Ngư dân miền Trung nhiều ngày qua phải đứng ngồi không yên trước tình cảnh đối tác Trung Quốc tạm ngưng không nhập mực xà khô của Việt Nam do thay đổi phương thức mua bán từ tiểu ngạch sang chính ngạch…
Mực khô chờ được giải cứu. Ảnh minh họa
Căng thẳng nhất là tại cảng cá An Hòa (xã Tam Giang, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam), hơn chục thuyền câu mực đã cập bến cả tháng nay nhưng vắng bật cảnh tất nập thương lái đến thu mua mực xà khô như trước. Nhiều chủ tàu chia sẻ với Việt Nam Thời Báo (VNTB) rằng, trên tàu còn ứ ước chừng mỗi tàu hơn chục tấn mực, tính số mực dồn ứ của cả cảng lên đến hàng trăm tấn. Mặc dù bà con cho biết là hiện nay mực đang tiêu thụ dần dần nhưng chẳng đáng kể bao nhiêu.
Ngay trong cảng cá An Hòa cũng có kho chứa mực xà khô của đầu nậu, mực được chất thành từng đống nữa đem phơi nữa đem cất kho. Chúng tôi tiếp cận xin chụp hình nhưng chủ kho không đồng ý vì muốn tự xử lý. Chủ kho nói tạm thời Trung Quốc không nhập chứ một số nước khác như Thái Lan vẫn còn nhập, lo lắng báo đài đưa tin sẽ kéo theo những nơi khác không tiêu thụ sẽ tặng thêm phần khó khăn.
Cũng tại huyện Núi Thành, chúng tôi có mặt tại cảng cá Kỳ Hà thuộc xã Tam Quang. Ghi nhận tại đây, tàu câu mực không neo đậu nhiều như ở cảng An Hòa nhưng cảnh thương lái đến thu mua mực cũng vắng tanh.
Một chủ tàu câu mực tên X. ở cảng Kỳ Hà cho VNTB biết là tàu đã cập cảng hơn mười ngày nay, lượng mực xà khô cất trong kho thuyền khoảng hơn 10 tấn nhưng không một thương lái nào đến hỏi han. Chị X. than thở :
"Chờ thương lái đến mua thì mình bán còn không mua thì thôi"
"Hư thì chịu chứ. Cực khổ là ngư dân mình cực khổ. Đi làm hai tháng trời ngoài biển giờ về đây, nằm đây".
Chị X nói bản thân không rõ tại sao thương lái đồng loạt không thu mua mực, chị X. chỉ biết thoáng qua rằng hàng hóa thương lái đóng đi bị Trung Quốc trả về. Cho đến hiện tại Trung Quốc vẫn là thị trường chính tiêu thụ loại mực này của bà con. Trung Quốc ngưng mua thì số mực xà khô bà con không thể đưa đi đâu tiêu thụ cho hết. Cũng có một số nước Đông Nam Á tiêu thụ nhưng số lượng rất hạn chế.
"Mấy nước khác nó không thu nhập con mực này, chỉ mình Trung Quốc nhập chứ mấy, còn mấy nước khác không nhập. Mình đứng luôn, hàng này chỉ mình Trung Quốc nó nhập".
Ngoài ra, trước tình hình mực ế ẩm, tàu không thể neo đậu hoài trong bờ nên chị X. chủ động hạ giá, trung bình một kg mực xà khô chị bán khoảng 120.000 VND nhưng hiện tại đã hạ xuống còn 100.000 VND nhưng vẫn không có ai mua. Còn nếu hạ thấp thêm thì không thể được.
"Được giá như năm ngoái người ta mua 10 tấn/1,8 tỷ đồng. Có hồi họ đấu giá mua lại 1,9 tỷ hoặc 2 tỷ đồng cũng có khi chỉ 1,5 tỷ. Gía lên hay giá xuống tùy ở những người nậu, thương lái họ mua, ngư dân mình không biết tới".
Tương tự tình cảnh chị X. là tình cảnh của chị T., tàu của gia đình chị T. cập cảng cá Thuận Phước (Đà Nẵng) cũng đã nhiều ngày qua. Chị T. cho biết, tình cảnh mực xà khô bị phía Trung Quốc không cho nhập, ngưng thu mua là tình cảnh chung của bà con ngư dân miền Trung hiện tại chứ không riêng gì ở Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi. Trên tàu của chị T. cũng có hơn 10 tấn mực xà khô đang tồn trong kho chưa thấy đầu nậu quen thuộc đến mua, mấy ngày qua chỉ vài người nhỏ lẻ đến mua mà thôi nhưng giá rất hạ.
"Mấy ngày nay họ có mua dần dần rồi nhưng nó rẻ lắm, hạ giá. Thông thường năm ngoái bán được 150.000VND/kg (6,45 USD/kg) thì nay bán khoảng 100.000VND/kg (4,30 USD/kg) thôi".
Chị T nói tiếp, giá hạ nhưng cũng phải bán để tàu sớm rời cảng, đi chuyến khác.
"Thì đường cùng cũng phải bán thôi chứ. Không mua lên thì đường cùng cũng phải bán"
Nhiều ngư dân chia sẻ với VNTB là tình cảnh mực xà khô bị phía Trung Quốc không cho nhập đây là lần đầu tiên.
"Chưa. Chưa có. Chỉ năm nay mới có thôi. Không biết nữa, mình ngư dân mình thấy không mua thì nói không mua thôi. Mấy hồi tàu vừa cập bến là mấy bà thương lái đến mua liền"
Tàu câu mực nằm dày đặc ở cảng cá An Hòa. Ảnh: Đắc Thành.
Chị T. cho biết, không chỉ mực mà con tôm, con cá của ngư dân Việt Nam nhập vào Trung Quốc hiện cũng rất khó khăn trong khi Trung Quốc là thị trường sống còn.
Trao đổi với báo VietNamnet vào ngày 30/6/2019, ông Ngô Tấn - Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Quảng Nam - cho biết, lâu nay mực xà của ngư dân xuất khẩu sang Trung Quốc theo đường tiểu ngạch, rất ít ràng buộc quy định của ngành chức năng hai nước, nhưng bây giờ phía họ yêu cầu phải đi theo đường chính ngạch. Giờ phải đổi lại phương thức giao hàng, có nghĩa doanh nghiệp bên Trung Quốc mua sản phẩm thì ký kết hợp đồng với doanh nghiệp bên mình, có truy xuất nguồn gốc, tem nhãn hàng hóa. Mà điều này thì mực xà xuất khẩu của tư thương Quảng Nam chưa thực hiện được.
Khi chúng tôi đặt câu hỏi phía Trung Quốc giờ đổi phương thức mua bán từ tiểu ngạch sang chính ngạch với mặt hàng mực xà khô Việt Nam, bà con có biết thông tin này không ? Chị T. và nhiều ngư dân lại nói không biết :
"Nguyên nhân nghe nói nó chưa chịu xuất đi là cấn giấy tờ. Mấy năm trước nghe mấy bà nậu nói là cân rồi về mình làm sạch sẽ trở lại, con mực thành phẩm rồi là vào bao đưa đi thôi. Đi xe đến chổ họ nhận để đưa qua chổ vào bao bì, đóng thùng, dán tem nhãn, thương hiệu đồ rứa. Nhưng giờ qua mấy lần rồi mà nằm đó, nói không đúng phải về lại làm miết vậy đó", chị T. chia sẻ.
Mực không tiêu thụ, tàu không thể rời cảng, cuộc sống hằng ngày của bà con ngư dân gặp rất nhiều khó khăn. Bà con mong muốn Chính phủ Việt Nam thông qua kênh báo đài, Bộ Ngoại giao tìm hướng mở rộng thị trường cho bà con, để thị trường Trung Quốc độc tôn như lâu nay là quá bấp bênh.
Minh Hải
Nguồn : VNTB, 10/07/2019