Khai thác đất hiếm là trọng tâm
Washington và Jakarta nâng cấp quan hệ lên mức "Đối tác Chiến lược Toàn diện". Hôm qua, 13/11/2023, tại Nhà Trắng, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và đồng nhiệm Joko Widodo thỏa thuận siết chặt hợp tác trong hàng loạt lĩnh vực, từ năng lượng và khí hậu đến kết nối kỹ thuật số và quốc phòng. Khai thác đất hiếm, nguyên liệu chiến lược đối với năng lượng tái tạo và công nghệ bán dẫn, là một lĩnh vực hợp tác chủ chốt.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden (tiếp đồng nhiệm Indonesia Joko Widodo tại Phòng Bầu Dục ở Nhà Trắng, Washington, Hoa Kỳ ngày 13/11/2023. © AP/Andrew Harnik
Thông báo của Nhà Trắng cho biết Indonesia và Hoa Kỳ đã nâng mức hợp tác lên cấp độ "chưa từng có", được xây dựng trên "các giá trị chung dân chủ và đa nguyên". "Đối tác Chiến lược Toàn diện" là cấp độ hợp tác song phương cao nhất đối với Indonesia, tương tự như Mỹ vừa ký với Việt Nam. Trong thông báo nói trên, Hoa Kỳ tái khẳng định cam kết hợp tác với Indonesia trong việc "giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu". "Khai thác khoáng sản bền vững" là nội dung số một trong hợp tác khí hậu song phương.
Nhân dịp này, bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ và bộ Năng lượng và Tài nguyên Khoáng sản Indonesia ký kết một văn bản ghi nhớ (MOU), nhằm thúc đẩy các hợp tác "để tạo điều kiện về pháp lý giúp tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo", "hỗ trợ Indonesia phát triển lĩnh vực khoáng sản trọng yếu với mức phát thải thấp, thực hiện mục tiêu của JETP (Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng)". JEPT là cơ chế được công bố tại Hội nghị thượng đỉnh G20 2022 ở Bali.
Thúc đẩy hợp tác kinh tế
Theo báo Nhật Nikkei Asia, trước thềm thượng định Biden – Widodo, giới chức cao cấp Hoa Kỳ cho biết hai bên đang có "các thảo luận bước đầu" về hợp tác khai thác khoáng sản, và hướng đến đàm phán về một hiệp định thương mại tự do (FTA) hạn chế, mở ra cơ hội để các doanh nghiệp Indonesia được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp của chính quyền Mỹ, theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA), với nội dung chủ yếu là tài trợ cho lĩnh vực năng lượng tái tạo, liên quan chủ yếu đến các doanh nghiệp Mỹ và doanh nghiệp nước ngoài thuộc các quốc gia ký hiệp định thương mại tự do với Mỹ, như Canada hay Úc.
Theo đánh giá từ phía Hoa Kỳ, "Indonesia có nguồn cung cấp tài nguyên quan trọng khổng lồ của nền kinh tế ô tô (chạy điện) của thế kỷ 21". Indonesia được coi là quốc gia "có trữ lượng niken lớn nhất thế giới" cùng tiềm năng năng lượng tái tạo lên đến 3.600 gigawatt, theo tổng thống Indonesia. Tuy nhiên, chủ trương hợp tác về khai thác đất hiếm tại Indonesia của chính phủ hai nước vấp phải nhiều phản đối trong chính giới Hoa Kỳ.
Theo Nikkei Asia, một nhóm thượng nghị sĩ Mỹ đã lên tiếng phản đối hợp tác với Indonesia, do "các tiêu chuẩn về quyền của người lao động, bảo vệ môi trường, an toàn và nhân quyền" không bảo đảm. Nhóm nghị sĩ này cũng nhấn mạnh đến "sự thống trị" của Trung Quốc trong hoạt động khai thác và tinh luyện khoáng sản tại Indonesia, đặc biệt trong ngành khai thác niken. Bà Julie Lucas, giám đốc điều hành MiningMinnesota, một tổ chức tập hợp nhiều tập đoàn khai khoáng Mỹ, dự báo là Hoa Kỳ và Indonesia "sẽ phải mất nhiều năm mới" mới vượt qua các trở ngại để có thể hợp tác khai thác đất hiếm tại Indonesia.
Trọng Thành