2019 rất có thể sẽ là năm nối tiếp và ‘phát huy thắng lợi’ của hai năm trước 2018 và 2017 - khi chính thể độc tài ở Việt Nam không dám mở miệng về con số tổng kiều hối quốc gia.
Sau quý đầu năm 2019, ông Nguyễn Hoàng Minh - Phó giám đốc Ngân hàng nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, nguồn kiều hối chảy về Sài Gòn trong 3 tháng đầu năm 2019 đạt 1,2 tỷ USD so với mức đạt được trong cùng kỳ năm trước là 1,12 tỷ USD. Dự kiến năm 2019 là 5 tỷ USD.
Sau 23 năm tăng lên tiếp, lượng kiều hối về Việt Nam đã lao dốc.
Tuy nhiên như một thói quen của não trạng cấm khẩu, vẫn không có bất kỳ con số nào về kiều hối tổng quốc gia trong 3 tháng đầu năm 2019.
Trong hai năm 2017 và 2018, các cơ quan Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng nhà nước… ở Việt Nam đã như cấm khẩu trong việc công bố kết quả kiều hối về Việt Nam mỗi năm.
Từ nhiều năm qua, một thống kê của Ngân hàng nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh đã thường xuyên xác định về cơ cấu địa phương tiếp nhận kiều hối : Sài Gòn thường nhận khoảng 60% trong tổng số kiều hối về Việt Nam.
Vào hai năm 2017 và 2018 khi các cơ quan Việt Nam không chịu công bố con số tổng kiều hối trên bình diện quốc gia, chỉ duy nhất Ngân hàng nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh công bố kết quả kiều hối về Sài Gòn là khoảng 5 - 5,2 tỷ USD.
Như vậy nếu căn cứ vào con số 5 tỷ USD của Sài Gòn và tỷ lệ 60% mà Sài Gòn thường chiếm trong tổng lượng kiều hối của cả Việt Nam, con số tổng kiều hối về Việt Nam trong hai năm 2017 và 2018 chỉ vào khoảng 8,5 tỷ USD, giảm rất mạnh so với mức đỉnh 13,5 tỷ USD vào năm 2015.
Nhưng con số 8,5 tỷ USD trên vẫn có thể là lạc quan, bởi phản ánh chung của báo chí và giới chuyên gia tài chính là trong những năm gần đây, kiều hối đổ về Việt Nam có khuynh hướng ngày càng tập trung về Sài Gòn - nơi có hàng triệu gia đình có thân nhân ở nước ngoài, chủ yếu từ thị trường Hoa Kỳ (chiếm 55-60% tổng kiều hối từ các nước gửi về Việt Nam), trong khi giảm mạnh ở tỉnh thành khác. Nếu tỷ lệ kiều hối về Sài Gòn vượt trên 60% nhưng vẫn giữ giá trị tuyệt đối là khoảng 5,2 tỷ USD thì dĩ nhiên con số tổng kiều hối quốc gia sẽ phải giảm dưới mức 8,5 tỷ USD.
Năm 2019 này cũng rất có thể là như thế.
Trong liên tiếp 23 năm trước năm 2016, dòng kiều hối về Việt Nam đã tăng khoảng gần 100 lần, từ mức 140 USD triệu năm 1993 lên 10 tỷ USD năm 2012 ; 11 tỷ USD năm 2013 ; 12 tỷ USD năm 2014, và hơn 13,2 tỷ USD năm 2015, đưa Việt Nam đứng thứ ba tại Châu Á và đứng thứ 11 trên thế giới về thu hút kiều hối. Những con số thống kê đầy lạc quan của chính quyền cho biết trong giai đoạn 2002-2015, kiều hối chiếm khoảng 6% GDP, trong khi vốn FDI và ODA vào Việt Nam lần lượt là 7,7% và 3% GDP. Mức tăng trung bình liên tục của lượng kiều hối những năm gần đây là 10 đến 15%/năm.
Hẳn nhiên, kiều hối là một nguồn quan trọng đã giúp duy trì "máu" để chính quyền Việt Nam vẫn có thể tạm ung dung về "đà tăng trưởng kinh tế không ngừng", đồng thời khi cần thiết có thể gia tăng in tiền mặt để "gom" USD trôi nổi từ dân chúng, đặc biệt từ các gia đình được thân nhân ở nước ngoài gửi ngoại tệ về, giúp bổ sung kho dự trữ ngoại hối và có thêm ngoại tệ để dễ bề trả số nợ nước ngoài đang lên đến hàng chục tỷ USD hoặc hơn mỗi năm.
Nhưng sau hơn hai chục năm duy trì xu hướng tăng liên tục, hiện tượng rất đáng chú ý là vào năm 2016, lần đầu tiên dòng kiều hối bị khựng lại, suy giảm rất mạnh và báo hiệu về dòng kiều hối này sẽ đảo chiều trong những năm sau đó.
Sẽ không ngạc nhiên khi từ năm 2016 trở đi đã bắt đầu một chu kỳ suy giảm đáng kể của dòng kiều hối của "kiều bào ta" về miền đất đã chìm trong cơn suy thoái kinh tế năm thứ 11 liên tiếp, tràn ngập bất ổn xã hội và bất ổn chính trị, và nhiều nguy cơ sắp rơi vào cuộc khủng hoảng không lối thoát.
Một nguồn giấu tên cho biết ngân sách Việt Nam sẽ sớm rơi vào cạn kiệt ngoại tệ trả nợ nước ngoài. Thời điểm cạn kiệt gần nhất là vào cuối năm 2019.
Minh Quân
Nguồn : VNTB, 08/04/2019