Hai cựu lãnh đạo Khmer Đỏ bị kết tội diệt chủng (BBC, 16/11/2018)

Hôm nay, Tòa án Khmer Đỏ dự kiến sẽ đưa ra phán quyết đối với hai lãnh đạo còn sống cuối cùng của chế độ Pol Pot về tội diệt chủng.

Khieu Samphan (trái) và Nuon Chea đều đang thụ án chung thân vì các tội danh khác

Đó là Nuon Chea, 92 tuổi, Phó tổng bí thư Đảng Cộng sản Campuchia, cấp dưới của Pol Pot, và Khieu Samphan, 87 tuổi, Chủ tịch Nước Campuchia Dân chủ.

Nuon Chea được coi là cánh tay phải và phó tư lệnh của Pol Pot.

Họ đang bị xét xử vì tội diệt chủng đối với người Chăm theo đạo Hồi và người thiểu số gốc Việt ở Campuchia.

Có tới khoảng hai triệu người đã bị sát hại dưới chế độ tàn bạo Khmer Đỏ từ năm 1975 đến 1979.

Nhiều người trong số đó chết vì đói khát và lao lực, hoặc bị xử tử vì bị coi là kẻ thù của nhà nước.

Cả hai cựu lãnh đạo Pol Pot đang thụ án chung thân sau khi bị kết án một số tội ác chống lại loài người vào 2014.

Pol Pot (trái) có viễn kiến về một xã hội phi giai cấp, kiểu cộng sản theo chủ nghĩa Mao

Tuy nhiên, một phán quyết có tội hôm nay sẽ là sự thừa nhận chính thức đầu tiên rằng những gì chế độ Khmer Đỏ đã thực hiện là sự diệt chủng như được định nghĩa theo luật pháp quốc tế.

Cả hai sẽ bị phán quyết dựa trên nhiều tội ác chống lại loài người - bao gồm giết người, nô lệ và tra tấn - và các vi phạm trong các Công ước Geneva.

Angelina Jolie nói bộ phim do bà đạo diễn về Campuchia dưới thời Khmer Đỏ sẽ giúp thế giới biết thêm về tội ác dã man của chế độ này.

Khmer Đỏ là ai ?

Khmer Đỏ là những người theo chủ nghĩa Mao cực đoan thành lập một chế độ cai trị Campuchia từ 1975 đến 1979, dẫn đầu bởi Saloth Sar, thường được biết đến là Pol Pot.

Chế độ này được thành lập bởi những người trí thức từng được giáo dục ở Pháp, tìm cách tạo ra một xã hội tự lực và nông nghiệp : thành phố trống trải và tất cả người dân buộc phải làm việc trên các hợp tác xã nông thôn.

Nhiều người đã làm việc cho đến chết trong khi những người khác bị bỏ đói khi nền kinh tế sụp đổ.

Trong bốn năm nắm quyền bằng bạo lực, Khmer Đỏ cũng giết tất cả những người họ cho là kẻ thù - gồm giới trí thức, nhóm người thiểu số, cựu quan chức chính phủ và gia đình của họ.

Chế độ này đã bị đánh bại trong một cuộc xâm lược của Việt Nam vào 1979. Pol Pot bỏ trốn và vẫn được tự do cho đến năm 1997, rồi chết khi bị quản thúc tại gia một năm sau đó.

Tại sao tòa án này lại gây tranh cãi ?

Tòa án Khmer Đỏ (ECCC) được thành lập vào năm 2006 bao gồm các thẩm phán Campuchia và quốc tế.

Đến nay ECCC chỉ mới kết án ba người vì tội ác của chế độ Khmer Đỏ nhưng với chi phí tiêu tốn lên đến 300 triệu đô la.

Campuchia được biết đến là "mảnh đất tàn sát" vì các vụ sát hạt hàng loạt một cách tàn bạo dưới thời Khmer Đỏ

Năm 2010, ECCC đã kết tội Kaing Guek Eav, còn được gọi là Duch, người quản lý trung tâm tra tấn Tuol Sleng khét tiếng và nhà tù ở Phnom Penh.

Trong khi đó cựu bộ trưởng ngoại giao Khmer Đỏ, Ieng Sary, cũng là đồng bị cáo với Khieu Samphan và Nuon Chea, lại chết trước khi các thẩm phán đưa ra phán quyết trong hai phiên tòa trước vào 2014.

Vợ ông ta, bà Ieng Thirith, bộ trưởng bộ xã hội của chế độ và đồng bị cáo, đã được xét là không đủ điều kiện tâm lý để bị xét xử và qua đời vào 2015.

Mặc dù còn một số vụ án đối với bốn thành viên Khmer Đỏ khác, nhưng Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã nhiều lần lên tiếng phản đối việc ECCC mở thêm bất kỳ phiên tòa mới nào.

Bản thân Hun Sen cũng chính là một cựu thành viên cấp trung của chế độ Khmer Đỏ.

Thủ tướng Campuchia nói rằng người dân của ông muốn vượt qua quá khứ và những cuộc truy tố khác có thể dẫn đến bạo lực.

Khmer Đỏ đã tiến hành một cuộc nổi loạn sau khi bị lật đổ, mặc dù hàng ngàn đã từ bỏ chế độ này vào những năm 1990 trước khi nhóm này tan rã hoàn toàn vào 1999.

Hiện tại nhiều nơi trên Campuchia, nạn nhân và những kẻ từng tra tấn họ vẫn đang sống cạnh nhau trong làng.

Nhưng nhiều người Campuchia không còn quan tâm đến phiên tòa và thế hệ trẻ thì mong muốn đất nước họ được biết đến bằng một điều gì khác thay vì là "cánh đồng chết".

*******************

Phán quyết lịch sử tại Cam Bốt : Khmer Đỏ phạm tội diệt chủng (RFI, 16/11/2018)

Tòa án Khmer Đỏ tại Cam Bốt ngày 16/11/2018 đã ra một phán quyết lịch sử. Lần đầu tiên, tòa án quốc tế do Liên Hiệp Quốc đỡ đầu công nhận chế độ Khmer Đỏ phạm tội diệt chủng. Đây là một quyết định được chờ đợi suốt 40 năm qua.

Noun Chea, cựu lãnh đạo Khmer Đỏ bị kết tội "diệt chủng" trong phiên tòa ngày 16/11/2018 tại Phnom Penh. Reuters

Từ Phnom Penh, thông tín viên RFI Juliette Buchez cho biết thêm chi tiết :

"Có hai người phải ra hầu tòa trong các Phòng xét xử đặc biệt của tòa án Cam Bốt sáng hôm nay 16/11. Nuon Chea, 92 tuổi và Khieu Samphan, 87 tuổi đã bị kết án phạm tội ác chống nhân loại vào năm 2014. Hôm nay, cả hai người này bị kết tội "diệt chủng".

Đây là lần đầu tiên từ "diệt chủng" được dùng để đánh giá xét xử về các hành vi của chế độ Khmer Đỏ. Khieu Samphan, chủ tịch nước Campuchia Dân chủ, bị kết tội gây ra nạn diệt chủng nhắm vào người Việt. Nuon Chea, nhà tư tưởng của chế độ Khmer Đỏ, được mô tả là cánh tay phải của Pol Pot, cũng bị kết án phạm tội diệt chủng nhắm vào người Việt và cộng đồng người Chăm theo đạo Hồi.

Từ năm 1975 đến năm 1979, có khoảng 100.000 - 500.000 người Chăm, một sắc tộc tại Cam Bốt, bị chế độ Khmer Đỏ hành quyết. Tuy nhiên, Liên Hiệp Quốc chưa bao giờ coi cái chết của khoảng 1,7 triệu người Cam Bốt là nạn diệt chủng. Phán quyết của tòa mang tính biểu tượng đối với các nạn nhân và gia đình các nạn nhân của chế độ Khmer Đỏ, nhưng tòa án xét xử tội ác Khmer Đỏ lại bị chỉ trích rất nhiều.

Mặc dù tòa án đã đã tiêu tốn 300 triệu đô la, nhưng cho đến nay mới chỉ có 3 đại diện của Khmers Đỏ bị kết án trong vòng một thập kỷ qua. Phán quyết hôm nay của tòa có thể sẽ kết thúc phần xét xử các cựu lãnh đạo Khmer Đỏ, bởi vì các nhân vật chủ chốt của chế độ này đa phần đã rất già hoặc đã chết."

Thùy Dương

*******************

Hai cựu lãnh đạo của Khmer Đỏ bị tuyên án tù chung thân về tội diệt chủng (RFA, 16/11/2018)

Hai cựu thủ lĩnh Khmer Đỏ Nuon Chea và Khieu Samphan bị tòa tuyên án tù chung thân về tội diệt chủng vào hôm thứ Sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2018.

Hai cựu thủ lĩnh Khmer Đỏ Nuon Chea (bìa trái) và Khieu Samphan (bìa phải) trong một phiên xét xử tại Tòa ECCC vào ngày 23/11/16. AFP

AFP loan tin vừa nêu trong cùng ngày, dẫn lời của Thẩm phán Nil Nonn thuộc Tòa án xét xử tội ác Khmer Đỏ tại Campuchia (ECCC) nói rằng Noun Chea đã thực hiện quyền đưa ra quyết định cao nhất cùng với thủ lĩnh Pol Pot, do đó Nuon Chea phải chịu mọi trách nhiệm của một thượng cấp liên quan đến tất cả các tội ác, bao gồm cả tội diệt chủng đối với người Hồi giáo Chăm và người Việt.

Thẩm phán Nil Nonn còn cho biết thêm Khieu Samphan cũng bị buộc tội diệt chủng đối với người Việt Nam.

Cả hai cựu thủ lĩnh Nuon Chea và Khieu Samphan bị tuyên án tù chung thân.

Vào năm 2014, hai bị cáo này đã bị tuyên án tù chung thân với tội danh dùng bạo lực để di tản dân chúng tại Phnom Penh hồi tháng 4 năm 1975.

Hai cựu thủ lĩnh của Khmer Đỏ, Khieu Samphan, 87 tuổi và Nuon Chea, 92 tuổi, bí danh "Anh 2" là hai thành viên cao cấp nhất trong nhóm cực đoan Maoist nắm quyền kiểm soát Campuchia từ 1975-1979.

Hai cựu thủ lĩnh Khieu Samphan và Nuon Chea cùng với Pol Pot, bí danh "Anh cả" đã lãnh đạo Khmer Đỏ và khiến khoảng 2 triệu người Campuchia bị thiệt mạng do làm việc quá sức, bị bỏ đói và bị sát hại hàng loạt trong thời gian 4 năm Khmer Đỏ cầm quyền.

Các luật sư bào chữa cho Nuon Chea và Khieu Samphan cho AFP biết hai bị cáo sẽ kháng cáo.

Luật sư Kong Sam Onn nói rằng ông nhận thấy quyết định của tòa là không rõ ràng vì Khieu Samphan không có quyền quyết định nào trong nhóm lãnh đạo của Khmer Đỏ.

Hàng trăm người, bao gồm cả nhiều nạn nhân người Chăm và sư sãi Phật giáo đến dự phiên tòa diễn ra vào ngày 16 tháng 11, tại khu vực ngoại ô của thủ đô Phnom Penh.

Nhiều người tin rằng phiên tòa xử Nuon Chea và Khieu Samphan có thể là phiên tòa cuối cùng của tòa án quốc tế do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn.