 | Tổng quan: | 3636794 |
"Mỗi ngày học viên rơi rụng dần, trong khi ban đầu họ đều khỏe mạnh. Họ dần yếu đi, có người thậm chí còn đi không nổi (...) Một trại khác dành cho nữ, hầu hết là các nữ sinh viên Duy Ngô Nhĩ du học, bị bắt khi về Tân Cương thăm gia đình. Tháng 12/2017, một đợt nữ tù trẻ được thả ra ở Urumqi, một số bị tra tấn đến nỗi phải cưa tay hoặc chân, số khác trở nên điên loạn".
Biểu tình ngày 03/07/2020 gần Nhà Trắng kêu gọi chính quyền Mỹ có biện pháp trước tình trạng Trung Quốc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ. © Reuters/Leah Millis
Sau khi một bản báo cáo về việc Trung Quốc cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ triệt sản được công bố, nhật báo Libération đã gặp được một nữ giáo viên Duy Ngô Nhĩ tị nạn tại Châu Âu. Là nạn nhân bị triệt sản, người phụ nữ này cũng là nhân chứng vì từng làm việc trong các trại "cải tạo" ở Tân Cương. RFI xin giới thiệu bài viết (đã được lược bớt).
Cưỡng bức triệt sản phụ nữ
"Tất cả các phụ nữ tuổi từ 18 đến 50 tại khu phố tôi ở Urumqi đều được triệu tập ngày 18/07/2017 để "khám miễn phí" và bắt buộc. Vào lúc 8 giờ sáng, hàng người đã rất dài trước bệnh viện. Khi đến lượt tôi, chẳng có khám phụ khoa lẫn hỏi han gì cả. Họ bắt tôi nằm xuống, dạng chân ra và đặt vào một vòng tránh thai. Một sự thô bạo khủng khiếp. Tôi bật khóc, cảm thấy bị hạ nhục, bị tấn công cả về tính dục lẫn tâm lý. Nhưng tôi làm việc trong một trại cải tạo, và biết những gì chờ đợi mình nếu cưỡng lại. Có những cô gái rất trẻ. Tôi không thấy bất kỳ một phụ nữ người Hán nào".
Qelbinur Sidik Beg lúc đó 48 tuổi, có một con gái duy nhất đang học về y sinh học tại Châu Âu. Nếu có thêm con thứ hai không phải là bất hợp pháp, vì cách đó bốn năm Trung Quốc đã chấm dứt chính sách mỗi gia đình chỉ có một con, và các sắc tộc thiểu số ở Tân Cương cho đến năm 2016 vẫn có quyền sinh ba con. Nhưng bà là người Duy Ngô Nhĩ, như 11 triệu người Hồi giáo nói tiếng Thổ khác đang bị chế độ cộng sản đàn áp.
Phóng viên Libération gặp Qelbinur Sidik Beg hôm 14/07/2020 tại một nước Châu Âu mà bà không muốn tiết lộ. Bà đưa cho xem lệnh triệu tập còn lưu trong điện thoại : "Tất cả phụ nữ từ 18 đến 59 tuổi (độ tuổi cao nhất hàng năm lại được lùi thêm) đều phải đến. Nếu không hợp tác sẽ bị trừng trị". Bek cho biết, nếu một phụ nữ Duy Ngô Nhĩ muốn sinh con, từ nay phải được phép của ba cơ quan : công an, cơ quan nơi làm việc và ủy ban nhân dân.
Cuộc đời của người giáo viên tốt nghiệp khoa văn minh Trung Hoa trường đại học Urumqi, xuất thân từ một gia đình gia thế, đã bị đảo lộn vào ngày 01/07/2017, khi được tuyển làm giáo viên trong một trại "cải tạo chính trị", vào lúc khởi đầu một chiến dịch tống giam hàng loạt người Duy Ngô Nhĩ, do cấp cao nhất ở Bắc Kinh quyết định.
Điều kiện giam giữ tồi tệ, cưỡng hiếp, tra tấn, triệt sản, sự vô nghĩa của công việc giảng dạy… Lời chứng độc đáo rất chi tiết của bà khẳng định tất cả những thông tin mà tờ báo đã thu thập được từ ba năm qua, từ những người tù hiếm hoi được thả hay thân nhân của họ, và những báo cáo, điều tra do các nhà báo và nhà nghiên cứu tiến hành, cho dù Đảng cộng sản Trung Quốc đã chụp lên vùng đất này một bức màn sắt. Một minh họa quý giá tiết lộ những gì diễn ra bên trong hệ thống nhà tù, không thông qua xét xử và bạo lực khủng khiếp, nhắm vào một nhóm sắc tộc dưới danh nghĩa "huấn nghiệp" và chống khủng bố.
Quá trình đồng hóa Tân Cương bỗng trở nên thô bạo
Qelbinur Sidik Beg sinh năm 1969 tại Urumqi, thủ phủ Tân Cương cách Bắc Kinh 3.000 km, trong một gia đình có sáu người con. Tân Cương là vùng đất mênh mông thưa dân nằm ngay trục giao thương Trung Á, với cư dân hầu hết theo đạo Hồi : người Duy Ngô Nhĩ, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Tajikistan…
Cho đến thập niên 90, dù Tân Cương bị Trung Quốc cộng sản sáp nhập năm 1949, văn hóa truyền thống và nghệ thuật địa phương vẫn phổ biến, ngôn ngữ chính là Duy Ngô Nhĩ được viết bằng chữ Ả Rập, lên trung học mới dạy tiếng Hoa. Beg nhớ lại : "Chúng tôi có những hàng xóm người Hán và người Hồi giáo, chúng tôi chơi với nhau, vẫn chưa hề có thù hận. Các anh chị em tôi đều tốt nghiệp đại học, trở thành công an và quan chức hoặc kinh doanh phát đạt. Tôi coi mình là công dân Trung Quốc, thấy rằng chính quyền đã làm tốt trong việc phát triển kinh tế và giáo dục ở các vùng nông thôn".
Cú sốc đầu tiên diễn ra năm 2004, khi trường học Duy Ngô Nhĩ nhận lệnh phải trở thành "song ngữ", tức tiếng Hoa và tiếng Anh. Rồi sau vụ nổi dậy ở Urumqi năm 2009 và các vụ tấn công được cho là từ những người Duy Ngô Nhĩ đòi độc lập, cỗ máy thực dân của Bắc Kinh tăng tốc. "Kỳ thị chủng tộc ngày càng mạnh. Mẹ tôi phải cầu nguyện lén. Trong mùa chay Ramadan, hiệu trưởng trường tôi phân phát thức ăn nước uống để tìm ra những học sinh khả nghi".
Năm 2016, Tân Cương bị đặt trong vòng kiềm tỏa của bí thư tỉnh ủy Trần Toàn Quốc (Chen Quanguo), từng hoành hành ở Tây Tạng. Lấy cớ chống cực đoan, ly khai và khủng bố, quá trình đồng hóa trở nên thô bạo. "Họ bắt người vào ban đêm. Tại khu nhà tôi ở, những cư dân ở tầng một, tầng hai rồi tầng bốn lần lượt biến mất, tờ giấy "Cấm vào" được dán ngoài cửa. Ở trường, các bé học sinh khóc hỏi vì sao mẹ bị bắt. Mỗi đêm tôi đi ngủ mặc nguyên trang phục ban ngày, vì không muốn bị đưa đi trong lúc mặc đồ ngủ".
Trong địa ngục cải tạo
Ngày 28/02/2017 Qelbinur Sidik Beg được triệu tập đến ủy ban nhân dân. Bà không ngạc nhiên vì là người chịu trách nhiệm quản lý nhân sự và cơ sở dữ liệu. Cùng với bà có bảy giáo viên khác : sáu người Hán và một người Duy Ngô Nhĩ. Ba cán bộ cho biết "chính quyền đã tập họp những người ít học" và họ được chọn để giảng dạy. Bà ký vào những mẫu đơn trong đó có cam kết không được tiết lộ với ai, nếu không "cả gia đình sẽ bị trừng phạt".
Từ năm 2014 một đồng nghiệp xuất thân từ vùng quê xa đã nói với bà về một trại cải tạo ở cách Urumqi 1.000 km, và hai năm sau, cũng người này hoảng loạn cho biết cha mẹ và ba người anh của mình bị bắt. Công an nói : "Cầu nguyện à ? 10 năm tù. Đọc kinh Coran hả ? 8 năm tù". Phụ nữ trong vùng bị buộc thắt ống dẫn trứng. Beg nghĩ rằng điều này không thể xảy ra ngay tại thủ phủ. Ở Tân Cương, một hố sâu lớn ngăn cách người thành thị và thôn quê, nói tiếng quan thoại là ưu thế quan trọng để có tương lai.
Ngày 01/03, theo cuộc hẹn bí mật, Qelbinur Sidik Beg đứng đợi lúc 7 giờ sáng ở một trạm xe buýt, gọi điện cho một công an viên đến đón. Bà được đưa đến một khu nhà bốn tầng ở ngoại ô, nằm sau một ngọn núi, bao quanh là những bức tường rào kín kẽm gai, vào bằng một cửa sắt điều khiển bằng điện. Có các công an vũ trang, khoảng 12 nhân viên, cán bộ, y tá, giáo viên. Từ các màn hình trong phòng điều khiển, bà thấy 10 xà lim, mỗi xà lim có 10 người tù. Các phòng giam chật hẹp này chìm trong bóng tối, cửa sổ bị đóng kín bằng các tấm kim loại. Không có giường, chỉ có mền trải trên sàn cho 97 tù nhân. Họ mới nhập trại cách đó hai tuần, vẫn còn nguyên râu tóc, trong đó có 7 phụ nữ.
Trong cuộc trao đổi với nhà báo, Qelbinur Sidik Beg cho biết rất chi tiết, miêu tả thêm bằng hành động. Đôi khi bà bật khóc và ra khỏi phòng để cố trấn tĩnh.
"Học viên vào lớp theo từng nhóm 10 người. Họ mang xiềng xích ở tay và chân. Khi tất cả đã ngồi vào những chiếc ghế nhựa, không có bàn, người ta cho tôi vào lớp. Có nhiều người đàn ông đã trên 70 tuổi với bộ râu dài. Lẽ ra tôi phải tỏ ra kính trọng họ, nhưng họ vẫn cúi đầu, một số người khóc. Tôi chào ‘Salam aleikoum’, nhưng không ai trả lời. Tôi hiểu rằng mình đã nói một điều bị cấm tiệt". Sau khi liếc qua 8 camera giám sát, bà tự giới thiệu và bắt đầu bài học tiếng Hoa đầu tiên, lòng thầm cầu nguyện được sống sót ra khỏi địa ngục này.
Đến trưa, Qelbinur Sidik Beg giúp phân phát thức ăn cho các "học viên". "Người ta đổ cháo vào chén, nhưng tôi chẳng thấy hạt gạo nào, chỉ toàn nước nóng". Mỗi người được một "momo" (bánh bao hấp kiểu Tây Tạng). Tại một xà lim toàn người già, bà âm thầm cho thêm hai bánh bao, nhưng sau bữa ăn một công an hạch hỏi vì sao thiếu hai cái bánh, may mà một nhân viên đỡ lời, nói bà đếm nhầm. Định lấy nước pha trà, nhưng các đồng nghiệp vội vàng ngăn lại : "Không, đừng uống, nước trong bình đó dành cho tù nhân, chưa sôi".
Những cái chết bí ẩn và nạn tra tấn tù nhân
Qelbinur Sidik Beg có hợp đồng sáu tháng. Sau ba tuần lễ đầu, bà quen dần với 97 học viên. Họ không có tên, chỉ có một con số in lên chiếc áo màu cam. Có một học viên rất đẹp trai và thông minh tên Salim (tên đã được đổi), là một trong những người giàu có nhất Urumqi trước khi gia tài bị Nhà nước phong tỏa. Mỗi ngày anh đều năn nỉ bà giáo cho thêm vài phút nhìn thấy ánh sáng mặt trời, qua một khe vuông 20 cm trong phòng học. Đến một hôm Salim biến mất, anh bị cao huyết áp và chết vì xuất huyết não.
Một nam học viên nữa mà bà rất quý vì rất tích cực, nghĩ rằng một ngày nào đó sẽ được thoát ra. Anh ngã bệnh vì nhiễm trùng, và chết trước khi đến bệnh viện. Thanh niên này và Salim qua đời chỉ sau ba tuần vào trại. Mỗi ngày học viên rơi rụng dần, trong khi ban đầu họ đều khỏe mạnh. Họ dần yếu đi, có người thậm chí còn đi không nổi.
Ngày 20/03, tầng một của trại được những người mới đến lấp đầy, họ bị cạo trọc. Khác với lớp đầu tiên gồm nhiều tu sĩ lớn tuổi, lần này là các trí thức, doanh nhân, sinh viên, mà tội duy nhất là dám sử dụng Facebook vốn bị cấm tại Trung Quốc. Dạy tiếng Hoa cho họ trở thành vô nghĩa, Beg bèn phân phát những bài ca cộng sản. Cửa vào lớp chỉ mở hé với một sợi xích treo ngang, buộc học viên phải bò vào hoặc nhảy qua. Tâm trạng hoảng loạn có thể đọc thấy trong ánh mắt họ. Và rồi mỗi giờ lại có 100 người khác được gởi đến. Học viên được vào nhà vệ sinh ba lần một ngày vào giờ ấn định, và tắm mỗi tháng một lần, không quá 15 phút.
Nhiều tuần lễ trôi qua, bà không hé răng về địa ngục mình đang trải qua. Nhưng ngay cả khu nhà ở của Beg cũng trở thành một nhà tù mở, với những vụ bắt bớ xảy ra hàng ngày trên đường phố. Sử dụng WhatsApp hay liên lạc với nước ngoài là đủ để vào tù. Một người hàng xóm nhờ bạn người Hán gọi cho con trai ở Kyrgyzstan bảo đừng về Tân Cương, ngay trong đêm người này đã bị năm công an đến bắt đưa đi mất tích.
Sáu tháng sau, số tù nhân nhập trại đã lên trên 3.000 người, chen chúc 50-60 người một phòng, thay phiên nhau ngủ. Mỗi ngày hai, ba người, đôi khi bảy người bị gọi lên bất kỳ lúc nào. Phòng tra tấn nằm dưới tầng hầm. "Những tiếng kêu la vang vọng trong khắp tòa nhà, tôi nghe thấy khi ăn trưa và đôi khi lúc đang dạy học". Một nữ công an vốn quen Qelbinur Sidik Beg từ trước vì có con là học trò của bà, bí mật cho biết một số thông tin. Theo đó, có bốn cách tra tấn bằng dụng cụ điện : ghế, găng tay, nón sắt, và dùng gậy điện thọc vào hậu môn.
Số phận nghiệt ngã của các nữ tù là trí thức trẻ
Tháng 9/2017 sau khi hết hợp đồng, Qelbinur Sidik Beg được chuyển sang một trại khác cũng ở Urumqi nhưng dành cho nữ. Đó là một tòa nhà sáu tầng bình thường ngay trong thành phố, đề chữ "Viện dưỡng lão". Có đến 10.000 phụ nữ bị nhốt tại đây, đầu cạo trọc, chỉ khoảng 60 người là trên 60 tuổi.
Hầu hết là các cô gái trẻ xinh đẹp, học thức. Những thiếu nữ này là sinh viên du học ở Hàn Quốc, Úc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Châu Âu hoặc Hoa Kỳ, bị bắt giam khi về nước thăm gia đình ; các cô có kiến thức rộng và nói được nhiều ngôn ngữ. Không có toa-lét cho tù nhân, chỉ có một chiếc xô được đem đổ mỗi tuần một lần. Không khí hôi thối khủng khiếp, nhiều người đổ bệnh vì tình trạng mất vệ sinh.
Mỗi thứ Hai, 10.000 nữ tù nhân xếp hàng tại phòng y tế. Y tá tiêm truyền tĩnh mạch, lấy máu và cho uống một viên thuốc màu trắng. Một nữ y tá nói với bà Beg họ cần calcium vì sống trong bóng tối, lấy máu để xét nghiệm bệnh truyền nhiễm, còn thuốc uống giúp dễ ngủ. Bà tự hỏi vì sao lại cần nhiều calcium như thế.
Một hôm đang lên cầu thang, Qelbinur Sidik Beg gặp một nữ công an đang chuyển xác một nữ sinh viên. Chỉ có bà và người công an này là người Duy Ngô Nhĩ trong trại, họ thường nói chuyện với nhau trong sân, nơi không có camera. Người này cho biết thuốc cho uống nhằm ngừa thai, thậm chí thuốc này còn được cho vào bánh bao, nhưng cô sinh viên vẫn có kinh và chết vì mất máu, và dặn bà giữ kín.
Khác với trại trước có nhiều nhân viên là người sắc tộc, ở trại nữ này cán bộ toàn là đàn ông người Hán. Một cô gái bị gọi đi lúc đang trong lớp, hai tiếng sau khi trở về tỏ ra đau đớn không ngồi được, công an la mắng và đưa đi. Beg không bao giờ gặp lại cô sinh viên ấy. Người nữ công an cho biết mỗi ngày có bốn, năm cô bị gọi lên để các cán bộ hiếp dâm tập thể, đôi khi dùng dùi cui điện cho vào chỗ kín và hậu môn.
Tháng 11/2017, đến lượt Qelbinur Sidik Beg bị xuất huyết, được cho đi nằm viện một tháng. Tháng 12/2017, một đợt nữ tù trẻ được thả ra ở Urumqi, một số bị tra tấn đến nỗi phải cưa tay hoặc chân, số khác trở nên điên loạn.
Một phần ba hàng xóm người Duy Ngô Nhĩ mất tích
Beg không bao giờ quay lại trại cải tạo nữa. Tháng 2/2018, bà đi dạy ở trường tiểu học cũ, nhưng đến ngày 16/04/2018, Beg cùng với 11 đồng nghiệp Duy Ngô Nhĩ khác bị buộc ký giấy về hưu tuy chưa đến tuổi quy định.
Thất nghiệp, sức khỏe yếu, bà làm đơn xin lại passport (ở Tân Cương, công an tịch thu mọi hộ chiếu) để đi thăm con gái lấy chồng tại Châu Âu, nhưng bị cấm xuất cảnh vào phút chót. Hai hôm sau đám cưới, bà bị công an thẩm vấn suốt năm ngày. Họ nói con gái bà tham gia những cuộc biểu tình, Beg cãi lại thì công an cho xem Facebook của cô, cho thấy cô con gái đã xem một video bị cấm. Họ đòi con gái bà phải khai báo các thông tin cá nhân. Bị sách nhiễu, cô đành gởi các tài liệu mà họ đòi hỏi.
Trong số 600 cư dân người Duy Ngô Nhĩ tại khu nhà của Qelbinur Sidik Beg, có đến 190 người biến mất trong vòng hai năm. Tại tầng một rồi tầng hai, những người nhập cư Trung Quốc dọn đến ở các căn hộ bỏ trống.
Năm 2019, nhờ các mối quan hệ, bà được phép rời Trung Quốc để đi chữa bệnh, nhưng phải đến trình diện 23 cơ quan khác nhau, ở mỗi nơi đều phải làm cam kết sẽ trở về sau một tháng (tuy có visa ba tháng), nếu không lương hưu sẽ bị cắt. Chồng bà cũng có visa sang Châu Âu, nhưng bị buộc ở lại cho đến khi bà quay về.
Đến Châu Âu vào tháng 10/2019, chính quyền Trung Quốc không ngớt quấy nhiễu, bà khai là vẫn còn phải nằm viện. Rồi đại dịch lan đến, Qelbinur Sidik Beg không thể trở về Tân Cương. Rốt cuộc bà quyết định xin tị nạn, và đấu tranh cho dân tộc Duy Ngô Nhĩ. Chính quyền Trung Quốc và kể cả chồng bà vẫn chưa biết điều này.
Thụy My
Nguồn : RFI, 24/07/2020
Hai cựu lãnh đạo Khmer Đỏ bị kết tội diệt chủng (BBC, 16/11/2018)
Hôm nay, Tòa án Khmer Đỏ dự kiến sẽ đưa ra phán quyết đối với hai lãnh đạo còn sống cuối cùng của chế độ Pol Pot về tội diệt chủng.
Khieu Samphan (trái) và Nuon Chea đều đang thụ án chung thân vì các tội danh khác
Đó là Nuon Chea, 92 tuổi, Phó tổng bí thư Đảng Cộng sản Campuchia, cấp dưới của Pol Pot, và Khieu Samphan, 87 tuổi, Chủ tịch Nước Campuchia Dân chủ.
Nuon Chea được coi là cánh tay phải và phó tư lệnh của Pol Pot.
Họ đang bị xét xử vì tội diệt chủng đối với người Chăm theo đạo Hồi và người thiểu số gốc Việt ở Campuchia.
Có tới khoảng hai triệu người đã bị sát hại dưới chế độ tàn bạo Khmer Đỏ từ năm 1975 đến 1979.
Nhiều người trong số đó chết vì đói khát và lao lực, hoặc bị xử tử vì bị coi là kẻ thù của nhà nước.
Cả hai cựu lãnh đạo Pol Pot đang thụ án chung thân sau khi bị kết án một số tội ác chống lại loài người vào 2014.
Pol Pot (trái) có viễn kiến về một xã hội phi giai cấp, kiểu cộng sản theo chủ nghĩa Mao
Tuy nhiên, một phán quyết có tội hôm nay sẽ là sự thừa nhận chính thức đầu tiên rằng những gì chế độ Khmer Đỏ đã thực hiện là sự diệt chủng như được định nghĩa theo luật pháp quốc tế.
Cả hai sẽ bị phán quyết dựa trên nhiều tội ác chống lại loài người - bao gồm giết người, nô lệ và tra tấn - và các vi phạm trong các Công ước Geneva.
Angelina Jolie nói bộ phim do bà đạo diễn về Campuchia dưới thời Khmer Đỏ sẽ giúp thế giới biết thêm về tội ác dã man của chế độ này.
Khmer Đỏ là ai ?
Khmer Đỏ là những người theo chủ nghĩa Mao cực đoan thành lập một chế độ cai trị Campuchia từ 1975 đến 1979, dẫn đầu bởi Saloth Sar, thường được biết đến là Pol Pot.
Chế độ này được thành lập bởi những người trí thức từng được giáo dục ở Pháp, tìm cách tạo ra một xã hội tự lực và nông nghiệp : thành phố trống trải và tất cả người dân buộc phải làm việc trên các hợp tác xã nông thôn.
Nhiều người đã làm việc cho đến chết trong khi những người khác bị bỏ đói khi nền kinh tế sụp đổ.
Trong bốn năm nắm quyền bằng bạo lực, Khmer Đỏ cũng giết tất cả những người họ cho là kẻ thù - gồm giới trí thức, nhóm người thiểu số, cựu quan chức chính phủ và gia đình của họ.
Chế độ này đã bị đánh bại trong một cuộc xâm lược của Việt Nam vào 1979. Pol Pot bỏ trốn và vẫn được tự do cho đến năm 1997, rồi chết khi bị quản thúc tại gia một năm sau đó.
Tại sao tòa án này lại gây tranh cãi ?
Tòa án Khmer Đỏ (ECCC) được thành lập vào năm 2006 bao gồm các thẩm phán Campuchia và quốc tế.
Đến nay ECCC chỉ mới kết án ba người vì tội ác của chế độ Khmer Đỏ nhưng với chi phí tiêu tốn lên đến 300 triệu đô la.
Campuchia được biết đến là "mảnh đất tàn sát" vì các vụ sát hạt hàng loạt một cách tàn bạo dưới thời Khmer Đỏ
Năm 2010, ECCC đã kết tội Kaing Guek Eav, còn được gọi là Duch, người quản lý trung tâm tra tấn Tuol Sleng khét tiếng và nhà tù ở Phnom Penh.
Trong khi đó cựu bộ trưởng ngoại giao Khmer Đỏ, Ieng Sary, cũng là đồng bị cáo với Khieu Samphan và Nuon Chea, lại chết trước khi các thẩm phán đưa ra phán quyết trong hai phiên tòa trước vào 2014.
Vợ ông ta, bà Ieng Thirith, bộ trưởng bộ xã hội của chế độ và đồng bị cáo, đã được xét là không đủ điều kiện tâm lý để bị xét xử và qua đời vào 2015.
Mặc dù còn một số vụ án đối với bốn thành viên Khmer Đỏ khác, nhưng Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã nhiều lần lên tiếng phản đối việc ECCC mở thêm bất kỳ phiên tòa mới nào.
Bản thân Hun Sen cũng chính là một cựu thành viên cấp trung của chế độ Khmer Đỏ.
Thủ tướng Campuchia nói rằng người dân của ông muốn vượt qua quá khứ và những cuộc truy tố khác có thể dẫn đến bạo lực.
Khmer Đỏ đã tiến hành một cuộc nổi loạn sau khi bị lật đổ, mặc dù hàng ngàn đã từ bỏ chế độ này vào những năm 1990 trước khi nhóm này tan rã hoàn toàn vào 1999.
Hiện tại nhiều nơi trên Campuchia, nạn nhân và những kẻ từng tra tấn họ vẫn đang sống cạnh nhau trong làng.
Nhưng nhiều người Campuchia không còn quan tâm đến phiên tòa và thế hệ trẻ thì mong muốn đất nước họ được biết đến bằng một điều gì khác thay vì là "cánh đồng chết".
*******************
Tòa án Khmer Đỏ tại Cam Bốt ngày 16/11/2018 đã ra một phán quyết lịch sử. Lần đầu tiên, tòa án quốc tế do Liên Hiệp Quốc đỡ đầu công nhận chế độ Khmer Đỏ phạm tội diệt chủng. Đây là một quyết định được chờ đợi suốt 40 năm qua.
Noun Chea, cựu lãnh đạo Khmer Đỏ bị kết tội "diệt chủng" trong phiên tòa ngày 16/11/2018 tại Phnom Penh. Reuters
Từ Phnom Penh, thông tín viên RFI Juliette Buchez cho biết thêm chi tiết :
"Có hai người phải ra hầu tòa trong các Phòng xét xử đặc biệt của tòa án Cam Bốt sáng hôm nay 16/11. Nuon Chea, 92 tuổi và Khieu Samphan, 87 tuổi đã bị kết án phạm tội ác chống nhân loại vào năm 2014. Hôm nay, cả hai người này bị kết tội "diệt chủng".
Đây là lần đầu tiên từ "diệt chủng" được dùng để đánh giá xét xử về các hành vi của chế độ Khmer Đỏ. Khieu Samphan, chủ tịch nước Campuchia Dân chủ, bị kết tội gây ra nạn diệt chủng nhắm vào người Việt. Nuon Chea, nhà tư tưởng của chế độ Khmer Đỏ, được mô tả là cánh tay phải của Pol Pot, cũng bị kết án phạm tội diệt chủng nhắm vào người Việt và cộng đồng người Chăm theo đạo Hồi.
Từ năm 1975 đến năm 1979, có khoảng 100.000 - 500.000 người Chăm, một sắc tộc tại Cam Bốt, bị chế độ Khmer Đỏ hành quyết. Tuy nhiên, Liên Hiệp Quốc chưa bao giờ coi cái chết của khoảng 1,7 triệu người Cam Bốt là nạn diệt chủng. Phán quyết của tòa mang tính biểu tượng đối với các nạn nhân và gia đình các nạn nhân của chế độ Khmer Đỏ, nhưng tòa án xét xử tội ác Khmer Đỏ lại bị chỉ trích rất nhiều.
Mặc dù tòa án đã đã tiêu tốn 300 triệu đô la, nhưng cho đến nay mới chỉ có 3 đại diện của Khmers Đỏ bị kết án trong vòng một thập kỷ qua. Phán quyết hôm nay của tòa có thể sẽ kết thúc phần xét xử các cựu lãnh đạo Khmer Đỏ, bởi vì các nhân vật chủ chốt của chế độ này đa phần đã rất già hoặc đã chết."
Thùy Dương
*******************
Hai cựu lãnh đạo của Khmer Đỏ bị tuyên án tù chung thân về tội diệt chủng (RFA, 16/11/2018)
Hai cựu thủ lĩnh Khmer Đỏ Nuon Chea và Khieu Samphan bị tòa tuyên án tù chung thân về tội diệt chủng vào hôm thứ Sáu, ngày 16 tháng 11 năm 2018.
Hai cựu thủ lĩnh Khmer Đỏ Nuon Chea (bìa trái) và Khieu Samphan (bìa phải) trong một phiên xét xử tại Tòa ECCC vào ngày 23/11/16. AFP
AFP loan tin vừa nêu trong cùng ngày, dẫn lời của Thẩm phán Nil Nonn thuộc Tòa án xét xử tội ác Khmer Đỏ tại Campuchia (ECCC) nói rằng Noun Chea đã thực hiện quyền đưa ra quyết định cao nhất cùng với thủ lĩnh Pol Pot, do đó Nuon Chea phải chịu mọi trách nhiệm của một thượng cấp liên quan đến tất cả các tội ác, bao gồm cả tội diệt chủng đối với người Hồi giáo Chăm và người Việt.
Thẩm phán Nil Nonn còn cho biết thêm Khieu Samphan cũng bị buộc tội diệt chủng đối với người Việt Nam.
Cả hai cựu thủ lĩnh Nuon Chea và Khieu Samphan bị tuyên án tù chung thân.
Vào năm 2014, hai bị cáo này đã bị tuyên án tù chung thân với tội danh dùng bạo lực để di tản dân chúng tại Phnom Penh hồi tháng 4 năm 1975.
Hai cựu thủ lĩnh của Khmer Đỏ, Khieu Samphan, 87 tuổi và Nuon Chea, 92 tuổi, bí danh "Anh 2" là hai thành viên cao cấp nhất trong nhóm cực đoan Maoist nắm quyền kiểm soát Campuchia từ 1975-1979.
Hai cựu thủ lĩnh Khieu Samphan và Nuon Chea cùng với Pol Pot, bí danh "Anh cả" đã lãnh đạo Khmer Đỏ và khiến khoảng 2 triệu người Campuchia bị thiệt mạng do làm việc quá sức, bị bỏ đói và bị sát hại hàng loạt trong thời gian 4 năm Khmer Đỏ cầm quyền.
Các luật sư bào chữa cho Nuon Chea và Khieu Samphan cho AFP biết hai bị cáo sẽ kháng cáo.
Luật sư Kong Sam Onn nói rằng ông nhận thấy quyết định của tòa là không rõ ràng vì Khieu Samphan không có quyền quyết định nào trong nhóm lãnh đạo của Khmer Đỏ.
Hàng trăm người, bao gồm cả nhiều nạn nhân người Chăm và sư sãi Phật giáo đến dự phiên tòa diễn ra vào ngày 16 tháng 11, tại khu vực ngoại ô của thủ đô Phnom Penh.
Nhiều người tin rằng phiên tòa xử Nuon Chea và Khieu Samphan có thể là phiên tòa cuối cùng của tòa án quốc tế do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn.
Ông Zeid Ra'ad Al Hussein, quyết tâm đưa những kẻ gây thảm họa cho người Rohingya ra đối mặt trước pháp luật.
Ông là người đứng đầu cơ quan theo dõi về nhân quyền trên toàn thế giới của Liên Hiệp Quốc, nên ý kiến của ông có trọng lượng.
Điều này có thể dẫn tới những lãnh đạo cao nhất - ông không loại trừ khả năng lãnh đạo dân sự bà Aung San Suu Kyi và người đứng đầu quân đội Myanmar Tướng Aung Min Hlaing có thể phải đối mặt với bản án về tội diệt chủng một ngày trong tương lai.
Hồi đầu tháng 12, ông Zeid nói trước Hội đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc (UNHRC) rằng việc người Rohingya ở Myanmar bị ngược đãi một cách có hệ thống và trên diện rộng có nghĩa tội diệt chủng không thể được loại trừ.
Ông Zeid Ra'ad Al Hussein, Cao ủy Hội đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc
"Vì mức độ lớn của hoạt động quân sự, rõ ràng đây là các quyết định được đưa ra ở cấp cao", vị cao ủy UNHRC nói, khi chúng tôi gặp gỡ tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở Geneva trong chương trình BBC Panorama.
Tuy vậy, diệt chủng là một từ được bàn cãi rất nhiều. Từ 'diệt chủng' nghe thật khủng khiếp - có thể coi là "mẹ của các tội ác". Rất ít người bị kết tội này.
Tội diệt chủng được hình thành sau thảm họa Diệt chủng người Do Thái (Holocaust).
Các nước thành viên của Liên Hiệp Quốc mới ra đời lúc đó đã ký một quy ước định nghĩa tội diệt chủng là những hành vi được gây ra với mục đích tiêu diệt cả một tộc người.
Chứng minh rằng hành vi diệt chủng đã diễn ra ở Myanmar không phải là việc của ông Zeid Ra'ad Al Hussein - chỉ có tòa án mới làm được việc đó. Nhưng ông đã kêu gọi một cuộc điều tra tội phạm quốc tế đối với những người gây ra cái mà ông gọi là "tấn công tàn bạo gây sốc" chống lại nhóm Hồi giáo thiểu số từ tỉnh Rakhine ở phía Bắc Myanmar.
Nhưng ông Zeid biết rằng đây là một trường hợp khó kết án : "Vì những lý do ai cũng biết, nếu bạn lên kế hoạch có hành động diệt chủng, bạn không viết vào văn bản và bạn không đưa ra chỉ dẫn".
"Khả năng có bằng chứng là thấp", ông nói. 'Nhưng tôi sẽ không ngạc nhiên trong tương lai nếu tòa án đưa ra kết luận như vậy dựa trên những gì chúng ta chứng kiến".
Cho đến đầu tháng 12, gần 650.000 người Rohingya - khoảng hai phần ba toàn bộ dân số cộng đồng này - đã rời Myanmar sau làn sóng tấn công do quân đội gây ra, bắt đầu từ cuối tháng Tám.
Hàng trăm ngôi làng bị đốt và hàng ngàn người được cho là đã bị giết hại.
Có biểu hiện đã diễn ra những tội ác kinh hoàng : thảm sát, giết người và cưỡng hiếp hàng loạt - những điều chính tôi được nghe khi tôi tới các trại tỵ nạn khi cuộc khủng hoảng này bắt đầu.
Điều khiến vị đứng đầu cơ quan nhân quyền của Liên Hợp Quốc day dứt là ông đã thúc giục bà Suu Kyi, vị lãnh đạo mặc nhiên của Myanmar, có hành động để bảo vệ người Rohingya sáu tháng trước khi bạo lực bùng nổ hồi tháng Tám.
Ông kể ông nói chuyện với bà qua điện thoại khi văn phòng của ông xuất bản một báo cáo vào tháng 2/2017, trong đó ghi lại những hành động tàn ác trong một đợt bạo lực bắt đầu hồi tháng 10/2016.
"Tôi kêu gọi bà ấy làm chấm dứt các hoạt động quân sự này", ông Zeid kể với tôi. "Tôi kêu gọi tình cảm của bà ấy... làm những gì bà có thể để chấm dứt tình trạng này, và tôi rất lấy làm tiếc là điều đó dường như đã không xảy ra".
Tướng Min Aung Hlaing, người đứng đầu lực lượng quân đội Myanmar
Quyền lực của bà Suu Kyi đối với quân đội là có hạn, nhưng ông Zeid Ra'ad Al Hussein tin rằng đáng lẽ ra bà phải làm nhiều hơn để cố dừng chiến dịch của quân đội.
Ông chỉ trích bà đã không dùng từ "Rohingya". "Tước bỏ tên của [cộng đồng] họ là làm mất nhân tính, đến mức bạn bắt đầu tin rằng chuyện gì cũng có thể xảy ra", ông nói, dùng ngôn ngữ mạnh đối với một quan chức cao cấp Liên Hiệp Quốc.
Ông cho rằng quân đội Myanmar bạo dạn lên khi cộng đồng quốc tế không có hành động nào sau khi họ gây bạo lực hồi 2016. "Tôi tin rằng lúc đó họ kết luận là họ có thể tiếp tục [gây bạo lực] mà không phải sợ gì", ông nói.
"Điều mà chúng ta cảm nhận được là bạo lực họ gây ra được suy tính và lên kế hoạch kỹ", ông nói với tôi.
Người tị nạn Rohingya 'sống trong điều kiện khắc nghiệt'
Chính phủ Myanmar nói hành động quân sự là đáp trả các vụ tấn công khủng bố hồi tháng Tám khiến 12 nhân viên an ninh bị thiệt mạng.
Nhưng BBC Panarama đã thu được bằng chứng cho thấy công việc chuẩn bị cho các đợt tấn công người Rohingya đã bắt đầu trước thời điểm đó từ lâu.
Chúng tôi thấy Myanmar đã huấn luyện và cấp vũ trang cho người Phật giáo địa phương từ trước đó. Chỉ vài tuần sau khi xảy ra bạo lực, chính phủ đưa ra lời kêu gọi : "Bất kỳ người Rakhine nào muốn bảo vệ bang của mình sẽ có cơ hội gia nhập lực lượng cảnh sát vũ trang địa phương".
"Đây là quyết định được đưa ra để gây ra tội ác chống lại những người dân thường", ông Matthew Smith, giám đốc tổ chức nhân quyền Fortify Rights, tổ chức điều tra tình hình dẫn tới tình trạng bạo lực năm nay, nói.
Đây cũng là quan điểm của người tỵ nạn trong các trại tỵ nạn lớn ở Myanmar, những người chứng kiến dân Rakhine tình nguyện tham gia lực lượng cảnh sát đã tấn công hàng xóm và đốt nhà của họ.
BBC liên hệ với bà Aung San Suu Kyi và người đứng đầu quân đội để lấy phản ứng của họ. Nhưng cả hai người đều không có phản hồi.
Đã gần sáu tháng kể từ khi các vụ tấn công diễn ra và ông Zeid Ra'ad Al Hussein lo ngại rằng hệ lụy của bạo lực còn chưa chấm dứt. Ông sợ rằng đây "chỉ là giai đoạn khởi đầu của điều tồi tệ hơn nhiều".
Ông lo rằng các nhóm jihadi có thể sẽ hình thành trong các trại tỵ nạn khổng lồ ở Bangladesh và gây các cuộc tấn công vào Myanmar, có lẽ nhắm vào các đền thờ Phật giáo. Kết quả có thể là cái mà ông gọi là "đối đầu mang tính xưng tội" - giữa những người Phật giáo và Hồi giáo.
Đây là một viễn cảnh thật đáng sợ, như vị cao ủy chỉ ra, nhưng là một viễn cảnh mà Myanmar không tính đến một cách nghiêm túc.
"Tôi muốn nói là hậu quả có thể vô cùng to lớn", ông nói. "Việc họ đáp lại những quan ngại nghiêm trọng của cộng đồng quốc tế một cách thiếu nghiêm túc là thật đáng báo động".
Nguồn : BBC, 19/12/2017
