Thông Luận

AP, VOA, 18/02/2023

Trong lúc cuộc chiến đang diễn ra ác liệt ở Ukraine, Hoa Kỳ không chỉ hỗ trợ một đồng minh mà còn đang rút ra các bài học – hướng tới một cuộc đụng độ có thể xảy ra trong tương lai với Trung Quốc.

Quân đội Đài Loan chuẩn bị tập trận chống Trung Quốc tấn công tại thành phố Cao Hùng ngày 11/1/2023.

Không ai biết cuộc xung đột quân sự lớn tiếp theo của Hoa Kỳ sẽ là gì, hoặc liệu Hoa Kỳ sẽ gửi quân - như đã làm ở Afghanistan và Iraq - hay cung cấp một lượng lớn viện trợ và chuyên môn, như đã làm với Ukraine hay không.

Nhưng Trung Quốc vẫn là mối quan tâm lớn nhất của Mỹ. Các quan chức quân sự Hoa Kỳ nói rằng Bắc Kinh muốn sẵn sàng để xâm chiếm đảo Đài Loan tự trị vào năm 2027, và Hoa Kỳ là đồng minh chính và nhà cung cấp vũ khí quốc phòng của hòn đảo dân chủ này.

Mặc dù có những khác biệt chính về địa lý và cam kết của Hoa Kỳ trong việc bảo vệ Đài Loan, nhưng "có sự tương đồng rõ ràng giữa cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và một cuộc tấn công có thể xảy ra của Trung Quốc vào Đài Loan", một phúc trình của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho thấy vào tháng trước.

Xem xét một số bài học từ cuộc chiến Ukraine và cách chúng có thể áp dụng cho cuộc xung đột Đài Loan :

Trang bị vũ trang trước

Ngay sau khi quân đội Nga tiến vào Ukraine vào tháng 2 năm ngoái, Hoa Kỳ và các đồng minh đã bắt đầu gửi một lượng lớn vũ khí qua biên giới từ các quốc gia đối tác.

Nhưng Đài Loan cần phải được trang bị vũ khí đầy đủ từ trước, CSIS đã tìm thấy trong hàng chục kịch bản chiến tranh mà họ đưa ra cho phúc trình của mình.

Tổ chức nghiên cứu chính sách lưỡng đảng và phi lợi nhuận này nhận thấy : "‘Mô hình Ukraine’ không thể lập lại ở Đài Loan vì Trung Quốc có thể cô lập hòn đảo này trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng. "Đài Loan phải bắt đầu cuộc chiến với mọi thứ họ cần".

Thứ trưởng Quốc phòng Kathleen Hicks nói Ukraine "là một cách tiếp cận ‘xuất phát nguội’ so với cách tiếp cận theo kế hoạch mà chúng tôi đang thực hiện đối với Đài Loan, và chúng tôi sẽ áp dụng những bài học đó".

Đối với Trung Quốc, bà Hicks nói với hãng tin AP rằng đổ bộ là hoạt động quân sự khó thực hiện nhất. Nhưng chính thách thức đó cũng sẽ khiến việc tiếp tế trở nên khó khăn, đặc biệt nếu Trung Quốc chặn tiếp cận bằng đường biển.

Khó khăn về  kho dự trữ

Ngũ Giác Đài không thể đưa trước thiết bị mà họ không có. Ukraine đang gây áp lực mạnh mẽ lên các kho dự trữ quốc phòng của Mỹ và Châu Âu, đồng thời cho thấy rằng cả hai bên đều chưa sẵn sàng cho một cuộc xung đột lớn thông thường.

Đối với một số mặt hàng, "chúng tôi có những điểm yếu trong cả kho hàng và năng lực sản xuất của mình", cố vấn cấp cao của Chương trình An ninh Quốc tế CSIS, Mark Cancian, tác giả của phúc trình Đài Loan, nói. "Ở một số nơi, đặc biệt là kho đạn pháo, nó có thể trở thành một cuộc khủng hoảng".

Ukraine đang bắn tới 7.000 viên đạn mỗi ngày để tự vệ và phụ thuộc vào thông báo cứ hai tuần một lần về các chuyến hàng đạn dược mới từ Mỹ.

Kể từ khi Nga xâm lược, Mỹ đã gửi cho Ukraine hàng triệu viên đạn, bao gồm vũ khí nhỏ và đạn pháo, 8.500 hệ thống chống thiết giáp Javelin, 1.600 hệ thống phòng không Stinger và 100.000 viên đạn xe tăng 125 mm.

Một trong những điểm gây áp lực kho dự trữ lớn nhất là đạn pháo howitzer 155 mm. Theo Ngũ Giác Đài, Hoa Kỳ đã gửi cho Ukraine 160 khẩu pháo howitzer và hơn 1 triệu viên đạn pháo, được sử dụng nhiều với khoảng 3.000 viên đạn mỗi ngày.

Ông Doug Bush, Phụ tá Bộ trưởng Lục quân phụ trách mua hàng, cho biết Ukraine đang tiến hành một kiểu chiến tranh khác với kiểu chiến tranh mà Mỹ có thể sẽ đối mặt với Trung Quốc. Một chiến dịch trong tương lai của Hoa Kỳ có thể sẽ liên quan đến nhiều sức mạnh về không quân và hải quân hơn, giảm bớt một số áp lực cho các hệ thống và đạn dược trên đất liền.

Nhưng các đồng minh vẫn cần được hỗ trợ bằng các hệ thống và đạn dược trên bộ.

Gầy  dựng lại mất thời gian

Chiến lược quốc phòng của Ngũ Giác Đài nói rằng Hoa Kỳ phải có khả năng tiến hành một cuộc chiến trong khi ngăn chặn một cuộc chiến khác, nhưng chuỗi cung ứng không phản ánh điều đó.

Ông Hicks nói tăng cường vũ khí cho Ukraine "không làm chậm lại sự hỗ trợ của Hoa Kỳ đối với Đài Loan", nhưng nhiều thương vụ bán vũ khí hứa hẹn cho Đài Loan đang phải đối mặt với những áp lực tương tự mà vũ khí Ukraine phải đối mặt, chẳng hạn như các hạn chế về linh kiện hoặc các vấn đề về lực lượng lao động.

Đáp lại, Hoa Kỳ đã thiết lập một thẩm quyền rút tiền của tổng thống cho Đài Loan, ông Hicks nói, điều đó sẽ cho phép Hoa Kỳ gửi vũ khí từ kho dự trữ của chính mình thay vì thu xếp các hợp đồng mới.

Quân đội đang làm việc với Quốc hội để có thẩm quyền thực hiện các hợp đồng nhiều năm, để các công ty sẽ đầu tư để đáp ứng các nhu cầu dài hạn hơn, đặc biệt là đối với các hệ thống mà ông Bush gọi là "tứ đại" – phi đạn Javelin, bệ phóng Hệ thống Rốc-két Pháo binh Cơ động Cao (HIMARS), đạn Hệ thống Rốc-két phóng đa hướng (GMLRS) và đạn 155 mm.

Ông Bush nói : "Nếu không có sự cấp bách đó, chúng ta có nguy cơ bị tụt lại sai thời điểm sau đó".

Quân đội đang bổ sung các dây chuyền sản xuất pháo 155 mm - bao gồm các bộ phận chính như vỏ kim loại bên ngoài, bộ sạc, ngòi nổ và vật liệu nổ - trong khi hiện tại, tất cả hoạt động sản xuất đều diễn ra tại một cơ sở ở Iowa.

Tất cả điều đó sẽ mất thời gian. CSIS báo cáo có thể mất 5 năm hoặc hơn để bổ sung kho đạn pháo 155 mm, Javelin, và Stinger.

"Tin tốt là tôi nghĩ cuộc xung đột Ukraine đã cảnh báo mọi người về những điểm yếu này. Tin xấu là chúng sẽ mất rất nhiều thời gian để giải quyết ngay cả khi có rất nhiều ý chí chính trị", ông Hal Brands, một thành viên cấp cao tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ nói.

Đối với các kho dự trữ của Châu Âu, không còn nhiều hàng dư thừa để gửi đi và nhiều quốc gia đối tác đang gấp rút ký hợp đồng mới với các nhà sản xuất để bổ sung kho dự trữ. Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã cảnh báo trong tuần này tại Brussels rằng đặc biệt đối với các loại đạn cỡ nòng lớn hơn, chẳng hạn như pháo mặt đất, có thể mất tới 2 năm rưỡi trước khi một số đơn đặt hàng mới được giao.

Không gian như một tiền tuyến

Với việc sử dụng xe tăng và pháo binh, cuộc chiến Ukraine thường có vẻ như là sự trở lại của các cuộc chiến tranh trên bộ trong thế kỷ 20, nhưng nó đã cung cấp những bài học về giá trị của công nghệ không gian đối với tình báo, thông tin liên lạc và tuyên truyền.

Trước chiến tranh, hình ảnh vệ tinh cho thấy các lực lượng Nga tập trung dọc biên giới, phản bác lại tuyên bố của Nga rằng họ chỉ đang tổ chức một cuộc diễn tập quân sự. Khi quân đội vượt qua biên giới, dân thường Ukraine cung cấp hình ảnh và video thực tế từ điện thoại thông minh của họ để vạch trần các vị trí quân sự của Nga, ghi lại lời thú nhận của các lực lượng Nga bị bắt và công bố những thất bại và cái chết của quân đội Nga.

Khi các tháp di động và điện của Ukraine bị sập, Giám đốc điều hành của SpaceX, Elon Musk, đã cung cấp một phương án dự phòng bằng cách gửi hàng trăm thiết bị Starlink của mình tới Kyiv để giữ cho Ukraine được kết nối.

Ông Brands nói : "Nga thất bại trong cuộc chiến thông tin từ Ngày Đầu, và họ không bao giờ có thể kiểm soát được các thông tin tường thuật từ Ukraine" về nền dân chủ đang bị tấn công. "Chúng ta nên cho rằng Trung Quốc sẽ không phạm sai lầm tương tự, rằng họ sẽ cố gắng rất tích cực để kiểm soát không gian thông tin".

Các chuyên gia vũ trụ của Hoa Kỳ cũng đang xem xét việc mở rộng thông tin liên lạc vệ tinh, dựa trên những thành công của Starlink. Trong khi Starlink hiện là vòng thông tin liên lạc thương mại chính quay quanh quỹ đạo, thì sắp sửa có thêm các sản phẩm khác.

Starlink có hàng nghìn vệ tinh quay quanh Trái đất với cùng cao độ thấp. Trong một cuộc xung đột tiềm ẩn, nếu một vệ tinh bị tấn công, nó sẽ nhanh chóng được lấp đầy bởi một quỹ đạo khác vào vị trí phía sau nó.

Ông John Plumb, phụ tá bộ trưởng quốc phòng phụ trách chính sách vũ trụ, nói với AP rằng kiểu liên lạc vệ tinh phổ biến đó là "con đường của tương lai". "Đây là điều chúng ta cần phải thích nghi".

Hãy sẵn sàng cho chiến tranh mạng

Trong khi các vệ tinh và đường truyền của chúng phải được bảo vệ, các trạm mặt đất để xử lý và phổ biến thông tin cũng dễ bị tổn thương. Khi Nga xâm lược, một cuộc tấn công phần mềm nhắm vào mạng liên lạc vệ tinh Viasat của Ukraine đã vô hiệu hóa hàng chục nghìn modem. Trong khi Viasat không nói ai chịu trách nhiệm, Ukraine đã đổ lỗi cho tin tặc Nga.

Ông Brands cho biết Trung Quốc có thể sẽ sử dụng chiến tranh mạng để ngăn Đài Loan gửi đi những thông điệp rằng họ đang kháng cự hiệu quả.

Vấn đề đó đã thu hút sự chú ý của Lực lượng Vũ trụ Hoa Kỳ.

Giám đốc điều hành không gian, Tướng Chance Saltzman, cho biết : "Nếu chúng ta không nghĩ đến việc bảo vệ không gian mạng cho các mạng mặt đất của mình", thì các mạng này sẽ dễ bị tổn thương và các vệ tinh sẽ không thể phân phối thông tin của chúng

(AP)

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson dự kiến sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm Bắc Kinh bắt đầu từ ngày 18/3 tới, trong khi giới quan sát cho rằng Việt Nam sẽ "phải theo dõi kỹ" chuyến công du này.

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson (trái) và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị trò chuyện trước phiên khai mạc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao G20 tại Bonn, Đức, 16/2/2017.

Đây được coi là cuộc tiếp xúc cấp cao đầu tiên giữa một thành viên nội các của chính quyền của Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo quốc gia đông dân nhất thế giới.

Trả lời báo giới hôm 7/3, theo Kyodo, ông Daniel Russel, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, nói rằng cuộc tiếp xúc giữa ông Tillerson và ông Tập mở đường cho cuộc gặp giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và nhà lãnh đạo Trung Quốc.

"Ông ấy sẽ bắt đầu vạch ra một tầm nhìn cho mối quan hệ Trung – Mỹ trong vòng bốn năm tới", ông Russel được hãng tin Nhật dẫn lời nói thêm như vậy về chuyến công du 3 nước Châu Á của ông Tillerson, trong đó ông sẽ tới cả Nhật Bản và Hàn Quốc.

Thạc sĩ Hoàng Việt, thành viên Quỹ Nghiên cứu Biển Đông, nhận định với VOA Việt Ngữ rằng "hai cường quốc, mặc dù có những phát biểu hoặc xung đột về mặt lợi ích, nhưng về tổng thể, hai quốc gia này vẫn muốn đối thoại và trao đổi với nhau".

Nhà nghiên cứu còn là thành viên Ban Nghiên cứu Luật Biển và Hải đảo thuộc Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho rằng "chắc chắn Việt Nam sẽ phải theo dõi kỹ các động thái sắp tới trong chuyến thăm này".

"Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ ảnh hưởng tới toàn thế giới. Cho nên, không cứ riêng gì Việt Nam, mà hầu hết các quốc gia ở Châu Á hoặc Đông Á hay Châu Á – Thái Bình Dương đều phải xem xét cái việc gặp giữa hai bên. Trong bối cảnh đó, Việt Nam phải theo dõi là chắc chắn vì một bên là Trung Quốc, quốc gia láng giềng, có nhiều ân oán với Việt Nam, mà hiện bây giờ đang là đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam. Thứ hai là Hoa Kỳ, quốc gia đang trở thành đối tác quan trọng với Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam đang nằm trong vòng xoáy giữa hai quốc gia này".

Trong bản tin hôm 8/3, tờ Bưu Điện Hoa Nam Buổi sáng của Hong Kong nhận định rằng ngoài các vấn đề như Bắc Hàn hay Đài Loan, Biển Đông cũng có thể nằm cao trong nghị trình của ông Tillerson ở Trung Quốc.

Trong cuộc điều trần tại quốc hội Mỹ trước khi trở thành ngoại trưởng hồi đầu năm nay, ông Tillerson đề xuất "chặn" Trung Quốc tiếp xúc các đảo nhân tạo mà nước này cấp tập xây dựng ở Biển Đông trong thời gian gần đây.

Đáp lại, Global Times, tờ báo có tư tưởng dân tộc của Trung Quốc, cảnh báo rằng chiến tranh sẽ bùng ra, nếu Washington làm vậy.

Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Hải Bình phản ứng với tuyên bố đó của ông Tillerson với tuyên bố rằng "duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở khu vực là mục tiêu và lợi ích chung của các nước trong và ngoài khu vực".

Trước những thông tin khác nhau về sự cam kết của chính quyền của Tổng thống Trump đối với Biển Đông, nhà nghiên cứu Hoàng Việt cho rằng "Mỹ không thể bỏ qua lợi ích của Hoa Kỳ ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương được".

Ông nói thêm :

"Trong cuộc chơi này, Trung Quốc là một tay chơi rất là giỏi, đang cân não phản ứng của Hoa Kỳ. Chỉ cần Hoa Kỳ có một cái gì đó có vẻ là xuống nước, hoặc là thay đổi chính sách, thì lập tức Trung Quốc sẽ trám ngay vào chỗ trống đó. Chính vì vậy, sau khi chính quyền của ông Donald Trump đã hiểu được vai trò quan trọng của Châu Á – Thái Bình Dương, và đặc biệt là Biển Đông, thì Hoa Kỳ đã phải tái xuất hiện lại, và đầu tiên bằng cách đưa cái hàng không mẫu hạm tuần tra hàng hải, cho Trung Quốc thấy phần nào sức mạnh và quyết tâm can dự vào khu vực này của Hoa Kỳ".

Kể từ khi ông Trump bất ngờ giành thắng lợi trước ứng viên Đảng Dân chủ Hillary Clinton và trở thành tổng thống Mỹ mà nhiều nhà bình luận người Việt cho là "khó lường", các nhà quan sát nói với VOA Việt Ngữ rằng Hà Nội vẫn phải theo dõi mọi động thái của Hoa Kỳ để xem chính sách của Nhà Trắng với Việt Nam sẽ ra sao.

Viễn Đông