Ông Mahathir sẽ nêu với ông Tập về ba dự án của Trung Quốc (BBC, 09/07/2018)
Chính phủ Malaysia cho ngưng ba dự án đầu tư lớn của Trung Quốc nhưng sẽ bàn về chúng khi ông Mahathir Mohamad thăm Bắc Kinh tháng sau.
Bác sĩ Mahathir Mohamad quay trở lại làm thủ tướng thứ 7 của Liên bang Malaysia
Theo các báo Đông Nam Á, bác sĩ Mahathir Mohamad gọi đây là "các dự án không công bằng" cho Malaysia, và sẽ nêu vấn đề này khi gặp Chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng 8.
Theo báo Strait Times ở Singapore, ông Mahathir có động tác đầu tiên sau khi thắng cử trong tháng 5 vừa qua là ra lệnh ngưng (stop-work order) ngay ba dự án của Trung Quốc.
Tổng cộng các dự án bị ngưng lên tới 22,3 tỷ USD, và ông Mahathir có cuộc họp báo tuần qua để nói "tiền lãi suất" của các dự án này cao hơn cả mức chính phủ đi vay.
Bộ Tài chính Malaysia cho biết đó là dự án hỏa xa Bờ Đông (East Coast Railway Link - 20 tỷ USD), và hai đường ống (2,3 tỷ USD).
Cả ba công trình này đều dùng tiền vay của Trung Quốc và do các công ty nhà nước Trung Quốc thực hiện, do chính phủ tiền nhiệm ký kết.
Cựu thủ tướng Najib Razak (đảng UMNO) bị mất chức sau cuộc tổng tuyển cử "đổi chiều gió" đã bị bắt và ngay đang tại ngoại trong thời gian bị điều tra nghi vấn tham nhũng.
Bạn bè và quyền lợi
Malaysia là điểm chiến lược trên tuyến đường hàng hải Đông Nam Á thuộc dự án Một Vàng đai một Con đường của Trung Quốc
Thủ tướng Mahathir Mohamad, người sắp 93 tuổi, đã có cú trở lại chính trường ngoạn mục nhờ đứng về phe đối lập để chống lại đảng UMNO cũ của ông.
Nhưng tờ The Star của Malaysia cũng nói ông từng được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tôn trọng và gọi là "người bạn già của nhân dân Trung Quốc".
Năm 2013, khi ông Tập thăm Malaysia ở cương vị Chủ tịch Trung Quốc, ông đã đến nhà riêng thăm ông Mahathir và sự kiện đó được đài báo nhà nước Trung Quốc đăng tải rộng rãi.
Nhưng khi tranh cử, ông Mahathir, người từng làm thủ tướng Malaysia nhiều năm, đã lớn tiếng chỉ trích các dự án đầu tư của Trung Quốc.
Sau khi thắng cử, ông giảm bớt độ nóng của lời chỉ trích nhưng có sự trông đợi ở Malaysia rằng ông sẽ dùng uy tín cá nhân của mình để thay đổi các dự án Trung Quốc.
Trang The Star trích lời ông Keith Li, Chủ tịch Hội Doanh nhân Trung Quốc tại Malaysia nói "cuộc gặp Mahathir với Chủ tịch Tập sẽ thân thiện".
"Trong chuyến thăm, Mahathir có thể dùng sự khôn ngoan chính trị để xóa đi hình ảnh 'chống Trung Quốc' của ông bằng cách hoan nghênh đầu tư Trung Quốc, cùng lúc nhờ ông Tập xem xét lại các dự án của Trung Quốc ở Malaysia. Cả hai nhà lãnh đạo đều muốn giữ mặt cho nhau nên sẽ hỗ trợ nhau".
Quan hệ Malaysia-Trung Quốc trong chỉ xoay quanh các dự án xây cất.
Con số du khách Trung Quốc sang Malaysia có thể tăng lên sáu triệu trong năm nay, nếu được Bắc Kinh khuyến khích và nếu Malaysia bỏ visa nhập cảnh cho công dân Trung Quốc.
Trung Quốc hiện còn là khách hàng nhập khẩu dầu cọ lớn nhất từ Malaysia (1,92 triệu tấn năm 2017).
Tuy nhiên, các dự án xây cất khổng lồ của Trung Quốc ở Malaysia bị phe đối lập trong nhiệm kỳ trước phê phán.
Giống các dự án ở Pakistan, Sri Lanka, Myanmar, Campuchia, Việt Nam và Trung Á, chúng thường được vận hành theo mô thức nhận tiền cho vay từ các ngân hàng Trung Quốc.
Bên thi công cũng là các công ty nhà nước của Trung Quốc và họ thường đưa công nhân nhân của mình sang để thực hiện dự án.
Một số công trình đã gây ra tranh cãi, thậm chí phản đối trong dư luận nước sở tại và khiến các nhân vật chính trị bị điều tra, điển hình là trường hợp Sri Lanka.
Báo Mỹ, tờ New York Times nêu cáo buộc rằng trên 7,6 triệu USD được một công ty Trung Quốc chuyển vào chiến dịch tranh cử của nguyên Tổng thống Sri Lanka, Mahinda Rajapaksa, điều ông này và thân nhân bác bỏ.
*********************
Johnson ra đi trước giờ Trump đến London (BBC, 09/07/2018)
Tuần này, Anh Quốc chuẩn bị đón Tổng thống Donald Trump trong không khí đáng ra phải rất vui.
Ngoại trưởng Anh Boris Johnson nay sẽ không còn tại chức để đón Tổng thống Donald Trump sang London 12-13 tháng 7
Thời điểm ông Trump sang là lúc nước Anh vừa đang vui mùa bóng đá World Cup, giải tennis ở sân cỏ xanh tươi Wimbledon vào tuần thứ nhì.
Nhưng thời tiết nóng nực kéo dài, đồng khô, cỏ cháy, cá ở sông Teme cần được giải cứu vì nước cạn.
Trong đợt nóng kéo dài nhiều ngày trên dưới 30 độ C, các tuyến hỏa xa Anh liên tục gặp sự cố, từ mất điện hộp tín hiệu tới 'đường ray nóng phải dừng tàu'.
Không ít lần sau giờ làm tôi ra ga Charing Cross để chỉ thấy biển thông báo là 'sự cố' trên tuyến tàu về Kent, phải chờ 1-2 tiếng.
Trèo được lên là gặp cảnh chen chúc, nóng như trên 45 độ C vì tàu ở Anh thường thiếu máy lạnh, không rõ có phải công nghệ ứng phó chậm với biến đổi khí hậu.
Một phong trào phản đối ông Trump lại đang hình thành, đẩy thêm không khí oi bức lên cao hơn.
Cảnh sát Đô thành London dự kiến phải điều ra phố ngày 12/07 này số quân đông hơn năm 2011 khi có bạo loạn.
Nhóm phản đối Tổng thống Mỹ xin phép thành phố London để thả khinh khí cầu thể hiện ông Trump là 'em bé giận dữ'
Chính phủ bà May thì cũng đang điêu đứng vì Brexit.
Đầu tuần, Bộ trưởng phụ trách Brexit, ông David Davis tuyên bố từ chức vì không đồng ý với Thủ tướng May, để lại "một lỗ hổng lớn" trong nội các Anh.
Bà May nhanh chóng bổ nhiệm Dominic Raab, 44 tuổi, thay ông Davis để gánh vác nhiệm vụ lịch sử đưa Anh ra khỏi EU.
Nhưng cuộc khủng hoảng trong chính phủ May chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
Một dân biểu thuộc đảng Bảo thủ đang cầm quyền, bà Andrea Jenkyns, nói nội các của bà May có thể sụp đổ bất cứ lúc nào vì thiếu sự ủng hộ của phe Brexiteer.
Một thống kê cho hay từ tháng 11/2017, cứ trung bình sáu tuần chính phủ Anh có một bộ trưởng hoặc thứ trưởng "chào nhé ra đi" vì mâu thuẫn quanh Brexit.
Mà Trump lại là một yếu tố quan trọng khiến cuộc ly hôn Brexit của Anh với EU thêm phần bất định.
Yếu tố Trump
Tờ Financial Times nói về tâm trạng bất an tại Anh và EU mà ông Trump gây ra.
Cho đến gần đây, EU có vẻ 'tự sướng' đứng nhìn Anh gặp vấn đề, bị cô lập.
Lãnh đạo EU tin rằng càng phạt Anh vì Brexit thì các phái ly khai nổi lên khắp Châu Âu sẽ càng nhận được bài học đích đáng.
Nhưng bầu cử ở Áo, Đức và Ý cho thấy kết quả ngược lại.
Phe hữu chống di dân, đòi lập lại biên giới - một tiêu chí của phái Brexit là Anh giành lại quyền kiểm soát biên giới - đã thắng cử liên tiếp ở ba nước trên.
Anh từng tin sẽ sớm ký được thỏa thuận thương mại với Washington, bù vào chỗ trống EU để lại, nhờ 'quan hệ đặc biệt' (special relationship) với Hoa Kỳ.
Mâu thuẫn EU - Hoa Kỳ lộ rõ trong kỳ họp G7 ở Quebec, Canada gần đây
Đáng tiếc là sự việc không đơn giản như vậy.
Cuộc họp gần nhất với phía Mỹ của Bộ trưởng Thương mại Quốc tế Anh, ông Liam Fox chưa đem lại gì cụ thể.
Tính khí khó lường của ông Trump đã khiến cả Anh và EU phải làm lại bài toán.
Mâu thuẫn Hoa Kỳ - EU thể hiện rõ tại Hội nghị G7 ở Canada gần đây cũng khiến bà Angela Merkel thấy cần xuống thang với Anh hơn.
Yếu tố Trump đã và đang làm chính trị Anh rung chuyển.
Anh Quốc nay phải xích lại gần EU và bà May đành chọn phương án 'Brexit mềm' vì "viễn cảnh ký một thỏa thuận thương mại với tổng thống tính khí bất thường của Hoa Kỳ thật xa vời", theo Financial Times.
Càng lại gần EU, nội các Anh càng chia rẽ giữa hai phái chống và ủng hộ Brexit.
Nhưng Anh Quốc không phải là nước duy nhất đang lo lắng vì ông Trump.
Trung Quốc không chỉ chuẩn bị né đòn hàng trăm tỷ USD thuế quan ông Trump tung ra mà còn phải tính cách đáp trả.
Các đồng minh Canada, Hàn Quốc cũng bị cuốn vào cuộc chiến của ông, và Việt Nam nếu không cải tổ kinh tế mạnh cũng sẽ bị 'dính đòn', theo William Pesek.
Trump luôn luôn thắng ?
Như tờ Sunday Times ở Anh bình luận, Trump đã và đang áp dụng nguyên tắc "được ăn cả, ngã về không" (zero-sum game) trong quan hệ quốc tế.
Và trong cuộc chơi với Trump, không có khái niệm, "đôi bên cùng có lợi" mà chỉ có "một người chiến thắng, và người đó sẽ phải là ông ta", theo tờ báo Anh.
Câu chuyện của Anh và Brexit không nằm ngoài bối cảnh chung về chiến tranh thương mại mà cuộc đọ găng Mỹ - Trung là nét chính.
Hai nhà Trump và Tập : mới hôm nào còn thắm thiết, hôm sau đã có chiến tranh thương mại
Có tin nói Trung Quốc đang tìm cách đa dạng hóa xuất khẩu nhằm né tránh các đòn 'tariff' của Mỹ.
Mặt khác, theo một báo Hong Kong, để trả đũa lại Trump, Trung Quốc muốn xé lẻ từng bang của Hoa Kỳ và gây "đau đớn" cho cử tri bỏ phiếu ủng hộ Trump.
Ví dụ, theo một báo Anh, tờ Guardian, Bắc Kinh phân loại ra các mặt hàng của Mỹ. tùy vào bang sản xuất ra và đánh thuế tương ứng.
Ví dụ, đậu nành của Iowa và Nebraska, hai bang ủng hộ cho Trump, sẽ chịu thuế nhập cao hơn khi bán vào Trung Quốc.
Rượu bourbon từ Kentucky, bang nhà của Mitch McConnell, lãnh đạo đảng Cộng hòa trong Thượng viện, và cam của Florida, có thể là đối tượng của mức thuế 25%.
Ngay cả nhân sâm Mỹ trồng ở Wisconsin, bang đã hạ bệ phe Dân chủ và đem lại chiến thắng cho Trump năm 2016, sẽ bị Trung Quốc trả đũa.
Nhưng theo tờ South China Morning Post ở Hong Kong, cách "gây đau đớn" này sẽ chỉ phản pháo tai hại.
Cử tri yêu mến Trump sẽ tiếp tục ủng hộ ông, cho dù Trung Quốc hay EU đánh thuế 'trả đũa' kiểu gì đi nữa.
Từ thứ Sáu tuần trước, sau khi Hoa Kỳ khai hỏa, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đã mất giá cùng đồng won của Hàn Quốc và một loạt tiền Châu Á.
Tuần này, Thủ tướng Lý Khắc Cường đáp xuống Berlin và sẽ gặp các đối tác Châu Âu để bàn về cách đối phó với cuộc chiến thương mại mà Hoa Kỳ khởi sự.
Quan hệ đặc biệt Anh - Mỹ
Trở lại với nước Anh, tin mới nhất cho hay ông Trump sẽ tránh khu trung tâm London, nơi đông đảo người biểu tình dự kiến sẽ có mặt ngày 12 và 13/7 này.
Ông Trump nói sẽ đem tới món quà là thỏa thuận thương mại với Anh.
Nhưng văn bản 500 trang Bộ Thương mại Mỹ công bố tuần trước bị báo Anh, tờ The Independent nói là "đọc rất khó vào".
Nội dung chính là Hoa Kỳ đề cao tự do thương mại nhưng hoàn toàn theo các tiêu chuẩn kiểu Mỹ.
Ngoài 'gà ngâm chlorine' và thực phẩm biến đổi gene (GM foods), Mỹ muốn bán vào Anh một số sản phẩm cùng tên vốn đã có tại Anh như bánh Cornish pasties, xúc xích Cumberland.
Theo luật EU hiện nay, chỉ Anh Quốc mới được dùng các nhãn hiệu hàng mang tính địa phương cụ thể theo các vùng ở Anh.
Chết nỗi, vì nguồn gốc văn hóa, sắc tộc chung với Anh, ai dám bảo người Mỹ không được dùng tên hàng từ Cornwall và Cumberland ?
Quan hệ Anh - Mỹ quả là đặc biệt nhưng tốt cho Anh đến đâu còn tùy vào việc ông Trump có tranh thủ ép bà May đang trong cơn nguy khốn hay không.
Tin mới nhận nói Bộ trưởng Ngoại giao Anh, Boris Johnson, nhân vật hàng đầu của phe Brexit cũng tuyên bố từ chức.
Ai sẽ cùng bà May đón vị khách Number One từ Mỹ đây ?
Nguyễn Giang