Tại sao "hội nghị thượng đỉnh" Trump-Kim đã chấm dứt không kèn không trống ? Lý do vì Tổng thống Donald Trump, và đa số người Mỹ, giả thiết rằng Kim Jong-un, và các tay độc tài ở Á Đông khác, cũng suy nghĩ giống như mình.
Mối quan hệ kỳ lạ của những cá tính mạnh : hà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong-un và Tổng thống Donald Trump hôm thứ Năm, 28 tháng Hai, 2019, tại Hà Nội, sau cuộc gặp đầu tiên của Thượng Đỉnh. (Hình : Zing)
Tất nhiên ông tổng thống Mỹ biết cậu Kim hoàn toàn khác mình. Kim thuộc loại "cùng hung cực ác !" Mới chấp chánh hai năm, Kim dám bắt giam ông dượng, người được cha ủy thác phò đưa mình lúc lên ngôi, rồi ra lệnh bắn bằng súng phòng không ! Kim hành hạ một viên tướng bị tình nghi mưu phản bằng phương pháp "khuyển quyết", cho chó cắn chết.
Không một người Mỹ nào có thể hành động như Kim, trừ những tay điên rồ. Mà Trump biết Kim là một người rất tỉnh táo, không điên. Độc ác nhưng biết tính toán lợi hại ; biết mua chuộc và phỉnh nịnh khi cần.
Kim Jong-un không cần nghĩ ra một kế hoạch giết người để củng cố ngai vàng. Trước khi chết, người cha, Kim Jong Il, có thể đã dặn dò cậu con phải lần lượt giết ai rồi tới ai. Các hoàng đế Trung Hoa ngày xưa thường để lại những di chiếu, cho con một danh sách những người cần phải hạ thủ, vừa trừ hậu hoạn, vừa làm cho cả đám cận thần của cha mình khiếp đảm. Nhưng Kim Jong-un đã thi hành kế sách đó một cách hoàn hảo ; đến nỗi ông Donald Trump phải khen "Tay này giỏi !"
Biết chắc chắn Kim thuộc một "giống người" khác mình, nhưng Trump tự tin rằng ông biết cách đối trị. Cả cuộc đời làm kinh doanh, Trump đã đối phó với bao nhiêu loại người, lúc thì hợp tác, lúc thì đối đầu hoặc sẵn sàng tiêu diệt. Các giám đốc ngân hàng, các nhà thầu xây cất, và bao nhiêu công nhân, ai cũng có thể là cộng sự, rồi bỗng thành đối nghịch, ông Trump không sợ đứa nào cả.
Vậy tại sao lại nói Donald Trump đã lầm khi giả thiết Kim Jong-un suy nghĩ giống như mình ?
Có ba thứ trên đời được mọi người theo đuổi : Danh, Lợi và Quyền. Ông Trump, cũng như phần lớn người Mỹ tin rằng Kim Jong-un theo đuổi cả ba mục tiêu đó. Giả thiết như vậy không sai. Nhưng người Mỹ có thể đặt tỷ trọng ngang nhau cho ba mục tiêu đó. Đối với các doanh nhân, Lợi thường đứng hàng đầu, rồi tới Danh và Quyền. Trong khi đó, đối với các lãnh tụ độc tài Á Đông như Kim, Quyền là động cơ quan trọng nhất ; Lợi có thể không cần nói tới.
Khi tỏ ý lạc quan về kết quả lần gặp gỡ thứ nhì với Kim Jong-un, ông Donald Trump thường nhắc tới viễn tượng một nước Bắc Hàn có triển vọng phát triển nhanh chóng, sẽ thành một cường quốc kinh tế. Ông Trump muốn vẽ ra viễn tượng kinh tế Bắc Hàn sẽ theo kịp Nam Hàn. Chúng ta cũng sẵn sàng đồng ý : Cùng một chủng tộc, cùng một ngôn ngữ và lịch sử, Bắc Hàn sẽ mạnh không kém Nam Hàn ; chỉ cần Kim Jong-un đồng ý xóa bỏ kho vũ khí hạch tâm, hỏa tiễn và được cởi bỏ cấm vận.
Trump khuyên Kim hãy học hỏi kinh nghiệm của Trung Quốc và Việt Cộng. Nếu là một người suy nghĩ thuần lý, Kim sẽ làm theo đề nghị của Trump. Cậu Un sẽ thêm Danh, nếu kinh tế Bắc Hàn lên cao, dù chỉ bằng một phần ba Nam Hàn. Quyền hành của Kim sẽ không mất, mà còn được củng cố vì có công nâng cao mức sống của người dân và chia phần cho các thủ hạ, cho phép họ biến thành các nhà tư bản đỏ. Nước giàu, thì lãnh tụ cũng giàu hơn. Kim sẽ được tăng thêm cả ba thứ, Danh, Quyền và Lợi.
Nhưng Kim Jong-un có thể suy nghĩ hoàn toàn khác.
Danh đã có rồi. So với đời ông nội và đời cha, Kim Jong-un hiện nay vang danh bốn bể. Ba ngàn nhà báo quốc tế đến quay phim từng bước đi, từng nụ cười, từng cử chỉ quơ tay lên của Kim. Dân Bắc Hàn suốt ngày đêm được coi hình "Lãnh Tụ Kính Yêu" bước đi trên thảm đỏ trải trên sân ga Đồng Đăng, tới bắt tay ông tổng thống Mỹ, giữa hai hàng quốc kỳ bay phất phới. Cậu Ủn được vị tổng thống Mỹ ngợi khen hết lời, thay vì, ba năm trước, còn bị các vị tổng thống Mỹ và cả thế giới khinh khi, coi như một thằng vô lại.
Nhờ số vốn Danh tăng lên như thế, Quyền cũng lên theo. Ba năm trước, ông Kim Jong-un còn có thể lo bị đảo chính. Giết bao nhiêu người, giết đến cả người anh ruột đã chấp nhận khuất phục mình, cũng vì chưa yên tâm. Nhưng bây giờ, uy danh đang lẫy lừng thế giới, địa vị cao hơn đời cha và đời ông nội, Kim không lo còn ai có tham vọng lật đổ mình nữa.
Cuối cùng là Lợi. Tổng thống Trump nghĩ rằng hình ảnh kinh tế phát triển là viễn ảnh Kim khó lòng bỏ qua, không bắt lấy. Ông tặng cho Kim một món lợi, tin rằng Kim không thể bào từ chối được.
Nhưng họ Kim, từ ba đời, không hề nghĩ đến món lợi đó. Họ không cần nghĩ đến. Đời ông nội Kim Nhật Thành đã để cho dân chết đói, hàng triệu người, chỉ cần vỗ béo cho quân lính, công an, mật vụ. Đời ông bố Kim Chính Nhật cũng vậy, bắt dân nhịn đói, ăn bo bo, dồn tài nguyên quốc gia vào việc thí nghiệm hỏa tiễn và bom nguyên tử.
Đối với các lãnh tụ độc tài, dân giàu hơn không có nghĩa là lãnh tụ được lợi hơn. Họ không có nhu cầu nhìn thấy trương mục ngân hàng của mình lên cao. Họ không đặt vốn đầu tư vào quỹ này, quỹ khác, hay làm chủ cổ phần của các ngân hàng, xí nghiệp. Có ai hỏi Kim Jong-un làm chủ bao nhiêu ruộng đất, bao nhiêu tòa nhà, mỗi năm lợi tức bao nhiêu không ? Không cần.
Các lãnh tụ chuyên chính muốn gì được nấy, họ là chủ nhân của cả nước. Tất cả đất đai, tài nguyên và nhân lực đều trong tay họ sử dụng. Họ Kim không có nhu cầu cất giấu tiền trong các ngân hàng ngoại quốc ; vì biết rằng đã đến mức phải xài tới các món tiền đó thì đời họ cũng tàn cùng với chế độ rồi !
Chắc Kim Jong-un, Kim Chính Ân đã học được từ đời cha, Kim Chính Nhật, rằng ở bên Tàu khi đảng Cộng Sản cho dân được làm ăn tự do hơn thì guồng máy kiểm soát phải lỏng lẻo hơn. Trong tất cả các gọng kìm dùng để trị dân, khí cụ mạnh nhất của các chế độ Cộng Sản, từ đời Stalin, là kiểm soát cái bao tử. Nới lỏng gọng kìm nào cũng có thể rủi ro.
Kim Jong-un muốn Mỹ tháo bỏ cấm vận là để các xí nghiệp quốc doanh có thể kiếm thêm ngoại tệ khi bán hàng ra nước ngoài, chứ không phải để cho dân chúng được tự do làm ăn.
Làm cho Bắc Hàn phát triển kinh tế bằng Nam Hàn thì được cái gì ? Có bao nhiêu vị tổng thống Nam Hàn đã bị lật đổ rồi ? Nhiều vị còn bị đưa ra tòa, bị vào tù nữa ? Kinh khủng ! Kim Jong-un làm sao ngủ ngon được ?
Tổng thống Trump khuyên ông Kim Jong-un hãy học hỏi kinh nghiệm của Trung Quốc và Việt Nam: Hãy cởi trói kinh tế.
Thực ra, Đặng Tiểu Bình đã cởi trói vì kinh tế nước Tàu đang đến chỗ kiệt quệ sau những chính sách phá sản của Mao Trạch Đông. Hàng chục triệu người có thể chết đói, thiên hạ có thể đại loạn như thời Giặc Hoàng Cân hay Thái Bình Thiên Quốc.
Nguyễn Văn Linh cũng học phép cởi trói kinh tế của Trung Quốc sau khi dân chết đói, viện trợ của Nga và các nước Đông Âu chấm dứt.
Kim Jong-un không lâm vào tình trạng đó. Sau khi Kim bắt tay Trump ở Singapore năm ngoái, Trung Quốc, Nga và các nước Phi Châu đã phá rào, không thi hành các lệnh cấm vận của Liên Hiệp Quốc nữa. Cứ kéo dài tình trạng hiện nay, chế độ Kim còn sống rất lâu.
Kim có sợ Mỹ tấn công đánh phủ đầu để tiêu diệt kho vụ khí hạch tâm hay không ? Ông John Bolton, cố vấn an ninh Tòa Bạch Ốc, đã từng kêu gọi chính phủ Mỹ "tiên hạ thủ vi cường". Hai, ba năm trước, nêu lên ý kiến này có thể là một cách đe dọa cho Kim Jong-un phải lo lắng. Nhưng bây giờ liệu Tổng thống Trump còn hứng thú nghe theo ý kiến đó hay không, sau khi đã tự nhận mình "fell in love" và khen ngợi Kim Jong-un là người yêu dân, yêu nước ?
Ở Hà Nội, Tổng thống Trump khuyên Kim Jong-un hãy học hỏi kinh nghiệm cởi trói kinh tế của Trung Quốc và Việt Cộng. Nhưng Kim đã học của hai đồng chí cộng sản một kinh nghiệm khác : Khi đối đầu với nước Mỹ, cứ theo chiến thuật "đả đả đàm đàm !" Chính phủ Mỹ thay đổi hoài. Khi bỏ phiếu, dân Mỹ không quan tâm đến những chuyện thế giới bên ngoài. Họ lại mau quên. Cho nên, cứ giả bộ đàm phán, rồi kéo dài, kéo dài, sẽ tới lúc nước Mỹ chán mà bỏ cuộc. Hoặc vì họ thấy nhiều chuyện khác, ở Trung Đông, ở Nam Mỹ, ở Âu Châu, quan trọng hơn, cần giải quyết gấp hơn. Hoặc vì họ có một tổng thống mới ; hay một quốc hội mới, với những ưu tiên mới.
Người Mỹ đàm phán với Cộng sản một hồi thì sẽ phải thuộc câu ca dao Việt Nam :
"Thừa hơi mà đấm bị bông !
Hễ đấm bên nọ, nó phồng bên kia !"
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : Người Việt, 28/02/2019