Chờ đợi gì từ thượng đỉnh Trump-Kim ? (VOA, 12/06/2018)
Cựu Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Bill Perry, người đã thương thuyết với Triều Tiên cách đây một thế hệ, trông chờ 3 dấu hiệu chứng tỏ cuộc họp thượng đỉnh giữa Tổng thống Donald Trump và lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong-un thành công hay không, ông Perry nói với Reuters.
Cựu Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Bill Perry (giữa) phát biểu trong hội nghị Diễn đàn hạt nhân Luxembourg về Ngăn ngừa Tai họa Hạt nhân tại Washington.
Việc đầu tiên là xem liệu hai ông có công kích cá nhân hay không.
"Tôi có thể tưởng tượng đến một tình huống mà hai nhà lãnh đạo rời hội nghị trong giận giữ, do đó hội nghị cần chấm dứt trong thân thiện", ông Perry nói.
"Thứ hai là cần có sự đồng thuận về một số tuyên bố nguyên tắc để tiến tới một bán đảo Triều Tiên phi hạt nhân hóa, và thứ ba là cần bắt đầu tiến trình : các bước thực thụ trong đường hướng đó, nhất trí một số bước đầu tiên".
Ông Trump từng tuyên bố là ngay phút đầu tiên sẽ biết ngay là có thể đạt được thỏa thuận với ông Kim hay không.
"Tôi hy vọng Tổng thống đúng", ông Perry nói. Ông Perry là người thương thuyết với Triều Tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông Bill Clinton trong những năm 1990.
Những cuộc thương thuyết dưới thời Tổng thống Clinton đạt được một thỏa thuận theo đó cha của ông Kim là Kim Long Il đồng ý từ bỏ một chương trình hạt nhân để được nước ngoài cung cấp năng lượng.
Thỏa thuận sụp đổ dưới thời Tổng thống George W. Bush, người kế nhiệm ông Clinton. Ông Bush cho rằng Bình Nhưỡng gian dối. Ông Bush nỗ lực đạt được một thỏa thuận mới nhưng chưa bao giờ thành công và Triều Tiên kể từ đó công khai theo đuổi vũ khí hạt nhân.
"Tôi nghĩ không sai nếu bắt đầu với những ý niệm lớn trước và sau đó làm việc về chi tiết", ông Perry nói. "Nếu họp thượng đỉnh đưa đến kết quả là một thỏa thuận bắt đầu tiến trình dẫn tới phi hạt nhân hóa hoàn toàn, thì đây là một thành tựu quan trọng".
Ông Perry nói thêm các chi tiết trên thực tế quá phức tạp để ông Trump và ông Kim có thể thảo luận chi tiết, và lý tưởng nhất là cuộc họp thượng đỉnh sẽ mở đường cho cuộc họp của các giới chức về các khía cạnh kỹ thuật, một tiến trình có thể mất "vài năm".
Ông Perry phát biểu bên lề hội nghị Diễn đàn hạt nhân Luxembourg tại Geneva. Trong bài diễn văn tại hội nghị, ông Perry nói các nhà lãnh đạo Triều Tiên bị thúc đẩy bởi khao khát được tại vị.
Khi ông Perry thương thuyết với Triều Tiên, nước này công khai tìm những lợi ích kinh tế cho nền kinh tế mong manh của họ. Tuy nhiên điều họ thực sự chú trọng đến là bình thường hóa các quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ và chấm dứt chiến tranh Triều Tiên.
Ông Trump sẽ rất khôn ngoan nếu chứng tỏ sẵn sàng cung cấp điều gì đó trong đường hướng ấy, ông Perry nói, nhưng nhượng bộ nên làm dần dần, bắt đầu với bước thiết lập sự hiện diện ngoại giao của Mỹ làm việc tại tòa đại sứ một nước khác.
Vẫn theo lời cựu Bộ trưởng quốc phòng Perry, phải yêu cầu Triều Tiên tái gia nhập Hiệp ước Không Phổ biến Hạt nhân mà họ đã rút chân vào năm 1994 và buộc họ gia nhập Hiệp ước Cấm thử nghiệm toàn diện, dù Hoa Kỳ không phải là một thành viên trong đó.
*****************
Liên Hiệp Quốc : Thượng đỉnh Trump-Kim là ‘cột mốc quan trọng’ (VOA, 13/06/2018)
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres hôm 12/6 hoan nghên cuộc gặp thương đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong-un và gọi nó là "một cột mốc quan trọng" trong tiến trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, theo AFP.
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres gọi cuộc hội đàm thượng đỉnh Trump-Kim là "một cột mốc quan trọng" trong tiến trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.
Ông Guterres thúc giục tất các bên liên quan "nắm bắt cơ hội quan trọng này", và một lần nữa nói Liên Hiệp Quốc sẵn sàng giúp đỡ để đạt được mục tiêu dỡ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân của Bắc Hàn.
AFP trích lời ông Guterres nói trong một thông cáo rằng thượng đỉnh vừa được tổ chức ở Singapore là "một dấu mốc quan trọng trong việc tiến tới nền hòa bình bền vững và việc phi hạt nhân hóa hoàn toàn và có thể kiểm chứng trên bán đảo Triều Tiên".
Tổng thống Trump và Chủ tịch Kim đã cùng ký kết một tuyên bố, trong đó Bình Nhưỡng cam kết "tiến tới phi hạt nhân hóa hoàn toàn trên bán đảo Triều Tiên" nhưng cụm từ "có thể kiểm chứng" không xuất hiện trong thông cáo.
Đồng ý với việc kiểm chứng có thể sẽ đòi hỏi việc thanh sát quốc tế đối với các khu quân sự của Bắc Hàn để chứng minh rằng các vũ khí hạt nhân và các thiết bị dùng để sản xuất chúng đã được hủy bỏ, tho AFP.
Trước cuộc gặp thượng đỉnh hôm 12/6, ông Guterres nhấn mạnh việc "phi hạt nhân hóa có thể kiểm chứng" phải là "mục tiêu rõ ràng" của cuộc gặp thượng đỉnh và ông nói rằng các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) có thể giúp kiểm chứng rằng các chương trình vũ khí của Bình Nhưỡng đã được dỡ bỏ.
Sau khi Bắc Hàn mời các nhà báo quốc tế tới chứng kiến việc đóng cửa khu thử nghiệm hạt nhân Pyngyye-ri vào tháng trước, ông Guterres phàn nàn rằng các chuyên gia quốc tế đáng ra cũng phải được mời tới đó.
***************
Toàn văn thông cáo chung thượng đỉnh Trump-Kim (RFI, 12/06/2018)
Thông cáo chung do tổng thống Mỹ Donald Trump và lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un ký sau cuộc gặp thượng đỉnh tại Singapore, ngày hôm nay, 12/06/2018 có ghi là lãnh đạo hai nước thỏa thuận tiến hành phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên. Các từ phi hạt nhân hóa "có thể kiểm chứng được" và không thể đảo ngược được", không có trong văn bản này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho xem văn bản thông cáo chung, có chữ ký của lãnh đạo hai nước, ngày 12/06/2018. Reuters/Jonathan Ernst
Tuy nhiên, tổng thống Mỹ khẳng định là tiến trình phi hạt nhân hóa sẽ được kiểm chứng. Ông nhấn mạnh : Không có chuyện thụt lùi. Chúng ta sẽ kiểm chứng. Đó là một tiến trình phi hạt nhân hóa toàn bộ. Việc kiểm chứng sẽ do Hoa Kỳ và quốc tế tiến hành.
Sau đây là toàn văn thông cáo chung (theo bản tiếng Pháp của AFP) :
"Tổng thống Donald Trump và chủ tịch Kim Jong-un đã có cuộc trao đổi ý kiến đầy đủ, sâu sắc và chân thành về những vấn đề liên quan đến việc thiết lập mối quan hệ mới giữa Hoa Kỳ và RPDC (Cộng Hòa Dân Chủ Nhân Dân Triều Tiên) và về việc xây dựng một chế độ hòa bình vững chắc và bền vững trên bán đảo Triều Tiên. Tổng thống Trump đã cam kết đưa ra các bảo đảm về an ninh cho RPDC và chủ tịch Kim Jong-un tái khẳng định cam kết vững chắc và không lay chuyển của mình đối với việc phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên.
Tin tưởng rằng việc thiết lập mối quan hệ mới Hoa Kỳ-RPDC sẽ đóng góp vào hòa bình và phồn thịnh của bán đảo Triều Tiên và thế giới, và thừa nhận rằng việc thiết lập sự tin tưởng lẫn nhau có thể thúc đẩy phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, tổng thống Trump và chủ tịch Kim Jong-un tuyên bố :
1. Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên cam kết thiết lập mối quan hệ mới giữa hai nước phù hợp với nguyện vọng hòa bình và thịnh vượng của nhân dân hai nước.
2. Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên sẽ cùng chung sức thực hiện một chế độ hòa bình bền vững và ổn định trên bán đảo Triều Tiên.
3. Bắc Triều Tiên tái khẳng định nội dung bản Tuyên Bố Bàn Môn Điếm ngày 27/04/2018, cam kết hành động để phi hạt nhân hóa toàn bộ bán đảo Triều Tiên.
4. Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên cam kết cho hồi hương thi hài các quân nhân Mỹ mất tích trên chiến trường trong thời kỳ chiến tranh Triều Tiên.
Thừa nhận rằng thượng đỉnh Hoa Kỳ-RPDC, cuộc gặp đầu tiên trong lịch sử, là một sự kiện có tầm quan trọng to lớn, đáng ghi nhớ vì thượng đỉnh sang trang nhiều thập niên căng thẳng và thù nghịch giữa hai nước, báo trước một tương lai mới, tổng thống Trump và chủ tịch Kim Jong-un cam kết thực hiện toàn bộ các điều khoản trong thông cáo chung này.
Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên cam kết, ngay khi có thể, tổ chức các cuộc thương lượng liên tục, do ngoại trưởng Mike Pompeo và một đồng nhiệm cấp cao của RPDC tiến hành, nhằm thực hiện các kết quả của thượng đỉnh Hoa Kỳ-RPDC.
Tổng thống Trump và chủ tịch Kim Jong-un cam kết hợp tác nhằm phát triển mối quan hệ mới giữa Hoa Kỳ và RPDC, thúc đẩy hòa bình, phồn thịnh và an ninh của bán đảo Triều Tiên và thế giới".
Bên cạnh thông cáo chung được ký kết, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un còn tuyên bố thượng đỉnh Mỹ-Bắc Triều Tiên mở ra một thời kỳ mới. Về phần mình, tổng thống Donald Trump đã bất ngờ mời lãnh đạo Bắc Triều Tiên tới Nhà Trắng. Nguyên thủ Mỹ tuyên bố : «Chúng tôi sẽ gặp nhau thường xuyên" và khẳng định ông có mối quan hệ rất đặc biệt với lãnh đạo Bắc Triều Tiên.
RFI tiếng Việt
*******************
Thượng đỉnh Mỹ-Triều : Donald Trump và Kim Jong-un ký thông cáo chung (RFI, 12/06/2018)
Vào lúc 9 giờ sáng, giờ Singapore, hôm nay 12/06/2018, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un và tổng thống Mỹ Donald Trump đã gặp nhau tại khách sạn Capella, trên đảo Sentosa. Nguyên thủ hai nước bắt tay nhau trước khách sạn. Đây là lần đầu tiên, một tổng thống Mỹ gặp một lãnh đạo tối cao Bắc Triều Tiên.
Kim Jong un (trái) và Donald Trump bắt tay nhau sau khi ký kết thông cáo chung, Singapore, ngày 12/06/2018. Reuters
Theo Reuters, Donald Trump và Kim Jong-un đã hội đàm với nhau trong vòng 45 phút và sau đó chủ trì cuộc họp mở rộng với sự tham gia của các cố vấn chủ chốt của mỗi bên. Sau bữa ăn trưa-làm việc, tổng thống Mỹ và lãnh đạo Bắc Triều Tiên đã ký thông cáo chung kết thúc cuộc gặp.
Từ Singapore, đặc phái viên Vincent Sourieau cho biết thêm thông tin :
"Vâng, Donald Trump và Kim Jong-un đã ký vào thông cáo chung được làm thành hai bản. Ngay trước khi ký, cả hai đã phát biểu. Donald Trump không cho biết gì nhiều về nội dung bản thông cáo và chỉ nói rằng việc phi hạt nhân hóa sẽ sớm được tiến hành và ông sẽ có các tuyên bố trong cuộc họp báo được tổ chức vào buổi chiều. Nguyên thủ Mỹ cho biết đó là một văn bản rất đầy đủ, rất quan trọng, và theo ông, có nhiều tiến bộ gây ấn tượng mạnh mẽ.
Kim Jong-un cũng phát biểu với nội dung tương tự. Lãnh đạo Bắc Triều Tiên cho rằng thế giới sẽ ý thức được là có một sự thay đổi lớn. Rõ ràng là lãnh đạo hai nước có cùng một quan điểm về ý nghĩa cuộc gặp.
Tổng thống Mỹ còn khẳng định rằng giờ đây, mối quan hệ rất đặc biệt giữa hai nước đã được tạo dựng và Kim Jong-un là một nhà đàm phán tuyệt vời và tài ba. Lãnh đạo Bắc Triều Tiên thì tỏ ra dè dặt hơn. Đương nhiên, Kim Jong-un ít có thói quen phát biểu với truyền thông và trước công chúng. Nhưng người ta cảm nhận thấy sự quyết tâm của Kim Jong-un trong thái độ của ông ta. Lãnh đạo Bắc Triều Tiên luôn tươi tỉnh và thoáng mỉm cười sau mỗi tuyên bố của tổng thống Mỹ. Vấn đề hiện nay là sự đồng thuận giữa hai vị lãnh đạo sẽ được cụ thể hóa như thế nào".
Cái bắt tay lịch sử
Ngay vào lúc cùng xuất hiện lần đầu tiên trước công chúng, hai lãnh đạo Mỹ và Bắc Triều Tiên đã muốn cho thấy sự tâm đầu ý hợp giữa hai bên "để lật trang sử quá khứ" nhân cuộc họp thượng đỉnh lịch sử này.
Giới truyền thông nêu bật cái bắt tay lịch sử Trump-Kim trước ống kính truyền hình thế giới trước khi hai lãnh đạo bước vào phòng họp kín, một hình ảnh khó tưởng tượng chỉ cách nay vài tháng thôi.
AFP trích lời ông Kim Jong-un đánh giá là "đã lật trang sử quá khứ" sau khi vượt qua "nhiều trở ngại" để đến cuộc gặp làm "tiền đề tốt cho hòa bình".
Ông Donald Trump thì hoan nghênh "quan hệ rất đặc biệt" vừa thiết lập với nhân vật số một ở Bình Nhưỡng, mà theo AFP đã cai trị Bắc Triều Tiên với bàn tay sắt không khác gì cha mình.
Vẻ mặt tươi cười tổng thống Mỹ còn đánh giá rằng "cuộc gặp tuyệt vời" đã diễn ra một cách "tốt đẹp hơn là mọi người tưởng tượng", cho phép thực hiện "nhiều tiến bộ". Tổng thống Mỹ cũng khen ngợi ông Kim Jong-un "thông minh" và nói sẵn sàng mời lãnh đạo Bình Nhưỡng đến Nhà Trắng.
Giới quan sát nhìn thấy thắng lợi to lớn của ông Kim Jong-un, đã thực hiện được điều mà cha của ông và cả ông nội của ông "từng mơ ước". Còn đối với Mỹ và cộng đồng quốc tế, thì đây là điểm khởi hành tích cực cho những cuộc đàm phán tương lai, được thấy trước là sẽ lâu dài và khó khăn.
RFI tiếng Việt
****************
Kim Jong-un thắng trận đầu trong chiến lược hội nhập quốc tế (RFI, 12/06/2018)
Với cú bắt tay lịch sử với tổng thống Mỹ Donald Trump tại Singapore ngày 12/06/2018, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un đã thực hiện được bước thứ nhất trong tham vọng của ông nội Kim Nhật Thành : nước Cộng Hoà Nhân Dân Triều Tiên, được thế giới công nhận như là một thành viên thực thụ, 70 năm sau ngày thành lập.
Lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un và tổng thống Mỹ Donald Trump gặp nhau tại khách sạn Capella, đảo Sentosa, ngày 12/06/2018. Kevin Lim/The Straits Times via Reuters
Từ một chế độ bị xem là "côn đồ", giới lãnh đạo bị nước ngoài trêu chọc, Bắc Triều Tiên tuy chưa trở thành một nước được nể trọng, nhưng ít ra đã được xem là "có thể giao thiệp được». Được tổng thống siêu cường số một bắt tay, hội kiến ngang hàng trong suốt buổi sáng thứ Sáu 12/06/2018 tại Singapore và khen ngợi là một người thông minh, Kim Jong-un từ nay là một nhà lãnh đạo "đáng quý".
Để được kết quả này, Bắc Triều Tiên nhờ vào công lao của hai người. Theo phân tích của nhà báo Pháp Philippe Pons (Le Monde 12/06/2018), trước tiên là tham vọng của Kim Nhật Thành, ước mơ trang bị vũ khí hạt nhân để bảo vệ chủ quyền và sự sinh tồn của chế độ chính trị. Giấc mơ này vừa được cháu nội Kim Jong-un thực hiện : với khả năng chế tạo bom hạt nhân và tên lửa đạn đạo, Bắc Triều Tiên được Mỹ xem là đáng gờm.
Vào năm 2011, mới 27 tuổi, Kim Jong-un lên thay cha là Kim Jong Il từ trần vì bạo bệnh. Thay vì chấp nhận số phận bù nhìn trong bàn tay của một nhiếp chính vương, "ấu chúa" Kim Jong-un, học trung học tại Thụy Sĩ và trường Võ bị Kim Nhật Thành, nhanh chóng tỏ ra là một người sắt thép, thô bạo : thanh trừng hàng ngũ tướng lãnh, giết chú dượng và anh trai bị nghi là "nội gián" cho Trung Quốc. Nắm cả quân đội lẫn đảng Lao động trong tay, Kim tập trung vào hai mặt trận : kinh tế và vũ khí hạt nhân.
Thoát ngõ cụt…
Sự kiện Bình Nhưỡng nhẫn nhịn để được Washington chấp nhận thương lượng, theo đề nghị "đánh đổi hạt nhân với bỏ cấm vận kinh tế" chứng tỏ Kim Jong-un đủ tự tin để mở mặt trận thứ ba : mặt trận ngoại giao.
Do vậy, thái độ cởi mở của Bắc Triều Tiên từ đầu năm nay, mà dấu ấn đầu tiên là thông điệp đầu năm dương lịch, tham gia Thế Vận Hội Mùa Đông, ngưng thử vũ khí, gặp tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in hai lần, không phải là những quyết định ngẫu hứng hay do nhu cầu tình thế.
Trong các cuộc diện kiến với tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, lãnh đạo Kim Jong-un đã hoàn toàn thay đổi phong cách. Vóc dáng của một bạo chúa máu lạnh đã biến mất, thay vào đó là hình ảnh một người vui vẻ, lịch thiệp trò chuyện và biết mình muốn gì và hướng đến đâu.
Cho đến giờ phút này, mặt trận ngoại giao của Bắc Triều Tiên được ba yếu tố thuận lợi : tiến bộ về hạt nhân, tên lửa, chủ trương đối thoại của tổng thống Hàn Quốc và nhất là cả Bình Nhưỡng và Seoul đều ý thức nguy cơ chiến tranh toàn diện, nếu Donald Trump đánh thật.
Tuy nhiên, đối với Kim Jong-un, hoà giải được với Mỹ cũng hàm chứa nhiều bất trắc đe dọa chế độ. Chắc chắn là Kim cũng tiên liệu một số hiểm nguy này : các đợt thanh trừng hàng ngũ chứng tỏ có đối kháng từ bên trong chế độ.
Nguy hiểm thứ hai, đến từ nhân dân Bắc Triều Tiên : từ thập niên 1950 đến nay, Bình Nhưỡng sử dụng mối đe dọa của Mỹ để biện minh cho chính sách cô lập, tước đoạt các quyền tự do, dân chủ.
…chuẩn bị vào ngõ quanh
Với chiến thắng ngoại giao, mối đe dọa từ ngoài không còn nữa, triều đại họ Kim phải tìm một "tính chính đáng mới" trong bối cảnh người dân, sau nhiều thập niên thiếu đói, đang trông chờ những thay đổi thấy được trong cuộc sống. Để được danh hiệu cường quốc đúng nghĩa, bên cạnh sức mạnh quân sự, Bắc Triều Tiên cần phục hưng kinh tế và buộc phải mở cửa.
Theo phân tích của nhà báo Philippe Pons, giai đoạn chuyển tiếp sẽ làm cho chế độ khép kín mất đi vũ khí lợi hại nhất : đó là bịt mắt dân chúng không cho tiếp cận với thực tế của thế giới bên ngoài.
Chuyển tiếp theo mô hình Trung Quốc, nới lỏng từ từ và có kiểm soát, sẽ là "trận đánh thứ hai" của Kim Jong-un. Được Mỹ bảo đảm an toàn, nhưng trận chiến sắp tới sẽ gay go hơn nhiều vì đối tác, nếu không khéo sẽ trở thành đối thủ, không phải là một tổng thống Mỹ, mà chính là người dân Bắc Triều Tiên. Một ngõ quanh đang chờ Kim chủ tịch.
Tú Anh
******************
Thượng đỉnh Mỹ-Triều : Thế nào là thành công đối với Hoa Kỳ ? (RFI, 12/06/2018)
Thượng đỉnh Trump-Kim rất được trông đợi diễn ra hôm nay, 12/06/2018, tại Singapore. Theo đánh giá sơ bộ của giới quan sát, riêng việc tham gia vào một hội kiến ngang hàng với tổng thống Mỹ đã là một thành công lớn với Bình Nhưỡng, vốn bị cô lập từ hơn nửa thế kỷ, cho phép Bắc Triều Tiên có được một vị trí trong cộng đồng quốc tế. Còn đối với Hoa Kỳ, yếu tố nào cho phép khẳng định thành công ? Sau đây là phần tổng hợp ý kiến của một số chuyên gia, nhà ngoại giao, trước khi diễn ra cuộc thượng đỉnh.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ca ngợi kết quả thượng đỉnh với Kim Jong-un trong cuộc họp báo sau đó, Singapore, ngày 12/06/2018. Singapore Ministry of Communications and Information/Handout via
Báo Anh Quốc The Guardian (1) tóm tắt không khí chung của thượng đỉnh Mỹ-Triều như là một hội kiến "đầy bất trắc", với những hệ lụy lớn. Hai đối tác của thượng đỉnh này đều nổi tiếng với các phản ứng khó lường đoán trong bối cảnh nghi kỵ là điểm nổi bật trong quan hệ giữa Hoa Kỳ và Bắc Triều Tiên lâu nay.
Bắc Triều Tiên, quốc gia bị cô lập trong nhiều thập niên, đã nỗ lực phát triển hệ thống vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo, như một phương tiện bảo đảm sự sống còn, nay tuyên bố sẵn sàng từ bỏ tham vọng hạt nhân để đổi lấy việc bình thường hóa quan hệ và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, Bình Nhưỡng cho đến nay chưa hề có một cam kết cụ thể.
Về phía Hoa Kỳ, tổng thống Donald Trump đã nhiều lần khẳng định sẵn sàng bảo đảm an ninh và thịnh vượng cho Bình Nhưỡng, để đổi lấy cam kết từ bỏ vũ khí nguyên tử. Tuy nhiên, bảo đảm ra sao và cam kết từ bỏ như thế nào là điều mà tổng thống Mỹ dường như rất ít chú ý. Ông Trump cũng nổi tiếng là người tự coi là chỉ tin tưởng vào trực giác mách bảo và biệt tài thương lượng của mình, mà rất ít coi trọng ý kiến của các cố vấn. Tổng thống Mỹ cũng lừng danh là người thay đổi lập trường nhanh chóng. Vậy, căn cứ vào đâu để đánh giá cuộc thượng đỉnh này là một thành công đối với Hoa Kỳ, trong trường hợp Washington tuyên bố ăn mừng chiến thắng ?
Hãng thông tấn Reuters hôm qua, 11/06, dẫn lời ông Williams Perry, cựu bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ thời tổng thống Bill Clinton. Theo cựu bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ, bên cạnh cảm xúc hài lòng hay không - mà hai lãnh đạo Mỹ-Triều bày tỏ sau cuộc hội kiến - có hai điểm chủ yếu để đánh giá thượng đỉnh này là thành công hay thất bại với Washington.
Thông cáo chung và "các biện pháp cụ thể"
Thứ nhất là thông cáo chung phải đưa ra nguyên tắc "phi hạt nhân hóa" bán đảo Triều Tiên, và thứ hai là phải dự kiến được một tiến trình với "các biện pháp cụ thể" nhằm thực hiện mục tiêu này, và một thỏa thuận sơ bộ về "các biện pháp đầu tiên".
Tổng thống Mỹ từng khẳng định ông sẽ cảm nhận được ngay từ phút đầu tiên, là có thể đạt được thỏa thuận với Kim Jong-un hay không. Cựu bộ trưởng Perry, người từng phụ trách các đàm phán về giải trừ hạt nhân với Bắc Triều Tiên thời Kim Jong Il - cha của Kim Jong-un, hy vọng là, về vấn đề này ông Donald Trump "có lý". Ông kỳ vọng là nếu hai bên có thể đạt được một thỏa thuận, cho phép khởi sự "một tiến trình phi hạt nhân hóa hoàn toàn", thì đây sẽ là "một thành công lớn".
Các biện pháp cụ thể của tiến trình này, theo cựu bộ trưởng Mỹ, là "quá phức tạp" để có thể được tổng thống Mỹ và lãnh đạo Bắc Triều Tiên bàn tới trong lần gặp này, nhưng mục tiêu lý tưởng là : cuộc hội kiến này sẽ mở đường cho việc các chuyên gia họp lại để bàn về các vấn đề kỹ thuật, mà toàn bộ tiến trình này có thể "sẽ kéo dài nhiều năm trời".
Cựu bộ trưởng Williams Perry được coi là người dẫn dắt thành công các đàm phán với chế độ Bắc Triều Tiên cách nay một phần tư thế kỷ, từng khiến Bình Nhưỡng chấp nhận từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân, để đổi lấy năng lượng, vào thời điểm đó (2).
"Hộp đen" không mở, thượng đỉnh chỉ là "trò diễn" !
Nhiều chuyên gia nhấn mạnh đến các biện pháp phi hạt nhân hóa cụ thể. Vẫn báo Anh The Guardian dẫn lời nhà cựu ngoại giao Mỹ Robert Gallucci, người từng trực tiếp phụ trách các đàm phán với Bắc Triều Tiên đầu những năm 1990, thì điểm duy nhất đáng kể có thể coi là mấu chốt của thành công, đó là "một tuyên bố cụ thể về tiến trình phi hạt nhân hóa". Ông nhấn mạnh, chỉ cần bấy nhiêu đã là thành công, cho dù không có thêm bất cứ kết quả nào khác, ngược lại, dù có bao nhiêu kết quả được tuyên bố, mà không có một kế hoạch cụ thể, thì kể như là Hoa Kỳ thất bại.
Theo chuyên gia Suzanne DiMaggio, giám đốc trung tâm tư vấn New America, chuyên về chính sách của Hoa Kỳ ở châu Á và Trung Đông, thì biện pháp cho các thanh tra giám sát vũ khí nguyên tử quốc tế vào Bắc Triều Tiên phải được coi là "một trong các mục tiêu chủ yếu". Đây cũng là các nhân nhượng mà Bắc Triều Tiên từng đưa ra trong những thỏa thuận với các chính quyền Mỹ trước đây. Lần này, lãnh đạo Bình Nhưỡng có thể đi xa hơn, với việc cung cấp bản thống kê đầy đủ về các bộ phận của chương trình hạt nhân quân sự, "đã công bố hoặc chưa công bố".
Ông Boris Toucas, chuyên gia về giải trừ hạt nhân thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế (CSIS), có trụ sở tại Washington, chia sẻ với nhận định nói trên, với giải thích : "để thượng đỉnh có thể tuyên bố là một thành công, trước hết làm sao để 'chiếc hộp đen' của Bắc Triều Tiên cuối cùng phải chấp nhận mở ra… Nếu không đây sẽ chỉ là một trò diễn".
Thanh tra vào Yongbyon, ngừng làm giàu uranium
Nhiều chuyên gia nổi tiếng, trong đó có nhà khoa học nguyên tử Siegfried Hecker cảnh báo là quá trình dỡ bỏ hoàn toàn hệ thống vũ khí hạt nhân Bắc Triều Tiên là một tiến trình lâu dài, bao gồm nhiều giai đoạn, và kéo dài ít nhất là 10 năm (3). Một báo cáo mới đây mà chuyên gia Hecker là đồng tác giả, nhấn mạnh là tiến trình phi hạt nhân hóa dần dần sẽ cho phép hai bên "thiết lập sự tin cậy và nhận thức được tình trạng phụ thuộc lẫn nhau" là "điều kiện cần thiết" cho việc phi hạt nhân hóa "hoàn toàn, chắc chắn".
Vẫn theo nhóm chuyên gia trên, việc các thanh tra quốc tế được phép vào các cơ sở hạt nhân, như cơ sở chính Yongbyon và việc ngừng toàn bộ các hoạt động liên quan đến việc làm giàu uranium là các giai đoạn khởi đầu "quan trọng nhất".
Nhà địa chính trị Pháp Mathieu Duchatel (4) cũng chung nhận xét trong vấn đề này, khi nhận định là một thỏa thuận có thể kiểm chứng được, về việc làm giàu uranium và plutonium, có thể coi là kết quả "tối thiểu", nhưng điều này chưa đủ để chính phủ Mỹ tuyên bố "thành công". (Ông Mathieu Duchatel là phó giám đốc chương trình châu Á và Trung Quốc của Hội Đồng Quan Hệ Đối Ngoại Châu Âu/European Council on Foreign Relations).
Theo chuyên gia Pháp, dường như Hoa Kỳ không có con đường nào khác là "chấp nhận lô gic của Bình Nhưỡng, cụ thể là nhân nhượng đáp lại nhân nhượng, với hy vọng giảm bớt không khí hoài nghi đang tiếp tục đe dọa phá hỏng tiến trình mong manh này". Mathieu Duchatel lưu ý là "một tiến trình" phi hạt nhân hóa không thể khởi sự sau thượng đỉnh Singapore, nếu hai bên không đạt được ngay lập tức một số kết quả.
Trọng Thành
(1) Ngày 05/06/2018.
(2) Thỏa thuận 1994 tan vỡ không lâu sau đó. Một trong các lý do là do Quốc Hội Hoa Kỳ do phe Cộng Hòa kiểm soát trở lại, đã từ chối thực hiện thỏa thuận hỗ trợ năng lượng cho Bắc Triều Tiên, bài "Washington – Pyongyang : une défiance réciproque", ngày 10/06/2018.
(3) Le Monde, 11/06/2018.
(4) Le Monde, 12/06/2018.
*****************
Thượng đỉnh Mỹ-Triều : Nhật Bản thất vọng (RFI, 12/06/2018)
Phản ứng về hội nghị thượng đỉnh Donald Trump-Kim Jong-un ngày hôm nay, 12/06/2018 tại Singapore, thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã hoan nghênh tuyên bố về thỏa thuận phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên được hai nước ký kết, xem đó là "một bước đầu… tiến tới việc giải quyết các vấn đề liên quan đến Bắc Triều Tiên".
Thượng đỉnh Mỹ-Triều ở Singapore truyền hình trực tiếp tại Nhật, ngày 12/06/2018. Reuters/Issei Kato
Tuy nhiên, thủ tướng Nhật Bản cũng tỏ ý thất vọng và tỏ vẻ trách cứ Mỹ đã thiếu quan tâm đến quyền lợi đồng minh. Thông tín viên RFI Frédéric Charles ghi nhận từ Tokyo :
"Dù hy vọng, nhưng thủ tướng Nhật Shinzo Abe cũng không quên là các cuộc họp với Bắc Triều Tiên trước đây đều không dẫn đến kết quả phi hạt nhân hóa bán đảo.
Trong chính giới Nhật, người ta cũng ghi nhận là thượng đỉnh giữa Mỹ và Bắc Triều Tiên trước tiên hết là một vấn đề song phương, và ông Donald Trump không quan tâm đến quyền lợi của đồng minh.
Đối với người dân bình thường ở Tokyo thì cuộc họp thượng đỉnh này không khác gì một màn kịch Kabuki truyền thống của Nhật Bản, nghĩa là mang tính nhất thời hơn là một hồi kết.
Một doanh nhân ở Tokyo cho rằng ông không tin tưởng vào sự thành thật của Donald Trump và Kim Jong-un. Nhật Bản, đồng minh thân thiết nhất, trung thành nhất của Mỹ ở Châu Á, ngày nay cảm thấy rất lẻ loi".
Mai Vân
*****************
Người dân Triều Tiên rất hy vọng vào thượng đỉnh Mỹ-Triều (RFI, 12/06/2018)
Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã nở nụ cười hài lòng trước cảnh bắt tay của hai ông Donald Trump và Kim Jong-un tại Singapore, và cho biết cả đêm qua, 11/06/2018, ông không ngủ được. Nhờ sự vận động tích cực của tổng thống Moon Jae-in từ mấy tháng qua mà cuộc gặp đã diễn ra. Tổng thống Hàn Quốc tin là người dân của ông theo dõi sát những hình ảnh từ Singapore.
Người dân Bắc Triều Tiên theo dõi màn hình chuyến đi Singapore của ông Kim Jong-un, sân vận động Bình Nhưỡng, 11/06/2018. Kyodo/via Reuters
Thông tín viên RFI Frédéric Ojardias từ Seoul ghi nhận các phản ứng :
"Tiến trình đối thoại làm mê hoặc người dân Bắc Triều Tiên. Ian Bennette, thuộc tổ chức phi chính phủ giúp đỡ phát triển Choson Exchange kể lại như vậy. Ông vừa mới từ Bình Nhưỡng trở về.
Ông cho biết : Những người Bắc Triều Tiên mà tôi đã gặp dường như nghĩ rằng việc tổ chức các cuộc gặp thượng đỉnh là một quyết định đúng đắn. Khi chuyến thăm Bình Nhưỡng của ngoại trưởng Mỹ Mike Pompéo được thông báo, tôi đã thấy rất nhiều người tụ tập đứng đọc báo và xem ảnh về cuộc gặp này. Họ vẫn không thể tin được là điều này đã xẩy ra. Đó là điều mới mẻ. Người dân Bắc Triều Tiên nghĩ rằng có một sự thay đổi thực sự đang diễn ra, chứ không phải chỉ có những phát biểu suông.
Choson Exchange tổ chức tại Bình Nhưỡng các cuộc hội thảo về kinh tế thị trường với đối tượng là tầng lớp trung lưu mới xuất hiện, các chủ doanh nghiệp nhỏ Bắc Triều Tiên. Ông Ian Bennette cho biết : Có một tầng lớp trung lưu quan trọng đang phát triển tại Bắc Triều Tiên. Nếu tầng lớp này ủng hộ việc phát triển thương mại, thì chính quyền sẽ chú ý tới điều này. Nếu họ muốn có thêm đầu tư nước ngoài, thì mong muốn này sẽ được tính tới trong các quyết định của chính phủ.
Tuy nhiên, hiện tại mối quan tâm chủ yếu của chế độ Bình Nhưỡng là an ninh và không có gì chắc chắn là những lời hứa của Mỹ hỗ trợ phát triển kinh tế đủ để thuyết phục Bình Nhưỡng từ bỏ vũ khí hạt nhân".
Mai Vân
*****************
Tập Cận Bình đã ''đẩy'' Kim Jong-un vào ''vòng tay'' Donald Trump (RFI, 12/06/2018)
Cách đây một năm, không ai có thể hình dung được lãnh đạo Bắc Triều Tiên và tổng thống Hoa kỳ có thể tiếp xúc trực tiếp với nhau như vậy. Việc Bình Nhưỡng thay đổi chính sách đối ngoại và mong muốn xích lại gần Washington một phần nào đó có thể là do vị tổng thống Mỹ vốn có lối nói năng thẳng tuột và thích gây gổ, không theo chuẩn mực ngoại giao thông thường. Tuy nhiên, chắc chắn đó cũng là do mối quan hệ giữa Bình Nhưỡng và Bắc Kinh đã xấu đi.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (P) và lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un, Bắc Kinh, ngày 28/06/2018. CCTV / AFP
Từ Singapore, thông tín viên RFI Carrie Nooten giải thích :
"Trong một thời gian dài, Trung Quốc từng là đồng minh chính của Bắc Triều Tiên, là trung gian giữa Bắc Triều Tiên với phần còn lại của thế giới. Nhưng từ khi Kim Jong-un lên nắm quyền vào năm 2011, ở sau hậu trường, quan hệ giữa hai nước không ngừng xấu đi.
Về phía Trung Quốc, ngay từ đầu, Tập Cận Bình đã có ý coi thường lãnh đạo trẻ Kim Jong-un. Gần đây, Bắc Kinh đã gây sức ép với Kim bằng cách áp dụng các biện pháp trừng phạt mới mà Liên Hiệp Quốc thông qua.
Có thể thấy được các căng thẳng giữa hai nước khi quan sát các vụ thử nghiệm hạt nhân của Bình Nhưỡng. Ông Pascal Vennesson, giáo sư Khoa học chính trị tại Trường quan hệ quốc tế Rajaratnam (RSIS) của Singapore giải thích : "Bắc Triều Tiên đã tìm cách tổ chức các vụ thử nghiệm hạt nhân vào đúng những thời điểm có thể khiến Bắc Kinh lâm vào cảnh khó xử, chẳng hạn khi Trung Quốc tổ chức các thượng đỉnh về dự án phát triển kinh tế ở châu Á, hoặc như khi Bắc Kinh tổ chức các diễn đàn quốc tế lớn. Đó là những dấu hiệu cho thấy có những căng thẳng giữa hai Nhà nước".
Về phía Bắc Triều Tiên, Kim Jong-un chắc chắn là lo ngại về việc Bắc Kinh ngày càng có ảnh hưởng lớn trên bán đảo Triều Tiên và về việc Bắc Triều Tiên phải lệ thuộc vào Trung Quốc và do vậy, khó phát triển được. Giáo sư Pascal Vennesson cho biết tiếp : "Kể từ khi chế độ Bắc Triều Tiên chú trọng phát triển kinh tế, Bình Nhưỡng phải tìm các đối tác mới để đảm bảo có được sự ổn định thông qua nhiều lĩnh vực khác, chứ không phải chỉ dựa vào lá bài an ninh hoặc quân sự".
Ngay cả khi rất khó có thể đoán định được ý đồ của một trong những chế độ khép kín nhất thế giới, chúng ta cũng có thể nghĩ rằng Bình Nhưỡng đã cho Bắc Kinh thấy họ có ý định vượt khỏi tầm kiểm soát của Trung Quốc, khi ám sát người chú dượng và người anh cùng cha khác mẹ của lãnh đạo Kim Jong-un, hai nhân vật vốn đều được Trung Quốc bảo vệ".
Thùy Dương
******************
Dư luận Trung Quốc mong muốn thượng đỉnh Mỹ-Triều thành công (RFI, 12/06/2018)
Tại Trung Quốc, theo dõi sát cuộc họp thượng đỉnh diễn ra hôm nay 12/06/2018, phải nói trước tiên người dân ở Đan Đông, thành phố giáp ranh với Bắc Triều Tiên, bên bờ sông Áp Lục, với cây cầu "Hữu Nghị" nối liền hai bờ. Cư dân tại đây, hai triệu người, sống nhờ thương mại hai bên, và trừng phạt của quốc tế đối với Bắc Triều Tiên đã tác hại nhiều đến hoạt động kinh tế tại đây.
Các xe tải đợi kiểm tra hàng tại cầu Hữu Nghị trên sông Áp Lục, nối Sinuiju của Bắc Triều Tiên với Đan Đông của Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 24/05/2018. Reuters/Jacky Chen
Rất nhiều người ở Đan Đông hy vọng thượng đỉnh thành công, theo bài phóng sự của thông tín viên RFI, Heike Schmidt.
"Buổi chiều, người Đan Đông rất thích ca hát, tập thể dục hay đi dạo dọc bờ sông Áp Lục, con sông làm ranh giới với Bắc Triều Tiên, ở bên kia sông. Bên phía Trung Quốc, thì là nhà cao tầng được chiếu sáng, còn bên kia thì tối đen như mực. Câu hỏi mà người ta đặt ra là liệu thượng đỉnh ở Singapore có dẫn đến việc đất nước khép kín nhất hành tinh mở cửa hay không.
Một người dân tại chỗ đã tỏ ý rất hy vọng về việc thượng đỉnh giữa hai ông Kim Jong-un và Donald Trump thành công. Theo lời ông : "Điều đó rất tốt cho hòa bình trên bán đảo. Liên Hiệp Quốc sẽ bãi bỏ cấm vận và chúng tôi có thể buôn bán trở lại với láng giềng".
Trừng phạt của Liên Hiệp Quốc đã bóp nghẹt kinh tế tại chỗ. Một cụ già muốn tin là thời đại đe dọa và trừng phạt sắp kết thúc và giải thích : "Trung Quốc đã nhấn mạnh nhiều lần là phải ưu tiên cho đối thoại, chứ không phải là dùng sức mạnh để giải quyết bất đồng. Trump và Kim họp tại Singapore là điều rất tốt. Bắc Triều Tiên đã phá hủy nơi thử nghiệm hạt nhân, họ đã chứng minh thiện chí rồi !".
Nhiều người khác lấy làm tiếc là Trung Quốc không được mời tham gia. Một cán bộ nói lên cảm nghĩ của ông : "Tôi mong muốn hòa bình, tôi mong muốn quan hệ Trung Quốc-Bắc Triều Tiên được cải thiện. Nhưng tôi không thích Mỹ can thiệp vào công việc ở bán đảo, mà Trung Quốc phải đóng một vai trò quan trọng cho hòa bình trên hành tinh".
Trung Quốc bị gạt ra bên ngoài thượng đỉnh Singapore, nhưng ở Đan Đông, các nhà kinh doanh Trung Quốc đã sẵn sàng là những người đầu tiên lao vào nước láng giềng khi Bắc Triều Tiên mở cửa kinh tế".
Mai Vân