Đảo chính Miến Điện hay mối căng thẳng dai dẳng giữa quân đội và chính phủ dân sự ?
Sau nhiều ngày nói bóng nói gió, quân đội Miến Điện hôm nay 01/02/2021 đã cho bắt giữ lãnh đạo Aung San Suu Kyi cùng với nhiều nhà lãnh đạo khác của đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ. Giới quan sát cho rằng đây là một cuộc đảo chính.
Biểu tình ủng hộ Liên đoàn quốc gia vì dân chủ ở bên ngoài sứ quán Miến Điện tại Bangkok, Thái Lan, ngày 01/02/2021. Reuters – Athit Perawongmetha
Theo nhận định của nhà báo Sarah Bakaloglou, từng là thông tín viên của RFI tại Rangoon, vụ việc phản ảnh những căng thẳng giữa giới quân đội và giới chính khách dân sự.
"Quả thật là từ nhiều ngày qua, căng thẳng trở nên gay gắt giữa quân đội và chính phủ dân sự. Quân đội lúc đầu đã đề cập đến khả năng đảo chính. Nhất là, người ta đã thấy các xe bọc thép lưu thông trên các nẻo đường của Rangoon, mặc dù quân đội vẫn cứ nói là đó chỉ là những hoạt động tuần tra thông thường.
Rồi cảnh sát được điều đến đông đảo tại thủ đô Naypyidaw, nơi có trụ sở của Nghị Viện, lãnh đạo Aung San Suu Kyi và tổng thống Miến Điện. Trên đường phố ở Rangoon cũng vậy, có nhiều cuộc tập hợp ủng hộ quân đội.
Những tín hiệu căng thẳng đó ngày càng nhiều, nhưng quân đội cứ làm ra vẻ trấn an vụ việc hồi cuối tuần qua, khi nói là họ sẽ bảo vệ Hiến Pháp và nhất là cáo buộc truyền thông diễn giải sai lệnh những phát biểu của họ.
Nhưng những căng thẳng này giữa chính phủ dân sự và quân đội vẫn luôn tồn tại kể từ khi đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ lên cầm quyền năm 2015. Bà Aung San Suu Kyi mong muốn sửa đổi Hiến Pháp vốn dĩ trao rất nhiều quyền lực cho quân đội Miến Điện : Ba vị trí bộ trưởng chủ chốt, 25% số ghế trong Nghị Viện được bảo đảm dành cho giới quân nhân.
Dù vậy, bà Aung San Suu Kyi vẫn là một nhà lãnh đạo rất được lòng dân. Giờ phải chờ xem có những cuộc tập hợp ủng hộ bà có sẽ diễn ra hay không nhằm phản đối cuộc đảo chính này".
Cho đến lúc này, quân đội Miến Điện bắt giữ tổng cộng 21 người, bao gồm nhiều nhà lãnh đạo chính trị, các nghị sĩ và các nhà hoạt động đấu tranh. Sự việc khiến nhiều nhà đấu tranh lo ngại Miến Điện có nguy cơ trở lại với chế độ độc tài quân sự, như thổ lộ của một cựu tù nhân chính trị :
"Tôi thật sự lo sợ là thế hệ trẻ nói rằng quân đội Miến Điện là định chế hùng mạnh nhất của đất nước. Đây thật sự là rất nguy hiểm cho thế hệ mới. Và tôi cũng sợ rằng quân đội, nhất là những sĩ quan trẻ tuổi, tự cho mình là những người hùng mạnh nhất, có thể làm bất cứ điều gì họ muốn.
Điều này thật sự không tốt cho tương lai của Miến Điện. Điều này không phù hợp với chuẩn mực của nền dân chủ và điều đó sẽ là một trở ngại cho Miến Điện trên con đường hướng đến dân chủ. Giới quân sự phải tôn trọng kết quả bầu cử hồi tháng 11/2020, bởi vì đó là nguyện vọng của người dân, và họ phải trả tự do cho các nhà lãnh đạo của chúng tôi".
Donald Trump : "Người đầu têu" ?
Về phần mình, ông Phil Robert, đại diện cho Human Right Watch trong khu vực, nhận xét rằng cú đảo chính này, tuy đã gây bất ngờ cho mọi người, nhưng gợi nhắc lại những sự kiện gần đây tại Hoa Kỳ.
"Thành thật mà nói, ban đầu người ta nghĩ là quân đội lòe mọi người. Trên thực tế, vụ việc rất giống những gì xảy ra ở Mỹ lúc còn Donald Trump, nhưng theo phong cách Miến Điện. Những cáo buộc gian lận bầu cử hàng loạt không có bằng chứng nhưng người ta chỉ nghĩ đó chẳng qua là cách để phe quân đội gây áp lực với bà Aung San Suu Kyi và đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ.
Việc họ dám thực hiện cuộc đảo chính dựa trên cái cớ tình trạng khẩn cấp được dàn dựng hoàn toàn, thật sự là một thảm họa cho người dân Miến Điện. Điều đó giống như việc quân đội quẳng vào thùng rác một thắng lợi bầu cử lớn của một đảng ủng hộ dân chủ trong một cuộc bầu cử được hầu hết các nhà quan sát địa phương và quốc tế nhìn nhận như một cuộc bỏ phiếu công bằng và hợp lệ".
Minh Anh