Mỹ ca ngợi thỏa thuận kinh tế mới giữa 14 nước Châu Á-Thái Bình Dương
VOA, 18/11/2023
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden hôm 16/11 ca ngợi một thỏa thuận kinh tế mới giữa 14 quốc gia Châu Á Thái Bình Dương nhằm chống lại sự thống trị kinh tế khu vực của Trung Quốc, đồng thời cho biết thỏa thuận các nhà lãnh đạo đã ký tại hội nghị thượng đỉnh các nền kinh tế khu vực – không phải là một thỏa thuận thương mại chính thức – sẽ giải quyết các vấn đề chính như tương lai thiếu hụt chất bán dẫn bằng cách cải thiện khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nâng cốc chúc mừng các trưởng phái đoàn tham dự hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) ở San Francisco tại dạ tiệc ngày 16/11/2023.
Mục tiêu của hiệp ước mới, theo 14 nhà lãnh đạo trong một tuyên bố chung, là "thúc đẩy quyền của người lao động, tăng cường năng lực ngăn chặn và ứng phó với sự gián đoạn chuỗi cung ứng, tăng cường hợp tác trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế sạch, chống tham nhũng và nâng cao hiệu quả quản lý thuế".
Ông Biden, phát biểu hôm 16/11 tại hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương ở San Francisco, thừa nhận rằng các nhà đàm phán đã không đạt được sự đồng thuận về một trụ cột chính của Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương IPEF năm ngoái.
Ông nói : "Chúng tôi vẫn còn nhiều việc phải làm nhưng chúng tôi đã đạt được tiến bộ đáng kể". "Trong thời gian kỷ lục, chúng tôi đã đạt được sự đồng thuận về ba trụ cột của IPEF". IPEF có bốn trụ cột, được tóm tắt là thương mại, chuỗi cung ứng, năng lượng sạch và cơ sở hạ tầng, thuế và chống tham nhũng.
Ông Biden cũng công bố chương trình hợp tác với các công ty khởi nghiệp để huy động vốn. Nỗ lực đó dựa trên Quan hệ Đối tác Đầu tư và Cơ sở hạ tầng Toàn cầu của Hoa Kỳ, được coi là phản hồi của Hoa Kỳ đối với Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.
Khi nêu bật kế hoạch, ông Biden cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực tư nhân Hoa Kỳ.
"Bạn đã nghe từng đồng nghiệp của tôi nói lần này hay lần khác rằng điều này không thể thực hiện được nếu không có hàng nghìn tỷ đô la đầu tư từ khu vực tư nhân để nắm bắt và nắm bắt nó một cách nhanh chóng để giúp họ tự tin thực hiện những khoản đầu tư đó", ông Biden nói. "Điều đó sẽ tạo ra một loạt các dự án ở các nước đối tác và sau đó kết nối nguồn tài chính của khu vực tư nhân với các dự án này, đồng thời sẽ mang lại cho các nhà đầu tư khu vực tư nhân niềm tin rằng khoản đầu tư của họ sẽ được thực hiện theo các tiêu chuẩn cao nhất. Đầu tư của chính phủ là không đủ. Chúng ta cần huy động đầu tư tư nhân".
Các nhà phê bình cho rằng hiệp định kinh tế mới thiếu các điều khoản tiếp cận thị trường.
"Đối với một quốc gia như chúng tôi, ít nhất chúng tôi phải có khả năng tiếp cận thị trường", Giám đốc điều hành Indonesia Anindya Bakrie nói với đài VOA bên lề hội nghị thượng đỉnh.
Ông Joshua Kurlantzick, thành viên cấp cao về Đông Nam Á tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết hầu hết các quốc gia Đông Nam Á đều tỏ ra "ít nhiệt tâm" về thỏa thuận này.
Ông nói, điểm mấu chốt : "Đây không phải là một thỏa thuận thương mại và Hoa Kỳ không cung cấp bất kỳ quyền tiếp cận thị trường nào trong IPEF. Và các quốc gia Đông Nam Á có thể so sánh điều đó với các giao dịch thương mại thực tế đã được thông qua ở Châu Á trong bảy năm qua, bao gồm các thỏa thuận thương mại lớn, có sự tham gia của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và các nền kinh tế lớn khác, cũng như ASEAN ở giữa".
Tuy nhiên, ông nói, "họ sẽ không nói với việc Hoa Kỳ tham gia IPEF trong vài năm qua là chúng tôi bác bỏ điều này. Họ rất thân thiện và họ muốn có sự hiện diện an ninh lớn hơn của Hoa Kỳ".
Bà Siobhan Das, giám đốc điều hành Phòng Thương mại Mỹ Malaysia, có quan điểm lạc quan hơn.
"Tôi thực sự tin rằng đã thành công rồi", bà nói. "Bạn đã có 14 quốc gia nói chuyện với nhau trong 18 tháng qua – làm sao điều đó lại không thành công được ?"
Ông Zack Cooper, một chuyên gia về chiến lược Hoa Kỳ ở Châu Á tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, nói với VOA hôm 16/11, thời điểm mà 14 nhà lãnh đạo mỉm cười và chụp ảnh chung, rằng "mọi người đều đồng ý rằng khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương có lẽ là khuôn khổ tốt nhất mà chính quyền Biden sẽ làm hiện nay".
Ông nói : "Nhưng điều đó chắc chắn không có nghĩa là họ hài lòng với IPEF hoặc họ sẽ hài lòng với phiên bản IPEF mà họ có được tại APEC, vốn không bao gồm thương mại". "Và có lẽ là có còn hơn không".
Nguồn : VOA, 18/11/2023
************************
Khai mạc thượng đỉnh APEC, tổng thống Mỹ trấn an các nước Châu Á
Minh Anh, RFI, 17/11/2023
Một ngày sau khi gặp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, tổng thống Mỹ Joe Biden, hôm qua, 16/11/2023, có bài diễn văn khai mạc thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC), trong bối cảnh cạnh tranh gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc.
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu sau hội nghị bàn về Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương vì Thịnh vượng, bên lề thượng đỉnh APEC, ngày 16/11/2023, tại San Francisco. AP - Godofredo A. Vásquez
Theo AP, trước sự hiện diện của lãnh đạo các nước và doanh nghiệp trong vùng, tổng thống Mỹ Joe Biden cam kết tuân thủ các tiêu chuẩn cao trong thương mại và quan hệ đối tác, những mối quan hệ sẽ mang lại các lợi ích kinh tế cho toàn vùng Thái Bình Dương.
Nguyên thủ Mỹ tuyên bố : "Hoa Kỳ hiện diện tại đây là để ở lại" và khẳng định Hoa Kỳ "đang giảm thiểu rủi ro và đa dạng hóa" nhưng "không tách rời" khỏi Bắc Kinh.
Tổng thống Biden nhấn mạnh đến sự khác biệt giữa Mỹ và đối thủ Trung Quốc khi cho rằng Hoa Kỳ đã đầu tư khoảng 50 tỷ đô la vào các nền kinh tế trong Khuôn khổ Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương năm 2023, bao gồm các lĩnh vực công nghệ năng lượng sạch, hàng không và an ninh mạng.
Hãng tin Pháp AFP cho biết thêm tổng thống Mỹ cũng không quên cảm ơn sự đóng góp của nhiều doanh nghiệp Châu Á - Thái Bình Dương khi đầu tư "hơn 200 tỷ đô la" vào Mỹ kể từ khi ông nhậm chức.
Còn tại hội nghị bàn về Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương vì Thịnh vượng (IPEF), tổng thống Biden bảo đảm rằng những "cam kết thực tế, cụ thể đã được đàm phán trong một thời gian kỷ lục".
IPEF là một hiệp định liên chính phủ, không mang tính ràng buộc, quy tụ 13 nước trong vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, trong đó có Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, Hàn Quốc và một phần lớn các nước Đông Nam Á nhưng Trung Quốc không được mời tham gia,
Theo giải thích của AFP, trên thực tế, nếu các cuộc thương lượng về chuỗi cung ứng, chuyển đổi năng lượng và cuộc chiến chống tham nhũng phần lớn đã được đúc kết, thì sáng kiến IPEF đang gặp trở ngại trong vế thương mại, do những bất đồng ngay trong chính nội bộ đảng Dân chủ, liên quan đến các quy định về lao động.
Truyền thông Pháp, Mỹ lưu ý, những tuyên bố này được đưa vào lúc tổng thống Mỹ và chủ tịch Trung Quốc vừa kết thúc cuộc gặp thượng đỉnh nhằm xoa dịu các căng thẳng giữa hai nước.
Minh Anh
***************************
Cuộc đua Mỹ - Trung để mở rộng ảnh hưởng tại Châu Á-Thái Bình Dương
Thanh Hà, RFI, 16/11/2023
Rời khỏi phòng hội nghị tại bảo tàng Filoli Estate gần thành phố San Francisco sau 4 giờ họp hôm 15/11/2023, cả tổng thống Mỹ lẫn chủ tịch Trung Quốc đều tiếp tục cuộc chạy đua tranh giành ảnh hưởng với các đối tác Châu Á –Thái Bình Dương.
Tổng thống Joe Biden tiếp đón chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Woodside, bang California, Hoa Kỳ, ngày 15/11/2023. AP - Doug Mills
Khai mạc thượng đỉnh APEC hôm nay 16/11/2023, tổng thống Mỹ Joe Biden thúc đẩy sáng kiến "Khuôn Khổ Kinh Tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương" (IPEF) vì thịnh vượng chung để chiêu dụ các đối tác tại một khu vực mà Bắc Kinh liên tục mở rộng ảnh hưởng cả về kinh tế lẫn quân sự.
Chủ tịch Tập Cận Bình ngay từ hôm 15/11/2023 đã trấn an các doanh nhân Mỹ rằng Trung Quốc luôn là "một đối tác và là một nước bạn" của Hoa Kỳ, luôn mở rộng cửa đón đầu tư quốc tế và không có ý định "gây chiến" với bất kỳ một quốc gia nào. Tuyên bố này gián tiếp xua tan những lo ngại xảy ra xung đột giữa hai siêu cường kinh tế thế giới. Ông Tập Cận Bình không chỉ trấn an các doanh nhân Mỹ mà còn gửi thông điệp đến tất cả các nhà đầu tư nước ngoài, vào lúc mà FDI vào Hoa Lục, lần đầu tiên từ 1998, rơi vào tình trạng "thâm hụt", tức là vốn đầu tư ngoại quốc rút khỏi Trung Quốc cao hơn số vốn mới đổ vào "công xưởng của thế giới" này.
Trở lại Hoa Kỳ lần này vào lúc quan hệ Bắc Kinh -Washington đang trong giai đoạn "tồi tệ" vì nhiều lý do, lãnh đạo Trung Quốc cố gắng chứng minh rằng hai nền kinh tế hàng đầu "tuy có liên hệ phức tạp và là đối thủ cạnh tranh với nhau, nhưng đôi bên sẽ cố gắng kềm chế, tránh để tình hình xấu đi thêm, ảnh hưởng đến ổn định, thịnh vượng chung của toàn cầu". Một số nhà quan sát cho rằng có thể ông Tập Cận Bình không có nhiều chọn lựa vào lúc mà Bắc Kinh cần đầu tư trực tiếp nước ngoài và toàn cảnh kinh tế Trung Quốc đang khá ảm đạm.
Trái lại, về phía Hoa Kỳ, mức tăng trưởng và các chỉ số thất nghiệp, sản xuất … đều đang rất khả quan và đây là một lợi thế nhất định đối với ông Biden. Tiếc là nguyên thủ quốc gia Mỹ không thể khai thác thế thượng phong đó một cách tối đa trong đối thoại với các nước Châu Á -Thái Bình Dương.
Nhà Trắng muốn lợi dụng thượng đỉnh APEC ở San Francisco để đẩy mạnh sáng kiến IPEF lên một "tầm cao mới", mở rộng hợp tác trong nhiều lĩnh vực giữa Washington với 13 đối tác khác trong khu vực, mà phần lớn là thành viên APEC.
Sáng kiến của Mỹ trên nguyên tắc bao gồm 4 vế, trong đó hợp tác về năng lượng và chống tham nhũng. Mới đây các bên cũng đã đồng ý về nguyên tắc giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng bị gián đoạn. Tuy nhiên, bộ Thương Mại Hoa Kỳ cho biết 14 nước tham gia Khuôn Khổ Kinh Tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương chưa đạt được đồng thuận về thương mại.
Theo giới phân tích được Reuters trích dẫn, trước mắt đây là một "vố đau" đối với chính quyền Biden, bởi thương mại là "hồ sơ quan trọng hơn cả" trong đối thoại giữa Washington với các quốc gia Châu Á -Thái Bình Dương. Thế nhưng, hơn một năm trước các quộc bầu cử quan trọng tại Hoa Kỳ, Nhà Trắng ý thức được rằng cử tri Mỹ không mặn mà với viễn cảnh mở rộng thêm thị trường Mỹ cho các đối tác nước ngoài.
Vậy làm thế nào để Washington khẳng định lại với các thành viên APEC về mức độ quan tâm của Hoa Kỳ với khu vực này để làm đối trọng với ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc ?
Từ năm 2011 đến nay, Mỹ mới lại có dịp tổ chức hội nghị APEC. Từ khi lên cầm quyền tháng Giêng 2021 đây là lần đầu tiên Joe Biden trực tiếp tiếp xúc với các lãnh đạo của khối này. Tháng 5/2022, tổng thống Biden đã đề xuất sáng kiến IPEF, sáu năm sau khi người tiền nhiệm Donald Trump đơn phương rút nước Mỹ ra khỏi Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương TPP mà Washington đã ký kết với 11 nước.
Sáng kiến Khuôn Khổ Kinh Tế Ấn Độ Dương -Thái Bình Dương quy tụ tổng cộng 14 quốc gia có trọng lượng kinh tế tương đương với 40% GDP toàn cầu, trong đó có nhiều thành viên quan trọng như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Úc, Singapore và một số nền kinh tế đang phát triển mạnh như Việt Nam, Ấn Độ hay Indonesia. Sáng kiến của tổng thống Biden cũng dựa trên 4 "lĩnh vực chủ chốt", thế nhưng, như vừa nói, "cột trụ quan trọng nhất là trao đổi mậu dịch giữa Hoa Kỳ với các thành viên khác" lại đang gặp bế tắc.
Do vậy, giới phân tích cho rằng nguyên thủ quốc gia Mỹ có thể hô hào rằng sáng kiến IPEF "cho phép phác họa ra những quy tắc về kinh tế cho thế kỷ 21", nhưng thiếu vế thương mại thì đấy sẽ chỉ là "một cái thùng rỗng". Chắc chắc chắn là Bắc Kinh "không bỏ lỡ cơ hội để khai thác kẽ hở đó", vào lúc mà một số thành viên IPEF đã chịu ảnh hưởng khá lớn của Trung Quốc.
Thanh Hà