Hiệp định Quân sự Toàn diện bị hủy và nguy cơ xung đột vũ trang liên Triều
Minh Anh, RFI, 28/11/2023
Sau vụ phóng vệ tinh do thám thành công (21/11) và đáp trả quyết định của Seoul cho đình chỉ một phần thỏa thuận quân sự được ký kết năm 2018, chính quyền Bình Nhưỡng ngày 25/11/2023 đã có phản ứng mạnh mẽ, thông báo hủy bỏ Hiệp định Quân sự Toàn diện (CMA). Vậy Hiệp định Quân sự Toàn diện này là gì ? Tại sao bị hủy và thông báo hủy có ý nghĩa gì ?
Du khách tham quan gần hàng rào dây kẽm gai ở vùng biên giới liên Triều tại Imjingak Pavilion ở Paju (Hàn Quốc) ngày 22/11/2023. AP - Lee Jin-man
Ngược dòng lịch sử, trong khuôn khổ chiến lược "tan băng", tổng thống Hàn Quốc lúc bấy giờ là Moon Jae In và lãnh đạo Bắc Triều Tiên, sau một loạt các cuộc gặp lịch sử đã ký kết Thỏa thuận Quân sự Toàn diện (Comprehensive Military Agreement – CMA) vào ngày 19/09/2018.
Seoul và Bình Nhưỡng đồng ý "chấm dứt hoàn toàn mọi hành động thù địch chống lại nhau" qua việc thực hiện các biện pháp như chấm dứt các cuộc tập trận quân sự gần biên giới, hạn chế các cuộc tập trận bắn đạn thật, áp đặt các vùng cấm bay và duy trì đường dây nóng. Mục đích của thỏa thuận là nhằm giảm bớt các căng thẳng quân sự trên bán đảo và xây dựng niềm tin lẫn nhau.
Như vậy, theo quan điểm của chuyên gia quan hệ quốc tế Soyoung Kim, ngành Quan hệ Quốc tế, thuộc S. Rajaratnam School of International Studies, Singapore, trên trang mạng The Diplomat, trong vụ phóng vệ tinh dọ thám, Bình Nhưỡng chỉ vi phạm các nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc nhưng không vi phạm thỏa thuận CMA.
Cũng theo bà Soyoung Kim, khi tuyên bố ngưng một phần thỏa thuận, trên thực tế, chính quyền Seoul đã cho đình chỉ điều 1, khoản 3 liên quan đến vùng cấm bay đối với tất cả các loại thiết bị bay qua Đường Phân giới Quân sự (MDL – Military Demarcation Line) có hiệu lực từ ngày 01/11/2018.
Điều khoản này cấm máy bay cánh cố định hoạt động trong phạm vi 40 km của MDL ở khu vực phía đông và 20 km ở phía tây. Máy bay cánh quạt bị cấm trong phạm vi 10 km tính từ MDL, cấm sử dụng drone (UAV) trong vòng 10 km của khu vực phía đông và 25 km ở phía tây ; và bóng bay thì bị cấm trong phạm vi 25 km tính từ MDL ?
Những người ủng hộ CMA cho rằng thỏa thuận an ninh này đã làm giảm bớt căng thẳng quân sự dọc biên giới giữa hai miền và giảm nguy cơ xung đột quân sự.
Nhưng chính quyền tổng thống Yoon Suk Yeol và đảng bảo thủ cầm quyền nhiều lần đe dọa cho đình chỉ CMA khi chỉ trích rằng văn bản này chỉ tồn tại trên danh nghĩa, vì Hàn Quốc là bên duy nhất ủng hộ và tuân thủ nghiêm túc. Seoul cáo buộc Bình Nhưỡng 17 lần vi phạm CMA tính từ ngày ký.
Hơn nữa, phe chỉ trích thỏa thuận từ lâu cho rằng CMA làm suy yếu khả năng giám sát Bắc Triều Tiên của Hàn Quốc. Việc đình chỉ điều khoản này sẽ cho phép Seoul tiếp tục các hoạt động theo dõi và trinh sát dọc theo biên giới.
Bình Nhưỡng tuy không đề cập đến việc chấm dứt thỏa thuận nhưng đã vô hiệu hóa văn bản này khi liên tục có các hành động vi phạm. Theo nhận định từ giới chuyên gia, đây có thể xem như là một trong số các nỗ lực của chế độ Kim Jong-un nhằm gây áp lực buộc Hàn Quốc tự mình chấm dứt và chịu trách nhiệm về việc gia tăng căng thẳng.
Đúng như dự đoán, sau khi Seoul thông báo đình chỉ một phần CMA, Bình Nhưỡng đã cho hủy toàn bộ thỏa thuận và gia tăng hiện diện quân sự ở biên giới, khi cáo buộc Hàn Quốc phá vỡ thỏa thuận và quy trách nhiệm cho nước này trước các nguy cơ xảy ra đụng độ.
Trong bối cảnh này, rủi ro xảy ra xung đột vũ trang giữa hai miền có thể sẽ còn tăng cao. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu chính phủ Hàn Quốc cho xem xét lại các hạn chế của thỏa thuận với Bình Nhưỡng liên quan đến các hoạt động quân sự trên bộ và trên biển ?
Minh Anh
************************
Bắc Triều Tiên bắt đầu ''khôi phục trạm gác'' ở vùng biên giới phía nam
Trọng Nghĩa, RFI, 27/11/2023
Quân đội Hàn Quốc vào hôm nay, 27/11/2023 cho biết là Bắc Triều Tiên đã điều quân tới khu vực biên giới phía nam để khôi phục các trạm gác từng bị dỡ bỏ theo thỏa thuận năm 2018 đã ký với Seoul.
Binh sĩ Bắc Triều Tiên tại khu vực giới tuyến (DMZ). Ảnh cho bộ Quốc Phòng Hàn Quốc cung cấp ngày 27/11/2023. AP
Theo hãng tin Pháp AFP, một quan chức quân sự Hàn Quốc đã tiết lộ rằng trong thời gian gần đây, Bắc Triều Tiên đã điều lính có vũ trang và thiết bị tới vùng biên giới liên Triều để khôi phục các trạm gác.
Về phần mình, hãng thông tấn Hàn Quốc Yonhap trích dẫn một quan chức quân đội cho biết cụ thể hơn là binh lính Bắc Triều Tiên "được nhìn thấy là đang xây dựng lại các trạm gác từ Thứ Sáu 24/11". Một bức ảnh do quân đội Hàn Quốc công bố cho thấy bốn binh sĩ Bắc Triều Tiên đang dựng lại một đồn gác bằng gỗ ở Khu Phi Quân Sự ngăn cách hai nước. Dường như toàn bộ 11 trạm gác bị dỡ bỏ theo thỏa thuận liên Triều cách nay 5 năm sẽ được khôi phục.
Vào tuần trước, Bắc Triều Tiên đã phóng lên quỹ đạo một vệ tinh do thám. Để đáp trả, Hàn Quốc đã đình chỉ một phần thỏa thuận nhằm giảm bớt căng thẳng ở biên giới đã ký kết vào năm 2018, một quyết định đã khiến Bình Nhưỡng hủy bỏ hoàn toàn hiệp ước và cảnh báo sẽ "không bao giờ bị ràng buộc" nữa.
Trên hiện trường, Hàn Quốc đã triển khai "các thiết bị giám sát và trinh sát" tới biên giới sau vụ phóng vệ tinh, mà Seoul cho là "biện pháp cần yếu" để tự vệ trước các mối đe dọa ngày càng tăng đến từ Bắc Triều Tiên. Đáp lại, Bình Nhưỡng cho biết sẽ "triển khai một lực lượng vũ trang hùng hậu hơn với trang thiết bị quân sự đời mới xuống khu vực dọc theo Đường Phân Giới Quân Sự" giữa hai miền Triều Tiên.
Trọng Nghĩa
*********************
Bắc Triều Tiên tăng cường hiện diện quân sự ở biên giới với Hàn Quốc
Thanh Hà, RFI, 23/11/2023
Sau vụ phóng thành công vệ tinh do thám lên quỹ đạo, chính quyền Bắc Triều Tiên hôm nay, 23/11/2023, tăng cường sự hiện diện quân sự tại đường biên giới với Hàn Quốc, chính thức khai tử thỏa thuận quân sự với Seoul từ 2018.
Du khách dùng ống nhòm quan sát phía Bắc Triều Tiên từ lãnh thổ Hàn Quốc, vùng giới tuyến liên Triều, Paju, tỉnh Gyeonggi, ngày 22/11/2023. AP - Lee Jin-man
Thông cáo của bộ Quốc Phòng Bắc Triều Tiên nêu bật khả năng Bình Nhưỡng "tăng quân và triển khai trang thiết bị quân sự đời mới dọc theo đường biên giới Khu Vực Phi Quân Sự DMZ" với Hàn Quốc. Seoul cũng đã đình chỉ một phần thỏa thuận quân sự từng đạt được với Bình Nhưỡng dưới thời tổng thống Moon Jae In vào tháng 9/2018 trong giai đoạn "tan băng".
Viễn cảnh Hàn Quốc khởi động lại các chiến dịch do thám ở sát đường biên giới làm dấy lên câu hỏi phải chăng hai nước Triều Tiên đang lao vào một cuộc đối đầu, nhất là, như Seoul khẳng định, Bắc Triều Tiên đã được Nga trợ giúp trong vụ phóng vệ tinh hôm qua.
Từ Seoul, thông tín viên Nicolas Rocca cho biết thêm thông tin :
"Quân đội của chúng ta sẽ không bao giờ bị ràng buộc bởi thỏa thuận quân sự này nữa ". Tuyên bố của bộ Quốc Phòng Bắc Triều Tiên chính thức thông báo cắt đứt với Hàn Quốc. Năm 2018 Kim Jong-un và Moon Jae In đã đạt thỏa thuận về nhiều biện pháp nhằm giảm thiểu nguy cơ xung đột, đồng thời tạo điều kiện làm hạ nhiệt tình hình ở khu vực biên giới. Trong số này có những cam kết như không tổ chức các cuộc tập trận gần ranh giới trên bộ, trong vùng cấm bay và ở vùng đệm trên biển.
Nếu một phần những nguyên tắc đó không còn hiệu lực, điều đó có nghĩa là sự hiện diện quân sự ở chung quanh khu phi quân sự sẽ gia tăng đáng kể. Hàn Quốc điều máy bay dọc theo đường biên giới và tăng cường hoạt động theo dõi láng giềng phía bắc. Về phía Bắc Triều Tiên, chính quyền thông báo sẽ triển khai những vũ khí mạnh hơn, điều thêm quân và thiết bị quân sự mới đến hiện trường.
Bước thụt lùi này trong bang giao song phương khiến nguy cơ xảy ra sự cố chung quanh khu vực biên giới liên Triều gia tăng đáng kể, điều từng thường xuyên diễn ra trước năm 2018.
Kể từ khi phe bảo thủ trở lại cầm quyền tại Seoul, quan hệ giữa Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên liên tục xuống cấp. Hàn Quốc cứng giọng và thắt chặt thêm quan hệ với Hoa Kỳ. Bình Nhưỡng dường như từ bỏ mọi thiện chí đối thoại với Seoul và thay vào đó là củng cố quan hệ với Moskva.
Trở lại với vụ Bắc Triều Tiên phóng vệ tinh do thám lên quỹ đạo, Bình Nhưỡng và Seoul hôm nay cùng xác nhận đây là một "thành công". Cùng lúc, ủy ban tình báo Hạ Viện Hàn Quốc được hãng tin Anh Reuters trích dẫn khẳng định Bắc Triều Tiên đã được Nga "hỗ trợ" trong việc phóng vệ tinh. Phía Nga đã "phân tích" những dữ liệu thu thập được từ hai đợt phóng vệ tinh bất thành trước đây để từ đó giúp Bình Nhưỡng khắc phục những yếu kém trong lĩnh vực này.
Sau hai lần thất bại vào tháng 5 và tháng 8/2023, hôm qua vệ tinh do thám Bắc Triều Tiên Malligyong-1 đã được phóng lên quỹ đạo và "đã bắt đầu hoạt động". Vẫn các nguồn tin trên, không loại trừ khả năng chế độ Kim Jong-un đang chuẩn bị phóng thêm những vệ tinh khác và thậm chí là thử bom nguyên tử vào năm tới.
Thanh Hà