Thông Luận

Việt Nam phản đối Trung Quốc đưa máy bay ném bom ra Hoàng Sa (VOA, 22/05/2018)

Việc Trung Quốc triển khai máy bay ném bom H-6K để tham gia hoạt động huấn luyện tại các đảo và bãi đá trên Biển Đông hồi tuần trước đã "làm gia tăng căng thẳng, gây mất ổn định khu vực và không có ích cho việc duy trì môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác trên Biển Đông’, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam lên tiếng hôm thứ Hai ngày 21/5.

Máy bay ném bom H-6K đang bay trên bãi cạn Scarborough trên Biển Đông

Ngoài ra, hoạt động gần đây của máy bay ném bom chiến lược Trung Quốc tại Quần đảo Hoàng Sa đã "vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam", nữ phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng được hãng tin Reuters dẫn lời nói.

"Việt Nam yêu cầu Trung Quốc chấm dứt những hoạt động này, ngưng quân sự hóa khu vực và nghiêm túc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa", bà Hằng nói thêm.

Bà Hằng nói sự hiện diện của máy bay ném bom trong khu vực đã gây tác động bất lợi cho các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa Trung Quốc và ASEAN về Bộ quy tắc Ứng xử trên Biển Đông (COC).

Trung Quốc hộm thứ Sáu ngày 18/5 đã lần đầu tiên đưa một vài máy bay chiến đấu – bao gồm máy bay tầm xa và có khả năng tấn công hạt nhân H-6K ra một đường băng trên đảo trên Biển Đông. Hành động này đã khiến cộng đồng quốc tế quan ngại.

Buổi diễn tập cất và hạ cánh hôm thứ Sáu diễn ra trên đảo Phú Lâm, hòn đảo lớn nhất của quần đảo Hoàng Sa mà phía Trung Quốc gọi là đảo Vĩnh Hưng, hãng tin AFP dẫn nguồn từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Washington cho biết.

"Việc triển khai máy bay H-6K có ý nghĩa lớn bởi vì nó giúp cho Bắc Kinh có được khả năng ném bom tầm xa vốn có thể phóng những vũ khí được dẫn đường chính xác trên cả mục tiêu trên biển lẫn trên đất liền", hãng tin UPI dẫn lời ông Derek Grossman, một chuyên gia phân tích của Rand Corporation, cho biết.

Ngay lập tức phía Mỹ đã chỉ trích động thái đó của Trung Quốc. Phát ngôn nhân Lầu Năm Góc lên án việc ‘Trung Quốc tiếp tục quân sự hóa các thực thể đang có tranh chấp trên Biển Đông’.

Về phần mình, hôm 21/5 Philippines cũng bày tỏ ‘quan ngại nghiêm trọng’ về sự hiện diện của máy bay ném bom trong khu vực và Bộ Ngoại giao của họ đã ‘có hành động ngoại giao thích hợp’, cũng theo Reuters.

Còn ở Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng kêu gọi các nước ‘đừng nên thổi phồng’ điều mà ông gọi là ‘hoạt động tuần tra quân sự thường xuyên’.

"Chúng tôi hay vọng rằng các bên liên quan đừng nên trầm trọng hóa quá mức việc này", ông Lục phát biểu trong một buổi họp báo thường kỳ.

Ngược lại, ông Lục Khảng tố cáo ngược lại Mỹ là ‘việc Mỹ đưa tàu chiến và máy bay chiến đấu đến khu vực đem lại nguy hiểm cho các nước khác’, theo hãng tin AFP.

Hồi đầu tháng này, Hà Nội cũng yêu cầu Bắc Kinh rút các thiết bị quân sự khỏi Quần đảo Trường Sa mà hai nước đang tranh chấp sau khi truyền thông đưa tin rằng Trung Quốc đã đưa tên lửa ra đảo.

Đáp lại, phía Trung Quốc nói rằng việc họ triển khai thiết bị quân sự và binh lính ra đảo là ‘quyền của họ’ và rằng các thiết bị này ‘giúp bảo vệ hòa bình và ổn định khu vực’ và ‘không nhằm vào bất cứ nước nào’.

*******************

Trung Quốc bác bỏ "quân sự hóa" Biển Đông (CaliToday, 21/05/2018)

Sau khi tin tức về các oanh tạc cơ Trung Quốc được cho là đã đáp xuống một căn cứ không quân trên Biển Đông, hôm thứ hai 21/5 Bắc Kinh lên tiếng bác bỏ chỉ trích là họ đang quân sự hóa Biển Đông.

Phát ngôn nhân Bộ ngoại giao Trung Quốc Lu Kang tuyên bố : "Các đảo ở Biển Đông là lãnh thổ của Trung Quốc" - Photo Credit : AFP

Hôm thứ sáu tuần qua lần đầu tiên nhiều chiến đấu cơ của Trung Quốc, kể cả loại máy bay ném bom đường dài, có khả năng mang theo bom nguyên tử là oanh tạc cơ H-6K, đã đáp xuống một căn cứ không quân ở Biển Đông, khiến gây ra nhiều lo ngại trong dư luận thế giới.

Lập tức Hoa Kỳ lên tiếng. Phát ngôn nhân của Bộ quốc phòng Mỹ khi lên tiếng lên án hành động này của Bắc Kinh, đã tố cáo Trung Quốc tiếp tục chuyện quân sự hóa những hải đảo và rặng đá san hô mà họ đã chiếm bất hợp pháp ở Biển Đông.

Trung Quốc đã nhanh chóng đáp trả tố cáo này, còn nói ngược là chính Hoa Kỳ mới là kẻ đang gây căng thẳng trong vùng. Phát ngôn nhân Bộ ngoại giao Trung Quốc Lu Kang trong một cuộc họp báo thường ký tuyên bố : "Các đảo ở Biển Đông là lãnh thổ của Trung Quốc".

Lu cho hay ‘hoạt động của các oanh tạc cơ nói trên là công việc huấn luyện bình thường của quân đội chúng tôi, chính Hoa Kỳ khi gửi nhiều chiến hạm và máy bay đến khu vực này mới tạo ra nguy hiểm cho các quốc gia khác’.

Đảo Phú Lâm, nơi các oanh tạc cơ này đáp xuống, là đảo lớn nhất của quần đảo Hoàng Sa. Trung Quốc cho xây dựng căn cứ quân sự lớn nhất ở Biển Đông trên đảo này. Việt Nam và Đài Loan cũng tranh chấp chủ quyền của Hoàng Sa với Trung Quốc, theo nội dung bản tin của AFP.

Còn về phần mình, chính phủ Philippines hôm thứ hai 21/5 cũng lại lên tiếng là ‘chúng tôi đang có những hoạt động ngoại giao thích hợp nhằm làm giảm căng thẳng trong vùng’

Đào Nguyên

*****************

Việt Nam - Trung Quốc họp về hợp tác Biển Đông (RFA, 21/05/2018)

Việt Nam và Trung Quốc từ ngày 14 đến 18 tháng 5 tiến hành đàm phán Vòng 11 Nhóm Công Tác về hợp tác trong các lĩnh vực ít nhạy cảm trên biển giữa hai phía. Vòng đàm phán diễn ra ở Hà Nội.

Cảnh sát biển Đài Loan phun vòi rồng vào tàu cá Việt Nam, hôm 6 tháng 1 năm 2016. (Ảnh minh họa) - AFP

Thông tin được loan đi hôm 21/5 cho biết hai phía kiểm điểm tình hình triển khai hợp tác các dự án đã ký kết sau vòng đàm phán lần thứ 10 đến nay như : nghiên cứu trầm tích thời kỳ Holocene tại khu vực sông Hồng và sông Trường Giang, triển khai thả giống và bảo vệ nguồn lợi thủy sản… đồng thời trao đổi ý kiến các dự án mới do phía Trung Quốc đề xuất.

Theo Bộ ngoại giao Việt Nam thì hai nước tiếp tục nhất trí trong việc thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Vòng đàm phán thứ 12 về hợp tác trong lĩnh vực ít nhạy cảm trên Biển Đông giữa Việt Nam và Trung Quốc sẽ được tổ chức tại Trung Quốc vào cuối năm 2018.

Vòng đàm phán 11 vừa nêu diễn ra vào khi Trung Quốc xác nhận tin đưa oanh tạc cơ H-6K xuống khu vực Biển Đông đang có tranh chấp với Việt Nam và một số nước khác tại Đông Nam Á.

*******************

Đài Loan thông báo "tăng cường phòng thủ" trước áp lực của Hoa lục (RFI, 20/05/2018)

Đài Loan sẽ huy động mọi biện pháp an ninh để đối đầu với mối đe dọa quân sự của Bắc Kinh. Trên đây là tuyên bố của tổng thống Thái Anh Văn để trả lời một loạt câu hỏi của dân chúng hải đảo, ưu tư trước một loạt hành động biểu dương lực lượng của Hoa lục tại eo biển Đài Loan.

Ảnh minh họa : Tổng thống Đài Loan, bà Thái Anh Văn và bộ trưởng Quốc Phòng Nghiêm Đức Pháp (Yen Teh-fa) quan sát cuộc tập trận gần căn cứ hải quân gần Nghi Lan (Yilan), ngày 13/04/2018. Reuters/Tyrone Siu

Lo âu về mối căng thẳng giữa hai bờ eo biển, dân Đài Loan đã gửi 56 câu hỏi vào Facebook của văn phòng tổng thống Thái Anh Văn, yêu cầu cho biết chính phủ có những biện pháp đối phó ra sao. Trong thông điệp trấn an được công bố ngày chủ nhật 20/05/2018, tổng thống Thái Anh Văn cho biết nền kỷ nghệ quốc phòng của Đài Loan đã được khuyến khích phát triển vũ khí để đương đầu với Hoa lục. Chính phủ của bà sẽ tăng cường mọi biện pháp an ninh bảo vệ Đài Loan, và theo dõi sát sao mọi động thái của Bắc Kinh.

Chính phủ Thái Anh Văn đã thông báo kế hoạch tăng ngân sách quốc phòng thêm 2%, thúc đẩy phát triển công nghiệp hàng không, tên lửa tàu ngầm, và nhiều công nghệ quân sự khác .

Trước câu hỏi làm cách nào để "thanh tóan các kênh xâm nhập" của Trung Quốc ? Tổng thống Thái Anh Văn không trả lời thẳng nhưng cho biết với tư cách là một "tổng thống nhã nhặn" bà sẽ "bắt tay ông Tập Cận Bình".

Đắc cử vào năm 2016, tổng thống Thái Anh Văn phủ nhận nguyên tắc "một nước Trung hoa" và "phải thống nhất" theo quan điểm của Bắc Kinh. Chính quyền Tập Cận Bình đã phản ứng mạnh bằng các biện pháp tấn công ngoại giao cô lập Đài Loan, huy động lực lượng hải thuyền, tàu sân bay, chiến đấu cơ tiến gần bờ biển "hải đảo ly khai" hàng chục lần trong hai năm qua.

Theo một chuyên gia về tâm lý quần chúng, đại học Đài Bắc, được AP trích dẫn, thông điệp trên đây của tổng thống Đài Loan, tăng cường an ninh quốc phòng, không nhắm vào Bắc Kinh mà nhằm trấn an công luận và nhất là động viên giới trẻ Đài Loan ủng hộ lập trường chính phủ : "Chính sách hai bờ eo biển của Đài Bắc không hề thay đổi. Trung Quốc phải thay đổi"

****************

Oanh tạc cơ Trung Quốc đáp xuống Biển Đông, Manila phản ứng chừng mực (RFI, 21/06/2018)

Sau vụ Không quân Trung Quốc công khai phô trương việc oanh tạc cơ của họ, trong đó có máy bay ném bom có thể trang bị vũ khí hạt nhân H-6K, đã hạ cánh xuống đảo nhân tạo và bãi đá trên Biển Đông vào tuần trước, Bộ ngoại giao Philippines hôm nay, 21/05/2018, cho biết đang có "động thái ngoại giao hợp lý" để bảo vệ các tuyên bố chủ quyền của mình trong vùng biển có tranh chấp.

Máy bay Trung Quốc J-15. Ảnh chụp năm 2017.STR / AFP

Trong bản thông cáo được hãng tin Anh Reuters trích dẫn, Bộ ngoại giao Philippines khẳng định đang theo dõi sát tình hình và nhắc lại quyết tâm của Philippines là "bảo vệ từng tấc lãnh thổ và các khu vực mà Philippines có chủ quyền".

Tuy nhiên, theo hãng Reuters, tuyên bố của Bộ ngoại giao Philippines không hề tố cáo các hành động của Trung Quốc, trong khi Mỹ đã từng lên tiếng khẳng định ngay là động thái của Bắc Kinh ở Biển Đông có thể khiến căng thẳng trong khu vực nóng lên.

Dẫu sao thì Bộ ngoại giao Philippines đã có lên tiếng xác nhận "hành động ngoại giao" đối với Trung Quốc trong vụ này. Trong khi đó bản thân tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, khi được hỏi về vụ máy bay ném bom chiến lược Trung Quốc ở Biển Đông, đã khẳng định rằng ông sẽ không khiêu khích Trung Quốc.

Tổng thống Philippines đã bị phe đối lập chỉ trích dữ dội về thái độ hòa hoãn với Bắc Kinh trên vấn đề Biển Đông. Có lẽ là để phần nào giải tỏa áp lực đến từ các chỉ trích của một phần công luận trong nước mà vào hôm nay, phủ tổng thống Philippines đã lên tiếng bày tỏ thái độ "quan ngại sâu sắc" về sự hiện diện của oanh tạc cơ Trung Quốc tại Biển Đông.

Theo hãng Reuters, trong một buổi họp báo tại phủ tổng thống Philippines, ông Harry Roque, phát ngôn viên của tổng thống Duterte cho biết là Philippines không thể kiểm chứng độc lập về sự hiện diện của oanh tạc cơ Trung Quốc, nhưng đã ghi nhận các thông tin về sự kiện này và bày tỏ thái độ "quan ngại sâu sắc về tác động của vụ việc đối với các cố gắng duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực".

**********************

Philippines 'hành động phù hợp' với oanh tạc cơ Trung Quốc ở Biển Đông (VOA, 21/05/2018)

Philippines bày tỏ "hết sức quan ngại" về sự hiện diện của các máy bay ném bom chiến lược của Trung Quốc tại Biển Đông đang có tranh chấp và Bộ ngoại giao nước này đã thực hiện "hành động ngoại giao phù hợp", người phát ngôn của Tổng thống Rodrigo Duterte cho biết hôm 21/5.

Tiêm kích Đài Loan bay gần máy bay ném bom Trung Quốc H6-K ở eo biển Luzon (ảnh do Bộ quốc phòng Đài Loan công bố hôm 11/5)

Lực lượng không quân của Trung Quốc cho biết các máy bay ném bom như H-6K đã hạ cánh và cất cánh từ các đảo và các rạn san hô ở Biển Đông trong khuôn khổ các cuộc thao dượt hồi tuần trước.

Phát ngôn viên tổng thống, Harry Roque, nói Philippines không thể độc lập xác minh sự hiện diện của các máy bay ném bom Trung Quốc ở Biển Đông.

"Nhưng chúng tôi lưu ý đến các báo cáo đã xuất hiện và chúng tôi bày tỏ hết sức quan ngại về tác động của việc đó đối với nỗ lực duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực", ông Roque nói trong một cuộc họp báo ở dinh tổng thống.

Bộ ngoại giao Philippines cho biết họ đang theo dõi các diễn biến.

"Chúng tôi đang thực hiện hành động ngoại giao phù hợp cần thiết để bảo vệ các tuyên bố chủ quyền của chúng tôi và sẽ tiếp tục làm như vậy trong tương lai", bộ cho hay trong một tuyên bố, nhưng không cung cấp thêm chi tiết.

Tuy nhiên, Bộ ngoại giao Philippines không lên án hành động của Trung Quốc, mà Washington nói có thể làm tăng căng thẳng và làm mất ổn định khu vực.

Tại Bắc Kinh, một phát ngôn viên Bộ ngoại giao đã kêu gọi các nước khác không diễn giải quá mức về điều mà ông gọi là cuộc tuần tra quân sự thường lệ.

"Chúng tôi hy vọng rằng các bên liên quan không suy diễn quá nhiều về điều này", ông Lục Khảng nói trong một cuộc họp báo hàng ngày.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ Biển Đông, một tuyến đường thủy chiến lược, nơi khoảng có lượng hàng vận tải biển trị giá 3 nghìn tỷ đôla đi qua mỗi năm. Việt Nam, Brunei, Malaysia, Philippines, và Đài Loan cũng đưa ra những tuyên bố chủ quyền đầy mâu thuẫn trong cùng khu vực.

Việt Nam yêu cầu Trung Quốc rút thiết bị quân sự khỏi Biển Đông (RFI, 08/05/2018)

Việt Nam hôm 08/05/2018 đã yêu cầu Trung Quốc rút các thiết bị quân sự khỏi Biển Đông, sau khi báo chí đưa tin Bắc Kinh vừa bố trí nhiều hỏa tiễn tại quần đảo Trường Sa.

Hỏa tiễn chống hạm YJ-12B, loại tên lửa Trung Quốc bố trí tại một số đảo nhân tạo ở Trường Sa, Biển Đông, theo nguồn tin Hoa Kỳ. Ảnh chụp màn hình : Navyrecognition.com

Reuter dẫn tuyên bố của phát ngôn viên Bộ ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng : "Việt Nam đòi hỏi Trung Quốc, với tư cách một quốc gia lớn ở khu vực và trên thế giới, phải chứng tỏ trách nhiệm trong việc duy trì hòa bình và ổn định tại Biển Đông".

Tuyên bố trên đây được đưa ra sau khi kênh truyền hình Mỹ CNBC trong tháng này cho biết Trung Quốc đã triển khai hỏa tiễn chống hạm và hỏa tiễn địa đối không trên ba đảo nhân tạo do Bắc Kinh bồi đắp ở Trường Sa, dẫn nguồn từ các báo cáo tình báo của Hoa Kỳ.

Trang web của Bộ ngoại giao Việt Nam sau khi tái khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, đã nói thêm : "Việt Nam hết sức quan ngại trước các thông tin nêu trên và khẳng định mọi hoạt động quân sự hóa, bao gồm cả việc bố trí tên lửa trên quần đảo Trường Sa, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam".

Reuters nhận định nếu thông tin của CNBC chính xác, thì đây là lần đầu tiên Trung Quốc triển khai hỏa tiễn tại quần đảo Trường Sa, Biển Đông. Bắc Kinh không nói gì đến việc bố trí tên lửa, nhưng cho rằng các thiết bị quân sự trên quần đảo Trường Sa hoàn toàn mang tính phòng vệ, và Trung Quốc có thể hành động tùy thích trên "lãnh thổ" của mình.

************************

Việt Nam đòi Trung Quốc rút thiết bị quân sự khỏi Biển Đông (VOA, 09/05/2018)

Việt Nam hôm 8/5 yêu cầu Trung Quốc rút các thiết bị quân sự ra khỏi Biển Đông, sau khi giới truyền thông loan tin trong tháng này cho biết Bắc Kinh đã thiết đặt các hệ thống tên lửa trong Biển Đông.

Không ảnh chụp Đá Subi thuộc quần đảo Trường Sa trong vùng biển đang tranh chấp ở Biển Đông. Ảnh chụp ngày 21/4/2017. Reuters/Francis Malasig/Pool

Người phát ngôn của Bộ ngoại giao Việt Nam Lê thị Thu Hằng nói trong một tuyên bố :

"Việt Nam yêu cầu Trung Quốc, trong tư cách là một nước lớn, hãy chứng minh tinh thần trách nhiệm của mình trong việc duy trì hòa bình và ổn định trong Biển Đông".

Hà Nội ra tuyên bố đòi Trung Quốc triệt thoái các hệ thống vũ khí đó sau khi mạng lưới truyền hình CNBC trong tháng này tường thuật rằng Trung Quốc đã lắp đặt tên lửa hành trình chống hạm và các hệ thống tên lửa địa đối không tại một số địa điểm trên Biển Đông, nơi mà Bắc Kinh có những tuyên bố chủ quyền trên một vùng biển bao trùm 90% diện tích Biển Đông, được đánh giá là có tiềm năng năng lượng lớn.

Người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng

Bà Lê thị Thu Hằng, người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam, nói trong một thông báo tải lên trang mạng của Bộ ngoại giao Việt Nam hôm thứ Ba 8/5 :

"Việt Nam vô cùng quan ngại về thông tin như được loan, xác nhận các hoạt động quân sự của Trung Quốc, kể cả lắp đặt tên lửa tại quần đảo Trường Sa, là một hành động vi phạm nghiêm trong chủ quyền của Việt Nam".

Nếu được xác nhận là thực sự xảy ra, thì đây là lần đầu tiên Trung Quốc triển khai tên lửa tới Biển Đông, nơi một số nước láng giềng Châu Á, như Đài Loan, Philippines, Brunei và Việt Nam, có những tuyên bố chủ quyền chồng chéo với Trung Quốc.

Trung Quốc không nhắc tới bất cứ vụ triển khai tên lửa nào, nhưng tuyên bố các cơ sở quân sự của họ trên quần đảo Trường Sa chỉ nhằm mục đích tự vệ, và Bắc Kinh có quyền làm bất cứ điều gì họ muốn trên lãnh thổ của chính họ.

Đội ngũ tham mưu chiến lược và quan chức dưới quyền Tổng thống Rodrigo Duterte đang bọc lót, phối hợp cho nhau rất ăn ý để thực hiện các ý đồ chiến lược.

South China Morning Post, Hồng Kông ngày 7/2 cho biết, trả lời phỏng vấn hãng thông tấn Pháp AFP, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines ông Delfin Lorenzana đã có một số phát biểu bày tỏ lo ngại :

Có khả năng Trung Quốc sớm muộn cũng sẽ bồi lấp đảo nhân tạo, quân sự hóa bất hợp pháp bãi cạn Scarborough.

Bắc Kinh đã bồi đắp, xây dựng 7 đảo nhân tạo trên 7 cấu trúc nước này chiếm đóng bất hợp pháp ở Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam), đồng thời xây dựng các cơ sở quân sự trên một số cấu trúc. 

Giới phân tích tin rằng, một hoạt động tương tự nếu diễn ra ở Scarborough có thể tạo cho nước này khả năng kiểm soát quân sự trên toàn Biển Đông.

Những phát biểu bất ngờ

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana. Ảnh : SCMP.

Ông Delfin Lorenzana nói với AFP :

"Họ (Trung Quốc) đã lấn chiếm. Họ đã chiếm 3 hòn đảo ở đó (quần đảo Trường Sa) cộng với việc họ đang cố gắng chiếm Scarborough.

Vì vậy đối với chúng tôi, đó là điều không thể chấp nhận được.

Nếu chúng ta để yên, họ sẽ xây dựng. Đó là điều rất, rất đáng lo ngại. Trung Quốc xây dựng ở Scarborough với Philippines sẽ nguy hiểm hơn nhiều so với việc họ xây dựng ở đá Chữ Thập.

Đó có thể là chiến lược của họ để chống lại bất cứ siêu cường nào họ cho là sẽ "xâm phạm" Biển Đông vì họ tin rằng, đó là cái ao nhà của họ.

Người Mỹ đã vạch ra giới hạn đỏ, giới hạn đỏ có nghĩa là bạn không được phép vượt qua nó, cho nên Trung Quốc đã không vượt qua giới hạn này.

Nếu chúng tôi có một sự hiện diện quân sự mạnh mẽ ở Biển Đông, chúng tôi có thể ngăn chặn họ. Nhưng chúng tôi không có.

Tôi vẫn hy vọng trong tương lai, một số người ở Bắc Kinh sẽ hiểu ra vấn đề, rằng đó là của chúng tôi. Đó có phải là mơ ước xa vời hay không, ai biết được ?"

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines cho biết thêm, năm ngoái Trung Quốc đã từng tìm cách xây dựng ở Scarborough, nhưng bị Mỹ ngăn lại.

Về bình luận của Ngoại trưởng Rex Tillerson, Mỹ có thể phong tỏa đảo nhân tạo Trung Quốc xây dựng ở Biển Đông, ông Delfin Lorenzana tỏ ra lo ngại : 

Philippines có thể trở thành nạn nhân của cuộc chiến nếu nó nổ ra giữa 2 siêu cường trên Biển Đông.

Philippines sẽ sớm sửa chữa đường băng trên đảo Thị Tứ (Trường Sa) và xây dựng thêm doanh trại cho lực lượng thủy quân lục chiến đồn trú ở đó.

Manila sẽ cố gắng "quản lý" các tranh chấp hàng hải, trong khi nỗ lực hợp tác với Bắc Kinh trong các lĩnh vực khác, như tuần tra chống cướp biển [1].

Nước cờ và tính toán của Philippines

Sở dĩ người viết dùng chữ "bất ngờ" là vì, thứ nhất lo ngại của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines là một thông điệp được Manila chủ động đưa ra có tính toán, có mục đích, nhưng không dựa trên các "dấu hiệu" hành động của Trung Quốc ngoài thực địa.

Thực tế người tiền nhiệm của ông, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Voltaire Gazmin thường chỉ chính thức lên tiếng cảnh báo khi các cơ quan tham mưu quân đội Philippines báo cáo lên các dấu hiệu Trung Quốc tăng cường hoạt động ở thực địa.

Trung Quốc đã chiếm quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ Philippines trong cuộc khủng hoảng năm 2012.

Đó là giọt nước tràn ly buộc Philippines phải khởi kiện Bắc Kinh ra Tòa Trọng tài theo Phụ lục VII, UNCLOS 1982.

Thứ hai, thời điểm ông Lorenzana bày tỏ lo ngại khả năng Trung Quốc "sớm muộn cũng quân sự hóa Scarborough" đúng lúc quan hệ Manila - Bắc Kinh đang cải thiện sau khi Tổng thống Rodrigo Duterte lên cầm quyền.

Đồng thời tại Mỹ, tỉ phú Donald Trump trở thành Tổng thống thứ 45 Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Ông và cộng sự có quan điểm khá cứng rắn và cách tiếp cận hoàn toàn khác chính phủ tiền nhiệm về Biển Đông.

Những phát biểu của bản thân ông Donald Trump, Ngoại trưởng Rex Tillerson, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis, Cố vấn Steve Bannon, người phát ngôn Nhà Trắng đều cho thấy Mỹ sẽ can thiệp mạnh vào Biển Đông, nhưng bằng nhiều công cụ và phương tiện chứ không chỉ gây sức ép về quân sự.

Thứ ba, bình luận của ông Delfin Lorenzana thoạt nghe có vẻ bi quan so với những gì ông Rodrigo Duterte vẫn nói về Scarborough và chính sách đối ngoại với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông.

Thậm chí "lo ngại" của ông Bộ trưởng Quốc phòng Philippines về phát biểu của người đồng cấp Hoa Kỳ Rex Tillerson bề ngoài có vẻ đối lập với những gì Ngoại trưởng Philippines từng bình luận :

"Nếu ngăn chặn Trung Quốc chiếm đóng các cấu trúc tranh chấp ở Biển Đông là lợi ích quốc gia của Mỹ, họ được tự do làm điều này vì khu vực nằm trong vùng biển quốc tế" [2].

Vậy tính toán thực sự của Philippines trong nước cờ dư luận chiến này là gì ?

Theo cá nhân người viết, những phát biểu của ông Delfin Lorenzana hoàn toàn không mâu thuẫn với Ngoại trưởng Perfecto Yasay, và đều nhắm tới thực hiện chiến lược của ông Rodrigo Duterte.

Thứ nhất, Manila muốn nhân dịp này hối thúc Mỹ tăng cường cam kết duy trì hòa bình, ổn định, luật pháp quốc tế và hiện trạng Biển Đông, không để Trung Quốc lấn tới thêm nữa trong việc quân sự hóa Scarborough.

Phát biểu của ông Lorenzana cho thấy rõ điều này : cấm Trung Quốc quân sự hóa Scarborough là giới hạn đỏ của Washington ; chỉ có Mỹ với ngăn được Trung Quốc ; và tạm thời Trung Quốc "vẫn biết sợ" Hoa Kỳ.

Thứ hai, Điện Manacanang muốn thông qua phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng để "trung hòa" dư luận trong nước, khi nước cờ đối ngoại của ông Rodrigo Duterte với Bắc Kinh có thể gây ra những hiểu lầm và chia rẽ nội bộ.

Thứ ba, kéo Trung Quốc và Hoa Kỳ vào thế giữ cân bằng, không có những hành động leo thang nguy hiểm trong bối cảnh Trump lên nắm quyền, theo "tiền lệ" thì Trung Quốc có thể sẽ có hành động ngoài thực địa nhằm ném đá dò đường, thăm dò phản ứng của Mỹ.

Do đó, phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines có thể xem như một động thái ngầm phối hợp với người đồng cấp James Mattis sau những phát biểu của ông về Biển Đông tại Tokyo.

Tìm cách thực hiện một phần Phán quyết Trọng tài

Bình luận về phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, báo An ninh Thủ đô ngày 9/2 nhận định :

"Cuộc đàm phán quan trọng về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) vào cuối tháng này tại Philippines đã bị phủ không khí u ám bởi những hành vi gây căng thẳng liên tiếp của Trung Quốc trên vùng biển chiến lược này...

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana ngày 7-2 đã cảnh báo Trung Quốc cuối cùng cũng sẽ xây dựng tiền đồn quân sự trên bãi cạn tranh chấp Scarborough. 

Việc làm này của Trung Quốc sẽ khiến cho việc hoàn tất COC rất khó có thể hoàn tất như kỳ vọng vào giữa năm 2017" [3].

Người viết cho rằng, phát biểu của ông Lorenzana mới chỉ là "cảnh báo", "dự đoán", và như phân tích phía trên, đó là một nước cờ chiến thuật Philippines chủ động đưa ra với 3 mục đích.

Do đó cho những phát biểu này là "căng thẳng trước đàm phán COC" e rằng chưa thuyết phục.

Mặt khác, mục tiêu của Trung Quốc và ASEAN hoàn tất COC trong năm 2017 hiện mới chỉ thể hiện mong muốn và cam kết chính trị. 

Nếu COC ra đời, ý nghĩa lớn nhất của nó là đã thực hiện một phần quan trọng của Phán quyết Trọng tài 12/7/2016.

Bởi lẽ Phán quyết Trọng tài đã bác bỏ một cách thuyết phục đường lưỡi bò cũng như các yêu sách "quyền lịch sử" Trung Quốc nêu ra trong đường lưỡi bò. 

Mà phạm vi áp dụng COC phải là những vùng biển chồng lấn bởi lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế của các nước có bờ biển liền kề hay đối diện nhau, thành lập theo UNCLOS 1982 trên Biển Đông.

Không thể áp dụng COC cho toàn bộ Biển Đông hay trong phạm vi đường lưỡi bò, bởi nếu xảy ra việc này tức là cả khu vực đã thừa nhận đường lưỡi bò Trung Quốc. Đó mới là mấu chốt vấn đề.

Thiện chí mà Trung Quốc tuyên bố, rằng họ muốn cùng ASEAN kết thúc đàm phán và cho ra đời COC trong năm 2017 sẽ được kiểm tra bởi thực tiễn. 

Nếu có COC, tức là Trung Quốc đã âm thầm thừa nhận một phần Phán quyết Trọng tài. Nếu hết năm 2017 mà vẫn chưa có COC, tức là Bắc Kinh chỉ muốn hoãn binh, câu giờ, chỉ là những lời hứa chót lưỡi đầu môi mà thôi.

Mặt khác, COC nếu có, sẽ là một công cụ chính trị tạo dựng lòng tin, hướng tới mục tiêu chung bảo vệ hòa bình, ổn định và luật pháp quốc tế và trật tự ở Biển Đông, nó không phải căn cứ giải quyết tranh chấp, càng không phải chìa khóa vạn năng cho vấn đề Biển Đông.

Vẫn phải cảnh giác khả năng Trung Quốc tìm cách nắn gân Mỹ ngoài thực địa Biển Đông

Phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines về Scarborough nhắc nhở chúng ta vẫn phải cảnh giác với khả năng Trung Quốc sẽ tìm cách nắn gân Mỹ ngoài thực địa ở Biển Đông thời gian tới.

Mặc dù sau phát biểu của ông chủ Lầu Năm Góc James Mattis, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã công khai xoa dịu khả năng xung đột, chiến tranh Trung - Mỹ ở Biển Đông bằng tuyên bố : đối đầu, hai bên đều thua cuộc.

Trung Quốc có thể "nắn gân" Mỹ bằng cách nào ? Một cuộc khủng hoảng như Scarborough năm 2012, giàn khoan 981 như năm 2014 với Philippines và Việt Nam khó có thể xảy ra, ít nhất là trong ngắn hạn.

Nhưng không loại trừ Bắc Kinh có thể tiến hành các hoạt động chiếm đóng từng bước các rặng san hô, bãi cát ngầm ở Trường Sa hiện vẫn chưa bên nào đóng giữ.

Hoặc một vụ việc tương tự như bắt giữ thiết bị lặn không người lái của Hoa Kỳ ở Biển Đông có thể lặp lại, để đo lường phản ứng chính sách của chủ nhân mới Nhà Trắng.

Tuy khả năng không cao, nhưng không phải điều không thể.

Một vài điểm nên chú ý về yêu sách của Philippines ở Trường Sa qua phát biểu của ông Delfin Lorenzana

Thứ nhất, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines nói Trung Quốc chiếm "3 đảo" ở Trường Sa là như thế nào ?

Thực tế Trung Quốc chiếm đóng bất hợp pháp ít nhất 7 cấu trúc ở Trường Sa, bao gồm Gạc Ma, Tư Nghĩa, Chữ Thập, Châu Viên, Ga Ven, Xu Bi sau khi cất quân xâm lược tháng 3/1988. Năm 1995 họ chiếm thêm đá Vành Khăn.

Tất cả 7 thực thể này Philippines đều yêu sách "chủ quyền", điều này được thể hiện qua Công hàm Philippines gửi Liên Hợp Quốc ngày 5/4/2011 với tên gọi "Nhóm đảo Kalayaan" [4].

Philippines chính thức yêu sách đối với "Nhóm đảo Kalayaan" bằng Sắc lệnh Tổng thống số 1596 ký ngày 11/6/1978 bởi Tổng thống Ferdinand Marcos [5].

Trong 15 nội dung Philippines khởi kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài thành lập theo Phụ lục VII, UNCLOS 1982 ngày 1/1/2013 và Tòa ra Phán quyết Trọng tài ngày 12/7/2016, 7 cấu trúc Trung Quốc chiếm đóng trái phép ở Trường Sa thì có 4 cấu trúc là các bãi cạn lúc nổi lúc chìm.

Đó là Vành Khăn, Xu Bi, Ga Ven, Tư Nghĩa. 3 cấu trúc còn lại là Chữ Thập, Gạc Ma và Châu Viên không được hưởng quy chế vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa 200 hải lý theo Điều 121, UNCLOS 1982 [6].

Đây chính là 3 đảo mà ông Delfin Lorenzana đề cập trong phát biểu nêu trên.

Về mặt khái niệm, có những tranh cãi về việc Chữ Thập, Gạc Ma và Châu Viên là "đảo" hay "đá", đã được Tiến sĩ Trần Công Trục phân tích trong bài Có phải Việt Nam "thiệt thòi" vì phán quyết vụ kiện trọng tài Biển Đông ? Quý bạn đọc quan tâm, xin mời theo dõi lại.

Động thái này của Bộ trưởng Quốc phòng Philippines cho thấy, đội ngũ tham mưu chiến lược và quan chức dưới quyền Tổng thống Rodrigo Duterte đang bọc lót, phối hợp cho nhau rất ăn ý để thực hiện các ý đồ chiến lược của ông chủ Điện Manacanang.

Cũng giống như những phát biểu của "cặp bài trùng" Rex Tillerson và James Mattis, kẻ công người thủ nhằm tối đa hóa hiệu quả các nước cờ của chủ nhân Tòa Bạch Ốc, những phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng, Ngoại trưởng Philippines bề ngoài dường như mâu thuẫn, nhưng lại là 2 lưỡi của một gọng kìm, một cây kéo.

Cá nhân người viết cho rằng đó là những nước cờ hết sức khôn ngoan, phù hợp với tương quan lực lượng, tình thế hiện tại trên Biển Đông, cũng như mục đích mà người đứng đầu đặt ra trong ứng phó với tham vọng của Trung Quốc tìm cách độc chiếm Biển Đông.

Biển Đông hiện đang là một bàn cờ chiến lược so găng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Nếu không thận trọng, các nước nhỏ quanh Biển Đông rất có thể sẽ trở thành những con cờ trong tay Trung Nam Hải và Tòa Bạch Ốc.

Đặc biệt là dưới thời Tổng thống thứ 45 của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, một chính khách xem mọi thứ đều có thể trở thành các thương vụ, ngay cả "nền tảng chính trị của quan hệ Trung - Mỹ" như vấn đề Đài Loan, việc phân tích và dự báo những nước cờ của 2 tay chơi chủ chốt ở Biển Đông có vai trò và ý nghĩa quan trọng.

Chính vì thế những động thái của chính quyền Tổng thống Rodrigo Duterte đang cho thấy sự chủ động của ông trong việc tham dự vào bàn cờ Biển Đông, giảm tối đa nguy cơ bị biến thành quân cờ trong tay các nước lớn.

Hồng Thủy

Nguồn : GDVN, 09/02/2017

Tài liệu tham khảo :

[1]http://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2068863/manila-expects-china-build-scarborough-shoal

[2]http://www.manilatimes.net/us-free-block-china-yasay/307024/

[3]http://anninhthudo.vn/the-gioi/cang-thang-truoc-dam-phan-ve-bo-quy-tac-ung-xu-o-bien-dong-coc/717535.antd

[4]http://nghiencuubiendong.vn/tin-ncbd/1371-cong-ham-ca-phi-lip-pin-phn-i-ng-li-bo-ca-trung-quc

[5]https://vi.wikipedia.org/wiki/Kalayaan,_Palawan#/media/File :Kalayaan_Island_Group_(vi).png

[6]http://nghiencuubiendong.vn/vu-kien-philippines-trung-quoc/5975-noi-dung-philippines-khoi-kien-trung-quoc