Đã chọn được mặt gửi vàng
Tổng Bí thư - Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã chọn được mặt gửi vàng chỉ hai tuần sau Hội nghị thượng đỉnh Donald Trump-Kim Jong-un (Kim Chính Ân) bàn về giải giới vũ khí nguyên tử của Bắc Hàn thất bại ở Hà Nội ngày 28/02/2019.
Ngày 27/02/2019, Tổng giám đốc Vietjet, Bà Nguyễn Thị Phương Thảo và ông Kevin McAllister, Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành của Tập đoàn Boeing đã cùng ký kết hợp đồng mua máy bay trước sự chứng kiến của Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Nguyễn Phú Trọng đã chọn được mặt gửi vàng chỉ hai tuần sau Hội nghị thượng đỉnh Donald Trump-Kim Jong-un thất bại ở Hà Nội ngày 28/02/2019
Người đó không ai khác là ông Donald Trump, Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ, người đã làm cho Nhà nước độc tài Việt Nam mở cờ trong bụng khi ông Trump không còn quan tâm đến những vi phạm nhân quyền của Việt Nam, mặc dù ai cũng biết đang diễn ra rất tồi tệ.
Bằng chứng sau hai năm cầm quyền, chưa bao giờ thấy ông Trump đích thân chỉ trích chính quyền Việt Nam vi phạm quyền con người và tiêu diệt các quyền tự do tư tưởng, tự do ngôn luận và tự do tôn giáo. Đổi lại, ông Trump đã được chính quyền cộng sản Việt Nam trả ơn 48 tỷ USD qua các thỏa hiệp thương mại kể từ chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc từ ngày 29 đến 31/05/2017. Khi ấy Việt Nam đã bỏ ra gần 15 tỷ USD, chủ yếu là nhập khẩu các thiết bị dịch vụ từ Hoa Kỳ. Tiếp đến là các thỏa hiệp thương mại trị giá 12 tỷ USD được ký trong hai ngày viếng thăm Hà Nội của Tổng thống Trump từ 11 đến 12/11/2017, sau khi ông Trump dự Hội nghị APEC tại Đà Nẵng.
Sau cùng là ông Trump đã cùng chứng kiến với ông Nguyễn Phú Trọng trong buổi lễ ký các văn kiện hợp tác hàng không giữa hai nước trị giá 21 tỷ Mỹ kim tại Hà Nội ngày 27/02/2019. Theo đó : "Hãng hàng không Bamboo Airways (thuộc tập đoàn FLC) đã ký thỏa thuận mua 10 máy bay thân rộng Boeing 787-9 Dreamliner trị giá gần 3 tỷ USD với Tập đoàn Boeing (Mỹ).
Hãng hàng không Vietjet cũng ký hợp đồng mua 100 tàu bay Boeing 737 Max với giá trị 12,7 tỷ USD, đồng thời ký kết thỏa thuận về dịch vụ dài hạn bảo dưỡng động cơ máy bay với Tập đoàn GE trị giá 5,3 tỷ USD".
Tại cuộc họp với ông Nguyễn Phú Trọng hôm 27/02 (2019), ông Trump đã không tiếc lời khen "lòng hiếu khách của người dân và sự phát triển rất ấn tượng của Việt Nam". Ông Trump đã mời ông Trọng thăm Mỹ trong lần gặp này.
Ông Trump, một thương gia thành công còn toan tính lấy kinh nghiệm "gác lại quá khứ, hướng tới tương lai" giữa Việt Nam và Mỹ để chiêu dụ nhà độc tài Bắc Hàn từ bỏ tham vọng vũ khí hạt nhân để được Hoa Kỳ yểm trợ phát triển. Tuy nhiên, không có dấu hiệu ông Kim xiêu lòng khi Hội nghị Trump-Kim lần 2 đã tan vỡ và chưa có triển vọng sẽ có cuộc họp lần thứ ba.
Ngoài thỏa hiệp về hàng không, báo chí Việt Nam còn cho biết : "Nhà lãnh đạo Mỹ nói rằng ông đánh giá cao việc Việt Nam tin chọn và cân nhắc mua các thiết bị quân sự của Mỹ mà theo ông là các thiết bị quân sự tốt nhất thế giới hiện nay".
Cho đến nay, Nga là nước bán nhiều vũ khí nhất cho Việt Nam.
Viễn ảnh Trọng - Trump
Như vậy, mọi người trông đợi gì trong chuyến đi Mỹ sắp tới của ông Nguyễn Phú Trọng ?
Sau đây là một số vấn đề có triển vọng sẽ được thào luận chi tiết giữa hai đoàn Việt-Mỹ khi ông Trọng đến Hoa Thịnh Đốn :
Thứ nhất, về kinh tế, như đã được khơi mào tại cuộc họp với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ngày 27/02 (2019) tại Hà Nội, ông Trump khẳng định "ủng hộ mạnh mẽ hợp tác trong lĩnh vực thương mại Mỹ - Việt".
Báo VnExpress viết (27/02/019) viết : "Để duy trì, phát triển mối quan hệ thương mại giữa 2 quốc gia, ông (Trump) cho rằng hai nước cần đẩy mạnh một số cơ chế hợp tác hiện có như Hiệp định thương mại Việt Nam - Mỹ và Hiệp định khung về thương mại và đầu tư (TIFA). Song song đó, hai nước cũng cần tiếp tục thảo luận về khả năng nâng cấp, xác lập khuôn khổ quan hệ thương mại – đầu tư, phù hợp với sự phát triển của quan hệ kinh tế - thương mại và tính chất của quan hệ đối tác toàn diện".
Báo này cũng cho biết thêm : "Năm 2018 đánh dấu bước phát triển mới trong quan hệ kinh tế thương mại Mỹ - Việt khi kim ngạch hai chiều đạt hơn 60 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu Mỹ sang Việt Nam tăng 46% và Việt Nam là một trong những thị trường xuất khẩu tăng trưởng nhanh nhất của Mỹ".
Tuy nhiên, Hoa Kỳ vẫn đứng sau các nước đầu tư lớn vào Việt Nam gồm Trung Quốc, Nhật Bản và Nam Hàn.
Thứ hai, chính quyền Trump cũng quan tâm đến tình trạng Việt Nam tiếp tục xuất siêu vào Mỹ. Tính đến khoảng tháng 10/2018, hàng hóa Việt Nam xuất cảng sang Mỹ trị giá 39,42 tỷ USD, trong khi Việt Nam chỉ nhập hàng Mỹ trị giá 19,5 tỷ USD (theo số liệu thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan Việt Nam).
Thứ ba, về phần mình, Việt Nam đã nhiều lần than phiền ba mặt hàng cá tra, cá ngừ và tôm xuất cảng vào Mỹ đã phải chịu giá thuế gần 4,8%, cao hơn so với các nước khác. Lý do Mỹ đánh thuế cao nhằm trừng phạt Việt Nam "bán phá giá" gây thiệt hại cho các nhà sản xuất tôm, cá Mỹ.
Theo Thời báo Kinh tế Sài Gòn online, ngày 10/03/2018 thì : "Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu thủy sản đơn lẻ đứng thứ 3 của Việt Nam, chiếm 17% trên tổng giá trị xuất khẩu. Trong năm 2017, ba mặt hàng thủy sản chính của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ gồm tôm (chiếm trên 17%) ; cá tra (chiếm 19,3%) và cá ngừ (chiếm trên 23%)".
Thứ tư, ông Nguyễn Phú Trọng chắc sẽ lặp lại yêu cầu Mỹ thừa nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường để được hưởng thuế thấp của Mỹ đánh vào hàng xuất cảng vào Mỹ của Việt Nam. Tuy nhiên vấn đề này có liên quan đến 2 điều kiện :
1. Việt Nam phải từ bỏ chủ trương kiểm soát và điều hành kinh tế dựa trên sự phát triển và tồn tại của các doanh nghiệp nhà nước vốn có nhiều đặc quyền, đặc lợi, phe nhóm và độc quyền.
2. Phải trả lời minh bạch về những vi phạm quyền con người và các quyền tự do đang bị đàn áp ở Việt Nam.
Quốc hội Mỹ là nơi chính quyền Trump sẽ gặp khó khăn nếu chấp thuận yêu cầu của Việt Nam.
Mua vũ khí Mỹ ?
Nhưng chờ đợi lớn trong chuyến thăm Mỹ của ông Trọng sẽ tập trung vào câu hỏi : Liệu Việt Nam có quyết định mua vũ khí Mỹ như ông Trump từng hy vọng, hay chỉ mua phụ tùng thay thế cho các bộ phận hư hỏng của số vũ khí, xe tăng, máy bay và các loại xe quân sự bỏ lại sau chiến tranh năm 1975 ?
Nghi vấn này được đặt ra, sau khi ông Trump có động thái được báo chí Việt Nam mô tả là "đánh giá cao việc Việt Nam tin chọn và cân nhắc mua các thiết bị quân sự của Mỹ" trong cuộc họp với ông Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội ngày 27/02/2019.
Tuy nhiên từ "tin chọn" đến "cân nhắc" mua hay không mua còn là chuyện dài, vì không ai biết các nhà sản xuất vũ khí Mỹ sẽ có những dễ dãi, hay thỏa hiệp trả tiền dài hạn đặc biệt nào dành cho Việt Nam.
Nên biết vào ngày 23/05/2016, trong chuyến thăm Việt Nam, Tổng thống dân chủ Barack Obama đã chính thức tuyên bố "hoàn toàn bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương" cho Việt Nam.
Bản tin của Đài Truyền hình CNN phát đi từ Hà Nội ngày 23/05/2016 cho biết : "Trong cuộc họp báo chung tại Hà Nội với Chủ tịch Trần Đại Quang, ông Obama nói rằng việc bãi bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương thể hiện sự hợp tác quốc phòng sâu rộng với Việt Nam, đồng thời ông (Obama) cũng bác bỏ luận cứ cho rằng, hành động của Mỹ là nhắm chống lại sức mạnh ngày càng gia tăng của Trung Quốc ở khu vực. Ngược lại, đây chỉ là nguyện vọng tiếp tục quan hệ bình thường giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, đồng thời cũng xóa đi quan niệm cấm vận "dựa trên sự khác biệt về tư tưởng giữa hai nước chúng ta" (1).
Theo các chuyên gia quốc phòng Tây phương thì Việt Nam đã lệ thuộc lâu đời vào vũ khí Nga gồm các loại máy bay tác chiến, chiến xa hạng nặng, các loại xe chở quân, trực thăng tấn công, trực thăng điều nghiên chiến thuật, các loại radar tầm xa và tầu tuần duyên.
Việt Nam cũng đã mua 6 tầu ngầm lớp kilo của Nga.
Tuy nhiên Mỹ có thể bán nhiều loại hỏa tiễn phòng không và địa-không-địa tấn công tối tân và dàn Radar quan sát không gian và dưới biển cho Việt Nam. Đây là hai món hàng mà theo các chuyên gia quân sự, ông Trump đã có trong đầu.
Cuối cùng, tình trạng nhân quyền tồi tệ và tù nhân chính trị chắc chắn sẽ được đề cập đến giữa Mỹ và Việt Nam trong chuyến đi của ông Nguyễn Phú Trọng. Nhưng với những gì ông Donald Trump đã và đang hành xử trong hai năm qua đối với Chính quyền cộng sản Việt Nam, không ai nên vội hy vọng ông Trump sẽ thay đổi chiêu bài "American First".
PhạmTrần
(21/03/2019)
(1) "In a joint news conference in Hanoi with Vietnamese President Tran Dai Quang, Obama said that the removal of the ban on lethal weapons was part of a deeper defense cooperation with the country and dismissed suggestions it was aimed at countering China's growing strength in the region. Instead, it was the desire to continue normalizing relations between the United States and Vietnam and to do away with a ban "based on ideological division between our two countries".