Thông Luận

Vì sao Việt Nam ‘nhiệt tình’ với dự án điện khí hóa lỏng của Mỹ ? (VNTB, 06/10/2019)

Giờ đây Việt Nam và cả nền chính trị độc tài của nó đang phải đối mặt với nguy cơ bị Trump biến thành ‘kẻ thù thương mại’...

Nhà máy nhiệt điện khí (ảnh minh họa).

Đầu tháng 10 năm 2019, một đoàn làm việc của Bộ Công thương Việt Nam đã lặng lẽ đến Washington, để sau đó công bố rằng Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã trao đổi Biên bản ghi nhớ Hợp tác (MOU) về đối tác hợp tác năng lượng toàn diện. Cùng lúc, Bộ trưởng Công Thương Việt Nam Trần Tuấn Anh thông báo là chính phủ Việt Nam vừa cấp phép cho Tập đoàn AES của Mỹ đầu tư 5 tỷ đôla vào dự án nhà máy điện khí hóa lỏng LNG đầu tiên tại Việt Nam.

Bộ Công thương Việt Nam đã lặng lẽ đến Washington, để sau đó công bố rằng Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã trao đổi Biên bản ghi nhớ Hợp tác (MOU) về đối tác hợp tác năng lượng toàn diện.

Vì sao Việt Nam ‘nhiệt tình’ cho Mỹ đầu tư 5 tỷ đôla vào nhà máy điện khí hóa lỏng như thế ?

Cử chỉ trên được xem là nhằm làm ‘hài hòa cán cân thương mại’ với Mỹ.

Đã từ lâu, Việt Nam là một trong những quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ làn sóng thặng dư thương mại với Mỹ.

Sau gần hai chục năm hoàng kim từ thời tổng thống George Bush, Bill Clinton đến Barak Obama và cả thời của Donald Trump, Việt Nam đã kích hoạt lượng xuất khẩu phi mã vào thị trường Hoa Kỳ và tăng vọt số suất siêu lên đến khoảng 160 lần so với năm 2001 - thời điểm mà Việt Nam mới ký với Mỹ Hiệp định thương mại song phương (BTA) đầu tiên.

Chỉ trong 3 năm gần đây, Việt Nam đã tạo được một lượng xuất siêu kỷ lục - lên đến hàng trăm tỷ USD - vào thị trường Mỹ.

Vào năm 2017, Việt Nam xuất sang Mỹ lượng hàng hóa tổng giá trị 41,6 tỷ USD nhưng chỉ nhập khẩu có 9,2 tỷ USD, nâng mức thặng dư thương mại lên con số 32,4 tỷ USD với Mỹ.

Đến năm 2018, Việt Nam đã đạt giá trị xuất siêu ở mức kỷ lục tới 35 tỷ USD, còn năm 2019 và dự kiến xuất siêu đến 38 - 40 tỷ USD vào thị trường Mỹ. 

Chỉ trong 7 tháng đầu năm 2019, thặng dư thương mại Việt - Mỹ đã lên con số 30 tỷ USD, cao hơn 39% so với trong cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu của Cục điều tra dân số Mỹ. Sự chênh lệch quá lớn này càng củng cố một cách chắc chắn vị trí thứ 6 của Việt Nam trong số 16 quốc gia bị Donald Trump liệt vào danh sách ‘gây hại’ cho nền kinh tế Mỹ.

Nhưng khác hẳn với thời ‘êm ấm’ với Tổng thống Obama mà đã chẳng phải nhận đòn trừng phạt kinh tế nào, giờ đây Việt Nam và cả nền chính trị độc tài của nó đang phải đối mặt với nguy cơ bị Trump biến thành ‘kẻ thù thương mại’, và do đó phải gánh chịu những hậu quả khó lường về bức tường thuế quan, kiểm định hàng hóa cùng những biện pháp khác mà Trump phát nổ trong thời gian tới.

Vào tháng 6 năm 2019, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã nổi đóa và tặng cho Việt Nam một biệt danh mới : Việt Nam là "kẻ lạm dụng thương mại tồi tệ nhất" !

"Rất nhiều công ty đang dời sang Việt Nam, nhưng Việt Nam lợi dụng chúng ta còn tệ hơn cả Trung Quốc" và "Việt Nam gần như là kẻ lạm dụng tồi tệ nhất trong số tất cả mọi người" - Trump chỉ trích gay gắt và cáo buộc Việt Nam đang lợi dụng cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc để thúc đẩy xuất khẩu sang Mỹ.

Có thể cho rằng phát ngôn trên là góc cạnh và cứng rắn nhất từ trước tới giờ của Trump nhắm vào Việt Nam về vấn đề thâm hụt thương mại. Trong hơn hai năm rưỡi nắm quyền, Trump thường than phiền về thâm hụt mậu dịch của Mỹ trong quan hệ với nhiều nước và đang cố gắng thực hiện những biện pháp quyết liệt hơn để điều chỉnh tình trạng mất cân bằng thương mại.

Không chỉ dừng ở ‘kẻ làm dụng thương mại tồi tệ nhất’, Trump còn đe dọa sẽ đưa Việt Nam vào danh sách ‘các quốc gia thao túng tiền tệ’.

Một trong ba tiêu chí mà Mỹ sử dụng để đánh giá việc thao túng tiền tệ của một quốc gia là thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Mỹ ít nhất là 20 tỷ đô la.

Nếu bị xem là quốc gia lũng đoạn tiền tệ, cửa vào ‘kinh tế thị trường’ của chính thể độc đảng ở Việt Nam, vốn đã chẳng rộng mở gì, sẽ càng thêm hẹp lại. Khi đó, tương lai rất cận kề là theo lệnh của Tổng thống Trump, Đại diện Thương mại Mỹ sẽ nâng cao mức thuế suất đánh vào hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Mỹ - tương tự chiến dịch nâng thuế suất đến 25% của Mỹ đối với toàn bộ 500 tỷ USD giá trị hàng hóa của Trung Quốc vào thị trường Mỹ.

Minh Quân

******************

Nhiều hãng lớn bỏ Trung Quốc sang Việt Nam đầu tư (Người Việt, 05/10/2019)

Rời Trung Quốc sang Việt Nam là chiến lược của nhiều công ty công nghệ khác, vì Trung Quốc đang bị mất lợi thế "công xưởng của toàn cầu".

Một nhà máy sản xuất của Samsung tại tỉnh Bắc Ninh. (Hình : Nhà Đầu Tư)

Báo VietnamNet ngày 5/10/2019, dẫn tin từ Reuters, cho biết nhiều "ông lớn" trong lĩnh vực sản xuất hàng công nghệ điện tử đã ào ạt rời khỏi Trung Quốc khi vấp phải những khó khăn cạnh tranh trong lúc cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung ngày càng khốc liệt hơn.

Trong bối cảnh này, Việt Nam nổi lên thay thế nhờ vào vị trí gần với Trung Quốc, giúp thuận lợi cho việc cung ứng linh kiện dễ dàng từ Trung Quốc. Bên cạnh đó chi phí lao động thấp, tay nghề công nhân khá cao cũng là một yếu tố quan trọng để các hãng công nghệ cân nhắc, lựa chọn Việt Nam làm nơi sản xuất các sản phẩm của mình.

Tin cho biết, sau khi đình chỉ một nhà máy vào cuối năm 2018, mới đây Tập đoàn Samsung Electronics của Nam Hàn đã chính thức ngừng sản xuất điện thoại di động tại Trung Quốc. Việc đóng cửa diễn ra sau khi hãng này cắt giảm sản xuất tại nhà máy ở thành phố Huệ Châu (tỉnh Quảng Đông) hồi tháng 6/2019, với lý do chi phí lao động tăng và suy thoái kinh tế tại quốc gia này.

Theo ông Park Sung-Soon, một nhà phân tích tại Cape Investment & Securities, người dân Trung Quốc thường mua điện thoại thông minh giá rẻ từ các thương hiệu nội địa, nếu chọn hàng cao cấp, thì họ lại chọn iPhone của Apple (Mỹ) hoặc Huawei. Do vậy, Samsung "có rất ít hy vọng để tăng trưởng doanh số tại Trung Quốc sau thời gian sụt giảm liên tục".

Tương tự, Hãng Sony (Nhật Bản) cũng cho biết họ sẽ đóng cửa nhà máy điện thoại thông minh ở Bắc Kinh, chuyển sản xuất mặt hàng này sang Thái Lan.

Theo tờ Nikkei Asian Review, tuy hãng Apple vẫn sản xuất các sản phẩm lớn tại Trung Quốc, nhưng họ cũng đang dự phòng kế hoạch cho những điểm sản xuất mới ngoài Trung Quốc.

Trước mắt, Goertek một trong những đối tác sản xuất tai nghe chính cho Apple sẽ đầu tư vào nhà máy sản xuất tai nghe AirPods (tai nghe không dây) thế hệ mới nhất của Apple tại Việt Nam trong thời gian sớm nhất, một sản phẩm mà từ trước đến nay được sản xuất ở Trung Quốc.

Tập đoàn Foxconn đang mở rộng đầu tư, sản xuất tại tỉnh Bắc Ninh (Hình : BizLIVE)

Hiện Goertek có hai nhà máy lắp ráp tại Khu công nghiệp Quế Võ (tỉnh Bắc Ninh, Việt Nam). Trong thời gian gần đây, Goertek Việt Nam liên tục đăng tin tuyển công nhân để chuẩn bị cho dây chuyền lắp ráp AirPods mới nhất của Apple.

Trong khi đó, theo Bloomberg nhiều hãng công nghệ lớn khác cũng đang cân nhắc chuyển nhà máy sản xuất của mình từ Trung Quốc về Việt Nam, để tránh việc sản phẩm bị đánh thuế nhập cảng vào Mỹ khi mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên căng thẳng hơn.

Chẳng hạn, hãng Inventec sản xuất máy tính HP và Dell dự định chuyển 30% công suất sản xuất máy tính xách tay ra khỏi Trung Quốc. Bên cạnh đó, Google cũng đang chuyển sản xuất điện thoại Pixel, thương hiệu điện thoại thông minh lớn thứ năm tại Mỹ sang Việt Nam, sớm nhất là vào mùa Thu này.

Ngoài ra, Google cũng có kế hoạch chuyển sản xuất phần lớn lượng phần cứng cho thị trường Mỹ từ Trung Quốc sang Việt Nam. Hãng Compal cũng bắt đầu sản xuất thiết bị kết nối mạng tại Việt Nam và cho biết có thể sẽ sản xuất thêm nhiều sản phẩm khác tại đây.

Cũng theo tin VietNamNet, Tập đoàn Foxconn Việt Nam đang nghiên cứu và xem xét đầu tư dự án Nhà máy Lắp Ráp Linh Kiện Màn Hình Tivi tại Khu công nghiệp Đông Mai (thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam), với quy mô nhà xưởng rộng 10 hécta, có 3.000 công nhân, tổng mức đầu tư giai đoạn một là 40 triệu USD. (Tr.N)

*******************

Việt Nam cho phép tập đoàn Mỹ đầu tư nhà máy điện khí 5 tỷ USD (RFA, 04/10/2019)

Chính phủ Việt Nam vừa đồng ý cho Tập đoàn AES của Mỹ đầu tư vào dự án điện Sơn Mỹ 2 tại Bình Thuận theo hình thức hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) trị giá 5 tỷ USD. Truyền thông trong nước loan tin vừa nói hôm 4/10.

Chính phủ Việt Nam vừa đồng ý cho Tập đoàn AES của Mỹ đầu tư vào dự án điện Sơn Mỹ 2 tại Bình Thuận theo hình thức hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) trị giá 5 tỷ USD. Truyền thông trong nước loan tin vừa nói hôm 4/10. Văn bản chấp thuận này được Thủ tướng Chính phủ ủy quyền cho Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh trao cho Tập đoàn AES nhân chuyến thăm, làm việc tại Mỹ. Courtesy moit.gov.vn

Văn bản chấp thuận này được Thủ tướng Chính phủ ủy quyền cho Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh trao cho Tập đoàn AES nhân chuyến thăm, làm việc tại Mỹ.

Tin cho biết hợp đồng xây dựng nhà máy điện này có tổng trị giá khoảng hơn 5 tỷ USD, khi đi vào vận hành sẽ tạo ra nhu cầu nhập khẩu khí hóa lỏng LNG từ Mỹ lên tới gần 2 tỷ USD mỗi năm. Theo Bộ Công Thương Việt Nam, dự án này sẽ góp phần hài hòa cán cân thương mại với Mỹ.

Dự án nhiệt điện khí Sơn Mỹ 2 nằm trong tổ hợp chuỗi dự án nhiệt điện Sơn Mỹ, gồm Sơn Mỹ 1, 2 và 3 tại tỉnh Bình Thuận có tổng công suất 4.000 MW. Ước tính mỗi năm nhà máy này tiêu thụ gần 0,6 triệu tấn LNG, dự kiến vận hành vào năm 2024.

Trước đó, vào ngày 30/9, đại diện Bộ Công thương Việt Nam và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã ký bản ghi nhớ đối tác hợp tác năng lượng toàn diện tại trụ sở Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Tại lễ ký, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đánh giá Hoa Kỳ là thị trường khí hóa lỏng tiềm năng dồi dào để cung cấp cho Việt Nam trong giai đoạn sắp tới.

Tập đoàn AES chuyên sản xuất, phân phối điện nổi tiếng thế giới. Tập đoàn này cũng đã hợp tác với Posco Energy của Hàn Quốc và China Investment Corporation của Trung Quốc đầu tư dự án Nhiệt điện Mông Dương 2 có công suất 1.200 MW, đã vận hành thương mại từ tháng 4 năm 2015.

Vào tháng 9 năm 2019, một dự án điện khí hơn 5 tỷ USD dự kiến hoàn thành vào 2025, cũng được Công ty Đầu tư và quản lý Quỹ Energy Capital Việt Nam đầu tư tại Bình Thuận. Dự án này có tổng công suất 3.200 MW, sẽ sử dụng nguyên liệu LNG nhập khẩu từ Mỹ.

**************

Samsung rời Trung Quốc : Tin tốt cho Việt Nam ? (VOA, 05/10/2019)

Việt Nam mặc dù là ứng viên hàng đầu để tiếp nhận dòng đầu tư của Samsung sau khi hãng Hàn Quốc này triệt thoái khỏi Trung Quốc nhưng khả năng này không cao, một nhà quan sát kinh tế nhận định với VOA.

Nhà máy sản xuất điện thoại thông minh của Samsung ở tỉnh Thái Nguyên, Việt Nam

Hôm 2/10, Samsung, nhà sản xuất điện thoại thông minh đứng đầu thế giới, thông báo họ sẽ đóng cửa nhà máy cuối cùng của họ ở Huệ Châu, tỉnh Quảng Đông, sau khi đã đóng cửa nhà máy ở Thiên Tân hồi cuối năm 2018. Lý do họ đưa ra là ‘cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc’ tại thị trường điện thoại thông minh lớn nhất thế giới.

Reuters dẫn truyền thông Hàn Quốc cho biết Samsung có 6.000 lao động và sản xuất khoảng 63 triệu chiếc điện thoại ở nhà máy Huệ Châu vào năm 2017, trong tổng số 394 chiếc mà hãng này sản xuất ở các nhà máy trên toàn cầu trong cùng năm, tức chiếm khoảng 16%.

Một phần do chiến tranh thương mại ?

Trao đổi với VOA, GS-TS Khương Hữu Lộc, người đang giảng dạy chương trình MBA tại Mỹ và có nhiều năm kinh nghiệm làm giám đốc tài chính cho các tập đoàn lớn của Hoa Kỳ, nói rằng mặc dù không nói ra nhưng ‘chiến tranh thương mại Mỹ-Trung chắc chắn là yếu tố rất quan trọng’ trong quyết định di dời này của Samsung.

"Họ (Samsung) không biết chiến tranh thương mại kéo dài bao lâu, vì nếu có đình chiến đi nữa thì cũng sẽ tái phát", ông nói.

Tuy nhiên, ông Lộc cũng nhìn nhận rằng lý do chính cho việc dời đi của Samsung vì ‘thị trường Trung Quốc 1,4 tỷ người không còn béo bở nữa’.

"Gần đây điện thoại thông minh của Trung Quốc rất rẻ và cạnh tranh nên số sản phẩm Samsung họ bán ra ở thị trường Trung Quốc đã giảm nhiều".

Hãng tin Reuters dẫn số liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Counterpoint cho biết thị phần của Samsung ở Trung Quốc đã giảm xuống còn 1% từ mức 15% cách nay 6 năm và phần thị phần này họ đã bị mất vào những hãng nội địa của Trung Quốc như Huawei và Xiaomi vốn đang phát triển rất nhanh chóng.

Theo ông Lộc phân tích thì thị trường Trung Quốc ‘chủ yếu là tầng lớp trung lưu’ vốn ‘không có khả năng trả từ 800 đến 1.000 đô la Mỹ cho một chiếc điện thoại thông minh’ nên những chiếc điện thoại giá rẻ do các hãng Trung Quốc sản xuất với giá chỉ tầm 300-400 đô la Mỹ hợp với túi tiền của họ hơn.

Ngoài ra, chính phủ Trung Quốc ‘đã yểm trợ các công ty của họ rất nhiều (Huawei, Xiaomi, ZTE) để cạnh tranh với các hãng nước ngoài. "Chính vì sự ủng hộ này của chính phủ Trung Quốc đã làm cho những công ty như Samsung và Apple thấy không còn thuận lợi khi sản xuất ở Trung Quốc nữa", ông nói.

"Nếu không có thuế quan (của Mỹ) thì chuyện đâu còn có đó, những viễn cảnh bị áp thuế đã khiến các hãng này phải tính đến dời đi", ông Lộc nói thêm.

Một yếu tố nữa khiến các nhà đầu tư vào Trung Quốc cân nhắc, theo ông Lộc, là ‘môi trường lao động ở Trung Quốc không lý tưởng về lâu dài’.

"Giá lao động ở Trung Quốc hiện nay đã cao, khoảng 1/8 hay 1/10 so với Mỹ do hệ thống phúc lợi xã hội đắt đỏ", ông giải thích. "Tốc độ lão hóa của dân số Trung Quốc ngày càng gia tăng và trong 20 năm nữa dự đoán có đến 70% dân số Trung Quốc trên 65 tuổi".

Ngoài Samsung, hãng Sony của Nhật cũng cho biết họ đóng cửa nhà máy điện thoại thông minh ở Trung Quốc để chuyển mảng sản xuất này hoàn toàn sang Thái Lan.

Tuy nhiên Apple, vốn sản xuất chủ yếu ở Trung Quốc, cho đến nay vẫn duy trì nhà máy ở Trung Quốc bất chấp nguy cơ bị đánh thuế nhập khẩu vào Mỹ.

Ông Lộc giải thích rằng do Trung Quốc đã tạo ra một ‘hệ thống chuỗi cung ứng chằng chịt rất thuận lợi cho Apple sản xuất với 5 triệu lao động’ bên cạnh thuế má, cơ sở hạ tầng đều thuận lợi cho Apple cho nên nếu hãng này dời đi sẽ ‘tốn hàng tỉ đô la’ và ‘mất thời gian từ 18-24 tháng’.

"Apple có cơ sỏ sản xuất gần như một thành phố ở Thâm Quyến (tỉnh Quảng Đông), thuê mướn trên 10.000 nhân công", Tiến sĩ Lộc cho biết.

Tuy nhiên, ông dự đoán rằng về lâu dài Apple sẽ ‘giảm bớt sản xuất ở Thâm Quyến’.

"Khi Apple thấy Samsung và Sony dời đi và thị trường béo bở của họ ở Trung Quốc không còn nữa cộng với hiểm họa của thuế quan thì tôi tiên đoán Apple sẽ giảm 50% mức sản xuất của họ để chuyển sang các quốc gia khác", ông nói và cho biết mặc dù việc chuyển đi này rất tốn kém nhưng ‘về đường dài sẽ đỡ hơn’.

Sẽ chuyển sang Việt Nam ?

Ngoài Trung Quốc, Samsung cũng có các nhà máy sản xuất điện thoại thông minh ở Việt Nam và Ấn Độ. Riêng ở Việt Nam, hãng này đã mở nhà máy đầu tiên ở tỉnh Bắc Ninh hồi năm 2009, tức là rất lâu trước khi chiến tranh thương mại xảy ra, và sau đó mở thêm nhà máy thứ hai ở tỉnh Thái Nguyên. Theo Financial Times, thì hiện giờ gần một nửa điện thoại thông minh của Samsung được sản xuất ở Việt Nam.

Năm ngoái, Samsung đã mở nhà máy sản xuất điện thoại thông minh lớn nhất thế giới ở bang Uttar Pradesh của Ấn Độ để tranh thủ thị trường ngày càng mở rộng của quốc gia này.

Theo nhận định của Tiến sĩ Khương Hữu Lộc, Việt Nam hiện giờ có nhiều lợi thế để cho hãng Samsung chuyển thêm sản xuất sang, đó là ‘lao động giá rẻ, nhiều kỹ sư, cơ sở hạ tầng ngày càng thuận lợi, những yêu cầu về môi trường không gắt gao’.

"Lao động có trình độ (skilled labor) của Việt Nam mấy năm nay đã được nâng cao và không thua gì Trung Quốc", ông cho biết.

Tuy nhiên, ông lập luận rằng do Samsung đã duy trì sản xuất gần một nửa sản lượng ở Việt Nam rồi nên ‘khó có khả năng họ dồn thêm nữa vào Việt Nam’ vì ‘hiểm họa sẽ cao’.

"Đại đa số các công ty không muốn dồn sản xuất vào một quốc gia vì nếu có chuyện gì xảy ra như bão lụt, chính trị hay thuế quan thì sẽ bị thiệt hại nặng", ông Lộc, người có nhiều năm kinh nghiệm làm việc cho các tập đoàn lớn, cho biết. "Họ không muốn dồn hết trứng trong một rổ".

So sánh giữa Việt Nam và Ấn Độ, ông cho rằng Ấn Độ có lực lượng lao động rẻ cũng như Việt Nam nhưng có trình độ kỹ thuật cao hơn lao động Việt Nam. Ngược lại, Ấn Độ có khoảng cách địa lý xa hơn Việt Nam và phức tạp về ngôn ngữ, văn hóa hơn.

"Hệ thống chính trị của Việt Nam gắn liền với Trung Quốc, nên đầu tư vào Việt Nam có thể bị dính vào thuế quan trong tương lai", ông cảnh báo.

Về khả năng Apple chuyển sản xuất sang Việt Nam, ông Lộc cho rằng ‘tùy vào khả năng Việt Nam cung cấp nguồn nhân lực đủ để phục vụ cho Samsung lẫn Apple’ nhưng ‘nhiều khả năng Apple sẽ dời sang hai quốc gia khác nhau’.

Về tác động của việc di dời này đối với Trung Quốc, ông Lộc cho rằng nếu cả Apple và Samsung đều dời đi thì sẽ ảnh hưởng không chỉ hàng chục ngàn nhân công làm việc trực tiếp cho họ mà còn hàng triệu việc làm trong chuỗi cung ứng khổng lồ cho hai hãng này ở Trung Quốc.

"Nó cho thấy chiều hướng rất nguy hiểm là các công ty công nghệ đang rời khỏi Trung Quốc. Hai công ty này ra đi thì còn bao nhiêu công ty nào khác nữa sẽ ra đi", ông Lộc nói.