là doanh nghiệp chỉ kêu ca một phần vì sợ chính quyền trong khi thực tế còn khủng khiếp và tinh vi hơn với minh chứng có rất nhiều cán bộ lương thấp nhưng ngày càng giàu.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân lần thứ 2, tổ được chức hồi cuối tháng 7 năm 2017, đã phát biểu trước khoảng 1000 doanh nghiệp tư nhân tham dự rằng Chính phủ tập trung đưa kinh tế tư nhân thành ngành mũi nhọn và là động lực phát triển kinh tế, phấn đấu nâng tỉ trọng đóng góp lên từ 50 đến 60% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam.
Người đứng đầu chính phủ Việt Nam cho biết đại diện chính quyền của các bộ, ngành và địa phương luôn lắng nghe ý kiến của khối doanh nghiệp tư nhân đễ hỗ trợ cho khối doanh nghiệp này ; trong đó đã thành lập Hội đồng tư vấn cải cách hành chính để giải quyết kịp thời những vướng mắc cấp bách của doanh nghiệp.
Bà Thanh Nguyễn, chủ một doanh nghiệp về xử lý rác thải nói với RFA rằng bà ghi nhận rõ ràng chính sách Nhà nước đang làm tốt hơn so với những năm trước :
"Bản thân là doanh nghiệp thì tôi thấy thủ tục, giấy tờ hành chính, kể cả bên thuế, tất cả mọi thứ đều nhẹ nhàng hơn trước đây, chớ không phải khó khăn như hồi xưa. Ví dụ những năm trước, doanh nghiệp gặp Hải quan thì không dám nói tiếng nào hoặc phải thuận theo những chủ trương chứ không thể cãi. Nhưng bây giờ, doanh nghiệp cũng khác rồi, doanh nghiệp có tiếng nói của họ để buộc cơ quan nhà nước cũng phải điều chỉnh theo kiến nghị của doanh nghiệp, không như hồi xưa một chiều là doanh nghiệp răm rắp làm theo".
Mặc dù vậy bà Thanh Nguyễn cho là những quy định, luật lệ vẫn còn thiết sót, bất cập và thiếu thực tế :
"Như bản thân tôi làm trong lãnh vực môi trường mà có nhiều quy định của Bộ Tài Nguyên-Môi Trường rất buồn cười và trớt quớt. Ví dụ như công ty của tôi lắp đặt một cái lò đốt rác lớn nhất thế giới, đem về lắp đặt ở Đồng Nai. Cái lò đốt rác của chúng tôi hai năm trời không được nghiệm thu là vì tiêu chuẩn của Việt Nam tréo ngoe cẳng ngỗng, không áp dụng được. Có nhiều quy định thiếu thực tế, đâm ra doanh nghiệp ở giữa chịu kẹt cứng luôn".
Bên cạnh đó, không ít doanh nghiệp ghi nhận sự thay đổi liên tục của các định chế, luật lệ ban hành cũng tạo ra áp lực cho doanh nghiệp. Bà Nguyễn Thị Bích than phiền :
"Các quy định đưa ra hỗ trợ cho doanh nghiệp là tích cực, nhưng cũng có mặt tiêu cực khi thay đổi luật định liên tục thì doanh nghiệp theo rất vất vả".
Một số các doanh nghiệp mà Đài RFA tiếp xúc cho biết họ mong muốn Nhà nước có những hướng dẫn cụ thể và ràng về mặt pháp lý để cho doanh nghiệp làm đúng, chứ đừng như hiện tại để cho doanh nghiệp làm một cách tự phát đến khi xong rồi thì bảo rằng sai và phạt.
Báo giới quốc nội trích lời của Trưởng Ban Pháp chế VCCI, ông Đậu Anh Tuấn rằng với quy trình xây dựng văn bản pháp luật và kiểm soát việc xây dựng văn bản pháp luật như hiện nay thì tình trạng sẽ còn tiếp diễn và không thể chỉnh đốn, thay đổi trong thời gian ngắn được.
Trong khi đó giới chuyên gia cho rằng còn có một lý do chính yếu là Nhà nước đang bỏ tống lỗ hổng trách nhiệm kỷ luật vì chưa có bất kỳ một nghị định nào quy định hành vi vi phạm của cán bộ bị hình thức xử lý ra sao.
Khối kinh tế tư nhân được Chính phủ Việt Nam đặt để là ngành mũi nhọn, nhưng trên thực tế sự sống còn của các doanh nghiệp trong khối kinh tế tư nhân bị lệ thuộc rất nhiều bởi hệ thống cơ chế hiện hành và sự cạnh tranh khốc liệt của thị trường khi hoạt động xúc tiến thương mại của Nhà nước được đánh giá không có hiệu quả.
Theo thống kê của Tổng cục Thống kê đưa ra vào tháng 10 năm 2018, số doanh nghiệp tạm ngừng và phải giải thể nhiều bất thường, lên đến hơn 24.000 doanh nghiệp, tức là tăng 76% so với cùng kỳ năm 2017.
Tiến sĩ Kinh tế Phạm Chí Dũng đặt câu hỏi :
"Tỷ lệ doanh nghiệp ‘bị chết’ cao hơn hẳn tỷ lệ doanh nghiệp được thành lập mới. Như vậy thì làm sao có thể nói nền kinh tế tăng trưởng mạnh ?"
Hòa Ái
***************
8 người chết trong vụ cháy lớn ở Hà Nội (rrfa, 12/04/2019)
Đã có 8 người chết, trong một vụ hỏa hoạn ở một xưởng sản xuất ở ngoại thành Hà Nội vào rạng sáng ngày 12 tháng 4. Thông tin được truyền thông trong nước trích nguồn tin từ cơ quan chức năng cho biết như vậy vào cùng ngày.
Lính cứu hỏa phun nước dập đám cháy ở Hà Nội hôm 12/4/2019 - AFP
Trong số những nạn nhân có 4 người trong một gia đình, trong đó có hai em nhỏ 1 tuổi và 5 tuổi.
Theo truyền thông trong nước, vụ hỏa hoạn xay ra tại xưởng sản xuất thùng nhựa đựng rác của Công ty Môi trường 79 ở quận Nam Từ Liêm. Vụ cháy bắt đầu từ ngọn lửa xuất phát từ một nhà xưởng và sau đó lan nhanh sang nhiều xưởng khác.
Truyền thôn trong nước trích thông tin từ cơ quan điều tra Công an thành phố Hà Nội cho biết nguyên nhân của vụ cháy được xác định là chập điện từ nhà xưởng sản xuất thùng nhựa đựng rác.
Ngày 12/4, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an thành phố Hà Nội khởi tố vụ án Vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy theo điều 313 Bộ Luật hình sự 2015 để điều tra vụ cháy.
Cảnh sát phòng cháy chữa cháy đã điều động hàng chục xe chữa cháy chuyên dụng đến hiện trường nhưng phải mất 4 giờ sau hỏa hoạn mới được dập tắt hoàn toàn.
Việc tìm kiếm xác nạn nhân đã được bắt đầu ngay sau đó.
Theo Tuổi Trẻ, đến 3 giờ 15 chiều, cả 8 thi thể nạn nhân đã được tìm thấy.
********************
Việt Nam chỉ tuyên án tử đối với các tội phạm ‘đặc biệt nghiêm trọng’ (RFA, 12/04/2019)
Việc bãi bỏ án tử hình không phải là một phần của các điều ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam đã tham gia ký kết.
Bà Nguyễn Thị Loan (bên trá) kêu oan cho con là tử tù Hồ Duy Hải - Ảnh chụp màn hình (SBS video)
Đây là trả lời của Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng vào ngày 11/4 trước thông tin Việt Nam nằm trong 5 nước thi hành nhiều án tử hình nhất thế giới trong năm 2018 của Tổ chức Ân Xá Quốc Tế Amnesty International.
Trước đó, vào thứ Tư 10/4, Tổ chức Ân xá Quốc tế đã công bố một báo cáo về án tử hình vào năm 2018, cho biết Việt Nam đã xử tử ít nhất 85 người và nằm trong danh sách 5 nước thi hành nhiều án tử nhất thế giới năm ngoái.
Bà Lê Thị Thu Hằng cho biết thêm hình phạt tử hình chỉ được áp dụng cho các tội phạm ‘đặc biệt nghiêm trọng’ theo Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị. Bà Hằng khẳng định các tội phạm vẫn được xử lý theo luật pháp Việt Nam, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và các quyền của người dân.
Vẫn theo Phát ngôn nhân Việt Nam, chính phủ Hà Nội đã nhiều lần giảm số lượng tội phạm có thể bị tuyên án tử hình.
Bộ luật hình sự mới nhất năm 2015 của Việt Nam, có hiệu lực vào tháng 1 năm 2018, đã loại bỏ 8 hành vi vi phạm pháp luật khỏi danh sách bị tuyên án tử. Đồng thời, những người dưới 18 tuổi, phụ nữ mang thai, phụ nữ chăm sóc con dưới 3 tuổi và những người từ 75 tuổi trở lên sẽ không bị kết án tử hình cho những sai phạm mà họ gây ra.
Việt Nam tuyên phạt tử hình đối với 15 loại tội phạm, bao gồm hãm hiếp, giết người, tham nhũng và các tội liên quan đến ma túy và an ninh quốc gia. Chính phủ Hà Nội đã chuyển hình thức thực hiện từ bắn súng sang tiêm thuốc độc vào năm 2013.
********************
Hoa Kỳ chỉ trích Việt Nam cấm nhập khẩu thuốc diệt cỏ chứa Glyphosate (RFA, 12/04/2019)
Bộ trưởng Nông nghiệp Hoa Kỳ Sonny Perdue hôm 11/4 chỉ trích Việt Nam ra lệnh cấm nhập khẩu thuốc diệt cỏ chứa glyphosate, và cho rằng quyết định này sẽ có có tác động tiêu cực lên sản xuất nông nghiệp toàn cầu. Reuters loan tin vừa nói vào cùng ngày.
Glyphosate là hóa chất có trong thuốc diệt cỏ Roundup bán chạy nhất của Bayer AG, ảnh chụp ở Hoa Kỳ. AFP
Ông Perdue cho biết chính phủ Hoa Kỳ đã chia sẻ các nghiên cứu khoa học với Việt Nam, bao gồm kết luận rằng glyphosate không có khả năng gây ung thư cho con người.
Theo ông Perue, nếu cần nuôi 10 tỷ người vào năm 2050, nông dân trên toàn thế giới cần tất cả các công cụ và công nghệ có thể giúp đạt được điều này.
Trước đó, vào hôm 10/4 Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, ban hành quyết định cấm không cho sử dụng chất diệt cỏ glyphosate trong thuốc bảo vệ thực vật ở Việt Nam vì có nguy cơ gây các bệnh ung thư. Theo báo chí Việt Nam, lệnh cấm sẽ có hiệu lực vào tháng 6 năm 2019.
Glyphosate là hóa chất có trong thuốc diệt cỏ Roundup bán chạy nhất của Bayer AG, công ty đã mua lại sản phẩm này từ Monsato, công ty đã từng bán chất diệt cỏ cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam.
Chất Glyphosate cũng là mục tiêu của hàng ngàn vụ kiện ở Hoa Kỳ với cáo buộc tiếp xúc với chất này gây ung thư.
Roundup - loại thuốc diệt cỏ được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới - là loại đầu tiên có chứa glyphosate. Nhưng nó không còn được bảo vệ bởi bằng sáng chế độc quyền.
Khi trả lời Reuters, đại diện hãng Bayer cho biết lệnh cấm của Việt Nam sẽ không giúp nước này cải thiện sự an toàn cũng như an ninh lương thực. Hãng này cũng không biết liệu Việt Nam có thực hiện bất kỳ đánh giá khoa học nào trước khi ban hành lệnh cấm hay không ?
Ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ Thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam, cho biết quyết định loại bỏ thuốc diệt cỏ có chứa glyphosate khỏi danh sách các hóa chất bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam là phù hợp với luật pháp hiện hành, luật pháp quốc tế, và điều kiện kinh tế xã hội của Việt Nam.
Trên thế giới hiện có 40 quốc gia và vùng lãnh thổ nghiêm cấm đối với chất glyphosate này.
*******************
Hoa Kỳ bỏ thuế chống bán phá giá lên tôm Việt Nam (RFA, 11/04/2019)
Truyền thông trong nước hôm 10/4 trích thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết Bộ Thương mại Mỹ đã đồng ý bỏ thuế chống bán phá giá lên tôm đông lạnh nhập từ 32 công ty xuất khẩu của Việt Nam sau lần xem xét hành chính lần thứ 13.
Hình minh họa. Tôm trong băng chuyền xử lý tại Công ty Hải sản Khánh Sùng, huyện Mỹ Xuyên. AFP
Như vậy, mức thuế bị phía Mỹ áp lên tôm đông lạnh từ Việt Nam trước đó là 4,85% sẽ về 0%.
VNexpress trích lời ông Trường Đình Hòe, Tổng thư ký VASEP cho biết với quyết định này, các công ty xuất khẩu tôm của Việt Nam sẽ có cơ hội mở rộng thị trường vào Mỹ.
Theo VASEP, Mỹ hiện là một trong những thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam. Năm ngoái, xuất khẩu tôm của Việt Nam sang Mỹ đạt hơn 637 triệu đô la.
*******************
Bộ Ngoại giao Mỹ lo ngại nạn rửa tiền gia tăng ở Việt Nam (RFA, 11/04/2019)
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ mới đây bày tỏ lo ngại về nguy cơ nạn rửa tiền sẽ gia tăng ở Việt Nam với việc Việt Nam cho phép người dân được vào đánh bạc tại các sòng bạc.
Hình minh họa. Hình chụp hôm 14/2/2011 - sòng bạc Crown Casino ở Đà Nẵng - AFP
Báo cáo hàng năm của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về vấn đề này nhận định "trong năm 2018, Việt Nam đã cấp phép thí điểm những sòng bạc địa phương, làm gia tăng nguy cơ rửa tiền nếu các giới chức Việt Nam không đảm bảo được việc thực thi hiệu quả những biện pháp chống rửa tiền".
Trước đó, Việt Nam chỉ cho phép người nước ngoài vào đánh bạc tại các sòng bạc.
Theo nghị định mới ban hành vào năm 2017, công dân Việt Nam đóng phí 1 triệu đồng tiền vào cửa và chứng minh thu nhập hàng tháng ít nhất là 10 triệu đồng có thể vào các sòng bạc.
Trong báo cáo mới, Bộ Ngoại giao mỹ nhận định, với tốc độ phát triển kinh tế, gia tăng thương mại quốc tế, cùng với đường biên giới trên đất liền dài, nhiều lỗ hổng, cùng với dân số trẻ hiểu về công nghệ, kết hợp với các sòng bài mới được cấp phép, Việt Nam rất có nguy cơ đối mặt với tình trạng rửa tiền.
Tối 30 tháng 10, Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban 4) chính thức ra mắt tại Hà Nội sau gần 1 tháng có quyết định thành lập.
Các công nhân đang làm việc trong Công ty xuất nhập khẩu hải sản Khánh Súng, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng - AFP
Kỳ vọng nào dành cho Ban 4 đối với sự phát triển kinh tế tư nhân nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung theo nghị quyết phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ?
Tiến sĩ kinh tế Lê Đăng Doanh, hiện là thành viên Ủy ban Chính sách Phát triển của Liên hiệp quốc, từ Hà Nội nói với RFA về quan điểm của ông đối với việc thành lập Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân
"Đối với tôi đó là một nỗ lực, một ghi nhận đáng ghi nhận. Nó thể hiện sự quan tâm của Thủ tướng, Chính phủ muốn lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của những người đại diện cho kinh tế tư nhân, muốn lắng nghe những ý kiến, kiến nghị để cải thiện tình hình, môi trường kinh doanh và các điều kiện kinh doanh".
Ban gồm 6 người, là những người được mô tả là người đứng đầu các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước, có nhiệm vụ nghiên cứu và tư vấn, đề xuất việc cải cách cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính liên quan đến phát triển kinh tế tư nhân.
Với sự tham gia của các doanh nhân có tiếng tại Việt Nam như ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Hiệp hội Phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin VN, Phó chủ tịch Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính ở vai trò Trưởng ban, ông Don Lam - Tổng giám đốc Tập đoàn VinaCapital, Phó chủ tịch Hội đồng Nghị sự Toàn cầu về ASEAN, Diễn đàn kinh tế thế giới làm Phó Trưởng ban, Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân được đánh giá là có sự khác biệt rất quan trọng.
Theo phân tích của Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, từ lâu nay, rất nhiều chuyên gia kinh tế đã nghiên cứu thực tiễn và thấy rõ khó khăn của kinh tế tư nhân. Họ đã có những kiến nghị, đề nghị cải thiện về môi trường kinh doanh như cắt giảm những giấy phép con, điều kiện kinh doanh.
"Kiến nghị đó cho đến nay, việc chuyển biến thực tế kể cả nỗ lực lớn của Thủ tướng, Chính phủ cũng chưa đem lại một cái sự chuyển biến gì rõ nét. Cho nên Thủ tướng, Chính phủ có đề nghị đích thân những người đại diện cho doanh nghiệp tư nhân, bản thân kinh doanh có ý kiến nêu lên và xem có thể thực hiện để tình hình tốt hơn không ?".
Do đó, theo ông, việc thành lập Ban 4 có thể xem như là một mô hình giúp cho chính phủ nghe và hiểu thêm những mong muốn của doanh nghiệp tư nhân.
Ông cho rằng điều này hứa hẹn sẽ mang đến những quyền lợi tích cực cho kinh tế tư nhân Việt Nam nói riêng và kinh tế thị trường Việt Nam nói chung.
Cùng có nhận định này là ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại - Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nói với báo giới rằng điều này chứng tỏ vị trí và vai trò của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã và đang có những thay đổi lớn.
Một vấn đề khác cũng được lưu ý là Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân được chính thức thành lập khoảng 4 tháng sau khi Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng vào ngày 3 tháng 6, 2017 ký quyết định ban hành Nghị quyết 10-NQ/TW về "Phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa".
Trước đây, khi bình luận về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với RFA, Tiến sĩ Ngô Trí Long từng nhận định "đấy là một cái vòng lẩn quẩn mà kinh tế Việt Nam và Đảng cộng sản Việt Nam đang chạy quanh hơn thập kỷ nay để đi tìm một nét đặc thù, một nét riêng nào đó".
"Trên thế giới không có một đất nước nào mà dựa vào nền kinh tế doanh nghiệp nhà nước mà phát triển một cách có hiệu quả cả. Nếu vẫn còn tư tưởng, suy nghĩ như vậy thì tôi nghĩ khó có thể để cho nền kinh tế phát triển có hiệu quả và khả năng tụt hậu ngày càng rõ".
Nghị quyết 10-NQ/TW được đưa ra sau Hội nghị trung ương 5, nêu rõ những giải pháp để hoàn thiện cơ chế, chính sách nhất quán, tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh an toàn, bãi bỏ các rào cản, quy định điều kiện kinh doanh không cần thiết, thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng...
Ý kiến của Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng Việt Nam đang có quá nhiều các doanh nghiệp nhà nước lớn kinh doanh vào các lĩnh vực có tính chất thương mại. Theo ông, nhà nước nên tập trung vào những việc có hiệu quả và cần thiết. Còn các lĩnh vực thuần tùy thương mại thì nhà nước nên thoái vốn để tư nhân hoạt động.
"Việt Nam làm thì sẽ giảm bớt tham nhũng, quan liêu và các chi phí cho doanh nghiệp. Theo tôi các điều ấy rất là quan trọng".
Ông Trương Gia Bình, Trưởng ban của Ban 4, trong buổi ra mắt vào tối 30 tháng 10 phát biểu rằng trước mắt sẽ chọn ba lĩnh vực ưu tiên là nông nghiệp, du lịch và công nghệ thông tin. Ông Bình đặt kỳ vọng vào vai trò đóng góp của kinh tế tư nhân "từ 40% GDP hiện nay lên 60%".
Đáp lại niềm kỳ vọng này, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh tin rằng sẽ có những thay đổi tích cực liên quan đến sự phát triển của nền kinh tế chung.
"Nếu kinh tế tư nhân phát triển thì có thể nguồn thu của ngân sách tăng lên và điều đó sẽ đóng góp vào việc giảm bớt bội chi ngân sách và nợ công".
Chuyên kinh tế tài chính Bùi Kiến Thành tuy nhìn nhận đây là "một quyết định đúng đắn và cần thiết dù khá chậm so với nhu cầu phát triển kinh tế" nhưng ông cũng đưa ra quan ngại về việc nên làm thế nào để có sự công bằng về vai trò và tiếng nói của tất cả doanh nghiệp lớn, vừa và nhỏ.
Đây cũng chính là một thực tế mà Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói rằng cần phải có sự xem xét lại để có sự cạnh tranh công bằng và lành mạnh.
"Đã có sự phát hiện là có những doanh nghiệp có thể sử dụng đến 100 lao động nhưng họ vẫn nói là hộ kinh tế gia đình nhỏ, không muốn đóng thuế 20% như Luật Doanh nghiệp. Đó là 1 vấn đề cần phải xem xét và xử lý để các doanh nghiệp cạnh tranh công bằng và bình đẳng hơn. Bởi những doanh nghiệp này hiện nay đang cạnh tranh không lành mạnh với những doanh nghiệp có đăng ký kinh doanh, là một bất lợi cho sự tiến bộ của kinh tế tư nhân".
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) hồi cuối tháng 9 năm nay đưa ra báo cáo cho thấy Việt Nam xếp hạng 60/138 nền kinh tế, so với vị trí 56/140 của năm 2015, tụt 4 hạng trên Báo cáo Năng lực Cạnh tranh Toàn cầu 2016-2017.
Do đó, qua phát biểu của những chuyên gia kinh tế cũng như những người có vị trí chủ đạo của Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tư nhân có thể thấy sự kỳ vọng của họ vào sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam khi kinh tế tư nhân thật sự được Thủ tướng, Chính phủ quan tâm.
Cát Linh
*******************
Thặng dư mậu dịch của Việt Nam năm 2017 (RFA, 31/10/2017)
Thặng dư mậu dịch trong 10 tháng từ đầu năm đến nay của Việt Nam ở mức một tỉ 230 triệu đô la Mỹ.
Một dây chuyền sản xuất tại Công ty May 10 ở Hà Nội chụp hôm 20/10/2015. AFP
Thông tin này được Tổng cục Hải quan Việt Nam đưa ra. Theo đó tổng giá trị xuất nhập khẩu trong 10 tháng qua của Việt Nam đạt hơn là 346 tỉ đô la Mỹ, trong đó xuất khẩu là 173 tỉ 720 triệu đô la Mỹ và nhập khẩu là 172 tỉ 490 triệu đô la Mỹ. Xuất khẩu tăng 20,7% và nhập khẩu tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái.
Các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam gồm điện thoại, hàng may mặc, vải sợi, máy tính, thiết bị điện tử, trong đó điện thoại là rất quan trọng, chiếm trị giá 36 tỉ 540 triệu đô la Mỹ, tăng đến 28,8%.
Giá trị xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp như rau quả của Việt Nam cũng tăng đến 41,2% so với năm ngoái, theo số liệu của Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn.
Ngoài ra Việt Nam còn xuất khẩu các loại phụ tùng máy móc, đồ gỗ, hải sản, cà phê, dầu thô.
Ngược lại Việt Nam cũng nhập khẩu điện thoại, máy tính, vải sợi, quần áo, giày dép, thép, kim loại, các sản phẩm dầu, hóa chất.
******************
Du khách ngoại quốc có an toàn ở Việt Nam ? (VOA, 31/10/2017)
Ngành du lịch Việt Nam trong năm 2017 lại khởi sắc và phát triển mạnh. Theo các số liệu của Cục thống kê Việt Nam, lượng du khách nước ngoài trong nửa năm đầu tăng hơn 30%, đa số đến từ Châu Á. Riêng du khách Trung Quốc tới Việt Nam tăng gần gấp đôi. Báo Xinhua của nhà nước Trung Quốc hôm 30/10/17 tường thuật rằng tính cho tới tháng 10, Việt Nam đã tiếp đón hơn 3 triệu 200.000 khách du lịch Trung Quốc, tăng 45,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ảnh tư liệu - Tính từ đầu năm cho tới hết tháng 10/2017, Việt Nam đã đón hơn 10 triệu lượt khách du lịch quốc tế, tăng hơn 28% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo các số liệu của Tổng Cục Du Lịch Việt Nam, lượng khách quốc tế tới Việt Nam trong tháng 10 năm nay lên tới 1.024.899 lượt, tăng 5% so với tháng trước và tăng 24,7% so với cùng kỳ năm 2016. Tính chung 10 tháng năm 2017, ước đạt 10.473.230 lượt khách, tăng 28,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nhưng liệu du khách nước ngoài có an toàn ở Việt Nam ? Gần đây, một số vụ tấn công nhắm vào du khách nước ngoài được báo chí quốc tế chú ý tường trình, đã khiến một số người đặt nghi vấn về sự an toàn của khách du lịch tại Việt Nam.
Bác sĩ Nguyễn, từ Việt Nam du lịch một vòng các nước Bắc Mỹ, cho rằng nói chung, Việt Nam vẫn là một điểm đến an toàn dù ông thừa nhận đã xảy ra một vài cuộc tấn công lẻ tẻ nhắm vào người nước ngoài. Tuy nhiên trong khi vấn đề an toàn cá nhân, theo ông, không phải là vấn đề, du khách nước ngoài cần chú ý tới an toàn thực phẩm và an toàn giao thông.
Tại thời điểm cuối tháng 10, ngành du lịch Việt Nam đã đón gần 10,5 triệu khách nước ngoài, tăng 28,1% so với cùng kỳ năm ngoái, và đang trên đà đạt được chỉ tiêu là thu hút 13 triệu du khách nước ngoài tới thăm Việt Nam trong năm nay, trong số đó có 4 triệu du khách Trung Quốc. Để đạt mục tiêu này, Việt Nam đã tăng cường các chương trình quảng cáo tại các thành phố lớn bên Trung Quốc để quảng bá các địa điểm du lịch ăn khách ở Việt Nam.
Một khách du lịch từ Việt Nam ghé ngang qua thủ đô Washington trong một chuyến du hành quanh các nước Bắc Mỹ, Bác sĩ Nguyễn, thừa nhận là có những vụ tấn công nhắm vào khách du lịch nước ngoài, nhưng ông nói đây chỉ là các cuộc tấn công ‘lẻ tẻ’ và so với nhiều nước khác, Việt Nam vẫn an toàn đối với du khách nước ngoài.
Bác sĩ Nguyễn nói :
"Điều đầu tiên mà du khách ngoại quốc đến Việt Nam thì họ cảm thấy an toàn bởi vì họ không lo tới vấn đề khủng bố ; thứ hai có những trường hợp lẻ tẻ bị mất tích, tai nạn hay là bị cướp, bị kẻ xấu trấn lột, cướp dây chuyền hay cướp bóp này kia, thì chuyện đó có xảy ra chứ không phải không, nhưng theo tôi biết, những trường hợp du khách ngoại quốc mà bị làm phiền như thế thì công an Việt Nam họ rất nhanh chóng tìm ra thủ phạm".
Bác sĩ Nguyễn nói có nhiều trường hợp, công an đã tìm ra thủ phạm nội trong 12 hoặc 24 giờ, và đòi kẻ cắp trả lại những món đồ bị đánh cắp.
"Cái nước Việt Nam mình thì nói thật ra thì phải nói như thế này, công an Việt Nam rất là giỏi trong vấn đề tìm thủ phạm, tôi không nói về vấn đề chính trị, nhưng mà trong các vấn đề liên quan tới du khách thì tôi cho là công an Việt Nam rất là giỏi, thành ra chẳng có lý do gì mà du khách ngoại quốc phải e dè cái chuyện này hết. Rõ ràng là như vậy".
Báo chí nước ngoài gần đây ra khuyến cáo về những trường hợp du khách bị tấn công, có trường hợp phụ nữ nước ngoài bị sách nhiễu, tấn công tình dục. Bác sĩ Nguyễn nói ông có nghe về các trường hợp này, nhưng vấn đề phải được đặt trong bối cảnh của nó.
"Tôi có nghe nói, nhưng mà số du khách mà bị quấy nhiễu về tình dục hay bị cướp giật thì cái tỷ lệ đó nếu mà so với các nước khác, thì rất là ít. Không phải tôi đề cao sự an toàn của Việt Nam, nhưng mà những vấn đề đó thì các nước đều có, thí dụ như Ấn Độ chẳng hạn, vấn đề quấy nhiễu tình dục thì quá sức tưởng tượng, so với Việt Nam thì nó gấp 10 lần, 100 lần !"
Bác sĩ Nguyễn nói ngoài vấn đề an toàn cá nhân, mà theo ông, không phải là một vấn đề lớn, du khách nước ngoài, đặc biệt là những người lần đầu tiên tới thăm Việt Nam, nên lưu ý tới một số vấn đề như :
"Thứ nhất là, an toàn thực phẩm là du khách phải chú ý. An toàn giao thông, du khách cũng phải chú ý, tại vì ở Việt Nam vấn đề giao thông nó kinh khủng ! Cái thứ ba mà tôi nghĩ du khách nên làm là tìm hiểu tập quán của người Việt Nam một chút, lý do là vì ở Việt Nam ý thức về văn hóa cũng như phép lịch sự nói chung, chưa đạt mục tiêu đề ra. Rõ ràng là như vậy, tại vì người dân Việt Nam hãy còn đông quá, và nền giáo dục Việt Nam hãy còn…chưa đồng bộ, thành ra rất là khó. Muốn cho nó hoàn hảo thì chắc phải 5, 10 năm nữa chứ không thể nào một ngày một bữa mà có thể giải quyết được vấn đề".
Bác sĩ Nguyễn và các bạn đồng hành của ông đơn cử một ví dụ nhỏ : ở Việt Nam "không có văn hóa xếp hàng chờ tới phiên mình", như ở các nước phương Tây, và một vấn đề nghiêm trọng hơn, là nhiều du khách nước ngoài dễ bị nhiễm độc thực phẩm vì cơ thể của họ "chưa quen" với tình trạng ô nhiễm ở Việt Nam :
"Thực tình mà nói vấn đề đó là một vấn đề rất là hóc búa. Nếu mà du khách lần đầu tiên đến Việt Nam mà ăn ở các quán ăn ngoài đường hay là những quán ăn bình dân thì nguy cơ họ bị nhiễm độc rất là cao. Thứ hai là du khách ngoại quốc đến thăm Việt Nam, cơ thể của người ngoại quốc "chưa làm quen" được với cái ô nhiễm của Việt Nam, thành ra họ dễ bị nhiễm độc hơn là người Việt Nam. Người Việt Nam họ đã được "sống chung" với cái ô nhiễm đó lâu thì họ có những sự miễn nhiễm, còn anh ngoại quốc đến thì sự miễn nhiễm đó thấp lắm và do đó dễ bị nhiễm độc hơn. Cũng món ăn đó người Việt Nam ăn không sao, nhưng mà anh ngoại quốc ăn thì nó lại đau bụng".
Bác sĩ Nguyễn khuyến cáo về vấn đề thực phẩm Trung Quốc có chích hormone để kích thích tăng trưởng tràn sang Việt Nam và được "đội lốt" hàng sạch Việt Nam.
"Khoai tây Trung Quốc đầy, họ đem lên Đà Lạt, xong rồi nó phủ một lớp đất mịn ở Đà Lạt xong họ chở về Sài gòn, thì họ nói đó là khoai tây Đà Lạt và nhiều người bị mắc lừa. Thì ai cũng biết rằng hàng Trung Quốc đẹp, to, rẻ.. nhưng mà độc vì lý do nó trồng bằng những thuốc hormone, kích thích tăng trưởng này nọ, thành ra rất là nguy hiểm".
Bác sĩ Nguyễn nói Bộ Y tế có kiểm soát hàng hóa ở biên giới, nhưng nạn nhập lậu hàng Trung Quốc quá tràn lan không sao kiểm soát được, và do đó nếu có chặn cũng chỉ chặn lại được một phần nhỏ.
Ông nói :
"Nếu Bộ Y tế kiểm soát thì tôi nghĩ chỉ được 20% thôi, còn lại 80% là hàng nhập lậu, phần lớn hàng hóa nhập lậu qua biên giới được hải quan tham nhũng cho qua. Thế thành ra điều đó theo Việt Nam mình nói là ‘bó tay’, chịu, không làm được. Thành ra ở Việt Nam nhiều gia đình gọi là có hiểu biết, có điều kiện, thì họ bắt buộc phải đi mua hàng hóa ở siêu thị để có hàng sạch, hay là mua ở những người tin cậy, quen biết. Tốt nhất là ăn cơm nhà thôi !".
Bác sĩ Nguyễn nói du lịch Việt Nam phát triển chưa được như ý muốn vì nhiều lý do, nhưng ông khẳng định rằng Việt Nam vẫn là một nơi an toàn cho du khách nước ngoài.
"Vấn đề ô nhiễm, vấn đề tiếp xúc, vấn đề an toàn thực phẩm này kia thì hãy còn nhiều khiếm khuyết lắm, nhưng về vấn đề an toàn, thì tôi cho rằng Việt Nam an toàn hơn nhiều nước".
Phiên xử cựu Đại biểu Quốc hội : Tín hiệu âm thanh mất ‘đúng quy trình’ (VOA, 11/10/2017)
Tín hiệu âm thanh từ phòng xử án ngày 9/10 mất đột ngột đến 2 lần khi cựu Đại biểu Quốc hội Châu Thị Thu Nga và luật sư nói về 12 tỷ đồng "chạy" dự án. Cộng đồng mạng gọi đây là sự cố "tắt đúng quy trình", trong khi một luật sư từ Việt Nam cho đây là điều "rất không hay" cho hình ảnh của tòa án Việt Nam.
Hình ảnh trong phiên tòa xử bà Châu Thị Thu Nga ngày 9/10/2017. Ảnh chụp màn hình báo Tuổi Trẻ.
Theo Tiền Phong, trong phiên xử vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua dự án B5 Cầu Diễn, khi cựu Đại biểu Quốc hội Châu Thị Thu Nga khai đến số tiền "chạy" ghế đại biểu quốc hội, tín hiệu âm thanh từ phòng xử sang phòng báo chí bị tắt đột ngột, chỉ còn lại phần hình ảnh. Đáng ngạc nhiên là tín hiệu âm thanh lại tiếp tục "mất lần hai" khi luật sư nói đến 12 tỷ đồng "chạy" dự án.
Một trong những nhân chứng có mặt trong phòng xử, Luật sư Trương Anh Tú, nói với VOA rằng ông không hay biết gì về chuyện này.
"Bản thân tôi là người bào chữa trong phiên tòa thì thấy không khí diễn ra một cách bình thường. Hội đồng xét xử rất dân chủ. Không gian để luật sư làm việc trong vụ này tương đối thoải mái. Còn ở phía ngoài thì tôi không rõ tình huống xảy ra thế nào".
Trong khi đó, Luật sư Trần Vũ Hải, người theo dõi sát và có nhiều ý kiến được quan tâm về vụ án, diễn giải sự việc :
"Các nhà báo ngồi ở phòng khác. Còn các luật sư ngồi ở phòng có bị cáo. Cho nên cho dù có hay không thì mọi chuyện vẫn diễn ra bình thường, người ta sẽ lập luận rằng vấn đề kỹ thuật này chỉ xảy ra đối với phòng có các nhà báo thôi. Đó là vấn đề kỹ thuật, còn việc xét xử chúng tôi vẫn làm đầy đủ".
Theo cáo trạng, bà Châu Thị Thu Nga và 9 đồng phạm đã lừa đảo chiếm đoạt tài sản để thực hiện một số hạng mục tại dự án B5 Cầu Diễn và chi hoa hồng cho môi giới, chi hơn 80 tỷ đồng cho mục đích cá nhân và hoạt động của công ty Housing Group do bà đứng đầu. Ngoài ra, Housing Group còn thực hiện một số dự án khác có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Tin cho hay bà cựu đại biểu Quốc hội đã thu của khách hàng hơn 377 tỷ đồng để đầu tư vào các dự án xây dựng ở Hà Nội. Trong đó, có 157 tỷ sử dụng không có chứng từ. Theo Vietnamnet, bà Nga khai ngoài số tiền đã chi cho 2 nguyên Phó Tổng Giám đốc Housing Group, bà đã chi 47,7 tỷ đồng để "chạy" dự án và để được ứng cử đại biểu Quốc hội khóa 13.
Trong một video đăng trên trang mạng của Zing ngày 10/10, bà Nga đã đề nghị "làm rõ vấn đề tội danh" và "trong bản án có những vấn đề chưa khách quan". Bà nói : "Tôi khẳng định tôi cùng tất cả 9 bị cáo ở đây, chúng tôi không lừa đảo, chúng tôi không chiếm đoạt tài sản, nên tôi đề nghị Hội đồng Xét xử làm rõ giùm tôi thực chất vấn đề này là gì".
Trong phiên xử trước đó vài ngày, khi bà Châu Thị Thu Nga xin khai về số tiền 30 tỷ đồng (tương đương 1,5 triệu đôla) mà bà "chạy" chức bà nghị, tín hiệu âm thanh trong phòng báo chí cũng bị mất.
Trên mạng xã hội, một số người nói tín hiệu âm thanh trong phòng xử bà Nga đã "tắt đúng quy trình", trong khi nhiều người khác tỏ ý nghi ngờ về những chi tiết "nhạy cảm" của vụ án có thể đã bị ngăn chặn để tránh hậu quả lớn.
Từ Hà Nội, Luật sư Trần Vũ Hải cho rằng đây là một điều "rất không hay" cho hình ảnh của tòa án Việt Nam.
Ông nói : "Vụ này khiến người ta nhớ lại nhiều vụ án khác nhạy cảm hay liên quan đến vụ án Dương Chí Dũng. Phải chăng người ta ngại rằng có những thông tin nào đó nhạy cảm lọt ra ngoài, các nhà báo sẽ đăng lên Facebook hoặc trên báo chí thì sẽ là phốt. Tức là chúng ta suy đoán rằng có sự lo ngại về vấn đề đấy, nhưng chúng ta không có bằng chứng. Tuy nhiên nếu việc này xảy ra nhiều, người ta sẽ nghi ngờ rằng phía tòa án đã có lệnh của ai đó, không muốn thông tin đầy đủ của vụ án bị đưa ra ngoài".
Hội đồng Xét xử vụ án nói lý do không để bà Nga và luật sư đề cập đến số tiền 157 tỷ đã sử dụng là vì hết thời hạn điều tra.
Luật sư Trương Anh Tú giải thích thêm về yếu tố "vướng" này :
"Thời hạn điều tra trong những vụ án đặc biệt nghiêm trọng như thế này thì cũng chỉ được phép diễn ra hơn 1 năm thôi. Mà vụ án này đã điều tra đến hai năm, họ không thể ngâm hồ sơ mãi đến 3, 4, 5 năm rồi mới giải quyết được. Cho nên xét về mặt hình thức, một số nội dung có thể được tách ra để giải quyết trong một vụ án khác để tránh việc xâm phạm thời hạn điều tra trong tố tụng hình sự. Còn về mặt nội dung thì nói chung là phức tạp".
Trong khi đó, Luật sư Trần Vũ Hải cho rằng việc tách riêng nội dung có liên quan đến việc "chạy" dự án và ghế Quốc hội là không đúng.
"Đúng ra phải có cái quyết định tách của ban điều tra. Nhưng theo tôi được biết, không có quyết định tách này. Quyết định bằng văn bản ra quyết định tách, căn cứ theo Bộ Luật Tố tụng Hình sự, hoặc khởi tố vụ án khác về vụ đưa nhận hối lộ là không có. Cho nên việc thẩm phán dựa vào các văn bản của cơ quan điều tra mà lại không đúng theo trình tự thủ tục tố tụng thì theo tôi là không đúng".
Theo ông, các luật sư và các bị cáo có thể khiếu nại về việc này.
Trong bài viết trên trang Facebook cá nhân, Luật sư Trần Vũ Hải nói "việc bà Nga chạy dự án (cùng việc chạy ghế bà nghị) cũng liên quan mật thiết đến vụ án này, để xác định nguyên nhân, sự thật của vụ án".
Theo ông, lời khai của bị cáo, vốn là người trong cuộc, cần phải được tôn trọng, nhất là khi Đảng và Nhà nước Việt Nam đang "kêu gào chống tham nhũng, đặc biệt trong chạy chức, chạy dự án".
Khánh An
****************
Chuyên gia : ‘Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân muộn còn hơn không’ (VOA, 11/10/2017)
Chính phủ Việt Nam mới đây thành lập Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính trong đó có Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân. Một chuyên gia kinh tế kỳ cựu đánh giá động thái này là "đúng hướng" và "muộn còn hơn không".
Kinh tế tư nhân Việt Nam còn nhỏ lẻ, cần sự thúc đẩy của nhà nước
Các trang thông tin chính thức của chính phủ cho hay hôm 6/10 rằng đứng đầu Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính là Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng.
Thành viên hội đồng gồm một số nhân vật đình đám như ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ Thông tin Việt Nam ; ông Don Di Lam, một doanh nhân Việt kiều Canada, người cũng có chân trong Diễn đàn Kinh tế Thế giới ; hay ông Vũ Văn Tiền, thành viên Ban Cố vấn Diễn đàn Kinh tế Tư nhân Việt Nam.
Trong hội đồng này, có Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân do ông Trương Gia Bình làm trưởng ban và ông Don Di Lam là phó trưởng ban.
Thông tin của chính phủ cho biết ban này sẽ nghiên cứu, tư vấn, đề xuất việc cải cách cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính liên quan đến phát triển kinh tế tư nhân.
Hồi cuối tháng 7, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình lên thủ tướng đề án về phát triển kinh tế tư nhân, bảo vệ sản xuất trong nước và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.
Đề án của bộ đặt mục tiêu đến năm 2020 tỷ trọng đóng góp của kinh tế tư nhân trong GDP đạt khoảng 50% và năm 2035 đạt khoảng 60-65%.
Số liệu thống kê cho đến năm 2015 cho thấy kinh tế tư nhân đóng góp hơn 39,21% GDP so với gần 29% của khu vực kinh tế Nhà nước, và hơn 18% của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.
Việc lập hội đồng và ban kể trên diễn ra trong bối cảnh từ nhiều năm nay ngày càng có những lời kêu gọi mạnh mẽ hơn muốn nhà nước giảm thủ tục hành chính và "cởi trói" cho doanh nghiệp tư nhân, trong khi nhiều tập đoàn nhà nước thua lỗ nặng hoặc hoạt động hiệu quả thấp do quản lý kém hoặc tham nhũng.
Không có con số thống kê đầy đủ nhưng tại phiên họp Quốc hội Việt Nam hồi tháng 5, một phó thủ tướng xác nhận có ít nhất 12 dự án của nhà nước bị thua lỗ lớn. Các dự án này có tổng mức đầu tư là 63 nghìn 600 tỷ đồng, trong khi tổng nợ phải trả là 55 nghìn tỷ đồng.
Trước đó, Bộ Tài chính cho biết, tính đến cuối năm 2015, tổng tài sản của các doanh nghiệp nhà nước là hơn 3 triệu tỷ đồng, nhưng tổng doanh thu của các doanh nghiệp đó chỉ đạt gần 1,6 triệu tỷ đồng.
Hồi đầu tháng 5, Bộ Tài chính cảnh báo rằng trong năm nay, mức hụt thu ngân sách do doanh nghiệp nhà nước làm ăn thua lỗ có thể lên tới khoảng 12 nghìn đến 14 nghìn tỷ đồng.
Nhiều nhà phân tích đã đánh giá rằng thực tế hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước cho thấy họ chưa đóng được vai trò là nòng cốt của nền kinh tế đất nước, vì vậy cần trao cho doanh nghiệp tư nhân các điều kiện tốt hơn để họ đóng vai trò lớn hơn.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh nhận xét về quyết định hôm 6/10 của chính phủ :
"Muộn còn hơn không. Việt Nam được Diễn đàn Kinh tế Thế giới xếp thứ 55 về năng lực cạnh tranh toàn cầu nhưng xếp rất thấp về mặt thể chế, về bộ máy, về chi phí ngoài pháp luật. Cho nên việc chính phủ nhận thức thấy và thúc đẩy việc này, theo tôi là điều đúng đắn, và dấy lên niềm hy vọng cho các doanh nghiệp".
Việt Nam đã phát triển chậm lại kể từ năm 2011, vừa do những vấn đề nội tại của nền kinh tế, vừa do tác động đáng kể từ suy thoái kinh tế toàn cầu.
Tính chung trong giai đoạn 2011-2015, tăng trưởng bình quân toàn nền kinh tế đạt khoảng hơn 5,9%, thấp hơn so với mức 6,32% của 5 năm trước đó.
Kể từ khi nhậm chức hồi tháng 4/2016, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhiều lần tuyên bố mạnh mẽ rằng chính phủ của ông đặt trọng tâm vào việc kiến tạo phát triển, trong đó có nỗ lực xóa bỏ mọi rào cản đối với doanh nghiệp tư nhân.
Tuy nhiên, giới quan sát đánh giá các chuyển biến còn chậm. Chuyên gia Lê Đăng Doanh khẳng định cải cách hành chính và thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển giờ đây là những vấn đề cấp bách để nâng cao hiệu quả của nền kinh tế.
Ông nêu ra kỳ vọng về Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính và Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân :
"Tôi rất mong là hai ban này sẽ làm việc một cách công khai minh bạch, sẽ tham khảo ý kiến rộng rãi các chuyên gia trong xã hội, và sẽ nêu lên các kiến nghị cụ thể và sát cánh để giúp đỡ chính phủ để thực thi cái đó trong thực tế. Tôi lại một lần nữa nhấn mạnh là phải công khai minh bạch, hợp tác rộng rãi để tránh, để khắc phục những biểu hiện lợi ích nhóm".
Các con số không thống nhất của hai bộ Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư cho thấy có trên 535.000 doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam, tính đến giữa năm nay. Trong khi đó, số doanh nghiệp nhà nước đã giảm mạnh từ 6.000 vào năm 2001 còn 718 ở thời điểm tháng 12/2016.
Theo đề án phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam nhắm mục tiêu đến năm 2020 có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp hoạt động, năm 2025 là khoảng 1,5 triệu và đến năm 2030 khoảng 2 triệu doanh nghiệp.
Để đạt mục tiêu, đề án kiến nghị chính phủ thực hiện việc quan trọng hàng đầu là sửa đổi các quy định bất hợp lý đang làm gia tăng thủ tục hành chính và chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp.
"Xóa bỏ mọi định kiến, rào cản ; cải cách mạnh các thủ tục hành chính rườm rà, tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển", Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã phát biểu như vậy tại phiên bế mạc Hội nghị trung ương 5 chiều 10-5. Tuy nhiên, ông tổng bí thư đã gắn cụm từ "định hướng xã hội chủ nghĩa" cho yêu cầu phát triển kinh tế tư nhân.
Ở Sài Gòn có nhiều con đường với những ngôi nhà mặt tiền được thuê đặt văn phòng công ty, làm nơi buôn bán. Người ta gọi chung đó là kinh tế tư nhân, một nền kinh tế mà ở Hội nghị trung ương 5 của Đảng Cộng sản vừa tổ chức mới đây cho rằng cần phải phát triển mạnh hơn nữa.
Bà Yến Tuyết, một thương nhân ở quận 5, nói rằng nền kinh tế này luôn gặp khó, vì nhà nước cứ chăm chăm thu thuế quá nặng :
"Thua lỗ là tại vì, có thể là do người kinh doanh bị hạn chế về thuế, hạn chế về vốn kinh doanh. Họ phải đi vay, bên ngân hàng, rồi tác động của vấn đề thuế. Thuế đánh nặng quá. Rồi ảnh hưởng về giá cả. Chính vì ba cái nguyên nhân đó dẫn tới việc có thể có những doanh nghiệp bị phá sản, hoặc là có những người vay tiền với cái lãi suất nặng quá, họ phải bỏ luôn cái ngành nghề mà họ muốn. Việc Nhà nước mở ra, bung ra cho buôn bán thì đó là một giải pháp rất tốt, nhưng Nhà nước chưa hỗ trợ cho chúng tôi về vấn đề thuế, hoặc hỗ trợ những biện pháp đảm bảo cho việc kinh doanh về giá cả ổn định".
Những hình ảnh được coi là kinh tế tư nhân này đã có một quãng thời gian rất dài gần như bị xóa sổ để nhường chỗ cho kinh tế quốc doanh. Đến nay, kinh tế tư nhân vẫn khó phát triển vì chính phủ Việt Nam cho phép khu vực tư nhân phát triển, nhưng vẫn dựa vào khu vực kinh tế Nhà nước làm chủ đạo với phân bổ 50% nguồn lực quốc gia cho nó.
Và với thương nhân như bà Yến Tuyết, thì thuế vẫn là điều đau đầu nhất :
"Hiện tại, chúng tôi buôn bán gặp nhiều khó khăn. Cái thứ nhất là do thuế không ổn định, cái thứ hai nữa là do dẹp lòng lề đường, cho nên việc kinh doanh của chúng tôi bị bất ổn. Chúng tôi đề nghị là Nhà nước phải có một cái chế độ ưu đãi thuế má để ổn định giá cho người kinh doanh và người tiêu dùng".
Chợ là nơi tiêu thụ hàng hóa chủ yếu của các doanh nghiệp sản xuất. Song những tiểu thương buôn bán ở chợ như vầy đều khó có thể tìm nguồn vốn vay thích hợp tại các ngân hàng trong khi thuế vẫn tăng đều đặn. Không ít tiểu thương cảm thán rằng dường như cụm từ kinh tế tư nhân luôn phải xếp sau hai ông lớn là quốc doanh và doanh nghiệp vốn nước ngoài. Và có người bông đùa rằng đó là nền kinh tế tư nhân theo đúng định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tại Diễn Đàn Kinh Tế do Hội Doanh Nghiệp Tư Nhân Việt Nam tổ chức ở Hà Nội hôm 26, ông Nguyễn Văn Bình, trưởng Tại Diễn Đàn Kinh Tế do Hội Doanh Nghiệp Tư Nhân Việt Nam tổ chức ở Hà Nội hôm 26, ông Nguyễn Văn Bình, trưởng Ban Kinh Tế Trung Ương, khẳng định phát triển kinh tế tư nhân là yêu cầu tất yếu, khách quan và cấp thiết, rằng phải biến kinh tế tư nhân thành động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
, khẳng định phát triển kinh tế tư nhân là yêu cầu tất yếu, khách quan và cấp thiết, rằng phải biến kinh tế tư nhân thành động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Hãng taxi Sao Saigon, một doanh nghiệp tư nhân ở Thành phố Hồ Chí Minh. AFP photo
Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng, đa dạng, bền vững với tốc độ tăng trưởng cao của kinh tế tư nhân góp phần tích cực vào tăng trưởng GDP tổng sản phẩm nội địa, nâng cao đời sống nhân dân, tiến tới công bằng xã hội cũng như bảo đảm an ninh quốc phòng.
Có sự chuyển hướng
Chuyên gia kinh tế tài chánh Bùi Kiến Thành với nhiều năm làm việc ở nước ngoài, hiện là cố vấn cao cấp cho các tập đoàn kinh doanh lớn ở Hà Nội, nói rằng kinh tế tư nhân là chiều hướng đương nhiên và bắt buộc của một nền kinh tế thị trường :
Trước giờ chính sách của Việt Nam là khu vực doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò chủ đạo, bây giờ thì kinh tế tư nhân là vai trò quan trọng, như vậy là có sự chuyển hướng và sự đóng góp của tư nhân lần lần thay thế những cái mà doanh nghiệp nhà nước trước nay đang làm. Đấy là sự chuyển biến trong tư duy lần lần tiến tới nền kinh tế thị trường, và nhân dân đóng vai trò chủ đạo chứ không phải doanh nghiệp nhà nước đóng vai rò chủ đạo nữa.
Đề cao vai trò tư nhân trong kinh tế tế thị trường nhưng vẫn theo định hướng xã hội chủ nghĩa, điều mà ông Nguyễn Văn Bình không quên nhắc tới, được ông Bùi Kiến Thành phân tích :
Nói như thế chỉ là cách hành văn, là thuật ngữ, là giáo điều. Mỗi lần nói kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa là nói như học thuộc lòng thế thôi. Chứ còn thật sự định hướng xã hội chủ nghĩa là cái gì thì chưa ai biết, thậm chí tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có lần nói rằng chúng ta chưa biết kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa nó như thế nào và bao giờ sẽ đạt được... Không không phát triển kinh tế tư nhân thì làm gì có kinh tế thị trường. Lãnh đạo Việt Nam đi khắp các nơi trên thế giới, tới nơi nào cũng yêu cầu lãnh đạo các nước công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, thì tất nhiên phải đi tới một nền kinh tế dân doanh chứ không thể quốc doanh mà thị trường được. Nói gì cũng là từ ngữ thôi, mục đích cuối cùng vẫn là nền kinh tế thị trườngmà dân doanh là chủ đạo.
Theo như nhận xét ông Nguyễn Văn Bình đưa ra hôm 26, kinh tế tư nhân Việt Nam chưa thể hiện được vai trò là động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường tính cho đến lúc này.
Tiến sĩ Vũ Ngọc Xuân, phó Khoa Kinh Tế, Đại Học Kinh Tế Quốc Dân ở Hà Nội, giải thích :
Tập trung nguồn lực kinh tế cho doanh nghiệp nhà nước rõ ràng là không hiệu quả, còn kinh tế tư nhân thì đã phát huy được cái vai trò ngày càng lớn trong nền kinh tế. Hiện nay kinh tề tư nhân đã chiếm gần 40% GDP của nền kinh tế Việt Nam rồi và nó hiệu quả hơn rất nhiều doanh nghiệp nhà nước.
Vẫn bị phân biệt đối xử
Kinh tế tư nhân hay doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam vẫn bị phân biệt đối xử, là nhân định của nguyên bộ trưởng Bộ Thương Mại Trương Đình Tuyển, tại Diễn Đàn Kinh Tế Tư Nhân hôm 26.
Ông Trương Đình Tuyển đánh giá doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có nhiều điểm yếu kém, thí dụ thói quen làm ăn kiểu chụp giật, hay tranh thủ kiếm lợi qua chính sách xin cho, không chủ yếu coi trọng quyền lợi khách hàng, không dự kiến được kế hoạch kinh doanh dài hạn.
Đây là những điều mà theo tiến sĩ Vũ Ngọc Xuân thì doanh nghiệp tư nhân nên chú ý để tìm cách tái cơ cấu hầu nâng cao khả năng cạnh tranh hầu có thể dần dần chiếm lĩnh thị phần :
Làm ăn chụp giật là nói về góc độ các hộ kinh doanh cá thể hoặc các hộ kinh doanh nhỏ. Trước nay Việt Nam vẫn có chính sách hỗ trợ cho các hộ kinh doanh cá thể nhỏ lẻ. Mặc dù qui mô nhỏ mặc dù tỷ trọng nhỏ trong nến kinh tế nhưng nó tạo công ăn việc làm lớn cho nền kinh tế. Tuy nhiên hình thức hỗ trợ này dẫn đến xu hướng ý lại, làm ăn toàn trong ngắn hạn và chụp giật, điều đó là có.
Nhưng bây giờ với tình hình hình hiện nay thì môt số tập đoàn tư nhân lớn cũng phát triển rất là nhanh, tạo được uy tín trên thị trường, thí dụ trong ngành thực phẩm như tập đoàn Hassan hay Vinamilk thì cũng từ nhà nước được tư nhân hóa. Thủy sản thì có rất nhiều tập đoàn làm việc rất bài bản.
Đó là lý do trong hai ba năm trở lại đây nguồn lực của nền kinh tế được tập trung vào những tập đoàn tư nhân mà tốc độ tăng trưởng nhanh, doanh thu và lợi nhuận cao đã mang lại niềm tin trên thị trường. Tiến sĩ Vũ Ngọc Xuân :
Hai năm gần đây thì gần như là tất cả những công trình lớn đều được chính phủ ưu tiên cho các tập đoàn tư nhân lớn. Còn trước đây thì đúng là doanh nghiệp nhà nước được ưu ái về phân bổ vốn vay ngân hàng, phân bổ trái phiếu quốc tế, rồi vốn vay ADB thì đều tập trung cho các doanh nghiệp nhà nước và nó dẫn đến cái sự là không hiệu quả, vỡ nợ.
Một thí dụ điển hình khác, được tiến sĩ Vũ ngọc Xuân nêu ra, là trường hợp công ty hành không tư nhân Vietjet Air chỉ 5 năm hoạt động tích cực và hiệu quả mà lợi nhuận lẫn uy tín đã vượt trội Vietnam Airlines của nhà nước với bề dày làm việc năm sáu chục năm qua.
Mặt khác, một vấn đề Việt Nam cần lưu ý khi đi vào kinh tế thị trường là sự công khai và minh bạch. Theo tổ chức có tên Hướng Tới Minh Bạch, các doanh nghiệp Việt Nam không thích công khai trong việc phòng chống tham nhũng.
Đây là kết quả thăm dò của Hướng Tới Minh Bạch dựa trên 30 doanh nghiệp lớn, gọi là TRAC Việt Nam 2017, lần đầu tiên được thực hiện trong nước, bao gồm các công ty niêm yết, công ty vốn đầu tư nước ngoài FDI và công ty quốc doanh.
Thanh Trúc, phóng viên RFA
Nguồn : RFA, 27/04/2017
