Thông Luận

Đại sứ Việt Nam : Hà Nội phản đối liên minh quân sự trên Biển Đông (VOA, 16/11/2018)

Việt Nam hôm 15/11 nói không ủng hộ ‘Bộ Tứ’ Mỹ, Úc, Nhật Bản, Ấn Độ – một hợp tác an ninh nhằm đảm bảo hòa bình và ổn định cho khu vực – và phản đối bất cứ sự thành lập liên minh quân sự nào trên vùng Biển Đông có tranh chấp.

Đại sứ Phạm Sanh Châu tại New Delhi (SanhChau Pham's Facebook)

Đại sứ mới của Việt Nam, Phạm Sanh Châu, được truyền thông Ấn Độ trích lời nói hôm 15/11 rằng Việt Nam hoan nghênh bất kỳ sáng kiến nào nhằm duy trì hòa bình, an ninh và tự do hàng hải cũng như hàng không trong khu vực. Tuy nhiên vị đại sứ mới được bổ nhiệm tới New Delhi nói rằng "chúng tôi không muốn thấy bất cứ một liên minh quân sự nào được hình thành bởi vì chúng tôi tin là nó không có lợi cho môi trường an ninh trong khu vực".

Tuyên bố của ông Châu được đưa ra trong bối cảnh các quan chức của Mỹ, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ gặp gỡ bên lề một hội nghị thượng đỉnh tại Singapore hôm 15/11.

‘Bộ Tứ’ này, xuất hiện từ năm 2004 dưới thời Tổng thống Mỹ George W. Bush, có tầm nhìn chiến thuật rộng lớn của Mỹ để quảng bá cho "Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở", theo lời Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton nói với các phóng viên hôm 13/11.

Chiến lược "Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở" lần đầu được chính thức giới thiệu bởi Tổng thống Mỹ Donald Trump trong một phát biểu của ông tại Diễn đàn Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương ở Đà Nẵng hồi tháng 11 năm ngoái.

Thủ tướng Australian Scott Morrison hôm 14/11 khẳng định coi ‘Bộ Tứ’ là "kết cấu quan trọng được thiết kế cho khu vực" để phát triển hợp tác về kinh tế, quân sự và chiến thuật.

Được hỏi liệu Việt Nam có ủng hộ liên minh bốn cường quốc này không, Đại sứ Châu nói : "Nếu bất kỳ nước nào muốn kéo bè kéo cánh, sử dụng vũ lực hoặc tìm cách dùng vũ lực, thì điều đó đi ngược lại với quan điểm của Việt Nam, theo Times of India.

Ông Châu đưa ra bình luận trên chỉ vài ngày trước khi Tổng thống Ấn Độ Ram Nath Kovind bắt đầu chuyến công du tới Việt Nam, dự kiến vào ngày 18/11, vẫn theo nhật báo tiếng Anh của Ấn Độ.

Thánh 11 năm ngoái ‘Bộ Tứ’ Mỹ, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ họp lần thứ 3, sau nhiều năm gián đoạn, nhằm phát triển một chiến lược mới để giữ cho hải lộ trọng yếu trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương không bị ảnh hưởng bởi một thế lực nào.

Theo các nhà quan sát, hành động này được coi là một nỗ lực nhằm kiềm chế sự ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Việt Nam là một trong những nước có tuyên bố chủ quyền chồng lấn với Trung Quốc trên Biển Đông. Trung Quốc trong những năm gần đây tăng cường việc bồi đắp các đảo nhân tạo và quân sự hóa vùng Biển Đông bất chấp những phản đối của cộng đồng quốc tế.

Năm 2014, Trung Quốc đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền của Việt Nam và trong hơn 1 năm trở lại đây được cho là đã ép Hà Nội ngừng hai dự án khoan thăm dò dầu khí trên Biển Đông.

Trong khi Việt Nam hiểu được những thế yếu của mình đối với Trung Quốc nhưng các lãnh đạo của họ tiếp tục đi nước đôi về chiếc ô an ninh của Mỹ trong khu vực, theo nhận định của nhà nghiên cứu Phương Nguyễn của Viện nghiên cứu Chiến lược Quốc tế CSIS ở Washington DC với East Asia Forum.

Điều này được thể hiện trong chính sách ‘3-không’ của Việt Nam : không liên minh quân sự, không cho nước nào đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ Việt Nam, và không liên minh với bất kỳ nước nào để chống lại nước khác.

"Chúng tôi sẽ không tham gia bất kỳ liên minh nào nhằm chống lại bất kỳ nước thứ 3 nào", Đại sứ Châu được The Hindu trích lời nói hôm 15/11.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã nhiều lần khẳng định lập trường nhất quán này của Hà Nội tại các cuộc họp báo trước đây.

******************

Sinh viên Việt Nam chi 881 triệu USD du học ở Mỹ (RFA, 15/11/2018)

Du học sinh Việt Nam tại Mỹ gia tăng liên tiếp trong vòng 17 năm qua, với số lượng lên đến 24.325 sinh viên trong niên học 2017-2018 ở các trường đại học và đại học cộng đồng, tăng 8,4% so với niên học trước.

Một quang cảnh tại Triển lãm Du học Hoa Kỳ, tổ chức vào tháng 09/17 ở Hà Nội. Courtesy : vn.usembassy.gov

Viện Giáo dục Quốc tế (IIE), có trụ sở tại Hoa Kỳ, ghi nhận số liệu vừa nêu trong báo cáo hàng năm, được công bố vào ngày 14 tháng 11.

Theo số liệu báo cáo của IIE, hiện có 69,6% du học sinh Việt Nam học đại học, 15,2% sau đại học, 8,6% đăng ký Chương trình Lựa chọn Thực tập và 6,6% còn lại theo học các chương trình không cấp bằng.

Việt Nam được xếp thứ 6 trong số 10 quốc gia trên toàn cầu có số lượng du học sinh đông nhất ở Hoa Kỳ trong niên học 2016-2017, và các du học sinh Việt Nam chi ra gần 881 triệu đô la Mỹ (USD) trong niên học này.

Báo cáo của IIE cũng cho thấy Trung Quốc được xếp vị trí hàng đầu trong danh sách có du học sinh ở Mỹ nhiều nhất. 8 quốc gia còn lại bao gồm Ấn Độ, Hàn Quốc, Ả-rập Saudi, Canada, Đài Loan, Nhật Bản, Mexico và Brazil.

Hồi tháng 6 vừa qua, Bộ trưởng Giáo dục Việt Nam Phùng Xuân Nhạ, thông báo trước Quốc Hội số liệu du học sinh Việt Nam chi từ 3 đến 4 tỷ USD hàng năm cho việc học tập ở nước ngoài.

Theo số liệu của Bộ Giáo Dục trong năm 2017, có khỏang 130 ngàn du học sinh Việt Nam, trong đó năm quốc gia hàng đầu được du học sinh Việt Nam chọn đến bao gồm Nhật Bản, Hoa Kỳ, Australia, Trung Quốc và Vương quốc Anh.

***************

Hơn 50 ngư dân Việt Nam bị giam ở Indonesia kêu cứu (VOA, 16/11/2018)

Các ngư dân Việt Nam trong số hơn 50 người đang bị bắt giữ tại trại tạm giam ở đảo Pontianak, Indonesia, nói với VOA rằng điều kiện sống của họ rất khó khăn, có người bị giam hơn 9 tháng mà chưa được hồi hương trong khi sự trợ giúp của cơ quan ngoại giao Việt Nam dường như rất ít và không hiệu quả.

Các ngư dân Việt Nam bị tạm giam ở đảo Pontianak, Indonesia, hôm 8/11/2018. Photo Trần Trí

Các ngư dân nói họ vô tội và đang rất tuyệt vọng trước những khó khăn trong thủ tục hồi hương, trong khi điều kiện sinh hoạt, ăn ở ở trại tạm giam thì thiếu thốn.

Ngư dân Nguyễn Trần Thành Trí, quê ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, chia sẻ với VOA qua Messenger :

"Hơn 50 ngư dân đã đóng tiền mua vé máy bay hơn tháng rưỡi nay mà phía Indonesia cứ hẹn… hết 1 tuần, rồi 2 tuần…và Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia cũng hẹn, hết 1 tuần… rồi lại 2 tuần… trong khi tình cảnh ở đây rất khó khăn và thiếu thốn".

Trại giam Pontianak thuộc tỉnh Tây Kalimantan trên đảo Kalimantan (còn gọi là Borneo), một trong 5 đảo lớn nhất của Indonesia, giáp với Malaysia và Brunei.

Anh Vũ Văn Chiến, nhân viên phục vụ nấu ăn cho một tàu đánh cá Việt Nam, bị đưa vào trại cách nay 2 tháng, chia sẻ về hoàn cảnh sống ở trại tạm giam :

"Do nơi ở ngột ngạt nơi nhiều người đã bị bệnh, xỉu lên xỉu xuống…Hằng ngày họ phát cho ba cục cơm : sáng, trưa, tối. Oải luôn. Họ chỉ mở cửa để đưa cơm vào chứ tụi này không được ra ngoài".

Ông Thành Trí cho biết thêm rằng có trường hợp ngư dân bị sốt rất cao xỉu trong buồng nửa đêm, khi gọi cấp cứu thì phải nằm chờ ở băng ghế ngoài trời đến sáng hôm sau mới được khám.

Ngư dân Nguyễn Văn Vũ, quê ở tỉnh Sóc Trăng, chi sẻ về tình hình sức khỏe của người bị giam giữ :

"Ở đây anh em bị bệnh liên tục, cứ cách một tuần thì có người xỉu. Đem ra thì họ để nằm ở ngoài, đến khi gần chết mới cho đi bệnh viện".

Trong một video clip gửi cho VOA các ngư dân cho biết hơn 50 người bị giam ở ba căn phòng chật chội, oi bức, nhà vệ sinh ẩm thấp và nơi ngủ là nền gạch.

Một ngư dân khác cho biết nước sinh hoạt được bơm từ những con sông, mương gần đó nên bị nhiễm phèn nặng.

Anh Nguyễn Văn Vũ cho biết rằng sau hơn 9 tháng bị giam giữ anh chứng kiến được nhân viên sứ quán Việt Nam đến thăm một lần, nhưng nói rằng họ chỉ đến hỏi thăm về nơi sinh hoạt ăn ở, chứ "chưa giải quyết được gì".

"Bị giam ở đây hơn 9 tháng, chúng tôi là ngư dân biển đi làm thuê, không có tội gì. Đại sứ quán Việt Nam có đến thăm một lần, chỉ hỏi han về sinh hoạt ăn uống, chứ chưa giúp được gì cả. Đại sứ quán nói sẽ bảo lãnh về nước, tụi em đã đóng tiền lâu rồi mà sao không được bảo lãnh. Họ cứ hẹn lần hẹn lựa hoài".

Các ngư dân cho biết họ là những người làm thuê trên tàu cá và không có tội gì, ngoại trừ chủ tàu và chủ máy. Họ đã được chuyển đến các trại này để hoàn tất các thủ tục trao trả về nước, nhưng theo họ hình như có điều gì đó ách tắc ở phía cơ quan ngoại giao của Việt Nam.

Tuy nhiên, theo ngư dân Nguyễn Văn Vũ, có khoảng 40 người từ trại này đã được hồi hương trong 9 tháng qua.

VOA đã liên lạc với Đại sứ quán Việt Nam tại Jakarta, Bộ Ngoại giao Indonesia, và Cơ quan Giám sát Ngư nghiệp và Tài nguyên Biển Indonesia (PSDKP) thuộc Bộ Biển và Thủy sản (MMAF) của Indonesia, nhưng chưa được phản hồi.

Thông Tấn Xã Việt Nam cho biết thời gian để phía Indonesia hoàn thành hồ sơ thường kéo dài khoảng 2-3 tháng, sau đó kết quả này được chuyển cho phía Việt Nam để xác minh từ các cơ quan trong nước và các ngư dân phải nộp tiền mua vé máy bay về nước.

Truyền thông Việt Nam trích lời Đại sứ Việt Nam tại Indonedia Phạm Vinh Quang trong một chuyến thăm ngư dân Việt bị giam ở đảo Pontianak vào tháng 8 cho biết Đại sứ quán Việt Nam đã trao đổi với chính quyền và các cơ quan liên quan của Indonesia để phía Indonesia tạo điều kiện cho ngư dân Việt Nam tại đây có điều kiện sinh hoạt tốt hơn.

Bộ Ngoại giao Việt Nam từng "bày tỏ quan ngại sâu sắc trước việc lực lượng chức năng Indonesia đánh chìm một số tàu cá của Việt Nam vi phạm vùng biển của Indonesia", và kêu gọi Jakarta xử lý ngư dân Việt vi phạm lãnh hải của Indonesia "trên tinh thần nhân đạo và quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước, cùng là thành viên của ASEAN".

Vào tháng 5/2018, một trong các chủ tàu đánh cá của Việt Nam có phương tiện và thuyền viên bị Hải quân Indonesia tịch thu và bắt giữ đã lên tiếng kêu gọi phóng thích ngư dân và tàu thuyền, khẳng định rằng các ngư dân bị bắt oan và họ đánh bắt trong vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Ông Nguyễn Trần Thành Trí, người bị Hải quân Indonesia bắt vào tháng 7, cho biết những người làm công như ông, đi theo tàu với sự điều khiển của thuyền trưởng, thì không biết rõ vùng biển nào bị phía Indonesia cấm, hơn nữa trở ngại về ngôn ngữ cũng là một vấn đề.

"Rất là bất đồng ngôn ngữ. Chúng tôi là ngư dân đi làm thuê, đi theo tài công. Tài công chạy đến vùng biển nào thì chúng tôi không được biết. Vì tàu chúng tôi đi vào hải phận Indonesia nên bị Hải quân Indonesia bắt vào ngày 5/7. Tài công và tài cải (người đề máy tàu), những người xem định vị la bàn, bị xem là có tội và phải ra tòa, còn tụi em thì không có tội và được phép hồi hương. Không biết quy trình họ làm việc thế nào mà cứ hứa hẹn hoài, trong khi gia đình mỗi người gửi tiền qua đóng tới 8 triệu/ người".

Trong bức thư gửi sứ quán Việt Nam tại Indonesia hôm 3/11, các ngư dân viết : "Chúng tôi thật sự rất hoang mang, hoang mang vì không biết lúc này chính phủ của chúng tôi có đang quan tâm đến chúng tôi hay không. Và tiêu đề "cho dân vì dân" có thực hay không. Và những người được gọi là "đồng bào" liệu có đang nghĩ đến chúng tôi !".

Trong năm 2017, bốn ngư dân Việt Nam đã bị hải quân Indonesia bắn bị thương trong khi đang đánh cá ở đảo Natuna.

Trong chuyến thăm Hà Nội hồi tháng 9 năm nay, Tổng thống Indonesia Joko Widodo cho biết rằng nước ông và Việt Nam đã đồng ý hợp tác thêm nữa nhằm chống lại tình trạng đánh bắt cá trái phép của người Việt và cam kết sẽ sẽ trả tự do cho 155 ngư dân đang bị bắt giữ tại Indonesia.

Kể từ khi lên nhậm chức năm 2014, chính quyền của ông Widodo đã mạnh tay xử lý việc đánh bắt cá trái phép, phá hủy hàng trăm tàu cá nước ngoài, phần lớn từ Việt Nam, Philippines, Malaysia và Thái Lan.

An Hải