 | Tổng quan: | 3636775 |
Bài toán nhập siêu, mất cân bằng trong cán cân mậu dịch Việt – Trung : giải thế nào ?
Quan hệ kinh tế, thương mại, mậu dịch với Trung Quốc là một chủ đề hết sức phức tạp đối với Việt Nam. Hàng hóa Trung Quốc thâm nhập Việt Nam lâu nay từ ‘cái kim, sợi chỉ’ cho tới các hàng hóa máy móc công cụ bao phủ khắp thị trường Việt Nam và mặc dù ‘rất khó khăn’, cần có những cách thức mới để cân bằng lại cán cân mậu dịch mà lâu nay luôn là nhập siêu đối với Việt Nam. Đó là ý kiến nhà nghiên cứu kinh tế và chính sách công từ Hà Nội Phạm Quý Thọ chia sẻ với RFA tiếng Việt hôm 29/6 vừa qua.
Xe tải chở nông sản chờ thông quan ở cửa khẩu Lạng Sơn. AFP
Kinh tế gia Bùi Kiến Thành cũng có nhận định về mối quan hệ thương mại Trung-Việt :
"Trung Quốc là thị trường lớn nhất của Việt Nam, Trung Quốc lại ở ngay biên giới với Việt Nam, và ngoài vấn đề ngoại thương bình thường, còn có các hoạt động gọi là ‘tiểu ngạch’ nữa, do đó thị trường Trung Quốc lại càng hết sức quan trọng với Việt Nam. Do đó chuyến thăm của phái đoàn của Chính phủ Việt Nam mới đây qua Trung Quốc để làm tốt hơn sự giao thương với họ là một việc cần thiết phải làm và chuyến đi tới Trung Quốc của ông Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính vừa rồi là việc đúng theo trách nhiệm cấp quản lý nhà nước vốn phải quan tâm, thế nhưng đối với Trung Quốc, không đơn giản".
"Lý do là vì trong sản phẩm, hàng hóa của Trung Quốc có nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề về chất lượng, vấn đề về độc hại v.v… Đồng thời, khi Trung Quốc nhập hàng của Việt Nam, có những vấn đề mà lâu nay Trung Quốc chèn ép Việt Nam, từ khâu mà những người mua hàng của Trung Quốc đi tới tận nơi, tận vườn, tận ruộng, rồi ép giá tại nguồn xuống.
Và khi sản phẩm của Việt Nam nhiều, thì Trung Quốc làm cho ế ẩm, nào là trái cây, nào là dưa v.v… bị thối trên ruộng. Đến khi chở lên biên giới Việt – Trung, như tới Lạng Sơn, thì bị đọng lại hàng trăm xe tải lớn, để ở ngoài trời trong suốt nhiều ngày, để cả tuần lễ, khiến bao nhiêu sản phẩm của Việt Nam bị hư hỏng.
Do đó, vấn đề giao thương với Trung Quốc có nhiều tầng cấp mà Việt Nam phải giải quyết. Trong đó, từ vấn đề sản phẩm của Trung Quốc thế nào, qua Việt Nam ra sao, kiểm tra chất lượng thế nào để tránh vấn đề độc hại. Rồi còn vấn đề thương mại, mậu dịch tiểu ngạch của Việt Nam còn chuyện không phải đi qua các nhà xuất khẩu lớn, mà lại đi qua những người vác hàng đi xuyên qua biên giới v.v…, cũng phải giải quyết. Cho nên giao thương với Trung Quốc có rất nhiều vấn đề mà nhà nước Việt Nam cần phải quan tâm đặc biệt. Nhiều vấn đề tôi cũng biết là cấp quản lý nhà nước của Việt Nam có quan tâm, nhưng chưa làm gì được, một lý do là do hiệu quả của quản lý nhà nước ở cấp địa phương của Việt Nam rất yếu kém".
Việt Nam cần tư duy lại giao thương với Trung Quốc thế nào ?
Phó Giáo sư Tiến sĩ Phạm Quý Thọ, nguyên Chủ nhiệm khoa Chính sách công của Học viện Chính sách & Phát triển, nhắc lại trong chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính vừa diễn ra cuối tháng 6/2023, Trung Quốc có phát biểu cho hay nước này sẽ nhập khẩu gạo của Việt Nam, song phía Việt Nam theo ông cũng cần lưu ý thêm một số khía cạnh.
"Tất nhiên, Trung Quốc phải tính đến lợi ích của họ, chứ không phải là Trung Quốc yêu quý gì Việt Nam mà họ nhập gạo của Việt Nam, bởi vì Trung Quốc đang rất tính toán trong vấn đề bảo đảm an ninh lương thực của họ. Cho nên đừng hy vọng nhiều vào những khía cạnh này để có thể giải quyết, làm cho cán cân thương mại với Trung Quốc ổn định được".
Theo ông Phạm Quý Thọ, việc ổn định cán cân thương mại ngày nay không còn có thể giải quyết theo tiếp cận đơn giản được nữa, ông giải thích:
"Tôi nghĩ việc ổn định cán cân này, bây giờ không thể nhìn một cách đơn phương giữa hai nước, mà có lẽ phải có sự cạnh tranh giữa hàng nhập khẩu giữa các nước.
Tôi nhận thấy rằng gần đây Hàn Quốc, với quan hệ có vẻ tốt đẹp hơn, ngoài việc nước này cũng là nhà đầu tư nhiều nhất ở Việt Nam, thương mại giữa Việt Nam và Hàn Quốc tăng lên rất nhiều. Trong đó phải nói rằng hàng hóa của Hàn Quốc, đặc biệt những hàng tiêu dùng, gần đây cạnh tranh với hàng Trung Quốc khá là tốt.
Điều đó cũng một phần nào đấy giúp cho cán cân thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc trở nên sáng sủa hơn một chút, tuy không dám nói là tốt đẹp".
Vẫn theo ông Phạm Quý Thọ, đây là một bài toán khá lâu dài với Việt Nam, nhưng theo dõi bang giao Việt Nam – Trung Quốc gần đây, đặc biệt qua chuyến thăm Trung Quốc vừa diễn ra của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính, ông bình luận tiếp :
"Gần đây, xin nói thêm rằng nếu Trung Quốc đáp ứng những kêu gọi đầu tư của Thủ tướng Việt Nam, trong đó có các doanh nghiệp lớn của Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam, mà Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp gỡ trong chuyến đi Trung Quốc, rồi cũng có kêu gọi làm một khổ đường sắt mà có thể giúp cho Việt Nam qua Trung Quốc, xuất khẩu cho nước thứ ba, tôi chưa biết rằng tính chất chính trị của điều này sẽ đến đâu.
Bởi vì trong lĩnh vực kinh tế, người ta thường kêu gọi đầu tư, nhưng trong tình hình khó khăn này, nếu Việt Nam không tính toán hết, mà cứ kêu gọi như thế, có thể sẽ có những ảnh hưởng lâu dài. Đó là điều nên cân nhắc, tuy rằng vẫn chưa có những ký kết cụ thể nào về lĩnh vực đầu tư như tôi vừa đề cập.
Tôi cho rằng, về mặt hình thức Việt Nam nói là quan hệ với Trung Quốc là hữu nghị láng giềng, rồi cùng ý thức hệ, song vẫn phải cân nhắc kỹ, bởi vì suy cho cùng vẫn là kinh tế, những lợi ích kinh tế quyết định, chứ không phải là những gì viển vông, hay là qua những phát biểu qua những cuộc họp lãnh đạo hai bên mà chúng ta biết được trên báo chí nhà nước".
Nhân viên y tế Việt Nam đứng nhìn một thương nhân Trung Quốc trong bộ đồ bảo hộ đi hoverboard qua các xe container chở hàng từ Trung Quốc vào Việt Nam qua cửa khẩu Hữu Nghị ở Lạng Sơn hôm 20/2/2020. Reuters
Hôm 29/6, liên quan tình hình ‘xuất siêu’ và ‘nhập siêu’ của Việt Nam đối với một số thị trường quan trọng của Việt Nam, trong đó có Trung Quốc, tạp chí điện tử về kinh tế Việt Nam, VnEconomy, dẫn nguồn từ Tổng cục Thống kê của Việt Nam, cho hay :
"Trong 6 tháng đầu năm 2023, xuất siêu sang Hoa Kỳ ước đạt 37,2 tỷ USD giảm 24,9% so với cùng kỳ năm trước; xuất siêu sang Liên Âu ước đạt 14,5 tỷ USD, giảm 9,8%; xuất siêu sang Nhật Bản 1,2 tỷ USD (cùng kỳ năm trước nhập siêu 0,7 tỷ USD) ; nhập siêu từ Trung Quốc 24,5 tỷ USD, giảm 30,9% ; nhập siêu từ Hàn Quốc 13,4 tỷ USD, giảm 34,8%; nhập siêu từ ASEAN 4 tỷ USD, giảm 39,1%" (1).
Còn theo một bài báo có tựa đề "Thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại Việt Nam - Trung Quốc" trên tạp chí của Hội dầu khí Việt Nam, PetroTimes, hôm 29/6/2023, tình hình giao thương Việt Nam – Trung Quốc trong năm gần nhất theo số liệu từ phía Việt Nam cho thấy nhập siêu đã tăng trên 10% :
"Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc năm 2022 đạt 175,56 tỷ USD, tăng 5,47% so với năm 2021. Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 57,7 tỷ USD, tăng 3,18% ; nhập khẩu từ Trung Quốc đạt 117,8 tỷ USD, tăng 6,63% ; nhập siêu ở mức 60,1 tỷ USD, tăng 10,18%. Trong năm tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Trung Quốc đạt 61,5 tỷ USD. Trung Quốc tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất, đồng thời là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam" (2).
Vẫn theo PetroTimes, ngày 28/6, trong chuyến tháp tùng Thủ tướng Việt Nam thăm Trung Quốc, Bộ trưởng Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên đã có buổi hội đàm song phương với Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào về thúc đẩy, tăng cường hợp tác kinh tế thương mại giữa hai nước, tại sự kiện này, người đứng đầu ngành Công thương Việt Nam đã trao đổi với phía Trung Quốc một số nội dung chính:
"Đề nghị Bộ trưởng Vương Văn Đào tích cực thúc đẩy mở rộng quy mô thương mại song phương, mở rộng hợp tác kinh tế thương mại giữa hai nước để hỗ trợ đưa hàng hóa của Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường nội địa Trung Quốc. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên mong muốn hai nước sẽ nâng cao hiệu suất thông quan tại cửa khẩu, đồng thời thành lập Văn phòng Xúc tiến thương mại Việt Nam tại Hải Khẩu trong năm 2023, tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam quá cảnh đường sắt Trung Quốc đi các nước thứ ba…
‘Hai bên cần xây dựng kế hoạch hành động để triển khai bản ghi nhớ, xây dựng mạng lưới hậu cần kết nối chuỗi cung ứng giữa hai nước từ vùng nguyên liệu đến các khu công nghiệp; từ các nhà máy sản xuất đến các cảng/cửa khẩu và trung tâm phân phối tại địa phương hai nước’", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, được tạp chí PetroTimes của Việt Nam dẫn lời, nói với phía Trung Quốc.
Quốc Phương
Nguồn : RFA, 03/07/2023
RFA, 19/05/2021
Trong bốn tháng đầu năm nay, thâm hụt thương mại của Việt Nam với Trung Quốc đã lên tới mức kỷ lục là17,6 tỷ USD. Đây là mức thâm hụt cao nhất trong vòng ba năm qua. Báo Nhà nước Việt Nam đưa tin ngày 19/5.
Các container hàng của Trung Quốc vào Việt Nam qua cửa khẩu Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn. Ảnh chụp ngày 20/2/2020. Ảnh : Reuters
Tin trích nguồn Tổng cục Hải quan Việt Nam cho hay con số thâm hụt thương mại nói trên của Việt Nam trong bốn tháng đầu năm 2021 đã tăng hơn 75% so với cùng kỳ năm 2020 và hơn 665% so với cùng kỳ năm 2019.
Xét về tổng kim ngạch nhập khẩu, trong bốn tháng đầu năm, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc vào Việt Nam đã tăng mạnh, đạt 33,9 tỷ USD, tăng hơn 11 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước và hơn 20 tỷ USD so với năm 2019. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc chỉ đạt 16 tỷ USD.
Cũng theo thống kê của Tổng cục Hải quan, máy móc, thiết bị và phụ tùng là các mặt hàng Việt Nam nhập khẩu nhiều nhất từ Trung Quốc, với kim ngạch đạt 7,45 tỷ USD, tăng gần ba tỷ USD so với năm trước. Đứng thứ hai là máy vi tính, linh kiện với kim ngạch hơn 6,3 tỷ USD, tăng gần ba tỷ USD so với cùng kỳ.
Đáng chú ý, nguyên liệu dệt may và dày dép đã tăng trưởng mạnh trong số các nguyên phụ liệu nhập khẩu, sử dụng cho sản xuất trong nước. Kim ngạch nhập khẩu sợi từ Trung Quốc lên tới 2,68 tỷ USD, tăng 680 triệu USD, trong khi đó kim ngạch nguyên liệu may mặc và da đạt một tỷ USD, tăng hơn 300 triệu USD so với cùng kỳ năm trước.
Theo giới chuyên môn, mức tăng các loại nguyên liệu đầu vào của ngành dệt may, da giày cho thấy đà hồi phục của các doanh nghiệp dệt may, da giày sau những tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, kim ngạch nhập khẩu lớn cũng cho thấy sự phụ thuộc ngày càng nặng nề của Việt Nam vào nguồn cung nguyên liệu từ Trung Quốc.
Việc Việt Nam phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc trong việc nhập khẩu các sản phẩm máy vi tính, linh kiện và điện thoại, chiếm khoảng 80% tổng kim ngạch nhập khẩu, cũng được giải thích là vì hầu hết các tập đoàn lớn có mặt tại Việt Nam như Samsung, LG, Panasonic hay Foxconn đều có nhà máy sản xuất nguyên liệu, linh kiện cỡ lớn tại Trung Quốc.
RFA, 19/05/2021
********************
RFA, 18/05/2021
Bí thư Tỉnh ủy các tỉnh Lào Cai, Điện Biên, Hà Giang, Lai Châu của Việt Nam và Vân Nam của Trung Quốc tổ chức hội nghị trực tuyến hôm 18 tháng 5. Mục đích hội nghị được cho biết nhằm đánh giá kết quả hợp tác thời gian qua và đề ra kế hoạch hợp tác trong thời gian tới.
Hội nghị trực tuyến Bí thư bốn tỉnh biên giới của Việt Nam với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), tại Thành phố Lào Cai. Photo : nhandan.com.vn
Theo truyền thông Nhà nước Việt Nam, đây là lần đầu tiên, bốn tỉnh biên giới Tây Bắc của Việt Nam và tỉnh Vân Nam của Trung Quốc tổ chức Hội nghị giữa các Bí thư Tỉnh ủy. Hội nghị được tổ chức tại thành phố Lào Cai, Tỉnh ủy Lào Cai.
Ngoài việc đánh giá những kết quả hợp tác giữa các địa phương trong thời gian qua, hội nghị còn tập trung vào những vấn đề tồn tại cần tập trung giải quyết thời gian tới.
Phát biểu tại Hội nghị, ông Tống Đào, Trưởng Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc cho rằng, hội nghị được tổ chức góp phần giữ gìn, củng cố tình hữu nghị, phát huy lợi thế của các địa phương hai bên ; thúc đẩy giao lưu, hợp tác hữu nghị giữa các địa phương hai nước.
Ông Lê Hoài Trung, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam bày tỏ mong muốn thời gian tới hai bên sẽ xây dựng mô hình phối hợp, gắn kết hơn nhằm khai thác, tận dụng có hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh, sự ổn định, phát triển và phồn vinh chung của hai nước.
Kết thúc hội nghị, hai bên đã ký kết Biên bản Hội nghị giữa Bí thư bốn tỉnh Tây Bắc của Việt Nam và tỉnh Vân Nam của Trung Quốc. Thống nhất tiếp tục thực hiện tốt ba văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc và các biên bản phiên họp của Ủy ban Liên hợp biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc.
Hai bên cũng đề nghị cấp có thẩm quyền cho phép tổ chức Hội nghị lần thứ hai vào quý 1 năm 2022.
********************
RFA, 18/05/2021
Khoảng 200 lao động và chuyên gia Trung Quốc chưa có giấy phép nhưng vẫn đang làm việc tại các dự án điện gió tại các tỉnh Đắc Lắk, Đắc Nông và Kon Tum. Báo nhà nước Việt Nam đưa tin trong hai ngày qua.
Công nhân đi làm về từ nhà máy gang thép Formosa ở Hà Tĩnh hôm 3/12/2015 - AFP
Tin cho biết, tại Đắc Lắk, Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh này phát hiện 69 lao động, chuyên gia Trung Quốc chưa được cấp phép nhưng đã đang làm việc ở bốn dự án nhà máy điện gió tại huyện Krông Búk, bao gồm : Dự án Nhà máy điện gió Krông Búk 1, Dự án Nhà máy điện gió Krông Búk 2, Dự án Nhà máy điện gió Cư Né 1 và Dự án Nhà máy điện gió Cư Né 2.
Giới chức tỉnh Đắk Nông phát hiện 102 người lao động người Trung Quốc đang làm việc tại Dự án điện gió Đắk N’Drung 1, 2, 3 thuộc huyện Đắk Song nhưng chỉ có duy nhất một người được cấp phép lao động.
Tại Kon Tum, 28 lao động Trung Quốc đang làm việc tại một nhà máy điện gió tại huyện Đăk Glei cũng chưa có giấy phép lao động.
Một số chủ đầu tư của các dự án nói trên cho biết họ đã có văn bản gửi Sở Lao động Thương binh và Xã hội đề nghị hướng dẫn việc cấp phép cho các chuyên gia, lao động Trung Quốc đến địa phương để thực hiện dự án nhưng vẫn còn đang chờ Sở hướng dẫn để hoàn tất thủ tục. Trong khi đó, Sở Lao đông Thương binh và Xã hội lại đổ lỗi cho các chủ dự án nộp chưa đủ hồ sơ giấy tờ.
Việc để lao động Trung Quốc vào làm việc không có giấy phép đang làm dấy lên lo lắng trong công luận, đặc biệt trong bối cảnh tình hình Covid diễn ra phức tạp.
Trước đó, Bộ Lao động Thương Binh và Xã hội Việt Nam đã đề xuất chính quyền các tỉnh thành cân nhắc việc trục xuất lao động nước ngoài làm việc không có giấy phép hoặc những người không tuân thủ các quy định định về xuất nhập cảnh đối với người nước ngoài ở Việt Nam.
*******************
RFA, 18/05/2021
Công an tỉnh Lào Cai hôm 18/5 cho biết đã khởi tố, bắt tạm giam năm người bị xác định đã giúp khoảng 200 người Trung Quốc xuất nhập cảnh trái phép qua biên giới ở địa phương.
Bà Giàng Mỉ và ông Vũ Minh Toàn tại cơ quan điều tra - Courtesy of Công an Lào Cai
Truyền thông Nhà nước cùng ngày cho biết, nhóm người này đã tổ chức đưa 90 lượt xuất nhập cảnh trái phép qua địa phận thôn Na Lốc, xã Bản Lầu, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai từ ngày 13 đến 20/4/2021.
Cơ quan điều tra xác định bà Giàng Mỉ (sinh năm 1990, trú xã Bản Lầu) là người cầm đầu đường dây này.
Ngoài ra, ông Vũ Minh Toàn (sinh năm 1998, trú tại xã Đức Ninh, huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang) là người cầm đầu đường dây ở phía Trung Quốc. Ông Toàn bị bắt khi đang trốn ở Lào Cai hôm 23/4. Hai người liên lạc với nhau qua WeChat và mỗi lượt đưa khách thành công, Toàn trả cho Mỉ 3 triệu/người.
Bà Giàng Mỉ bị nói liên lạc thêm ba người khác để dò đường, cảnh giới, giúp đưa người Trung Quốc trái phép vào Việt Nam. Mỗi lượt đưa người trót lọt, bà Mỉ trả cho những người này từ 600 ngàn đến một triệu đồng/khách.
Ông Lý Chừ bị xác định là một trong nhóm ba người nói trên. Ông này là cán bộ tổ tuần tra, kiểm soát phòng, chống dịch cùng lực lượng biên phòng nên biết rõ lịch sinh hoạt của an ninh biên giới.
Trong diễn biến liên quan, bộ đội biên phòng tỉnh Cao Bằng cho biết vừa bắt được 36 người Trung Quốc tìm cách nhập cảnh trái phép vào Việt Nam trong 2 ngày 16 và 17/5.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, công an địa phương hôm 18/5 cho biết, đang điều tra vụ ba người nước ngoài nhập cảnh trái phép, trú tại chung cư Rivergate, Quận 4.
Cơ quan điều tra nói những người nước ngoài này không có giấy tờ tuỳ thân lẫn hộ chiếu. Báo Nhà nước không nói những người này thuộc quốc tịch nước nào nhưng cho biết nhập khẩu vào Việt Nam từ cửa khẩu phía Bắc.
Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã đưa những người nước ngoài nói trên đi cách ly theo quy định.
Việt Nam vẫn là quán quân về ‘thùng rác’ của Trung Quốc, biểu hiện ở góc độ hẹp là nhập công nghệ thấp và kể cả rác thải, còn trên bình diện vĩ mô là tình trạng nhập siêu thương mại vẫn lên đến ít nhất 45 tỷ USD mỗi năm, nếu tính cả giá trị nhập lậu qua đường tiểu ngạch.
Ảnh minh họa
Một báo cáo vào tháng Năm năm 2018 của Bộ Tài chính Việt Nam cho biết trong thời gian gần 6 năm qua, Việt Nam đã chi hơn 250 tỷ USD để nhập khẩu hàng từ Trung Quốc nhưng ở chiều ngược lại Việt Nam chỉ xuất khẩu được trị giá hơn 100 tỷ USD, điều này dẫn đến thâm hụt thương mại nặng nề gần 150 tỷ USD giữa Việt Nam với Trung Quốc. Đáng chú ý, lượng nhập khẩu này vẫn gia tăng hàng năm.
Việt Nam hiện có khoảng 24 cửa khẩu quốc tế 25 cửa khẩu song phương, 68 cửa khẩu phụ, 57 lối mở biên giới và 295 chợ biên giới, chợ cửa khẩu, chợ trong khu kinh tế cửa khẩu phục vụ cho hoạt động thương mại biên giới.
Về tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Trung Quốc và Việt Nam từ năm 2013 đến hết quý I/2018 là 362 tỷ USD, trong đó nhập khẩu hàng từ Trung Quốc về Việt Nam là hơn 250 tỷ USD bằng gần 70% tổng kim ngạch.
Xuất khẩu của Việt Nam sang sang Trung Quốc giai đoạn trên là 100 tỷ USD, chỉ chiếm 29% kim ngạch song phương hai nước. Nhập khẩu hàng Trung Quốc vào Việt Nam cùng thời gian trên là 250 tỷ USD, gấp 200% kim ngạch xuất khẩu.
Như vậy, qua gần 6 năm, quan hệ thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Trung Quốc đã mất cân xứng, Việt Nam thâm hụt thương mại nặng nề với Trung Quốc khoảng 150 tỷ USD, bình quân khoảng 25 tỷ USD/năm.
Năm 2013, Việt Nam thâm hụt thương mại với Trung Quốc hơn 23 tỷ USD ; năm 2014 là gần 29 tỷ USD ; năm 2015 là hơn 33 tỷ USD ; năm 2016 là hơn 28 tỷ USD và năm 2017 có giảm xuống còn hơn 22,7 tỷ USD.
Cơ cấu hàng nhập khẩu của Trung Quốc vào Việt Nam chủ yếu là máy móc, thiết bị linh kiện, điện, phân bón, than, nguyên liệu thuốc lá, trái cây tươi… Trong khi đó, Việt Nam xuất chủ yếu sang Trung Quốc các sản phẩm giá trị thấp như cao su, nông sản, sắn lát, gạo, trái cây và gỗ…
Bộ trưởng công thương Trần Tuấn Anh hiện thời có lặp lại cựu bộ trưởng công thương Vũ Huy Hoàng về hành vi ‘nối giáo cho giặc’ bằng cơ chế nhập siêu vô tội vạ từ Trung Quốc ? Ảnh : NDH.vn
Trong lịch sử buôn bán hai chiều với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam lại bị phụ thuộc vào Trung Quốc nhiều nhất. Từ nhiều năm qua, Trung Quốc đã trở thành thị trường nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của Việt Nam, chiếm tỉ trọng khoảng 20% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu.
Nếu tính cả con số 20 tỷ USD nhập lậu mà "không ai biết" được tuồn vào theo con đường nào và bị biến hóa ra sao, tổng giá trị nhập siêu của Việt Nam từ Trung Quốc vào những năm trước phải lên đến khoảng 50 tỷ USD mỗi năm – gấp gần 300 lần so với mức nhập siêu của Việt Nam từ Trung Quốc vào năm 2002 !
Ngay sau khi xảy ra vụ giàn khoan Hải Dương 981 vào giữa năm 2014, giới chuyên gia kinh tế Việt Nam bắt đầu phải bàn luận đến khía cạnh "kinh tế Việt Nam sẽ sống được bao lâu nếu không nhập khẩu từ Trung Quốc". Trả lời câu hỏi này là lời tường thuật rất thành thật của nhiều doanh nghiệp ngành dệt may : nếu không được nhập nguyên vật liệu từ Trung Quốc, nhà máy của họ chỉ tồn tại được vài ba tháng !
Thói quen phụ thuộc nhập khẩu từ Trung Quốc đã trở nên quá khó bỏ. Nó không chỉ cột chặt giới doanh nghiệp nhỏ và vừa, mà còn xiềng xích giới quan chức "ăn dầy" của Việt Nam – những người có thẩm quyền ký hạn ngạch nhập hàng từ Trung Quốc. Tình thế càng trở nên nên khốn quẫn khi tại một số cuộc hội thảo về đầu tư, người ta cho biết giới doanh nghiệp Trung Quốc có thói quen chi dưới gầm bàn "thoáng nhất" !
Không cần nhắc lại, ai cũng biết giới quan chức Việt thuộc loại "ăn đủ" nhất trên thế giới.
Đặc biệt nếu những quan chức này nằm trong những bộ ngành kinh tế liên quan mật thiết đến TPP như Bộ Công thương, Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư…, nhiều doanh nghiệp Việt Nam muốn chuyển đổi kênh nhập khẩu sẽ bị hành hạ không ít bởi chủ kiến chính trị của Bắc Kinh.
Một nghiên cứu của Trung tâm WTO cho thấy các nhà thầu Trung Quốc là tổng thầu EPC của 77/106 dự án lớn trong các lĩnh vực hóa chất, khai thác chế biến bauxite, xi măng, nhiệt điện… của Việt Nam. Đây là những dự án lớn, ảnh hưởng đến nền kinh tế nhưng do nhà thầu Trung Quốc thực hiện nên một phần đáng kể nguồn cung năng lượng, các hoạt động của nền kinh tế phụ thuộc vào năng lực, chất lượng và hiệu quả từ các hoạt động của nhà thầu nước này. Phần lớn các dự án lại sử dụng máy móc, vật tư, nguyên liệu nhập từ Trung Quốc càng khiến tình trạng nhập siêu của Việt Nam từ thị trường này thêm trầm trọng. Nhiều nhà máy sau khi đi vào vận hành lại gặp trục trặc, thời gian sửa chữa, bảo dưỡng kéo dài…
Những năm trước, Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Đinh La Thăng, Bộ trưởng Xây dựng Trịnh Đình Dũng là những nhân vật phụ trách bộ ngành liên hệ quá môi răng với hàng nhập từ Trung Quốc.
Liệu những bộ trưởng sau này như Trần Tuấn Anh, Nguyễn Văn Thể… có nối gót những nhân vật trên ?
Kinh tế lại quấn siết chính trị. Tương lai Việt Nam làm sao có thể "thoát Trung" về kinh tế nếu vẫn khư khư ôm chặt mối tình ngang trái giữa hai thân xác chính trị thỗn thện ?
Thiền Lâm
Nguồn : CaliToday, 27/05/2018
