 | Tổng quan: | 3596365 |
Thời gian gần đây ngày càng nhiều quan chức, cơ quan chính phủ đưa ra lời giải thích, đính chính về những thông tin tiêu cực liên quan đến họ được người dân đưa lên mạng xã hội. Cụ thể như vụ bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội, sử dụng xe công đi ăn sáng hay vụ Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang Triệu Tài Vinh đã phải giải thích trước thông tin trên facebook về việc cả gia đình làm quan và gian lận thi Trung học Phổ thông năm 2018.
Lập luận của Kiểm sát viên và những cái cúi đầu nhận tội của những quan chức tham nhũng - Ảnh minh họa
Và, lần giải thích mới đây nhất của ông Nguyễn Hạnh Phúc, Tổng thư ký Quốc hội Việt Nam nói rằng, 9 người đi theo phái đoàn Quốc hội Việt Nam do Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân dẫn đầu, đã tách đoàn, trốn ở lại Hàn Quốc bất hợp pháp từ hồi tháng 12 năm 2018, được cho là chỉ đi nhờ máy bay của đoàn ngoại giao, đã làm trò cười cho dư luận.
Từ Sài Gòn, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam, hôm 25/9 đưa ra nhận định với RFA :
"Trong đảng cầm quyền của Việt Nam hiện nay, hầu như chưa có não trạng về cách hành xử để chủ động ứng phó thông tin đưa trên mạng xã hội, mà thường thường họ đáp trả thông tin đó hết sức là bị động, và họ miễn cưỡng giải thích những thông tin đó một khi những thông tin đó đã lan tỏa quá lớn, quá rộng, thì họ mới phải giải thích, còn bình thường thì họ lơ đi. Chẳng hạn như vụ phản ứng nhanh mới cấp kỳ là vụ 9 người được cho là ‘đi nhờ’ chuyên cơ quốc hội".
Luật an ninh mạng 2018 đã được quốc hội thông qua vào tháng 6/2018 cấm cản người sử dụng mạng xã hội rất nhiều nhưng không ai phủ nhận được rằng sự tồn tại của mạng xã hội trong thời gian qua đã phần nào giúp ích và chuyển tải được tiếng nói của người dân Việt Nam trên khắp mọi miền đất nước. Thông qua mạng xã hội nhiều sự vụ tiêu cực đã được phanh phui và chia sẻ nhiều hơn.
Đặc biệt, người dân ngày càng quan tâm đến các hoạt động thực thi pháp luật của các cơ quan chức năng cũng như lối sống của cán bộ công quyền.
Nhà báo Ngô Nhật Đăng, khi trao đổi với RFA từ Hà Nội hôm 25/9 cho biết :
"Như trước đây nhiều năm, những người cầm quyền hay những người tự nhận là lãnh đạo, hầu như là bất khả xâm phạm. Ngay cả có những dư luận xã hội thì hầu như họ cũng coi là không cần để ý. Nhưng thứ nhất về mặt xã hội, do công nghệ phát triển, internet phát triển, thứ hai do việc làm của họ nhiều lúc đi quá quy chuẩn, họ không thể không để ý đến dư luận xã hội, và tôi cho đây là cách phản ứng với họ với nhiều lý do khác nhau".
Nhà hoạt động Lã Việt Dũng từ Hà Nội cũng thừa nhận sức mạnh của mạng xã hội. Trước đây quan chức chỉ lờ đi, bây giờ họ không thể coi thường dư luận xã hội được.
Người phát ngôn của Quốc hội Việt Nam, Tổng thư ký Nguyễn Hạnh Phúc. RFA Edited
Việc các quan chức lên tiếng giải thích đính chính được ông Lã Việt Dũng cho rằng có hai khía cạnh, thứ nhất nếu là tin đồn không chính xác, thì quan chức không trả lời. Còn tin mang tính xác thực một chút thì các quan chức vội vàng lên tiếng thanh minh, vội vã giải thích. Ông nói tiếp :
"Tôi thấy càng gần các kỳ đại hội, bầu bán, thì quan chức Việt Nam càng đưa lên các thông tin nghe nói thì có vẻ hay nhưng thực tế cuối cùng chỉ làm trò cười cho dân, là những cái mà họ nói nhưng họ không làm được gì cả. Tôi cho rằng đó là những động tác mà họ đấu đá nội bộ với nhau thôi, chứ không phải họ thực sự muốn làm cho người dân gì cả".
Đồng ý kiến với ông Lã Việt Dũng, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng cũng cho rằng, cứ gần đến các hội nghị trung ương quan trọng hay Đại hội đảng lại có thông tin không chính thức tung lên mạng xã hội từ những bàn tay bí ẩn, những cây bút ẩn danh. Ông cũng cho là ai cũng hiểu những cây bút này đều từ trong nội bộ đảng mới có thông tin như vậy. Chứ trên mạng xã hội, các facebookers, bloggers không thể có những thông tin như thế. Ông nói tiếp :
"Từ Đại hội 12 đến giờ, có nhiều bài viết như vậy được tung ra. Cho nên mới có câu trong nghị quyết liên quan kiểm soát quyền lực mà mới đây ông Nguyễn Phú Trọng ký là ‘không lợi dụng mạng xã hội để nâng người này, hạ người kia’. Bây giờ đảng phải thừa nhận thông tin không chính thức, thừa nhận có những bàn tay, nhân vật, quan chức… kể cả những thế lực chính trị tuồn những thông tin trong đảng ra bên ngoài và lên mạng xã hội để đấu đá trước Đại hội đảng".
Tại hội thảo khoa học đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới, những vấn đề lý luận và thực tiễn do Tạp chí Cộng sản tổ chức hôm 25/9/2019, Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Minh Thông, Trợ lý Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần cung cấp thông tin nhân sự Đại hội Đảng để tránh 'râm ran tin đồn'.
Trước đây, có bao giờ đảng cầm quyền thực sự chú ý đến tin đồn ? Hay thật sự đảng cộng sản bắt đầu quan tâm đến mong muốn nguyện vọng của dân ?
Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nhận định :
"Vừa rồi có chuyện thú vị là lần đầu tiên các cơ quan tuyên giáo, cơ quan đảng, chính quyền thừa nhận một khái niệm mới là ‘thông tin không chính thức trên mạng xã hội’ trước đây họ chỉ nêu ‘thông tin xấu độc, thông tin phản động, thế lực thù địch…’ Mà thông tin không chính thức này liên quan rất nhiều đến nhân sự Đại hội đảng 13".
Tuy nhiên, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng cho rằng việc cung cấp thông tin nhân sự Đại hội đảng là nói cho vui.
Hội nghị trung ương 11, một sự kiện quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam dự kiến diễn ra vào tháng 10/2019 và được coi là hội nghị quan trọng chuẩn bị nhân sự cho Đại hội Đảng toàn quốc vào năm 2020.
*******************
Cung cấp thông tin nhân sự đại hội Đảng để tránh 'râm ran tin đồn' (VietnamNet, 25/09/2019)
Tại hội thảo khoa học đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện mới, những vấn đề lý luận và thực tiễn do Tạp chí Cộng sản tổ chức sáng nay, Phó Giáo sư Tiến sĩ Lê Minh Thông, Trợ lý Chủ tịch quốc hội nhấn mạnh, Đảng cầm quyền thông qua Nhà nước.
Phó Giáo sư Tiến sĩ Lê Minh Thông, Trợ lý của Chủ tịch Quốc hội
Đổi mới bầu cử trong Đảng
Muốn vậy phải thông qua những cán bộ, đảng viên mà Đảng giới thiệu, cử vào làm việc trong bộ máy Nhà nước.
"Đây là nhân tố quyết định tính chính danh, cầm quyền của Đảng và hiệu quả cầm quyền của Đảng", ông Thông nhấn mạnh.
Muốn vậy phải chọn cán bộ cử vào nhà nước chứ không phải ai cũng nhân danh Đảng cầm quyền trong bộ máy Nhà nước được và cách lựa chọn phổ biến nhất hiện nay là bầu cử.
"Bầu cử trong Đảng có ý nghĩa cực kỳ quan trọng để chọn ra người cầm quyền, quyết định sinh mệnh cầm quyền của Đảng. Làm thế nào để chọn được người đủ tâm, đủ tầm, đủ độ tin cậy để thực hiện cầm quyền của Đảng trong bộ máy thực thi quyền lực của nhân dân", Phó Giáo sư Lê Minh Thông nhấn mạnh.
Ông cho rằng, đổi mới bầu cử trong Đảng là yếu tố then chốt nhất, đòi hỏi Đảng luôn hoàn thiện việc bầu cử của mình, lựa chọn chính xác nhất, hạn chế tối đa những sai lầm trong việc chọn người để thay mặt Đảng cầm quyền trong bộ máy nhà nước.
Ông Thông cũng lưu ý, Nhà nước có chế độ bầu cử riêng, theo luật nhưng riêng Đảng thì thực hiện theo quy chế bầu cử trong Đảng. Đảng có 3 quy chế quan trọng được ban hành vào các năm 2008, 2009 và 2014 và cần tiếp tục đổi mới các quy chế này.
Quy chế bầu cử trong Đảng 2014 là rất quan trọng, giúp lựa chọn những người tham gia vào cấp ủy, từ cơ sở.
Giới nghiên cứu và quan sát cho rằng, còn nhiều vấn đề phải tiếp tục suy nghĩ để thực hiện tốt bầu cử trong Đảng.
"Có bầu cử tốt trong Đảng mới bầu cử tốt trong Nhà nước. Vì hai điều này liên thông với nhau, nếu chọn tốt người vào cấp ủy, chính xác, thì khi giới thiệu bầu vào Hội đồng nhân dân, quốc hội, nhân dân tin tưởng. Còn nếu chọn không tốt thì khi đưa ra nhân dân chưa chắc đã trúng", ông lưu ý.
Phó Giáo sư Tiến sĩ Lê Minh Thông nêu thực tiễn bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp và quốc hội vừa rồi cho thấy, có những người được giới thiệu nhưng trượt, nhân dân không tín nhiệm. Cho nên phải đổi mới bầu cử trong Đảng thì mới có thể đổi mới bầu cử trong quốc hội, Nhà nước.
"Vừa rồi chúng ta thí điểm bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch UBND. Tuy nhiên, có địa phương lên kế hoạch rồi nhưng thực hiện lại không được. Có người trúng bí thư cấp ủy nhưng lại không trúng Hội đồng nhân dân. Nhiều người từ cấp ủy sang nhưng nhân dân không tín nhiệm", ông nêu thực tiễn.
Cần công khai quy hoạch trước đại hội
Phó Giáo sư Tiến sĩ Lê Minh Thông cũng nhấn mạnh đến việc bầu cử trong đại hội là thông qua đại cử tri. Như vậy quyền bầu cử, ứng cử của đảng viên bị hạn chế vì họ không được đi dự đại hội.
"Cứ vào đại hội là thẩm quyền bầu cử thuộc về đại biểu còn đại đa số đảng viên bị ảnh hưởng đến quyền ứng cử, đề cử, bầu cử".
Do đó, ông đề nghị cung cấp cho đảng viên những thông tin cần thiết về nhân sự của đại hội, để tránh tình trạng "râm ran tin đồn" ông này, ông kia vào cấp ủy…
Có hai khâu cần thiết phải cung cấp thông tin cho đảng viên. Cụ thể là khâu quy hoạch cho đảng viên biết xem những ai quy hoạch vào đâu, chứ nếu quy hoạch mà chỉ cấp ủy biết, không công bố cho đảng viên thì đảng viên không thể kiểm soát được nhân sự sẽ đại diện cho mình cầm quyền. Vì vậy, cần công khai quy hoạch trước đại hội.
"Ví dụ chúng ta quy hoạch hơn 200 nhân sự vào diện ủy viên trung ương khóa 13, 200 người đó phải được công khai để đảng viên biết, giám sát", ông dẫn chứng.
Tránh trường hợp bầu mà không biết mặt
Nhắc đến quy định về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, ngăn chặn chạy chức, chạy quyền Bộ Chính trị vừa ban hành, Phó Giáo sư Tiến sĩ Lê Minh Thông nhấn mạnh kiểm soát quyền lực quan trọng là đảng viên kiểm soát. Đảng viên muốn kiểm soát được thì phải biết thông tin.
Ông cũng băn khoăn khi có quan điểm cạnh tranh là có số dư, nhưng còn vấn đề tranh cử thì như thế nào? Các đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu quốc hội là phải đi vận động, tranh cử, trình bày trước cử tri nhưng trong Đảng, các ứng cử viên không thấy có chương trình hành động.
"Vậy khi tôi bầu anh thì anh sẽ làm gì sau khi trúng cử ? Trong điều kiện đại hội thì không thể như quốc hội nhưng trong hồ sơ bắt buộc của các ứng cử viên thì phải có chương trình hành động để các đại biểu nghiên cứu chương trình. Để xuyên suốt nhiệm kỳ người ta xem xét anh hứa như thế thì có làm không", ông nêu quan điểm.
Vì vậy theo ông, đại hội cần tổ chức các diễn đàn bầu cử, để các ứng cử viên có diễn đàn giao lưu với những người bầu, tiếp xúc trực tiếp với người dự đại hội để trao đổi, lắng nghe, giải trình, tránh trường hợp bầu mà không biết mặt.
Về số dư, theo quy định không quá 30%, còn nếu cấp ủy giới thiệu là không quá 15%, ông Thông cho rằng quá ít, tính cạnh tranh thấp, cơ bản giới thiệu là trúng.
Ngoài ra, ông cũng đề nghị cần có tổng kết về đại hội bầu trực tiếp bí thư, để tiến tới bầu trực tiếp bí thư ở các đại hội.
"Nếu bí thư do đại hội bầu thì mọi thứ sẽ khác. Như thế sẽ là người đứng đầu tổ chức đảng, vị thế sẽ rất khác. Đây là con đường chúng ta phải đi để tìm kiếm người tài trong Đảng hiệu quả hơn", ông đề xuất.
Thu Hằng
Nguồn : VietnamNet, 25/09/2019
Trong lúc tâm trạng tôi còn luẩn quẩn chưa ra khỏi Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam [1], qua VTV1 tôi được biết tại Hội nghị Trung ương 8 Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng công bố thành lập các tiểu ban chuẩn bị cho Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam. Thời gian trôi đi mới khoảng trên 2 năm thôi, nhưng thế giới biến chuyển nhanh quá.
Tổng Bí thư yêu cầu quyết tâm khắc phục chậm trễ về tiến độ, những hạn chế về chất lượng của một số báo cáo tổng kết thực tiễn
Đại hội XII bế mạc (01/2016) giữa lúc tranh cử ở Mỹ đang diễn ra sôi động, tôi mới chỉ kịp đánh giá là "Thế giới đã sang trang – và những vấn đề đặt ra cho Việt Nam…" (06/12/2016) [2] – trong đó nhận định: "…Với tính cách là cường quốc số 1 đang giữ vai trò dẫn dắt sự vận động và phát triển của thế giới, hiện tượng Trump tự nó mang sẵn trong mình (built in) những tác động toàn cầu ảnh hưởng đến sự vận động của thế giới và các mối quan hệ quốc tế hiện tại". Sau đó ít lâu – ngày 20/01/2017, Trump nhậm chức tổng thống Mỹ thứ 45.
Nhưng hôm nay, vào lúc họp Hội nghị trung ương 8, với những sự kiện nổi bật như chiến tranh tại Syria (đã kéo dài 7 năm), sự kiện Nga chiếm Crimea (2014), hàng loạt các cuộc chiến tranh nhỏ khác do các nguyên nhân phi truyền thống ở Châu Phi và một số nơi khác..., và bây giờ là chiến tranh thương mại Mỹ – Trung, cuộc tập trận Vostock 2018 lớn nhất với 300.000 quân mọi binh chủng kể từ chiến tranh thế giới II của Nga có mời Trung Quốc tham gia (30.000 quân)…, tất cả đã cho thấy : Chiến tranh lạnh II của thế giới đang "nóng" lên ! Thế giới bị đẩy vào cục diện tranh giành hỗn loạn mới, để sẽ đi tới một trật tự hay khung khổ quốc tế khác…
Trước những diễn biến chóng mặt, xin nêu lên những suy nghĩ sau đây để cùng nhau mổ xẻ.
1. Hồi đó, nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa trứng nước ra đời ngày 02/09/1945, thân cô thế cô, muốn đi với Mỹ để có một điểm tựa đầu tiên trong cái thế giới cực kỳ nguy hiểm hồi ấy, nước Mỹ phớt lờ. Chỉ 3 tuần lễ sau, ngày 23/09/1945, tiếng súng xâm lược của thực dân Pháp đã nổ tại Nam Bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh chèo chống mãi mới kí được tạm ước Fontainebleau (06/07/1946) để tìm cho Việt Nam một chỗ đứng trong Liên hiệp Pháp, qua đó muốn kết thúc nhanh quá trình đẩy Tầu Tưởng về nước, đồng thời mong trì hoãn được cuộc xâm lăng mới của thực dân Pháp để có thời gian chuẩn bị kháng chiến. Nhưng 5 tháng sau, ngày 19/12/1946 tiếng súng xâm lược của thực dân Pháp đã nổ ra trên toàn nước ta !... Đất nước chúng ta bất khả kháng bị đẩy vào con đường lận đận trong chiến tranh lạnh của thế giới thời sau năm 1945, trong tôi cho đến hôm nay vẫn còn nguyên vẹn những điều đau lòng [3].
2. Với vị trí địa lý tự nhiên, vị trí địa kinh tế và vị trí địa chính trị của nước ta như vậy tại khu vực này, trời đất oái oăm cứ tự tay tạc thù nên cái vị trí quốc gia địa đầu cho Việt Nam. Chúng ta chẳng có cách gì bê được nước mình ra khỏi cái vị trí định mệnh này để đặt vào một nơi nào khác trên trái đất !
Sự giống nhau giữa cái thời sau năm 1945 hôm xưa và cái thời năm 2018 hôm nay là ở chỗ : Rơi vào vị trí quốc gia địa đầu của khu vực Đông Nam Á – cùng với áp lực thường trực do sự tiếp giáp với Trung Quốc, nước ta trước kia và hôm nay tự nó và khách quan luôn luôn là một trọng điểm, một cái rốn bão của sự tranh giành đối kháng giữa 2 thế lực lớn nhất thế giới.
Thời sau năm 1945 nước ta trở thành trận địa tiền tiêu, cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược của nước ta vì thế trên thực tế mau chóng trở thành cuộc chiến tranh nóng cục bộ giữa phe đế quốc và phe xã hội chủ nghĩa [4]. Đấy là cuộc chiến tranh ác liệt nhất của Mỹ sau chiến tranh thế giới II.
Thời 2018 hôm nay, Việt Nam lại rơi vào trận tuyến giữa hai lực lượng đối kháng lớn nhất, quyết liệt nhất trên thế giới. Thực tế này sẽ chi phối quyết định sự vận động của thế giới hôm nay – thậm chí có thể nhiều thập kỉ tới : Đó là đấu tranh giữa một bên là siêu cường Mỹ quyết bảo vệ vai trò dẫn đầu thế giới, và một bên là đế chế Trung Hoa trên đường phục hưng - quyết giành lấy vai trò làm vua thế giới. Trọng điểm nóng bỏng nhất của trận tuyến này là Biển Đông.
3. Như vậy, chúng ta đang chứng kiến : Bảy thập kỉ sau chiến tranh thế giới II, nền kinh tế toàn cầu hóa của thế giới kết thúc một chu trình phát triển lớn, những mâu thuẫn mới tích tụ trong quá trình này đang từng bước vô hiệu hóa những khung khổ, hoặc đe dọa phá vỡ những thể chế quy định sự vận động của những mối quan hệ hiện nay trên thế giới.
Hôm nay đã xuất hiện trên thế giới những vấn đề và những xung đột nóng bỏng như đã từng dẫn đến chiến tranh thế giới II, nhưng ở mức độ phức tạp và với tính chất quyết liệt cao hơn rất nhiều, đồng thời xuất hiện hàng loạt vấn đề toàn cầu hoặc khu vực, truyền thống hoặc phi truyền thống… Cuộc chiến tranh lạnh II đặt nhân loại trước mối đe dọa nóng bỏng của chiến tranh thế giới thứ III.
Sự vận động khách quan của thế giới hôm nay là như vậy. Đất nước chúng ta hôm nay hiển nhiên phải đối mặt với một cục diện quốc tế khác đang hình thành, rất quyết liệt. Điều này có nghĩa cuộc sống đòi hỏi phải vứt bỏ mọi sự mù quáng ý thức hệ và những tư duy giáo điều về các chủ nghĩa, để nhận chân được sự vận động của cái thế giới thực mà chúng ta đang sống! Đòi hỏi này vừa làm tôi nhớ lại quá khứ còn nóng bỏng những đau thương mất mát của đất nước, vừa dấy lên trong tôi nỗi lo sâu thẳm :
Liệu có thể xảy ra hay không, một lần nữa đất nước chúng ta hôm nay sẽ lại bất khả kháng bị đẩy vào một trật tự quốc tế mới – như trước đây khoảng 7 thập kỉ, cuộc chiến tranh lạnh lần thứ nhất một mất một còn giữa phe đế quốc và phe xã hội chủ nghĩa đã từng bất khả kháng đẩy nước ta vào cái "cối xay thịt người" của cái trật tự quốc tế "2 phe 4 mâu thuẫn" thời chiến tranh lạnh I ngay sau khi chiến tranh thế giới II kết thúc ?
4. Chiến tranh thương mại Mỹ – Trung đang lây lan sang lĩnh vực tiền tệ, công nghệ, và các lĩnh vực chính trị, làm xáo động cả thế giới, với mọi tác động và triển vọng nguy hiểm nhất có thể - bao gồm cả nguy cơ chiến tranh nóng mọi loại hình.
Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung là khúc dạo đầu của một đối kháng toàn diện hôm nay giữa hai thế lực lớn nhất thế giới, có thể có hoặc không có súng đạn, trực tiếp hoặc gián tiếp, lúc quyết liệt, lúc đấu dịu, với Trump hoặc sau Trump...., với Tập hay sau Tập… Nhưng sự đối kháng này sẽ là xu thế vận động chủ đạo trên thế giới – cho đến khi hai bên ngã ngũ tạm thời hay dài hạn trong những dạng thỏa hiệp mới nào đó. Thực tế này chi phối quyết định toàn bộ sự vận động của thế giới hôm nay, cho đến khi một bộ mặt khác của thế giới định hình.
Xin miễn cho trong bài này những phê phán ai đúng, ai sai...., ai phi nghĩa, ai chính nghĩa, v.v… trong trò chơi tranh giành quyền lực này. Đơn giản vì đến nay chưa có ai trên thế giới ủy nhiệm cho chúng ta sắm vai tòa án lương tâm hay trọng tài quốc tế để làm việc phán xét này. Nhưng quan trọng hơn nhiều là chúng ta nên cùng nhau nhìn cho rõ những gì đang diễn ra trên thế giới hiện nay để lo liệu mọi bề cho đất nước của chính mình.
5. Từ kinh nghiệm thực tiễn của thời chiến tranh lạnh I suy ra, khả năng ba siêu cường Mỹ, Trung, Nga trực tiếp đụng độ và hủy diệt nhau hầu như khó hoặc sẽ không xảy ra – đơn giản vì xác xuất hủy diệt lẫn nhau hôm nay lớn quá – lớn gấp bội so với thời chiến tranh lạnh I ; trong khi đó trên thế giới vẫn khá dồi dào :
1) những trận địa khác là một nước hoặc các nước bên thứ ba,
2) những vấn đề khu vực hoặc toàn cầu khác nhau,
3) những khả năng khác nhau cho tập hợp lực lượng..., để cho 3 siêu cường này tỉ thí với nhau dưới mọi dạng và ở mọi nơi, mọi lúc – từ các "proxy wars" (các cuộc chiến tranh ủy nhiệm, các cuộc chiến tranh qua tay người khác…), đến đấu tranh kinh tế, đấu tranh chính trị, các hình thức tranh chấp tổng hợp khác, để giải quyết các vấn đề giữa họ với nhau - tay đôi từng cặp, hoặc tay ba, hoặc trong các liên minh khác nhau. Nghĩa là chúng ta đang có một thế giới rất phức tạp, hỗn loạn, và rất khó lường. Chưa nói đến thời cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ mở ra nhiều "môn võ" mới – kể cả trong những lĩnh vực kinh tế, công nghệ, chính trị, văn hóa...
Từ thực tiễn quốc tế 73 năm qua, có thể dự đoán trước: Trò chơi tranh giành quyền lực tay đôi từng cặp hoặc tay ba hỗn hợp giữa bộ ba Mỹ – Nga – Trung đến lúc nào đó rồi sẽ ngã ngũ trong những dạng thỏa hiệp nào đó – ngắn hạn hay dài hạn, thua thiệt hoặc nhiều hoặc ít cho một bên nào đó, qua đó vị thế của mỗi bên trong bộ 3 này sẽ thay đổi tương ứng ; bao hàm cả những tình huống kẻ thắng trở thành người bại, hoặc thắng / bại đan xen và luôn luôn đổi chỗ cho nhau – cục diện hay toàn cục, lúc chiến lúc hòa, lúc đối đầu xen lẫn đối thoại... Song hầu như chắc chắn, trong một khoảng thời gian nhất định, sẽ không có một bên nào trong bộ ba này bị loại khỏi bản đồ thế giới để trở thành một hoặc những quốc gia mới.
Bởi vì thứ nhất đế chế Nga xưa hôm nay đã tái sinh từ sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 cho phép dự đoán như vậy ; sự sụp đổ của Liên Xô chẳng khác gì việc đế chế Nga xưa vứt bỏ cái áo khoác ngoài cộng sản, để trở lại nguyên hình là nó. Thứ hai, thực tiễn hôm nay cho thấy đế chế Trung Hoa với cái vỏ bên ngoài là Cộng hòa nhân dân Trung Hoa vẫn đang tồn tại. Thứ ba, Mỹ tuy không tạo ra được Pax Americana và tuy trên đà suy yếu do khoảng cách vượt trội và tầm ảnh hưởng ngày một hẹp đi trong cái thế giới ngày càng "lớn lên", song vẫn đang giữ vai trò dẫn đầu thế giới, có thể tiếp tục như thế trong vài thập kỉ tới…
Nêu lên dự báo trên, chủ yếu để lưu ý các nước bên thứ ba : Trong chiến tranh lạnh II hôm nay dang diễn ra một trò chơi quyền lực mới, rất quyết liệt, vô cùng phức tạp và dài hạn giữa bộ 3 này. Về nhiều mặt thế giới hôm nay còn phức tạp hơn tình hình quốc tế đã từng dẫn tới thế chiến II ; – cũng có nghĩa là các nước bên thứ ba cũng sẽ bị cuốn hút quyết liệt hơn, phức tạp hơn và dài hạn vào trò chơi quyền lực mới này của các "ông lớn" !
Thực tế này trước hết đòi hỏi các nước bên thứ ba nhất thiết phải tạo ra cho mình khả năng có cái nhìn toàn diện và đúng tầm trong lựa chọn chiến lược và đối sách, để có thể thích nghi, tồn tại và phát triển. Việt Nam đã từng bị cuốn hút vào trò chơi quyền lực này của chiến tranh lạnh I suốt từ sau 1945 cho đến khi chiến tranh lạnh I kết thúc, với nhiều hệ quả kéo dài và bị động cho đến tận hôm nay (2018) – đấy là bằng chứng nóng bỏng đối với nước ta.
Trên thế giới suốt thời kỳ chiến tranh lạnh I này có hàng chục nạn nhân là các nước bên thứ ba như vậy – trong đó Việt Nam và một số nước khác cho đến hôm nay (2018) trên phương diện nhất định vẫn đang tiếp tục là nạn nhân !
6. Phía Mỹ đã tuyên bố rõ ràng không chịu để Trung Quốc tước bỏ vị thế quốc tế hiện nay của mình, coi Trung Quốc là kẻ thù nguy hiểm nhất phải tập trung sức lực đối phó, quyết không để Trung Quốc lấn tới! Phía Trung Quốc đã tuyên bố sẽ đánh bại hàng Mỹ và công nghệ Mỹ (vào năm 2025 với sản phẩm "made in China" và vào năm 2031 với sản phẩm "created in China"), với đội quân lớn nhất thế giới, với chiến lược kinh tế - chính trị "vành đai – con đường"… để loại bỏ vị thế của Mỹ hiện nay, và quyết hoàn thành mục tiêu vào năm 2049 sẽ trở thành người dẫn dắt cả thế giới đi theo con đường Trung Quốc ! Những tuyên bố rõ ràng của mỗi bên như vậy, kèm theo những bước đi thực tế đầu tiên mỗi bên đã và đang tiến hành, có thể nói một dạng "tuyên chiến với nhau" trên thực tế (de facto) đã xảy ra.
Những nguyên nhân và nội dung dẫn tới việc "tuyên chiến" de facto nêu trên chứa đựng những vấn đề mang tính xét lại, để tổ chức lại cơ cấu kinh tế và cơ cấu chính trị, cũng như để thay đổi sự vận động của các mối quan hệ trong thế giới hiện tại – nghĩa là nó bao hàm nhiều vấn đề trọng đại của toàn cầu và liên quan sống còn đến mọi quốc gia, vượt lên trên và ra ngoài nội hàm quan hệ song phương Mỹ – Trung :
- Phía Mỹ thời Trump cho rằng không còn lý do để Mỹ phải nai lưng cõng mọi tốn phí và gánh nặng làm vai trò "cảnh sát thế giới" cho thiên hạ, chỉ để duy trì cấu trúc và sự vận động các mối quan hệ kinh tế - chính trị hiện nay trên thế giới đã trở nên lỗi thời (Trump nói thẳng cái trật tự thế giới hiện hành là "the corrupt world" ! – cái trật tự thế giới đã tha hóa). Quốc sách này chỉ đem lại mối nguy số 1 ngày càng lớn cho chính nước Mỹ và cho cả thế giới còn lại, đấy là vấn đề Trung Quốc. Vì vậy Mỹ quyết vứt bỏ chiến lược "World Police" để chuyển sang chiến lược "America first", vừa để bảo vệ lợi ích của Mỹ, vừa để tiếp tục vai trò dẫn dắt thế giới, tạo ra một trật tự quốc tế mới theo tinh thần các quốc gia phải có nghĩa vụ công bằng hơn trong trách nhiệm chung đối với thế giới.
- Phía Trung Quốc thời Tập cho rằng trong xu thế đi xuống hiện nay của Mỹ, trong khủng hoảng kinh tế - chính trị mang tính cơ cấu của hầu hết các nước phát triển, trong tình hình Trung Quốc đã lũng đoạn được đáng kể mọi thế chế kinh tế và chính trị toàn cầu, quyền lực mềm Trung Quốc đã chui sâu ở cả 5 châu với mọi tác động thâm nhập chưa từng có, và trong sự bế tắc hiện nay của nhiều nước đang phát triển..., tất cả những yếu tố này đã làm xuất hiện thời cơ có một không hai cho Trung Quốc phải nắm lấy : Để thực hiện "giấc mộng Trung Hoa", phục hưng đế chế Trung Quốc làm chủ thiên hạ, xây dựng một trật tự thế giới theo hình ảnh của Trung Quốc [5].
- Trước chính quyền Mỹ, giới quốc phòng và nghiên cứu Mỹ chính thức nhận định : Trung Quốc trên thực tế (de facto) từ nhiều năm nay đã chiếm và quân sự hóa xong Biển Đông, những hoạt động quân sự của Trung Quốc trên Biển Đông ngày càng gia tăng về tần suất, cường độ và tính nguy hiểm, trực tiếp uy hiếp các nước chung quanh và khu vực, đẩy lùi tại đây vị thế và ảnh hưởng của Mỹ...., thực tế này chỉ có thể giải quyết được bằng chiến tranh.
ạo luật ngân sách quốc phòng Mỹ năm 2018 (NDAA, 716 tỉ USD) lần đầu tiên bao gồm cả việc xử lý những vấn đề liên quan đến việc Trung Quốc chiếm đóng trái phép Biển Đông – vì thế nó được Trung Quốc xem là lời "tuyên chiến" của phía Mỹ. Đáp lại ngay tức khắc, Tập Cận Bình tuyên bố : Trung Quốc quyết bảo vệ từng tấc đất tổ tiên để lại – mặc dù theo lịch sử Trung Quốc và theo UNCLOS 1982, cũng như theo phán quyết ngày 12/07/2016 của Tòa Trọng tài quốc tế, tất cả đều xác định rõ ràng Trung Quốc không có lãnh thổ và lãnh hải là Biển Đông.
Hành xử của Trung Quốc đang đặt ra những thách thức rất nghiêm trọng cho toàn khu vực cũng như đối với chủ quyền, sự toàn vẹn lãnh thổ, an ninh và quốc phòng của nước ta. Trong diễn văn ngày 25/09/2018 tại kì họp thứ 73 Đại hội đồng Liên hiệp quốc Trump lên án gay gắt toàn diện các chính sách của Trung Quốc.
7. Như vậy rõ ràng trong khung cảnh hỗn loạn của trật tự đa cực hiện nay, đang dần dần xuất hiện trên thế giới một quá trình đụng độ trực tiếp giữa hai thế lực lớn nhất thế giới, có thể dẫn tới nhiều thay đổi triệt để và toàn diện, mang tính chất hình thành một cục diện thế giới mới. Tính đa cực của cục diện thế giới hôm nay chỉ làm cho tranh chấp Mỹ – Trung (dù là dưới dạng đụng độ trực tiếp, hay dưới dạng những hình thức tranh giành gián tiếp) trở nên phức tạp thêm đối với toàn thế giới mà thôi. Trước sau tranh chấp Mỹ – Trung vẫn chi phối quyết định sự vận động của thế giới đa cực của thế kỉ 21 này.
Trong quá trình vận động này có quá nhiều vấn đề nghiêm trọng chưa thể dự đoán được :
Kịch bản 1 : Nếu Trung Quốc Tập Cận Bình quyết thách thức Mỹ đến cùng, sẽ có thể dẫn tới một tập hợp Mỹ – Nga – phương Tây chống Trung Quốc ? Trump từ khi chưa lên nắm quyền đã nỗ lực theo đuổi kế sách này, nhưng chưa thành.
Kịch bản 2 : Mỹ – phương Tây thất bại trong hòa hoãn với Nga, đang dẫn tới liên minh nhất thời Trung – Nga chống Mỹ…
Kịch bản 3 : Mọi xung đột trong chiến tranh lạnh 2 hiện nay dẫn đến những căng thẳng không kiểm soát được, hình thành những tập hợp lực lượng hoặc liên minh mới nhất thời chống lẫn nhau khắp nơi ; nổ ra một hay những chiến tranh nóng ở quy mô cục bộ, hoặc thậm chí ở quy mô khu vực… ; nguy cơ chiến tranh thế giới III tiềm tàng hơn bao giờ hết – tuy nhiên, như đã nói trên, điều này vẫn khó xảy ra - vì thế giới hôm nay vẫn dồi dào các trận địa là nước hoặc các nước bên thứ ba, hoặc những vấn đề khu vực cũng như toàn cầu khác để bộ 3 này tỉ thí với nhau, vân vân…).
Chưa bao giờ thế giới cùng một lúc hay nối tiếp nhau liên tục có quá nhiều vấn đề bất định đan xen nhau như bây giờ, trên mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, quân sự, khủng hoảng nhân loại, thiên tai…
8. Trong khi đó vì có những lợi ích khác nhau và phải đối mặt với những thách thức / đòi hỏi phát triển khác nhau, đang nảy sinh nhiều mâu thuẫn mới trong nội bộ các nước phương Tây. Ngoài vấn đề Brexit (Anh) đang đẻ số những mâu thuẫn mới, nội bộ các nước EU đang có bất đồng lớn chung quanh vấn đề người nhập cư từ Châu Phi…
Đồng thời bàn cờ thế giới có khá nhiều sự kiện "ngược dòng" : Pháp và Đức không tán thành chính sách "đơn phương" của Trump trong đối xử với Nga, Trung Quốc và Iran...., vì thế vẫn để ngỏ một số vấn đề đối với thị trường những quốc gia này… Nhật và Ấn Độ một mặt khẳng định gắn bó và ủng hộ chiến lược Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương của Trump, song vẫn có những bước đi riêng – ví dụ Ấn Độ vẫn tính đến việc mua tên lửa S400 của Nga và mua dầu của Iran trái với cấm vận của Mỹ, chính quyền Abe vẫn có những tiếp xúc riêng với Trung Quốc liên quan đến vấn đề vũ khí A của Bắc Triều Tiên…
Những hiện tượng "ngược dòng" này cho thấy bên cạnh dựa vào những mối quan hệ chiến lược và đối tác chiến lược (Mỹ), những quốc gia này vẫn phải chăm lo xử lí những vấn đề riêng của nước mình, do vị trí, vị thế và lợi ích riêng của từng nước đòi hỏi. Trong khi đó Mỹ và NATO đang thực hiện những đối phó chung chống lại Nga – Iran tại mặt trận Ilib ở Syrie, từng nước thành viên NATO và Nhật có những hoạt động tương tự như của Mỹ và phối hợp với Mỹ trên Biển Đông để đáp trả Trung Quốc…
Vân vân…
9. Điểm lại những diễn biến cho đến nay :
Phía Trung Quốc :
1) Chiến lược "vành đai – con đường" dự trù đến năm 2020 sẽ triển khai được ở 70 nước với tổng vốn khoảng 1 nghìn tỷ USD, được công bố năm 2013 và được ráo riết triển khai bắt đầu từ 2014, song đến 2018 mới thực hiện được khoảng trên một chục nước và đang bị ngày càng nhiều nước tham gia phản đối. Lý do : Họ sập bẫy nợ Trung Quốc và không chịu nổi sự thao túng của Trung Quốc… Các dự án Trung Quốc đã thực hiện nhìn chung kém hiệu quả, đồng thời không thể huy động đủ vốn (dự trù là 1 nghìn tỷ USD, song làm đúng như dự kiến của chiến lược sẽ có thể vống lên tới 8 nghìn tỷ USD)… Toàn bộ chiến lược "vành đai – con đường" có quá nhiều lỗ hổng với nguy cơ trở thành ảo tưởng [6].
2) Trung Quốc gặp nhiều bất ngờ trong chiến tranh thương mại quyết liệt của Mỹ, tỷ giá đồng nhân dân tệ sụt 8%, thị trường chứng khoán suy giảm và sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.
3) hầu hết các nước phát triển và một số nước đang phát triển không tán thành cách làm ăn trục lợi và việc lợi dụng những quan hệ kinh tế để bành trướng quyền lực mềm của Trung Quốc.
4) Trung Quốc vấp phải sự phản đối ngày càng mạnh của Mỹ và phương Tây chống lại việc quân sự hóa Biển Đông.
5) Nội bộ Trung Quốc ngày càng có nhiều bất đồng ý kiến với tập trung quyền lực tuyệt đối và với chiến lược đầy tham vọng của Tập Cận Bình.
6) "Vấn đề Trung Quốc" ngày càng trở thành mối lo của nhiều nước phương Tây và các nước đang phát triển. Thực tế này cho thấy trong khoảng thời gian nhất định, với tiềm lực hiện nay Trung Quốc có thể còn gia tăng được ở mức độ nào đó sự thao túng của mình trong một số khu vực và trên một số vấn đề nhất định (ví dụ: hợp tác với Nga trong vấn đề Syria, vấn đề vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên…).
Nhưng do tiềm lực "R&D" (Research and Development) của bản thân còn thua xa Mỹ, và do văn hóa bá quyền Đại Hán, nên có thể dự báo : Trung Quốc không thể khuất phục được thế giới chấp nhận sự dẫn dắt của mình (hiện nay đã thất bại trong lôi kéo EU chống Mỹ) – không loại trừ khả năng "giấc mộng Trung Hoa" lúc nào đó sẽ vỡ mộng.
Phía Nga :
Ngoài ưu thế về tài nguyên và công nghiệp quân sự, tiềm năng và quy mô kinh tế xếp thứ 13 trên thế giới – sau Hàn Quốc, kinh tế Nga dễ bị tổn thương vì chủ yếu chỉ dựa vào xuất khẩu dầu và vũ khí.
Nga gặp nhiều khó khăn trong quan hệ nội bộ "Cộng đồng các quốc gia độc lập" (SNG) gồm 10 nước trong Liên Xô cũ (trong đó có sự lũng đoạn ngày càng sâu của Trung Quốc vào những nước này trong Cộng đồng).
Nga đang có nguy cơ sa lầy ở Syria, hợp tác Nga – Trung chỉ là một liên minh nhất thời và bất đắc dĩ, trong khi đó uy hiếp của Trung Quốc đối vùng Viễn Đông của Nga ngày càng gia tăng.
Do hạn chế về tiềm lực kinh tế, nên những nỗ lực của Nga tạo lập cho mình những liên minh ở Trung Đông cũng như ở những nơi khác rất hạn chế. Vốn liếng hay phương tiện duy nhất Nga có được để mặc cả với các đối tác và đối thủ của mình (trước hết là với Mỹ) là kho vũ khí hạt nhân hiện đại và bán dầu. Đến nay Nga vẫn là đối thủ yếu nhất trong bộ 3 Mỹ – Trung – Nga, ảnh hưởng đối với thế giới rất hạn chế.
Nga và Trung Quốc gặp nhau trong những nỗ lực tập hợp lực lượng theo kiểu "ngưu tầm ngưu – mã tầm mã" như Syria của Bashar al-Assad, Iran, Thổ-nhĩ-kì..., các chế độ toàn trị trên thế giới, và các xu thế tương tự ở mọi khu vực, với hi vọng hình thành một phe trục chống Mỹ và phương Tây – nghĩa là đi ngược lại xu thế phát triển hiện nay của thế giới. Song văn hóa Nga có nhiều giá trị liên quan với phương Tây, đến lúc nào đó tình hình có thể xoay chuyển Nga quay về đi với phương Tây.
Phía Mỹ :
Với "America first !" thời Trump, quan hệ Mỹ – Trung và Mỹ – Nga nói riêng, cũng như quan hệ Mỹ với cả thế giới còn lại đi vào bước ngoặt mới, mang tính xét lại trật tự quốc tế hiện hành.
Điểm nổi bật tạo ra bước ngoặt này là : Sau những thập kỉ ảo tưởng và sai lầm, Mỹ đã nhìn thấy Trung Quốc là vấn đề của cả thế giới, nhận ra Trung Quốc là đối thủ nguy hiểm nhất trực tiếp thách thức Mỹ.
Thực tế này suy cho cùng là hệ quả tất yếu của một quá trình vận động của những mâu thuẫn lớn trong trật tự quốc tế thời chiến tranh lạnh I :
- Tranh chấp Xô – Mỹ giữ vai trò chủ đạo, bắt đầu từ sau chiến tranh thế giới II, và trật tự này kết thúc vào lúc Liên Xô sụp đổ năm 1991 (các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu sụp đổ trước đó, vào năm 1989).
- Sau giai đoạn chuyển tiếp, hôm nay sự vận động nêu trên đã chuyển hướng, đang manh nha tạo ra một quá trình vận động khác: Thế giới đi vào thời kì mâu thuẫn Mỹ – Trung giữ vai trò chủ đạo trên thế giới. Đây là thời kì vận động của những mâu thuẫn mới thuộc hai xu thế phát triển ngược nhau giữa hai thế lực kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc.
Như đã nói, chiến tranh thương mại Mỹ – Trung chỉ là khúc dạo đầu. Sự chuyển hướng này được đánh dấu và gắn liền với 2 nhân vật lịch sử là Donald Trump và Tập Cận Bình. Đây chính là sự vận động khách quan của thế giới đương đại, do sự phát triển kinh tế thế giới và các mối quan hệ quốc tế đã sang trang mới [7].
Thích hay ghét Trump là một chuyện, song về cơ bản Trump đã thực hiện được từng bước những gì đã hứa hẹn trong tranh cử theo tinh thần America first ! Những gì Trump đã làm được trong gần 2 năm đương chức đầu tiên mang lại kết quả làm nước Mỹ mạnh thêm lên. Hiệp định thương mại USMCA thay thế NAFTA giữa Mỹ, Mexico và Canada, cũng như Hiệp định thương mại Mỹ – Hàn Quốc vừa được kí là một thắng lợi lớn của Trump. Trong những hiệp định này có những quy định chặt chẽ liên quan đến siết Trung Quốc, bác bỏ ách toàn trị của chủ nghĩa xã hội và những vi phạm nhân quyền ở mọi quốc gia theo tinh thần Trump đã nêu ra trong diễn văn khai mạc phiên họp thứ 73 vừa qua của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc [8].
Đồng thời Trump cũng kí được hiệp định thương mại với EU, "hạ nhiệt" trong căng thẳng thương mại với Nhật, tích cực thúc đẩy giải pháp vấn đề vũ khí A của Bắc Triều Tiên, cùng với đồng minh tăng cường xuất hiện về quân sự trên Biển Đông nhằm răn đe sự bành trướng tại đây của Trung Quốc…
Có thể nói, toàn bộ những bước đi nêu trên đã và đang giúp Mỹ tập trung mũi chọn chĩa vào Trung Quốc. Sự thật cho đến nay là: Trung Quốc bị bất ngờ - do ảo tưởng quá lớn so với thực lực và do đánh giá thấp chính quyền Trump, sớm rơi vào thế đối phó bị động, đang có những lúng túng đầu tiên. Chính quyền Trump dấn bước tiếp, đang vận động sửa đổi hoặc thay đổi các định chế của WTO (với lập luận có quá nhiều qui định đã trở nên lỗi thời) và của Liên hiệp quốc (với lập luận Mỹ đóng góp 25% ngân sách Liên Hiệp Quốc – nghĩa là gấp 5 lần so với Trung Quốc, và cũng gấp nhiều lần so với Nga, song cả 2 đều có quyền veto như Mỹ là bất công và không dân chủ...).
Vân vân…
10. Sự khác biệt quan trọng nhất đối với nước ta giữa hai thời này là ở chỗ :
- Thời 1945 khi trước, Việt Nam phải dựa vào phe xã hội chủ nghĩa và sự hậu thuẫn mạnh mẽ của cả thế giới tiến bộ để tiến hành thắng lợi kháng chiến chống xâm lược, giành lại độc lập thống nhất đất nước.
- Thời 2018 hôm nay Việt Nam độc lập thống nhất đã được 43 năm, không phải là một nước nhỏ, tuy còn nhiều yếu kém song là một quốc gia độc lập có chủ quyền, đã tích tụ được cho mình một tiềm lực đáng kể, đã giành được một vị thế quan trọng trong khu vực, hiện đang giao lưu và có nhiều mối liên kết với cả thế giới.
Khách quan rơi vào vị trí quốc gia địa đầu nóng bỏng như vậy trong tranh chấp Mỹ - Trung hôm nay – nhất là tại trận địa Biển Đông đang tiềm tàng chiến tranh nóng cục bộ lớn, Việt Nam đứng trước 2 phương án :
(i) Hoặc là một lần nữa cam chịu thân phận trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết như đã từng 4 thập kỉ với 4 cuộc chiến tranh đẫm máu phải trải qua, và đến hôm nay chưa hết lận đận của thân phận quốc gia leo dây ?
(ii) Hay là trong cái thời kỳ quyết liệt, vô cùng phức tap và kéo dài này của chiến tranh lạnh II hôm nay, dứt khoát Việt Nam không cam chịu một lần nữa thân phận "ruồi muỗi chết", quyết đứng lên tự khẳng định chính mình, đồng thời cùng với ASEAN và tranh thủ hậu thuẫn từ cả cộng đồng quốc tế, vận động sự hợp tác của các đối tác trong và ngoài khu vực, để cùng nhau tạo dựng nên một ốc đảo Đông Nam Á của "hòa bình – hợp tác – phát triển" giữa cái sa mạc nóng bỏng tranh chấp Mỹ – Trung ? Đây là phương án Việt Nam quyết dấn thân cùng với cả thế giới tiến bộ, để phục vụ mục đích bảo vệ độc lập chủ quyền và sự phát triển của chính mình, cũng như cho thực hiện nghĩa vụ phải có của mình đối với cộng đồng quốc tế.
Xin nói rõ : Đây sẽ không phải là phương án trung lập, không phải là phương án "đi với một bên chống một bên", cũng không phải là phương án "3 không" (không tham gia các liên minh quân sự và không là đồng minh quân sự của bất kỳ nước nào, không cho nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam, không dựa vào nước nào để chống nước khác) của quốc phòng và ngoại giao Việt Nam hiện nay.
Khỏi phải giải thích : Phương án (ii) còn là phương án duy nhất cho phép nước ta cùng đi với cả thế giới tiến bộ, qua đó tạo ra thực lực và vị thế để đạt tới mục tiêu chiến lược là thực hiện được quan hệ hữu nghị thật, hợp tác thật và cùng phát triển bên cạnh Trung Quốc. Thực tế phát triển 43 năm qua của đất nước ta khẳng định như đinh đóng cột : Một Việt Nam lạc hậu và bị kìm kẹp trong chế độ toàn trị hoàn toàn không có nội lực và ảnh hưởng cần thiết đối với bên ngoài để lựa chọn phương án II này.
Thiết nghĩ chúng ta trong cả nước phải cùng nhau suy nghĩ, cùng nhau tìm câu trả lời! – nhất là trong bối cảnh Trung Quốc trên thực tế đã hoàn thành việc chiếm và quân sự hóa Biển Đông, lũng đoạn nghiêm trọng nội bộ nước ta, chi phối nhiều mặt toàn khu vực Đông Nam Á !
11. Quan trọng hơn thế gấp bội, hôm nay nước ta là một quốc gia độc lập có chủ quyền, không phải là một nước nhỏ, dù còn nhiều yếu kém song không phải là tay không! Với thực lực và tiềm năng hiện có, nếu có sự giác ngộ sâu sắc về chính thân phận mình, nước ta hôm nay hoàn toàn có khả năng tự giác đứng lên giải phóng chính mình để lựa chọn phương án II.
Có nhân cách, có lý trí và ý chí, nhân dân ta phải lựa chọn cho tổ quốc mình con đường như thế! Song điều kiện tiên quyết cho phương án II là phải tiến hành cải cách chính trị đổi đời dân tộc, đổi đời đất nước.
Nhưng ngay từ khi tiến hành đổi mới năm 1986 cho đến hôm nay, cải cách chính trị luôn luôn được xem là điều húy kị không được nói tới, bị coi là trật định hướng xã hội chủ nghĩa, là trực tiếp uy hiếp tước bỏ vai trò độc nhất nắm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Sự thật là như vậy, sự thật này đối kháng với sự sống còn và tiền đồ phát triển của quốc gia. Và cũng chính sự thật này chứng minh Đảng Cộng sản Việt Nam từ một đảng cách mạng đã làm nên sự nghiệp Cách mạng Tháng Tám, giành lại độc lập thống nhất đất nước, hôm nay đã tha hóa thành đảng của chế độ toàn trị. Nguy hiểm hơn nữa, bản thân Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay cũng bị tham nhũng quyền lực trong đảng biến tướng thành công cụ của nhóm quyền lực trong đảng.
Đã nhiều lần tôi đặt câu hỏi : Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay có nên cam chịu số phận của mình cũng chỉ là một thứ công cụ chuyên chính cho quyền lực đang ngự trị trong đảng mà thôi? Người đảng viên có lương tri nào và có ý thức công dân lại không tự hỏi mình như vậy !
Còn như Đảng Cộng sản Việt Nam muốn giành giữ quyền lãnh đạo của mình như đã ghi trong Điều 4 của Hiến Pháp, nhất thiết đảng phải gột bỏ quá trình tha hóa của mình, để thực hiện tròn nhiệm vụ là đảng lãnh đạo! Giành quyền lãnh đạo mà không thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo, có nghĩa là tiếm quyền, là vi hiến và phi pháp, và xứng đáng bị loại bỏ ! Chỉ có điều, con đường loại bỏ đảng như thế nhân dân chưa đủ điều kiện thực hiện… Và giả thử một khi nhân dân có đủ điều kiện làm như thế, thì đất nước lại một lần nữa thịt nát xương tan, tay trái chém tay phải ! Và hơn nữa, chưa thể nói trước diễn biến tiếp theo sẽ là gì ! Như vậy có nên không ?
Nếu Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay tự mình không đủ sức làm nhiệm vụ lãnh đạo, thì phải thay đổi chính mình và dựa vào nhân dân để vươn lên tạo ra khả năng làm tròn nhiệm vụ này.
Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay nên nói thật, và thật lòng hỏi dân đi, xem dân có đứng về phía đảng trong nỗ lực thật của đảng thông qua cải cách chính trị đổi đời đảng và đất nước hay không ?
Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay thừa phương tiện để làm một cuộc thăm dò thật lòng như thế để tự quyết định. Đảng thừa phương tiện và cách làm để chứng minh với dân đảng chấp nhận cải cách chính trị thật để tự cứu chính mình và cứu nước !
Chẳng lẽ trong Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay không còn trí tuệ để hiểu những việc hàng ngày đang thực hiện, ví dụ như dự luật 3 đặc khu kinh tế, thông tư 19 về sử dụng diền nhân dân tệ ở 7 tỉnh biên giới, sự trấn áp các quyền tự do dân chủ của nhân dân, vân vân... và vân vân… sớm muộn sẽ dẫn tới dân lật thuyền như Nguyễn Trãi đã từng cảnh báo ?
Sự thật đất nước hôm nay chỉ có vấn đề : Đảng Cộng sản Việt Nam tha hóa như hôm nay có tự cải tạo được để trở thành người phục vụ đất nước hay không ?
Đất nước hôm nay không có vấn đề : Nhân dân sẽ không đứng về phía một Đảng Cộng sản Việt Nam tự cải tạo trở thành một đảng mới của dân tộc và dân chủ, phấn đấu đưa đất nước vào một thời kì phát triển mới.
Xin lưu ý cho cả thế giới không ai muốn Việt Nam rơi vào tay Trung Quốc – mà nếu điều này xảy ra nhân dân Việt Nam sẽ là người đầu tiên chống lại. Mỹ cũng không cần Việt Nam là một chư hầu chống Trung Quốc, đơn giản vì Mỹ quá hiểu điều này. Những nước thành viên ASEAN không có biển có thể nhìn vấn đề Biển Đông theo cách riêng của họ trong quan hệ với Trung Quốc ; song một Việt Nam là thành viên quan trọng của hòa bình, hợp tác và phát triển ở Đông Nam Á chắc chắn toàn ASEAN và cả thế giới còn lại sẽ hoan nghênh, sẽ góp sức.
Sự thật Việt Nam hiện nay đang là một điểm đến rất hứa hẹn của trào lưu chung trên thế giới vì hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát trển. Có một ASEAN như thế và qua đó Trung Quốc tránh né được đụng độ trực tiếp tại đây với Mỹ, sẽ không phải là không có lợi cho Trung Quốc ! Thế giới và khu vực đang cần một sự cân bằng như thế, Việt Nam cần phải chủ động cùng với cộng đồng khu vực và cả thế giới kiến tạo nên một sự cân bằng như thế, không thể ăn sẵn - nghĩa là Việt Nam phải chủ động dấn thân cho mục tiêu chiến lược này !
Nhưng nếu Việt Nam nội trị hiện nay vẫn cứ bê bết như một con nghiện, sẽ chỉ vô cùng thuận lợi cho sự thao túng tiếp của Trung Quốc, Việt Nam sẽ rơi sâu tiếp vào tình trạng ốc không tha nổi mình ốc, làm sao có thể dấn thân ? Và một Việt Nam nội trị bê bết như thế, chính là Việt Nam đang tự tay góp phần gây ra sự mất cân bằng lẽ ra phải tránh bằng được này !
Xin cả nước tỉnh táo đánh giá thực trạng vô cùng nguy hiểm này! Dứt khoát phải thông qua cải cách chính trị đưa đất nước ra khỏi mối nguy hiểm này !
Tôi đã viết ra nhiều lần, nhất là trong khi bàn đến những chuyển biến nội tại động trời ở Myanmar từ năm 2014 cơ bản đã kết thúc được chế độ quân phiệt, hôm nay xin nhắc lại : So với tất cả các nước trên thế giới đang đứng trước đòi hỏi sống còn phải tiến hành cải cách chính trị để đổi đời thân phận của mình để sống và phát triển được trong thế giới hôm nay, Việt Nam là nước số một ! – Với nghĩa Việt Nam có đầy đủ nhất những điều kiện mà những quốc gia này vô cùng mong ước có được để tiến hành cải cách chính trị ! Việt Nam chỉ còn thiếu duy nhất ý chí và tầm nhìn của lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam !
Hôm nay tôi xin bổ sung thêm : Nếu Việt Nam hôm nay dấn thân trở thành một trụ cột của hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển của cộng đồng ASEAN, sẽ mở ra được con đường đưa Việt Nam sớm trở thành một nước phát triển trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0.
Tuy còn nhiều vấn đề về chất lượng của tăng trưởng và nhiều vấn đề trong phát triển bền vững, song có thể nói : Nhờ nỗ lực rất lớn của cả nước – trước hết là của giới doanh nhân, nước ta trong những năm gần đây đã liên tục giành được sự phát triển kinh tế năng động. Đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam hiện nay đang tìm đường đi vào một thời kì phát triển đột phá với nhiều triển vọng đáng mong muốn, thị trường thế giới và khu vực đang xuất hiện những cơ hội để khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam bứt lên trở thành động lực quyết định của một Việt Nam phát triển.
Tình hình nói trên cho thấy : Nếu có một cuộc cải cách chính trị đổi đời đất nước, giải phóng và phát huy được nội lực, chúng ta sẽ sớm kết thúc được giai đoạn sự phát triển của đất nước do FDI dẫn dắt, chấm dứt tình trạng Việt Nam chỉ là nước nhân dân đi làm thuê và đất nước trở thành nước cho thuê, để chuyển sang giai đoạn sự phát triển của đất nước do nội lực năng động của đất nước ta là động lực chính và dẫn dắt. Làm được như thế, trên tổ quốc của mình, nhân dân ta sẽ có những điều kiện tốt nhất để thực hiện quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc, như đã ghi trong Tuyên Ngôn Độc Lập. Khái niệm người dân là chủ của đất nước mang nội dung và ý nghĩa như vậy!
Lãnh đạo có nghĩa là phải giúp dân thực hiện được ước vọng nói trên, và bản thân Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay phải thay đổi tận gốc chính mình, để vươn lên thực hiện sứ mệnh này.
Nói Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay phải thay đổi tận gốc có nghĩa :
- Tại chỗ đứng hôm nay, trên thực tế Đảng Cộng sản Việt Nam đã biến chất tới mức chỉ còn lại là lực lượng chính trị lớn nhất và duy nhất độc quyền cai trị đất nước.
- Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay phải tự thay đổi thành một đảng mới của dân tộc và dân chủ, để có khả năng và bản lĩnh dẫn dắt cả nước khai phá thành công con đường phát triển, đưa đất nước ta trở thành một trụ cột vững chắc của hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển trong ASEAN.
- Chỉ có một đảng mới như thế, mới có thể thực hiện được đoàn kết hòa giải dân tộc, giải phóng nội lực Việt Nam để thành đạt mục tiêu chiến lược này.
Trong thế giới đương đại quyết liệt hôm nay, tồn tại có nghĩa là phải dấn thân tiến lên phía trước !
*
Năm 1990, nghĩa là cách đây gần 3 thập kỉ, Đảng Cộng sản Việt Nam [9] đã bẻ ghi con tầu đất nước đi vào con đường Thành Đô. Đây là cả một giai đoạn phát triển lận đận, đầy thua thiệt đau lòng, và sự lũng đoạn của quyền lực mềm Trung Quốc hôm nay là toàn diện và trở nên cực kỳ nguy hiểm. Nắm quyền tuyệt đối cai trị đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay có trách nhiệm tuyệt đối trước đất nước phải khắc phục sai lầm nghiêm trọng này bằng cách thông qua cải cách chính trị mở ra cho đất nước con đường phát triển mới.
Khác vời thời trứng nước sau năm 1945, hôm nay thông tin về sự vận động của thế giới đã sang trang đi vào một giai đoạn khác là đầy đủ, những cảnh báo và kiến nghị của những người Việt Nam yêu nước và có lí trí đối với Đảng Cộng sản Việt Nam là rất rõ ràng, đất nước và lòng dân khao khát phải mở ra một thời kì phát triển mới, tiềm lực quốc gia tích lũy được vừa cho phép vừa đòi hỏi đất nước phải sớm trở thành quốc gia giầu mạnh và văn minh để sống được trong thế giới này.
Thế giới đã sang trang đang manh nha một trật tự quốc tế khác, chiến tranh lạnh II đang "nóng lên" với những thách thức quyết liệt. Đảng Cộng sản Việt Nam hôm nay và toàn thể tầng lớp trí thức đương thời của đất nước có trách nhiệm lịch sử không được phép để cho đất nước ta một lần nữa lại rơi vào con đường lận đận của thân phận trâu bò húc nhau ruồi muỗi chết như trong cục diện thế giới 2 phe 4 mâu thuẫn của những thập kỉ thời chiến tranh lạnh I vừa qua.
Đây sẽ là thách thức chưa từng có đặt ra cho Đảng Cộng sản Việt Nam tại đại hội XIII.
Hay là đại hội XIII sẽ chỉ là một phiên bản mới của đại hội XII ?
Hà Nội - Võng Thị, 07/10/2018
Nguyễn Trung
Nguồn : vietstudies, 07/10/2018
[1] Tìm xem : Nguyễn Trung "Đại hội XII – một thất bại chung của Việt Nam" – cho rằng Đại hội XII chỉ quan tâm đến việc ai ở ai đi, bỏ qua đòi hỏi cấp thiết và sống còn của quốc gia là thông qua cải cách chính trị để có được một Việt Nam vững mạnh trụ vững được trong một thế giới đầy thách thức mới hôm nay -
http://www.viet-studies.net/NguyenTrung/NguyenTrung_DaiHoiThatBai.htm
[2] Nguyễn Trung, "Thế giới đã sang trang – Những vấn đề đặt ra cho Việt Nam" -
htmhttp://www.viet-studies.net/NguyenTrung/NguyenTrung_TheGioiDaSangTrang.htm
[3] Có không ít ý kiến cho rằng tại Việt Nam đi theo con đường của chủ nghĩa cộng sản, nên đất nước mới phải gánh chịu nông nỗi này; nếu đi theo con đường dân tộc và dân chủ, mọi chuyện sẽ khác…
ong theo tôi, trước hết phải nói lịch sử không làm lại được : Cách mạng Tháng Tám và việc thành lập nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa do Đảng Cộng sản Việt Nam tiến hành, do đó việc phải dựa vào phe xã hội chủ nghĩa để tiến hành kháng chiến chống xâm lược là lẽ tất yếu. Việc đơn thuần chỉ dựa vào chữ "nếu" để phán xét sự việc sẽ là thoát li bối cảnh lịch sử, tuy nhiên bài học từ lịch sử phải được rút ra. Vấn đề dân tộc và dân chủ vẫn còn nguyên vẹn tính thời sự đối với đất nước ta hôm nay, vượt ra ngoài khuôn khổ của bài viết này, rất mong được bàn luận thấu đáo khi có dịp.
[4] Trong tiểu thuyết Dòng đời, xuất bản 2006, trong một số bài viết khác những năm qua, và gần đây nhất là trong "Kể chuyện tôi làm chính trị" (hồi kí), tôi đã nhiều lần trình bầy với bạn đọc :
Cuộc kháng chiến của nước ta chống Mỹ xâm lược còn chứa trong lòng nó 6 cuộc chiến tranh khác :
1) cuộc chiến tranh của chủ nghĩa đế quốc chống chủ nghĩa xã hội trên đất Việt Nam,
2) cuộc chiến tranh giữa Mỹ và Liên Xô trên đất Việt Nam,
3) cuộc chiến tranh chống Mỹ của Trung Quốc với quan điểm chiến lược "tọa sơn quan hổ đấu… và quyết chống Mỹ đến người Việt Nam cuối cùng !" – với mục tiêu chiến lược để cho Xô – Mỹ thỏa sức đánh nhau trên đất Việt Nam và đẩy Mỹ ra xa khỏi biên giới Trung Quốc,
4) cuộc chiến tranh Xô - Trung trên đất Việt Nam để tranh giành ảnh hưởng trên thế giới và trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế,
5) cuộc chiến tranh của chủ nghĩa đế quốc chống phong trào độc lập dân tộc – trong đó Việt Nam là một trận địa quan trọng nhất,
6) và vô cùng đau đớn là trong lòng cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược còn có một cuộc nội chiến Bắc - Nam đẫm máu.
Toàn bộ những cuộc chiến tranh này phản ánh đầy đủ nhất vóc dáng, nội dung phức tạp và tính chất khốc liệt của cái trật tự thế giới 2 phe 4 mâu thuẫn cũng như toàn bộ gánh nặng của cái trật tự quốc tế khốn nạn này dồn lên vai tổ quốc và nhân dân ta suốt 3 thập kỉ liên tiếp vừa qua (1945 – 1975) ! Xin khắc cốt ghi xương giai đoạn lịch sử đầy máu và nước mắt này của đất nước để suy nghĩ cho hôm nay !
Nhưng..., trong khi chúng ta đến hôm nay vẫn chưa sao bước ra khỏi những hệ lụy nghiêm trọng của quá khứ đau khổ này, thậm chí đến giờ này vẫn đang còn u mê ý thức hệ xã hội chủ nghĩa, vẫn chưa ý thức được chuẩn xác và toàn diện giai đoạn lịch sử đầy máu và nước mắt này..., thì một trật tự quốc tế mới đang hình thành của thời chiến tranh lạnh II hôm nay, lại đang lăm le nuốt chửng nước ta một lần nữa !
[5] Tìm xem Martin Jacques "When China rules the World", 2nd edition, USA 2012.
[6] Tìm xem nghiên cứu của CSIS, 04/09/2018, "China’s belt and road is full of holes" -
https://www.csis.org/analysis/chinas-belt-and-road-full-holes
[7] Tham khảo : Nguyễn Trung, "Thế giới đã sang trang và những vấn đề đặt ra cho Việt Nam"
http://www.viet-studies.net/NguyenTrung/NguyenTrung_TheGioiDaSangTrang.htm
[8] Tham khảo :
1) Read the the full transcript of Donald Trump's UN speech - https://nationalpost.com/news/world/trump-un-speech ;
2) Donald Trump's explosive UN speech : Read it in full
Trong diễn văn này Trump lên án toàn diện các chính sách của Trung Quốc, Iran, các chế độ toàn trị, bác bỏ chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản ; trong đó có đoạn : "…Virtually everywhere socialism or communism has been tried, it has produced suffering, corruption, and decay. Socialism’s thirst for power leads to expansion, incursion, and oppression. All nations of the world should resist socialism and the misery that it brings to everyone".
[9] Nói chuẩn xác là một số thành viên lãnh đạo đảng bẻ ghi, toàn đảng cam chịu và chấp nhận.
Đề án "Xây dựng đội ngũ cán bộ cấp chiến lược" do Ban Tổ chức trung ương chuẩn bị từ một năm nay và sẽ trình Hội nghị Trung ương 7 trong tháng 5 này, về bản chất có hai ý nghĩa : một là kế hoạch tảo thanh, một công cụ dùng để loại bỏ những phần tử chống lại chiến dịch truy quét tham nhũng, hai là chuẩn bị nhân sự cho Trung ương và Bộ chính trị của Đại hội XIII.
Hai nhân vật được coi là có uy lực nhất trong bộ máy dưới ông Trọng hiện nay là hai ông Trần Quốc Vượng (phải) và Phạm Minh Chính (trái)
Nằm trong kế hoạch này, những gì có thể quyết định được, tức là đã đạt được một sự nhất quán nào đó, đều được thực hiện ngay, không chờ đợi đồng bộ.
Chẳng hạn như việc bổ sung ông Phan Đình Trạc, trưởng ban Nội chính và ông Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh vào Ban bí thư ngày 6/10/1017. Thông lệ, trưởng ban Trung ương phải là ủy viên bộ chính trị. Ông Trạc sau một năm thử thách đã đủ điều kiện. Trung ương 7 sẽ làm thủ tục bầu bổ sung.
Tuy vậy, việc đưa ông Thắng vào Ban bí thư, rồi sau đó 3 tháng bổ nhiệm chức Chủ tịch Hội đồng lý luận trung ương, lại cho thấy ý đồ khác của ông Trọng : Ông Đinh Thế Huynh chính thức bị loại, và ông Võ Văn Thưởng không được bồi dưỡng cho vị trí Tổng bí thư, như ông từng nói "tre già măng mọc".
Việc bổ nhiệm chính thức ông Trần Quốc Vượng vào chức Thường trực Ban bí thư thay ông Đinh Thế Huynh, là việc chính thức gạt ông Đinh Thế Huynh ra khỏi sân khấu chính trị chính thống. Việc gạt bỏ ông Huynh là một việc khó khăn và đầy bí ẩn. Ông vắng mặt từ tháng 5/2017, sau Hội nghị Trung ương 5 và được xem là chính thức "nghỉ việc chữa bệnh" từ tháng 8 năm 2017 đến nay, vẫn không biết ông bệnh gì và việc chữa chạy tiến triển thế nào ? Liệu ông có còn quay lại ?...
Ông Đinh Thế Huynh là người Bắc, chủ tịch Hội đồng lý luận, có thâm niên hai nhiệm kỳ ủy viên Bộ chính trị, người duy nhất đáp ứng đầy đủ ba tiêu chuẩn do ông Trọng đưa ra để trở thành Tổng bí thư. Trên thực tế, ông Huynh, sau đại hội XII, là ứng viên độc nhất. Ông bắt đầu "có vấn đề" sau chuyến đi Mỹ kéo dài 8 ngày vào tháng 10/2016. Người ta đồn an ninh Trung Quốc đã cung cấp cho Bộ chính trị Việt Nam chi tiết một số cuộc trao đổi giữa ông Huynh và thủ lĩnh hai đảng Mỹ, về kinh nghiệm quản trị thể chế lưỡng đảng cầm quyền.
Khả năng nhân sự của Đảng cộng sản Việt Nam trong nhiệm kỳ Đại hội XIII sắp tới - Ảnh minh họa
Mật ước Thành Đô cho phép đảng anh em can thiệp trực tiếp, mỗi khi xuất hiện nguy cơ đe dọa sinh tồn của chế độ. Sống còn của chế độ được định nghĩa trong Mật ước Thành Đô là sự sống còn của chủ nghĩa xã hội và thể chế độc đảng cầm quyền, ông Nguyễn Văn Linh cùng với Đỗ Mười đã ký với Giang Trạch Dân và Lý Bình. Nội dung này được nhắc lại trong Hiệp định lập đường dây nóng và hỗ trợ quân sự giữa Bộ Quốc phòng hai nước, do nguyên bộ trưởng quốc phòng Phùng Quang Thanh ký với bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Phạm Trường Long tháng 5/2015, hai tháng trước chuyến thăm Mỹ của ông Trọng.
Với giả thuyết này, ông Huynh đang đại diện một xu hướng chính trị khác trong nội bộ đảng, vốn tồn tại âm ỉ từ trước. Cùng thời gian (8/2017), xuất hiện đồn đoán về một chuẩn bị cho ra đời một đảng "anh em" nhưng đối lập luân phiên cầm quyền với đảng cộng sản, theo mô hình Mỹ. Đảng này lấy lại tên "Đảng Lao động".
Việc quyết định thôi chức và thay thế ông Huynh cho thấy, trên bề nổi các sự kiện, thế lực trung thành với thể chế độc đảng và thân Trung Quốc do ông Trọng cầm đầu đã lấn át. Kịch bản dung hòa thất bại. Hội nghị Trung ương 7, dưới vỏ bọc truy quét tham nhũng, sẽ làm tiếp các công việc thanh lọc, như một viên đạn nhằm vào hai đích.
Trên góc nhìn khác, việc bổ nhiệm ông Nguyễn Xuân Thắng giữ chức chủ tịch Hội đồng lý luận trung ương, cho thấy ông Trọng hay Bộ chính trị đánh giá không cao khả năng và trình độ lý luận của ông Trần Quốc Vượng, ít nhất là không tương xứng với vị trí Tổng bí thư, khác với trường hợp ông Đinh Thế Huynh. Có thể phải hiểu rằng giữa ông Vượng và vị trí Tổng bí thư đang còn một khoảng cách. Đấy là chưa nói, ông Vượng không thuyết phục được ai trong số các ủy viên còn lại trong bộ chính trị, trong khi đang gây oán với số rất đông đảng viên có chức.
Đưa ông Nguyễn Xuân Thắng vào vị trí cao nhất của cơ quan lý luận khi đang là trung ương ủy viên, cho thấy ông Thắng mới chỉ nằm trong danh sách được quy hoạch cho vị trí Tổng bí thư trong tương lai. Theo quy trình thì ông Thắng sẽ vào Bộ chính trị nhiệm kỳ tới hoặc ngay trong Hội nghị Trung ương 7 này và có thể sẽ kiêm chức trưởng Ban Tuyên giáo. Ông Thưởng, là người được cho là chịu ảnh hưởng trực tiếp của Đinh Thế Huynh, tức là có xu hướng thân Dân chủ hóa, có thể chuyển sang lĩnh vực khác.
Việc phải rời khỏi chức vụ Chủ tịch nước của ông Trần Đại Quang đã được quyết định. Không phải do sức khỏe. Nguyên nhân chính là việc ông này dính đến rất nhiều vụ án tham nhũng. Lý do sức khỏe để xin tự rút là giải pháp danh dự tại thời điểm này cho cả ông Quang lẫn bộ mặt Bộ chính trị, mặc dù, không ai có thể biết sau khi ông Quang từ nhiệm, thì việc điều tra và kết luận sẽ như thế nào, có giống những gì đang diễn ra với ông Nguyễn Tấn Dũng và ông Vũ Huy Hoàng không ?
Một nhân vật có khả năng được lựa chọn thay thế ông Quang là ông Nguyễn Thiện Nhân. Ông Nhân nổi tiếng là người ba phải, né tránh va chạm, không có "công cứu giá" như thông thường phải có cho ứng viên chủ tịch nước, nhưng có tiếng "sạch" và ít bộc lộ tham vọng. Năng lực kém, hay không có cá tính, thường được cho là yếu điểm thì trong lúc này lại là ưu thế để được tất cả chấp nhận. Nếu ông Nguyễn Thiện Nhân được giao cho chức chủ tịch nước, có thể ông Võ Văn Thưởng quay lại giữ chức Bí thư Sài Gòn.
Nhưng Sài Gòn đứng trước cuộc cải cách rộng lớn sắp tới, cùng một lúc với ngọn lửa lò của ông Trọng đã động tới hang ổ Lê Thanh Hải, Tất Thành Cang, vai trò của ông Nhân đang rất quan trọng đối với đảng ủy thành phố có lịch sử rất phức tạp này, trong khi ông Thưởng có thể chưa đủ dạn dĩ lại chịu ơn dìu dắt của "Anh Hai Nhựt".
Mặc dù ông Nhân phù hợp nhất với vị trí thay thế ông Quang, nhưng nếu Bộ Chính trị không đủ tin cậy ông Thưởng thì ông Nhân vẫn phải ở lại Sài Gòn. Bộ chính trị không còn người.
Nhân vật Nguyễn Văn Bình lại là một bí ẩn nữa. Có dư luận ông này là một phương án cho vị trí Chủ tịch thay ông Quang. Nhưng để một con người tai tiếng như ông này vào vị trí nguyên thủ quốc gia thì thật không còn gì xuẩn hơn. Giả như ông ta có công "cứu giá" thì việc bạch hóa, tẩy sạch cho ông khỏi cái tên "Bình Ruồi" chắc cũng cần vài năm. Còn không, chả lẽ gọi ngài chủ tịch Bình Ruồi ?
Đối tượng thay thế vị trí Tổng Bí thư vẫn chưa có dấu hiệu xuất hiện, ít nhất trong quy hoạch. Người ta nói nhiều về chuyện ông Trọng dụng bài của ông Tập Cận Bình, tức là phá nhưng không xây, rút bỏ nhưng để trống chỗ.
Hai nhân vật được coi là có uy lực nhất trong bộ máy dưới ông Trọng hiện nay là ông Trần Quốc Vượng và ông Phạm Minh Chính. Nhưng hai ông này, đến thời điểm hiện tại, chưa hề được "vẽ râu" lãnh tụ. Có cảm giác cả hai ông chỉ đang được khai thác như những công cụ. Ông Vượng, mặc dù vừa ký ban hành một loạt văn bản, nhưng người ta thấy ông chỉ ký thay. Ông Phạm Minh Chính vẫn chỉ luẩn quẩn quanh việc "sắp xếp, thu dọn".
Chính phủ của ông Nguyễn Xuân Phúc cũng trong cùng một tình trạng tương tự. Chưa thấy xuất hiện người thừa kế chức Thủ tướng chính phủ trong trường hợp ông Phúc, hoặc rời ghế vì "cái gì đó", hoặc đi lên, vì dẫu ông Trọng có muốn dàn xếp kiểu gì, thì đến năm 2021, ông cũng vào tuổi 77. Song thất, thất thất, chỉ có tổn thất, hay chỉ có thất bại. Thầy giáo Trọng chắc biết rút khi ở đỉnh vinh quang. Còn như ông Trọng chơi trò của ông Tập, dọn xung quanh không còn một ai, để mặc nhiên, lại "không ngờ" được 100% phiếu, thì tuổi già cũng chắc không giúp cho ông được nữa.
Nếu ông Phúc được quy hoạch, người được chuẩn bị thay chân thủ tướng có khả năng là ai ? Nhìn cách phân công hiện nay, có thể dự đoán hai người là Phạm Bình Minh và Vương Đình Huệ. Ông Phạm Bình Minh đã qua một nhiệm kỳ phó thủ tướng, và là người được quy hoạch cho vị trí phó thường trực, nhưng nhu cầu chống tham nhũng đã buộc Bộ chính trị sắp đặt ông Trương Hòa Bình vào vị trí này, với mục tiêu chủ yếu trong nhiệm kỳ là việc ngăn chặn tham nhũng và giữ cho chính phủ khả dĩ trong sạch. Nếu nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ tới không còn là chống tham nhũng, thì vai trò của Trương Hòa Bình kết thúc. Ông Phạm Bình Minh có thể lên thủ tướng. Nhưng ông Phạm Bình Minh cần qua được thử thách lập trường trung thành với chủ nghĩa Mác Lê và chủ nghĩa xã hội. Ông Minh im lặng trước quyết định "bắt bằng được" Trịnh Xuân Thanh của ông Trọng và việc tổ chức bắt cóc trên đất Đức của Bộ Công an, đã bị coi là thiếu lập trường bảo vệ chế độ, và phải nhận một cảnh cáo bằng việc báo cáo dân số trong Hội nghị Trung ương 6. Đây là yếu thế của ông Minh trong so sánh với ông Vương Đình Huệ, có chuyên môn quản lý kinh tế, lại có bảo lãnh của riêng ông Trọng về lập trường chính trị. Hội nghi Trung ương 7 sẽ phải xác định ông nào.
Ông Phúc là người được xem là thuộc trường phái kỹ trị thực dụng. Không nhiều lý luận và vụng nói, nhưng ông là người thực tế và tôn thờ tính hiệu quả của Thị trường tự do. Nếu ở vị trí cao nhất, có lẽ ông Phúc sẽ làm tất cả để Việt Nam có cơ chế thị trường đích thực. Vì vậy, dù ông Phúc may mắn thoát được tầm ngắm của "tài sản bất minh", thì ông Phúc cũng không qua được cửa ông Trọng. Ông Phúc sẽ không được ông Trọng, trong tư cách Tổng bí thư đương nhiệm, tiến cử và không có phiếu thuận của chính Tổng bí thư. Người được ông Tổng giới thiệu thường đã có ít nhất một nửa số phiếu.
Nhưng nếu nói rằng ông Phúc hiện có đa số trong Bộ chính trị thì không quá xa sự thật.
Người đang bị cô độc sau vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh là ông Trọng chứ không ai khác. Chính vì vậy mà tham nhũng phải thật nhiều khói và nhiều lửa. Dập tắt chuyện bàn tán sau lưng. Truy tố tham nhũng bất cứ kẻ kiếm chuyện nào ! Nhưng có thể bịt mắt người ngoài, dân đen, có ai không biết chuyện mất thể diện quốc gia của chuyến đi Pháp. Ai không biết thất bại ngoại giao, thất bại kinh tế có nguồn gốc từ quyết định bắt cóc người vô văn hóa và bất chấp luật pháp quốc tế của vị Tổng bí thư đảng cầm quyền ? Xét về mức độ gây hại cho quốc gia, cho chế độ, ông Trọng đáng phải bị buộc từ chức, làm sao đủ uy tín để tiếp tục giao tiếp với thế giới.
Nếu Trung ương 7 đủ dũng khí và đủ sáng suốt, một cuộc bỏ phiếu bất thường phế truất chức vụ Tổng bí thư của ông Trọng phải được tiến hành. Đó là giải pháp cứu cánh có tính cấp bách nhất hiện nay. Nếu ông Trọng và ông Tô Lâm cùng đồng thời từ chức, Tòa án xử vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh tại Đức sẽ có thể kết thúc, tránh được sự phơi bày bộ mặt một đảng chính trị cầm quyền một nhà nước, nhưng không hiểu luật quốc tế. Ngược lại, nhà nước Việt Nam sẽ không còn tư cách để được cư xử bình đẳng như một quốc gia có văn minh khác.
Tóm lại, Hội nghị Trung ương 7, có vẻ như sẽ được triệu tập vào thứ hai tới, ngày 7/05/18, chắc chắn sẽ thất bại, vì thứ nhất, đảng không còn cán bộ cho nhiệm kỳ sau, và vì thứ hai : Nội dung của Hội nghị sẽ chuyển sang đề tài thảo luận : Ai là người quyết định, ai và những ai phải chịu trách nhiệm vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh để gây ra khủng hoảng toàn diện của Việt Nam hiện nay ? Ông Trọng đã thành tên một kẻ bắt cóc người giữa ban ngày, giả sử làm nhất thể thành công, liệu có dám vác mặt với danh nghĩa nguyên thủ một quốc gia không gặp các quốc gia khác không ?
Trước đây, khi chưa bắt đầu khai mạc Đại hội đảng toàn quốc lần thứ XII, đã có nhiều dự báo Đại Hội XII là Đại Hội cuối cùng, vì mệnh của Đảng kị con số 13, chưa biết chừng đang linh ứng.
05/05/2018
Bùi Quang Vơm
