Thương chiến Mỹ-Trung, Châu Á hưởng lợi
Chiến tranh thương mại bắt đầu tác động đến kinh tế thế giới. Boris Johnson, thuyền trưởng mới của con tàu Brexit. Thái độ ngây thơ của Donald Trump và của Châu Âu đối với Iran. Greta Thunberg hành động không đợi tuổi. Đó là những chủ đề chính trên báo Pháp hôm nay.
Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc (giữa) cùng với bộ trưởng tài chính Mỹ Steven Mnuchin (phải) và Đại diện thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer (trái) tại Bắc Kinh ngày 28/03/2019. Reuters
Thương chiến Mỹ-Trung : Việt Nam nhất thời đắc lợi
Chiến tranh thương mại đang hãm phanh sinh hoạt kinh tế toàn cầu. IMF bi quan cho năm 2019. Trung Quốc bị Mỹ áp thuế trừng phạt là quà thưởng cho một số nước Châu Á, trong đó có Việt Nam, nhưng coi chừng lợi bất cập hại.
Với tựa "Những nước Châu Á hưởng lợi trong cuộc thương chiến", Le Monde điểm qua hai nhóm : Nhóm bị thiệt hại có Indonesia và nhất là Singapore. Thương chiến Mỹ-Trung làm cho thương mại trong vùng chậm lại. Xuất khẩu của Indonesia, đầu tàu kinh tế Đông Nam Á giảm 8,9% trong tháng Sáu, của Hàn Quốc giảm 10% trong tháng Năm. Singapore, đầu tầu kinh tế thứ hai của Đông Nam Á thông báo hoạt động kinh tế bị giảm 3,4% trong 6 tháng đầu năm nay.
Trong khi đó, từ sáu tháng qua, Việt Nam được xem là nằm trong nhóm ngư ông đắc lợi : xuất khẩu tính chung tăng 6,7%, xuất sang Mỹ tăng 28%. Tỉ lệ nhập siêu của Mỹ đối với Trung Quốc giảm bao nhiêu thì nhập siêu đối với Việt Nam tăng bấy nhiêu, theo nhận định của chuyên gia Pháp François Nicolas. Cái rủi cho Trung Quốc là cái may của Việt Nam. Nhưng đây chính là cội nguồn bất trắc : Donald Trump thấy rõ điều này nên đã cáo buộc Hà Nội "lợi dụng nước Mỹ hơn cả Bắc Kinh".
Theo Le Monde, thật ra thì tình trạng "lợi dụng" này có giới hạn. Hoa Kỳ bị nhập siêu vì dân Mỹ tiêu phí. Hiện thời, chỉ có các mặt hàng của Trung Quốc dễ làm, như quần áo, mới bị Đông Nam Á giành lấy. Bangladesh sẽ phục hồi thị trường hàng may mặc tại Mỹ, 5 năm sau vụ tai nạn thảm khốc ở Dhaka làm chết 1.300 công nhân. Trái lại, những hãng chế tạo sản phẩm tinh vi như linh kiện điện tử của Hàn Quốc và Đài Loan đều "di tản" cơ sở về nước.
Thương chiến kéo dài thì mới hy vọng các dự án dời cơ sở sản xuất từ Trung Quốc qua một nước khác được thực hiện. HP và Dell Technologies dự kiến dời 30% sản xuất điện thoại di động sang Đông Nam Á. Nhiều công ty Trung Quốc cũng tính dời hãng sang Việt Nam. Trong vòng 5 tháng đầu năm 2019, đầu tư trực tiếp vào Việt Nam tăng 29%. Tuy nhiên, bỏ Trung Quốc không phải là chuyện đơn giản, bởi ít nhất hai lý do : mất các đối tác gia công quen thuộc tại nơi làm ăn cũ, và bị Trung Quốc trả đũa không cho ký các hợp đồng với xí nghiệp quốc doanh Hoa lục.
Vì sao tình hình chung ở Châu Á đáng lo âu ?
Thương chiến Mỹ-Trung mang lại lợi ích nhất thời cho một số nước Châu Á, nhưng tác hại cho toàn cầu lớn hơn nhiều. Một lần nữa Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới trong năm 2019 chỉ đạt 3,2%, trao đổi thương mại chỉ tăng có 2,5% thấp hơn dự kiến ban đầu đến một điểm (3,4%).
Theo Les Echos, Quỹ Tiền tệ Quốc tế có một lý do để lạc quan và hai lý do để bi quan. Lạc quan vì kinh tế Trung Quốc tìm được thế quân bình giữa cung và cầu, mà thực ra là do tình thế bắt buộc. Bên ngoài là áp lực của Donald Trump, bên trong là chính sách duy ý chí của Bắc Kinh.
Thế nhưng, Trung Quốc, đối tác số một của Singapore, bị giảm tăng trưởng kinh tế làm cho quốc gia- thành phố cảng đứng hạng nhì thế giới chao đảo từ sáu tháng qua. Sức khỏe kinh tế của Singapore tốt hay xấu là triệu chứng dự báo cho cả khu vực. Les Echos cũng kể ra một loạt số liệu bi quan, xuất khẩu giảm từ 9% cho đến 10% ở toàn Châu lục từ Ấn Độ, Đông Nam Á cho đến Hàn Quốc ở Bắc Á.
Singapore chưa hấp hối, nhưng tình trạng huyết áp sụt bất ngờ là tiếng chuông cảnh báo toàn khu vực.
Brexit : Boris Johnson, chủ thầu mới
Được phe bảo thủ ủng hộ tại Luân Đôn, tân thủ tướng Anh Boris Johnson đối đầu với một loạt thử thách : Brexit, Iran và Donald Trump.
Tất cả báo Pháp đều có cùng xu hướng : chúc mừng tân thủ tướng Anh và nêu lên một loạt chướng ngại vật đang chờ. Le Figaro loan báo "Brexit có chủ thi công mới". Les Echos, bên cạnh một bài dài về "con người hai mặt" nói dốimột cách "phớt tỉnh ăng-lê", cảnh báo : Boris Johnson đứng trước ba thách thức : giải quyết cho xong hồ sơ Brexit, tìm một chính sách ngoại giao theo hướng không gây xung khắc với nước Mỹ của Donald Trump, và đưa kinh tế quốc gia ra khỏi tình trạng thắt lưng buộc bụng.
Nhật báo công giáo La Croix nêu thêm thử thách thứ tư là Iran : khủng hoảng vùng Vịnh là trắc nghiệm đầu tiên của Boris Johnson.
Hạt nhân Iran : Đừng nhầm người dân với giáo quyền
Liên quan đến cuộc khủng hoảng hạt nhân Iran, Libération và Le Figaro giới thiệu hai bài phân tích chứng minh Liên Hiệp Châu Âu và Donald Trump không biết phân biệt bạn thù.
Chuyên gia Mỹ Narges Bajogli, đại học Johns-Hopkins (Washington), qua hai trang phỏng vấn trên nhật báo thiên tả phân tích vì sao Donald Trump là một món quà tặng cho chế độ Hồi giáo Iran. Áp lực tối đa của chủ nhân Nhà Trắng vô tình phục vụ cho Vệ binh Cách mạng, củng cố hình ảnh một lực lượng vì dân vì nước để tuyên truyền chiêu dụ giới trẻ Iran và để bảo vệ chế độ đặc quyền đặc lợi.
Năm 2015, lực lượng võ trang Vệ binh Cách mạng, kiểm soát mọi lãnh vực kinh tế quốc gia, tình cờ phát hiện ra là nếu họ tập trung ca tụng chế độ Hồi giáo, thì không thu phục được những người ôn hòa, nhưng khai thác tinh thần yêu nước thì sẽ được hoan nghênh. Nhân vụ tìm ra xác tàu đổ bộ cùng với thi hài của 175 biệt kích Hồi giáo bị Iraq đánh chìm, Vệ binh tổ chức truy điệu.
Lẽ ra, các loại lễ nghi này không được công chúng quan tâm. Nhưng lần này, bộ máy tuyên truyền đánh động lòng yêu nước xả thân chống xâm lăng. Thế là dân chúng tham gia đông đảo. Từ đó, khi cần biện minh cho vai trò bảo vệ chế độ Hồi giáo thì Vệ binh Cách mạng đưa ra chiêu bài tôn giáo, nhưng trước các đối tượng không quan tâm đến hệ phái Shia thì họ nhấn mạnh đến an ninh quốc gia.
Nhật báo thiên hữu Le Figaro dành cho một luật sư Iran đưa quan điểm được cho là "thiểu số" nhưng đáng quan tâm, vì phát xuất từ trái tim của tác giả. Trong cuộc đọ sức giữa Donald Trump và giáo chủ Khamenei, chính giới Châu Âu và báo chí Châu Âu, với tinh thần tự cao và tiềm thức chống lại những gì của Tây phương, đã chọn thái độ nghiêm khắc đối với Mỹ, trong khi hoàn toàn thiếu vắng tinh thần phê phán chế độ Hồi giáo Iran.
Châu Âu đã lầm lẫn giữa dân tộc Ba Tư văn hóa tuyệt vời với thành phần giáo sĩ độc tài. Chế độ giáo quyền Iran là một chế độ đàn áp chống phụ nữ lẫn những thành phần thiểu số trong xã hội. Tác giả cũng lưu ý là khi Barack Obama muốn ký hiệp định hạt nhân với Iran thì nước Pháp lúc đó rất dè dặt.
Toàn bộ bài viết đưa ra những lập luận có dẫn chứng về thái độ thiếu khách quan của những người mà tác giả goi là "quá bao dung với giáo quyền" bất chấp những báo cáo của các tổ chức nhân quyền và những nhân chứng sống.
Thảm cảnh Venezuela và Syria
Báo Pháp không quên số phận hẩm hiu của nạn nhân bạo lực đó đây trên thế giới : Le Monde với trẻ con Venezuela ngày càng đông trên con đường vượt biên, trong khi Libération tìm hiểu vì sao không quân Nga gia tăng oanh kích chợ búa và bệnh viện ở Idlib, miền bắc Syria.
Hàng loạt gia đình Venezuela bồng bế con cái chạy sang Colombia. Nước láng giềng tràn ngập người tị nạn dẫn đến hiện tượng tình nhân đạo bị bão hòa - Le Monde báo động. La Croix và Libération xót xa cho người Syria dưới bom Nga. "Thêm một loạt oanh kích đẫm máu ở Idlib", tựa của nhật báo công giáo.
Libération tìm hiểu và đưa ra giải thích : Oanh kích leo thang vì gần đến hòa đàm Astana lần thứ 13 do Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ. Thế nhưng, lực lượng chống Damascus vẫn kiên cường không nhượng bộ đổi lấy ngưng bắn. Trên chiến trường, cuộc tổng phản công của quân đội Syria do Nga và Iran yểm trợ, sau một vài thành công lúc đầu, nay bị giậm chân tại chỗ. Thứ ba là phản ứng quốc tế quá yếu ớt, cho phép Putin mạnh tay trên chiến trường. Chỉ trong ngày thứ hai, các trận bom đổ xuống bệnh viện và chợ đã làm cho 70 người chết.
Greta Thunberg gây tranh cãi trong chính giới Pháp
Tại Pháp, sự kiện Greta Thunberg, cô nữ sinh Thụy Điển 16 tuổi, biểu tượng của phong trào chống biến đổi khí hậu được mời phát biểu tại Quốc hội Pháp, là đề tài tốn nhiều giấy mực.
Libération tóm được ý chính qua bức hí họa gồm hai người lớn và một đứa bé con mặc quần đùi : Người lớn : "Đi ngủ đi, coi chừng ăn đòn". Con bé đáp lại : "Trễ rồi ông ạ. Các ông nằm mơ đấy".
Bản tin của Le Figaro trích lại vài tuyên bố tiêu biểu của Greta Thunberg : "Thay vì cám ơn tôi, quý dân biểu Pháp hãy hành động. Tuyên bố tình trạng khẩn cấp là đúng, nhưng hành động sẽ tốt hơn".
Trong bài xã luận, Le Monde chê trách những dân biểu tẩy chay cô bé 16 tuổi như sau : chỉ cần xét quan hệ nhân quả giữa nhu cầu khẩn cấp chống biến đổi khí hậu với lá phiếu cử tri cũng đủ thấy là không nên khinh khi Greta Thunberg. Chống hiện tượng trái đất tăng nhiệt đã trở thành khẩn cấp. Công luận nói chung và giới trẻ động viên bảo vệ hành tinh là điều thực tế
Phong trào Xanh, bảo vệ môi trường, trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu, lên điểm đặc biệt trong giới trẻ. Đừng xem thường hệ quả kinh tế và chính trị đối với các tầng lớp dân chúng. Khủng hoảng "Gilets Jaunes" là một bài học mà các vị dân biểu cần suy gẫm.
Tôn vinh Albert Eistein, nhưng mấy ai biết Mileva
Không có nhà nữ toán học thiên tài Mileva Einstein để bổ sung những thiếu sót của ông chồng thường phân tâm vì mơ mộng, chưa chắc Albert đã trở thành Einstein. Trang chân dung phụ nữ mùa hè của Libération hôm nay dành cho phu nhân của cha đẻ Thuyết tương đối, kể lại những đức tính, tài ba của Mielva và cuộc sống hạnh phúc của đôi vợ chồng bác học cho đến khi chia tay.
Công lao rất lớn, nhưng lịch sử không có chỗ đứng cho hai người. Albert Einstein, sau khi nhận giải thưởng Nobel, đã trao hết phần hiện kim cho Mileva. Phải chăng là để công nhận công lao nghiên cứu vật lý lý thuyết của người vợ cũ. Hay để chuộc lỗi phụ tình theo người đàn bà khác ?
Tú Anh