 | Tổng quan: | 3601003 |
Tưởng niệm 42 năm cuộc chiến biên giới Việt - Trung, một số nhà nghiên cứu và quan sát từ Việt Nam bình luận, phân tích về sự kiện lịch sử này và quan hệ giữa hai nước hiện nay trong Bàn tròn Thứ năm ngày 18/2/2021
Quan hệ Việt - Trung vẫn còn 'rất nhạy cảm', nhất là liên quan tới các vấn đề như Hoàng Sa, một nhà phân tích chính trị Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội hữu nghị Việt - Trung nói với BBC nhân sự kiện đoàn Nghệ thuật Nội Mông không thể biểu diễn ở Nhà hát lớn tại Hà Nội hôm 19/01, trong dịp đánh dấu 68 năm thành lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
Sự kiện Hoàng Sa bị Trung Quốc lấn chiếm 44 năm về trước ở Biển Đông vẫn còn là một 'nỗi đau' đối với người dân Việt Nam và vượt qua nỗi đau này về mặt tâm lý 'là khó', Tiến sĩ Vũ Cao Phan nói với BBC Tiếng Việt hôm 20/01.
Sự kiện được dự kiến xảy ra vào tối ngày 19/01/2018 tại Hà Nội
"Trước hết phải nói quan hệ giữa Việt Nam với Trung Quốc vẫn hết sức nhạy cảm và nhạy cảm nhất là những vấn đề liên quan Biển Đông.
"Ta nhớ vào dịp này ngày 19/01/1974, Trung Quốc đã cho quân đánh chiếm Hoàng Sa của Việt Nam, trước đó đã có ký kết giữa hai nước về việc công nhận lẫn nhau sau khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập.
"Và ngày 18/01 cũng được coi là ngày kỷ niệm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, thế thì hai ngày này gần như trùng nhau vào một thời điểm.
"Vì tính chất nhạy cảm mà tôi muốn nói có lẽ đã xảy ra sự kiện như đã nói", ông Vũ Cao Phan đề cập tới tối biểu diễn của đoàn Nghệ thuật Nội Mông đã không thể diễn ra ở Nhà hát lớn ở Hà Nội vì lý do sự cố 'kỹ thuật' theo thông báo của phía Việt Nam.
'Vẫn còn là nỗi đau'
Theo Tiến sĩ Vũ Cao Phan, sự kiện Hoàng Sa bị quân đội Trung Quốc tấn chiếm năm 1974 vẫn còn là 'nỗi đau' chưa nguôi của người dân Việt Nam và việc giải quyết vấn đề này giữa hai nhà nước vẫn còn nan giải, ông nói thêm nhân dịp ngày 19/01 năm nay :
"Tuy rằng đây không phải là một ngày năm chẵn, nhưng đối với Việt Nam, với dân tộc Việt Nam, phải nói, đó là một nỗi đau và người ta nhắc lại, một mặt để người ta ghi nhận nỗi đau đó.
"Còn mặt thứ hai nó cũng bày tỏ tình cảm của nhân dân, của quần chúng Việt Nam với quan hệ giữa hai nước, tôi nghĩ điều này nếu những nhà lãnh đạo Việt Nam mà nghĩ tới, cả Việt Nam và Trung Quốc muốn có một quan hệ lâu dài, tốt đẹp, thì họ cần phải tìm cách xử lý vấn đề này, đừng để cho nó vẫn tiếp tục tồn tại, đối với người Việt Nam đó là một nỗi đau !"
Bình luận về sự kiện đoàn Nghệ thuật Nội Mông của Trung Quốc không thể diễn ở Nhà Hát Lớn Hà Nội tối hôm 19/01/2018, như dự kiến, ông Vũ Cao Phan nói :
"Nếu bản thân những cơ quan chuyên môn mà không rõ, thì cơ quan ngoại giao phải nắm rõ. Rõ ràng việc mời một đoàn như thế này không phải chỉ liên quan đến cơ quan văn hóa, mà liên quan đến cơ quan ngoại giao nữa.
"Họ nghĩ, họ tính như thế nào ? Hoặc là họ không tính được, họ tính mà họ vẫn bị một sức ép nào đó để tổ chức vào ngày đấy, thì tôi thấy cả hai cái đều là không được cả", nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội hữu nghị Việt - Trung nói với BBC.
Trước đó, tin cho hay, chương trình biểu diễn nghệ thuật Nội Mông, Trung Quốc dự kiến diễn ra vào tối 19/1 tại Thủ đô Hà Nội của Việt Nam đã bị tạm hoãn vì lý do kỹ thuật.
Chương trình biểu diễn đêm 18/1 của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam
Theo truyền thông nhà nước của Việt Nam, sáng 19/1, ban quản lý Nhà hát lớn đã gửi công văn báo cáo cho Văn phòng và Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn Hóa về sự cố kỹ thuật. Báo này dẫn công văn do Giám đốc Nhà hát lớn Nguyễn Thị Minh Nguyệt ký :
"Sau chương trình biểu diễn đêm 18/1 của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam, bộ phận kỹ thuật trong quá trình chuẩn bị phục vụ cho chương trình nghệ thuật kỷ niệm 68 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Trung Quốc theo kế hoạch được tổ chức vào 20 giờ ngày 19/1 đã phát hiện sự cố hệ thống máy cắt liên lạc của điện nguồn hoạt động không ổn định, do đó không thể đáp ứng cho yêu cầu kỹ thuật của buổi biểu diễn này".
Tướng Trung Quốc ‘bất ngờ rời Việt Nam’ ? (VOA, 21/06/2017)
Giới quan sát nhận định rằng việc một quan chức quốc phòng Trung Quốc "bất ngờ rời Việt Nam" sau khi có tuyên bố cứng rắn khi tới Hà Nội cho thấy dường như "sóng gió đang nổi lên" trong quan hệ giữa hai nước láng giềng.
Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Phạm Trường Long.
Báo chí trong nước đưa tin, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Phạm Trường Long thăm Việt Nam từ ngày 18 rồi dự kiến cùng Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Ngô Xuân Lịch "đồng chủ trì các hoạt động giao lưu hữu nghị tại tỉnh Lai Châu và Vân Nam ngày 20/6". Tuy nhiên, theo giới quan sát, ông Phạm "đã cắt ngắn chuyến thăm và rời Việt Nam vào chiều tối ngày 18/6".
VOA Việt Ngữ đã tìm hiểu trên báo chí Việt Nam thì thấy rằng trong ngày 18/6, quan chức quốc phòng Trung Quốc này có một loạt các cuộc gặp cấp cao với ba quan chức trong "tứ trụ" của Việt Nam gồm Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Ông Phạm cũng hội kiến với Bộ trưởng Quốc phòng Ngô Xuân lịch. Sau đó, truyền thông trong nước không thấy đăng tải về hoạt động tiếp theo của Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc theo như dự kiến.
Một thông báo ngắn của Bộ Quốc phòng Trung Quốc viết rằng Bộ này đã hủy sự kiện dự kiến diễn ra trên biên giới "vì các lý do liên quan tới sắp xếp lịch làm việc".
Quan chức hai nước gặp mặt khi xảy ra vụ giàn khoan 981 năm 2014.
Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ở Singapore gọi việc ông Phạm rời Việt Nam sớm là "quyết định bất ngờ", và rằng đó có thể là "chỉ dấu cho thấy sóng gió dường như đang tích tụ trong quan hệ Việt – Trung".
Nhà nghiên cứu này cho rằng "từ sau khủng hoảng giàn khoan năm 2014, quan hệ Việt – Trung đã có những bước cải thiện đáng kể", và Hà Nội "cũng tăng cường quan hệ với các đối thủ chiến lược của nước này, nhất là Hoa Kỳ và Nhật Bản".
"Quan trọng hơn, các sáng kiến hợp tác quốc phòng chi tiết giữa Việt Nam và hai cường quốc cũng đã được nêu bật trong các tuyên bố chung của hai chuyến thăm. Các tuyên bố này cũng nhấn mạnh lập trường chung của Việt Nam với hai cường quốc về vấn đề Biển Đông. Đồng thời, Washington và Tokyo cũng đã cung cấp cho Việt Nam các tàu Cảnh sát Biển và xuồng tuần tra nhằm giúp Việt Nam nâng cao năng lực hàng hải", tiến sĩ Hiệp viết trên trang ISEAS.
Nhà nghiên cứu về quan hệ quốc tế này cho rằng những diễn tiến trên "chắn chắn đã làm một số người ở Bắc Kinh khó chịu" và "có thể đóng một vai trò nào đó" trong vụ về nước sớm của tướng Phạm.
Tiến sĩ Hiệp cho rằng việc Việt Nam củng cố quan hệ với Nhật và Mỹ "chắn chắn đã làm một số người ở Bắc Kinh khó chịu".
"Cho dù lý do thực sự cho quyết định của tướng Phạm là gì thì sự cố này cũng không phải là một tín hiệu tích cực cho quan hệ song phương. Vì vậy, một làn sóng căng thẳng mới trong quan hệ song phương là điều có thể xảy ra trong thời gian tới", tiến sĩ Hiệp nhận định.
Trong bài tường thuật về chuyến thăm Việt Nam của Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc, Tân Hoa Xã nêu một chi tiết đáng chú ý, đó là việc ông Phạm tuyên bố trong cuộc gặp cấp cao với Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam rằng "Nam Hải [Biển Đông] là lãnh thổ Trung Quốc từ thời xa xưa". Đây là lần đầu tiên truyền thông đưa tin về tuyên bố như vậy của quan chức Trung Quốc với Việt Nam.
Hôm 21/6, VOA Việt Ngữ đã gửi email tới Bộ Ngoại giao Việt Nam để hỏi xem có đúng là ông Phạm tuyên bố như vậy với ông Lịch hay không, và nếu đúng, thì phản ứng của Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam ra sao, nhưng tới tối cùng ngày vẫn chưa nhận được hồi đáp.
Hồi năm 2015, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng từng tuyên bố như vậy khi trả lời tờ the Wall Street Journal. Đáp lại, trả lời VOA tiếng Việt, Chủ tịch Việt Nam khi ấy, ông Trương Tấn Sang, nói rằng rằng Hoàng Sa và Trường Sa "thực sự thuộc về tổ quốc Việt Nam của chúng tôi".
Chủ tịch Việt Nam Trương Tấn Sang năm 2015 từng đáp trả tuyên bố của Chủ tịch Tập Cận Bình khi tới Mỹ.
Nguyên thủ Việt Nam nói tiếp : "Người Trung Quốc, trong những lần gặp gỡ Việt Nam, cũng thường nói rằng Hoàng Sa và Trường Sa là của Trung Quốc, không gì tranh cãi. Thì người Việt Nam chúng tôi cũng nói lại rằng Hoàng Sa và Trường Sa là của tổ tiên Việt Nam, không gì tranh cãi. Chắc các câu này các bạn đã nghe suốt".
Ông Sang nói thêm : "Vấn đề đặt ra là chúng tôi mong muốn rằng mọi tranh chấp phải được giải quyết bằng luật pháp quốc tế và con đường duy nhất dẫn đến chỗ đó thôi, chứ không thể nói mãi như thế này được. Một anh đứng ở bên đây sông thì nói là của tôi, và một anh đứng ở bên kia sông thì nói là của anh. Như tôi đã nói với các bạn vừa nãy, trong lúc quá độ, hai bên đều thống nhất 6 nguyên tắc cơ bản để chỉ đạo các vấn đề trên biển".
Đúng ngày ông Phạm Trường Long hội đàm với các quan chức hàng đầu của Việt Nam, tờ Hoàn cầu Thời báo có tư tưởng dân tộc của Trung Quốc đăng một bài xã luận trong đó nhắc tới chuyến thăm Mỹ và Nhật của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc.
Bài báo có đoạn : "Các chuyến thăm liên tiếp tới Mỹ và Nhật Bản cho thấy sáng kiến của Việt Nam nhằm đóng vai trò lớn hơn trong các vấn đề khu vực".
Hoàn cầu Thời báo viết tiếp rằng "đối mặt với sự trỗi dậy của Trung Quốc, Việt Nam cần phải ve vãn các nước khác ngoài khu vực nhằm khống chế Trung Quốc ở Biển Đông và bảo vệ các quyền lợi của mình".
Giàn khoan 981 sẽ lại gây sóng gió trong quan hệ Việt - Trung ?
Bài bình luận có đoạn viết tiếp : "Tuy nhiên, cần phải chỉ ra rằng các chuyến thăm chính thức của ông Phúc sẽ không thay đổi các thực tế chính trị vì đội ngũ lãnh đạo mới của Việt Nam quyết tâm duy trì quan hệ hữu nghị với Trung Quốc với các chuyến thăm của tổng bí thư, chủ tịch và thủ tướng [Việt Nam]".
Trong một diễn biến liên quan khác, hôm 20/6, báo Thanh Niên của Việt Nam đã rút một bản tin ngắn, trong đó nói rằng giàn khoan của Trung Quốc "đang hoạt động phi pháp" tại khu vực ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ mà Việt Nam và Trung Quốc đang tiến hành đàm phán phân định, nhưng không đính chính việc gỡ bỏ bài viết này.
Cục hải sự Trung Quốc hôm 16/6 thông báo rằng giàn khoan mà Việt Nam gọi là Hải dương 981 "sẽ hoạt động ngay gần cửa vịnh Bắc Bộ trong 3 tháng, từ giữa tháng 6 đến giữa tháng 9 năm nay".
Viễn Đông
********************************
Một số diễn tiến gần đây cho thấy mối quan hệ Việt- Trung căng thẳng với nguy cơ xung đột có thể xảy ra tại khu vực tranh chấp Biển Đông giữa hai phía
Phó Chủ tịch Quân ủy Trung Quốc, Tướng Phạm Trường Long rời Việt Nam ngay trước các hoạt động giao lưu biên giới giữa hai nước dự kiến diễn ra từ ngày 20 đến 22 tháng 6 mà không cho biết lý do. Ông Phạm Trường Long đến Việt Nam từ ngày 18 đến 19 tháng 6. Báo chí trong nước cho biết nhân chuyến thăm này hai bên đã ký kết Thỏa thuận hợp tác về đào tạo giữa hai Bộ Quốc phòng. Trong chuyến thăm này, ông Phạm Trường Long đã gặp Bộ trưởng Quốc phòng Ngô Xuân Lịch, Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước Trần Đại Quang.
Cả báo chí Trung Quốc lẫn Việt Nam đều có những bài viết cho thấy chuyến thăm thành công. Tân Hoa Xã thậm chí còn trích lời ông Phạm Trường Long nói rằng nhờ sự thúc đẩy mối quan hệ của lãnh đạo hai nước, quan hệ Việt Nam Trung Quốc đang phát triển tốt và hợp tác hai bên đã đạt được những kết quả trong nhiều lĩnh vực. Tướng Phạm Trường Long còn nói Trung Quốc sẵn sàng kết nối sáng kiến Vành Đai Con Đường của nước này với kế hoạch Hai Hành Lang một Vành Đai Kinh tế của Việt Nam. Hai bên cũng thảo luận các vấn đề về vấn đề biển Đông. Theo Tân Hoa Xã, ông Phạm Trường Long cho biết tình hình biển Đông đã ổn định trong thời gian qua và đang có hướng tích cực. Ông cũng kêu gọi hai bên tuân thủ những thỏa thuận đã đạt được giữa lãnh đạo hai nước về vấn đề biển Đông.
Theo dự kiến ông Phạm Trường Long cùng Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch sẽ chủ trì các hoạt động giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt Nam Trung Quốc lần thứ tư tại Lai Châu - Việt Nam và Vân Nam – Trung Quốc từ ngày 20 đến 22 tháng 6.
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc làm việc với đoàn đại biểu Quân ủy Trung ương Trung Quốc tại trụ sở Chính phủ ở Hà Nội ngày 18/6.Courtesy chinhphu.vn
Một số chuyên gia quốc tế cho rằng lý do của quyết định cắt ngắn chuyên thăm Việt Nam có thể liên quan đến việc Việt nam mới đây cho phép công ty nước ngoài tiến hành các hoạt động khai thác gần bãi Tư Chính, nơi Trung Quốc cắt cáp tàu khảo sát địa chính của Việt Nam hồi năm 2011. Giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc viết cho đài Á châu Tự do qua email, nhận định về điều này như sau :
‘Nếu Tướng Phạm Trường Long yêu cầu Việt Nam ngừng các hoạt động khai thác dầu tại lô 136/03 thì điều này có thể là một cố gắng nhằm cho thấy Việt Nam đã không tuân thủ các thỏa thuận đạt được giữa lãnh đạo hai đảng. Can thiệp này của Tướng Phạm Trường Long sẽ làm Việt Nam khó chịu vì phía Việt Nam cũng nêu vấn đề đường chín đoạn mà Trung Quốc vẽ ra đi vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Lãnh đạo Việt Nam có thể đã từ chối lời yêu cầu này và khẳng định chủ quyền của Việt Nam’.
Giáo sư Carl Thayer cũng cho biết đã có thông tin về việc Trung Quốc đã triển khai khoảng 40 tàu và máy bay vận tải Y -8 đến khu vực khai thác của Việt Nam. Theo ông rất có thể sẽ có những đụng độ xảy ra tại khu vực này trong vài ngày tới và nếu điều này xảy ra thì đây có thể là sự kiện nghiêm trọng nhất trong vài năm qua tại biển Đông.
Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu cao cấp về chính trị thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ở Singapore, viết trên trang của ISEAS vào hôm 21 tháng 6 rằng những chuyến thăm gần đây của lãnh đạo Việt Nam tới các nước Nhật Bản và Hoa Kỳ có thể là yếu tố làm ảnh hưởng đến quan hệ Việt Trung.
Cụ Thể là chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Hoa Kỳ vào hồi cuối tháng 5. Tiếp theo sau đó là chuyến thăm của ông Nguyễn Xuân Phúc tới Nhật Bản vào hồi đầu tháng 6. Nhân chuyến thăm này, hai nước đã ký kết các thỏa thuận trị giá 22 tỷ đô la. Phía Nhật Bản cũng cam kết cung cấp khoản tài trợ tương đương 350 triệu đô la Mỹ để Hà Nội nâng cấp các tàu tuần duyên và tăng cường khả năng tuần tra biển.
Hồi đầu năm nay, nhân chuyến thăm Việt Nam, Thủ tướng Nhật Shinzo Abe cũng tuyên bố sẽ cấp cho Việt Nam 6 tàu tuần tra mới để trang bị cho lực lượng cảnh sát biển của Việt Nam.
Hồi tuần trước, lực lượng tuần duyên Nhật bản và Cảnh sát biển Việt Nam cũng tổ chức buổi diễn tập chống đánh cá trộm ở Biển Đông. Đây là cuộc diễn tập chung lần đầu tiên giữa hai nước với nội dung này.
Tờ Hoàn cầu Thời báo của Trung Quốc hôm 18 tháng 6 có bài xã luận chỉ trích các bước đi ngoại giao của Việt Nam. Bài xã luận viết ‘tham vọng của Việt Nam’ có thể 'khuấy động đối đầu và làm bất ổn khu vực', và ‘việc Việt Nam thường xuyên trao đổi với Hoa Kỳ và Nhật Bản về vấn đề biển Đông không nên được coi là việc làm tử tế’
Hôm 16 tháng 6 Trung Quốc cũng đưa giàn khoan dầu 981 đến cửa Vịnh Bắc Bộ mà Việt Nam và Trung Quốc cũng đang đàm phán phân định. Cục Hải sự Trung Quốc cho biết giàn khoan này sẽ tác nghiệp tại đây trong khoảng thời gian từ 16 tháng 6 đến 15 tháng 9. Cục Hải sự Trung Quốc yêu cầu tàu thuyên qua lại khu vực này trong khoảng cách an toàn là 2 km với giàn khoan.
Nhận xét về những diễn biến mới trong quan hệ hai nước vài ngày qua, giáo sư Carl Thayer cho rằng đây là một bước thụt lùi quan trọng trong quan hệ hai nước kể từ sự kiện Trung Quốc đưa giàn khoan 981 vào gần khu vực quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp giữa hai nước hồi năm 2014. Theo giáo sư Carl Thayer đây là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang hung hăng hơn để đáp lại những chuyến thăm gần đây của Thủ tướng Nguyễn Xuân PHúc tới Hoa Kỳ và Nhật Bản nhằm thúc đẩy quan hệ quốc phòng và an ninh với hai nước. Nếu đúng đây là phản ứng của Trung Quốc thì đây là một phản ứng vụng về và phản tác dụng của Trung Quốc, Giáo sư Carl Thayer viết.
***************************
Căng thẳng Việt-Trung (RFA, 21/06/2017)
Chuyên gia quốc tế lo ngại sẽ có đụng độ xảy ra trên biển Đông giữa Việt Nam và Trung Quốc gần bãi Tư Chính nơi tàu Trung Quốc cắt cáp tàu Việt Nam vào năm 2011. Đây là lô dầu 136/03 mà Việt Nam mới đây bắt đầu cho thực hiện các hoạt động khai thác dầu.
Nhà giàn DK1 (Ảnh minh họa). Baomoi.vn
Giáo sư Carl Thayer, thuộc Học viện Quốc phòng Úc cho biết đã có thông tin về việc Trung Quốc đã triển khai khoảng 40 tàu và máy bay vận tải Y-8 đến khu vực khai thác của Việt Nam. Theo ông rất có thể sẽ có những đụng độ xảy ra tại khu vực này trong vài ngày tới và nếu điều này xảy ra thì đây có thể là sự kiện nghiêm trọng nhất trong vài năm qua tại biển Đông.
Sự kiện này có liên quan đến việc Phó Chủ tịch Quân ủy Trung Quốc, tướng Phạm Trường Long rời Việt Nam ngay trước các hoạt động giao lưu biên giới hai nước dự kiến diễn ra từ ngày 20 đến 22 tháng 6 mà không cho biết lý do.
Giáo sư Carl Thayer, Học viện Quốc Phòng Úc cho biết ‘Nếu Tướng Phạm Trường Long yêu cầu Việt Nam ngừng các hoạt động khai thác dầu tại lô 136/03 thì điều này có thể là một cố gắng nhằm cho thấy Việt Nam đã không tuân thủ các thỏa thuận đạt được giữa lãnh đạo hai đảng. Can thiệp này của Tướng Phạm Trường Long sẽ làm Việt Nam khó chịu vì phía Việt Nam cũng nêu vấn đề đường chín đoạn mà Trung Quốc đưa ra đi vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Lãnh đạo Việt Nam có thể đã từ chối lời yêu cầu này và khẳng định chủ quyền của Việt Nam'.
Tân hoa xã vào ngày 19 tháng 6 vừa qua cho biết trong chuyến thăm Hà Nội, ông Phạm Trường Long lại nói với lãnh đạo đảng và chính phủ Việt Nam rằng những đảo ở Biển Đông thuộc Trung Quốc từ thời cổ đại.
Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu cao cấp về chính trị thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS), viết trên trang của ISEAS vào hôm 21 tháng 6 rằng những chuyến thăm gần đây của lãnh đạo Việt Nam tới các nước Nhật Bản và Hoa Kỳ có thể là yếu tố làm ảnh hưởng đến quan hệ Việt Trung.
Nhận xét về những diễn biến mới trong quan hệ hai nước vài ngày qua, giáo sư Carl Thayer cho rằng đây là một bước thụt lùi quan trọng trong quan hệ hai nước kể từ sự kiện Trung Quốc đưa giàn khoan 981 vào gần khu vực quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp giữa hai nước hồi năm 2014. Theo giáo sư Carl Thayer đây là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang hung hăng hơn để đáp lại những chuyến thăm gần đây của thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới Hoa Kỳ và Nhật Bản nhằm thúc đẩy quan hệ quốc phòng và an ninh với hai nước, và nếu đúng đây là phản ứng của Trung Quốc thì đây là một phản ứng vụng về và phản tác dụng của Trung Quốc.
********************
Tướng Phạm 'về sớm hủy giao lưu quốc phòng Trung-Việt' ? (BBC, 21/06/2017)
Một số chuyên gia quốc tế cho rằng lý do của quyết định cắt ngắn chuyên thăm Việt Nam có thể liên quan đến việc Việt nam mới đây cho phép công ty nước ngoài tiến hành các hoạt động khai thác gần bãi Tư Chính, nơi Trung Quốc cắt cáp tàu khảo sát địa chính của Việt Nam hồi năm 2011. Giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc viết cho đài Á châu Tự do qua email, nhận định về điều này như sau :
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Thượng tướng Phạm Trường Long tại Hà Nội hôm 18/06
Dường như vừa có căng thẳng mới giữa Việt Nam và Trung Quốc sau khi tướng cao cấp của Trung Quốc cắt ngắn chuyến thăm Hà Nội, và chương trình giao lưu quốc phòng hai nước bị hủy, theo các nguồn quốc tế.
Báo New York Times tường thuật Bộ Quốc phòng Trung Quốc ra thông cáo nói chương trình Giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt - Trung lần thứ 4 bị hủy vì "những nguyên do liên quan sự sắp xếp" giữa hai nước.
Cũng theo tờ báo, phái đoàn của Thượng tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch Quân uỷ Trung ương Trung Quốc, cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam sau khi "cơn giận dữ nổ ra trong thảo luận kín về tranh chấp" ở Biển Đông.
Cùng lúc đó, nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp, viết cho Viện Yusof Ishak - Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS), rằng Tướng Phạm Trường Long "cắt ngắn chuyến thăm và bất ngờ rời Việt Nam vào chiều tối ngày 18/6 mà không công bố nguyên nhân".
Theo lịch, chuyến thăm của vị tướng Trung Quốc là từ 18 đến 19/6.
Phái đoàn quân sự Trung Quốc gồm các tư lệnh, phó tư lệnh của Tham mưu Hải lục không quân đến Hà Nội hội đàm với Bộ Quốc phòng Việt Nam hôm 18/06. Người mặc đồ dân sự là đại sứ Hồng Tiểu Dũng.
Ngoài ra hôm 18/6, truyền thông Việt Nam như VTV và Tuổi Trẻ đều nói từ ngày 20 đến 22/6, Bộ trưởng quốc phòng Việt Nam Đại tướng Ngô Xuân Lịch và Thượng tướng Phạm Trường Long sẽ dẫn đầu đoàn quốc phòng hai nước dự giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc lần 4 tại tỉnh Lai Châu và Vân Nam.
Trang Đất Việt dường như là báo duy nhất ở Việt Nam đưa tin chương trình Giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc đã diễn ra.
Nhưng nay khi độc giả bấm vào đường dẫn, bài đã bị xóa.
Tân Hoa Xã hôm 19/06 đã đăng các ảnh chụp Tướng Phạm Tường Long gặp trong ngày 18/06 các lãnh đạo Việt Nam, và không còn ảnh gì khác sau đó.
Cũng hãng tin này của Trung Quốc nói : "Tướng Phạm trong chuyến thăm đã nhấn mạnh rằng "toàn bộ các đảo ở Biển Nam Hải đã thuộc lãnh thổ Trung Quốc kể từ thời thượng cổ".
Nội dung này không xuất hiện trên các báo chính thống ở Việt Nam.
Còn theo tờ New York Times, Tướng Phạm Trường Long "dường như đã giận dữ" vì những nỗ lực làm thân ngoại giao của Việt Nam mới đây với Mỹ và Nhật Bản.
Hôm 13/6, tàu Echigo của Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản thăm Đà Nẵng và có các hoạt động huấn luyện chung trên biển với Bộ tư lệnh Cảnh sát biển Vùng 2 tại Đà Nẵng.
Chủ quyền
Một số nhà phân tích cũng đồn đoán rằng có thể căng thẳng là vì Việt Nam gần đây tái khởi động việc khảo sát dầu khí ở một khu vực tại Biển Đông.
Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia chính trị Việt Nam từ Úc, viết trong một email rằng nếu Tướng Phạm đã yêu cầu Việt Nam ngừng khảo sát dầu khí, Việt Nam sẽ xem yêu cầu đó là "khiêu khích".
"Các lãnh đạo Việt Nam hẳn sẽ từ chối yêu cầu này và phản ứng bằng việc tái khẳng định chủ quyền", theo lời ông Carl Thayer.
Còn ông Alexander L. Vuving, từ Trung tâm Nghiên cứu An ninh Daniel K. Inouye ở Hawaii, nói với New York Times : "Người ta có thể nói cả hai phía đều tính toán sai".
Nhưng ông nói một diễn giải khác là cả hai quốc gia "đều quyết tâm chứng tỏ cho bên kia thấy quyết tâm của mình" về các vấn đề chủ quyền.
Mở rộng quan hệ
Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp nhận định "trong khi phục hồi quan hệ với Trung Quốc thì Việt Nam cũng tăng cường quan hệ với các đối thủ chiến lược của nước này, nhất là Hoa Kỳ và Nhật Bản".
"Washington và Tokyo cũng đã cung cấp cho Việt Nam các tàu Cảnh sát Biển và xuồng tuần tra nhằm giúp Việt Nam nâng cao năng lực hàng hải. Những diễn tiến này chắn chắn đã làm một số người ở Bắc Kinh khó chịu".
Hôm 18/6, tờ Hoàn Cầu Thời báo đã cho đăng một xã luận chỉ trích các bước đi ngoại giao của Việt Nam.
"Đứng trước Trung Quốc đang trỗi dậy, Việt Nam cần ve vãn các nước khác nằm ngoài khu vực để khống chế Trung Quốc tại Nam Hải (Biển Đông) và bảo vệ lợi ích của mình", tác giả Lý Khai Thịnh viết.
"Mở rộng quan hệ bè bạn là tốt. Tuy nhiên, nếu ý định là canh chừng các láng giềng của mình thì nó chỉ tạo ra các yếu tố gây bất ổn trong tương lai mà thôi", Lý Khai Thịnh, nhà nghiên cứu từ Viện quan hệ Quốc tế thuộc Học viện Khoa học Xã hội Thượng Hải kết luận.
*************************
Báo Trung Quốc nhắc Việt Nam 'chọn bạn mà chơi' (BBC, 21/06/2017)
Một tờ báo của Trung Quốc cảnh báo Việt Nam không rơi vào quỹ đạo của các cường quốc và đối đầu với Trung Quốc trên Biển Đông.
Hoàn cầu Thời báo, bản tiếng Anh, hôm Chủ nhật 18/06 có bài nói tham vọng của Việt Nam có thể "gây bất ổn về hợp tác trong vùng và khuấy động khả năng đối đầu".
Bài báo điểm lại các chuyến thăm Hoa Kỳ và Nhật Bản của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gần đây với đánh giá rằng Hà Nội tỏ ra chủ động trong việc đóng một vai trò lớn hơn trong diễn biến cấp khu vực.
'Việt Nam cần ve vãn các nước khác'
"Đứng trước Trung Quốc đang trỗi dậy, Việt Nam cần ve vãn các nước khác nằm ngoài khu vực để khống chế Trung Quốc tại Nam Hải (Biển Đông) và bảo vệ lợi ích của mình", tác giả Lý Khai Thịnh viết.
Tuy nhiên tác giả cho rằng các chuyến thăm của ông Phúc không thay đổi thực tế chính trị bởi dàn lãnh đạo mới của Việt Nam quyết tâm duy trì quan hệ thân thiện với Trung Quốc khi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ đều đã thăm Bắc Kinh.
Bài báo nhấn mạnh thực tế rằng Việt Nam tỏ ra kiềm chế đối với vụ Philippines kiện Trung Quốc ra tòa trọng tài mà không đẩy khủng hoảng leo thang và rằng nay tất cả các bên đều quyết tâm đàm phán để giải quyết tranh chấp.
Tại phiên họp lần thứ 14 vào giữa tháng Năm ở Trung Quốc về việc thực hiện Tuyên bố về ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC), đại diện Trung Quốc và các nước Asean đã thống nhất được khung sườn cho Bộ quy tắc Ứng xử (COC) theo đó không chỉ cải thiện một cách đáng kể nỗ lực quản lý những khác biệt mà còn là một biểu hiện về tình báo và năng lực của các quốc gia thích hợp trong việc giải quyết tranh chấp trong vùng.
Chủ tịch nước Trần Đại Quang tiếp Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc, Tướng Phạm Trường Long tại Hà Nội.
Các nước trong vùng, tác giả viết, nên hoan nghênh những ảnh hưởng tích cực từ các nước ngoài khu vực. Nhưng việc mang các nước từ bên ngoài khu vực không nên làm bất ổn hợp tác khu vực.
"Nếu các nước trong khu vực cạnh tranh nhau hoặc thậm chí rơi vào quỹ đạo của các cường quốc ngoài khu vực thì toàn bộ khu vực sẽ mất tính cạnh tranh.
"Xét về phương diện này, việc Việt Nam thường trao đổi với Hoa Kỳ và Nhật Bản về Nam Hải (Biển Đông) không nên được xem là việc làm tử tế. Việc Nhật Bản giúp Việt Nam nâng cấp tuần tuần tra là để xúi giục Việt Nam đối đầu trên biển.
"Mở rộng quan hệ bè bạn là tốt. Tuy nhiên, nếu ý định là canh chừng các láng giềng của mình thì nó chỉ tạo ra các yếu tố gây bất ổn trong tương lai mà thôi", Lý Khai Thịnh, nhà nghiên cứu từ Viện quan hệ Quốc tế thuộc Học viện Khoa học Xã hội Thượng Hải kết luận.
Bài của Hoàn Cầu Thời báo được đăng vào đúng dịp Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc thăm Việt Nam nơi Tướng Phạm Trường Long đã gặp gỡ các lãnh đạo cao cấp nhất của Việt Nam và nói rõ về chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.
Tân Hoa Xã tường thuật rằng ông Phạm trong chuyến thăm đã nhấn mạnh rằng "toàn bộ các đảo ở Biển Nam Hải [là tên gọi Trung Quốc dùng để chỉ Biển Đông] đã thuộc lãnh thổ Trung Quốc kể từ thời thượng cổ".
Ông Phạm cũng ghi nhận tình thế hiện thời tại Biển Đông đã được ổn định và đang trở nên ngày càng tích cực hơn, đồng thời kêu gọi hai nước tuân theo sự nhận thức chung quan trọng các lãnh đạo đảng, nhà nước hai bên.
"Hai bên cần tăng cường đối thoại chiến lược và kiểm soát tốt các khác biệt, nhằm duy trì quan hệ chung cũng như nhằm đảm bảo hòa bình, ổn định tại Biển Nam Hải", Tướng Phạm Trường Long nói.
