Một luật sư xông xáo bảo vệ người nghèo, dân oan mất đất từ Đồng Tâm, Thù Thiêm, Vườn rau Lộc Hưng ; một luật sư đấu tranh không mệt mỏi yêu cầu cải cách tư pháp ; một cộng tác viên nhiệt tâm, nhà bình luận pháp lý sắc sảo cho hầu hết các tơ báo lớn nhỏ từ bắc chí nam đã bị khởi tố về một cái tội không dâu mà ngay người ngoại đạo ngành luật vẫn thấy sai sai. Sau Nguyễn Văn Đài, Lê Thị Công Nhân, Cù Huy Hà Vũ, Lê Công Định, Tạ Phong Tần, Võ An Đôn… danh sách các luật sư bất đồng chính kiến bị thu thẻ, thậm chí bị tước đoạt tự do thân thể sẽ dài thêm với tên Trần Vũ Hải.
Luật sư Trần Vũ Hải là một trong 4 bị can đã bi khởi tố về tội trốn thuế. Ảnh : Internet
Sự đàn áp, bức hại này không tạo ra được sự sợ hãi như mong muốn của giới cầm quyền mà chỉ thêm một cái capot nữa cho nên tư pháp Việt Nam xã hội chủ nghĩa đầy bạo ngược chỉ biết làm theo ý đảng.
Sự nghiêm minh, công chính của nền tư pháp không nhất thiết phải nhân từ, khoan thứ, ai có tội phải bị trừng trị tương xứng với tội của mình. Tổng trấn Lê Văn Duyệt tiền trảm hậu tấu cấp phó của mình là cha vợ vua Minh Mang mà không bi bắt tội khi quân, cũng không bị miệng đời chê trách. Ấy vì ông xử đúng người, đúng tội.
Giai thoại về Bao Chuẩn đời Tống bên Tàu được thêu dệt thành truyện thành phim nhờ các xét xử nghiêm minh mà can phạm phải tâm phục khẩu phục.
Báo chí đồng loạt thông tin theo giọng điệu công an
Nếu hành vi phạm pháp của Luật sư Trần Vũ Hải rõ ràng, việc khởi tố bị can sẽ được cộng đồng hoan nghênh. Rất tiếc, luật sư Trần Vũ Hải bị khởi tố về tội danh giúp người khác trốn thuế mơ hồ và nhiều đồng nghiệp cho rằng cơ quan điều tra đã quá tay với người vô tội và có người còn cho rằng có dấu hiệu vi phạm tố tụng.
Theo báo chí lề phải đồng loạt đưa tin, việc khởi tố Luật sư Hải và vợ như sau : Công an tỉnh Khánh Hòa đã khởi tố bị can ông Trần Vũ Hải, bà Ngô Tuyết Phương (vợ ông Hải, cùng ở Thành phố Hà Nội), bà Nguyễn Thị Ngọc Hạnh và ông Ngô Văn Lắm (cùng ở Thành phố Nha Trang) vì liên quan đến việc mua, bán bất động sản tại Thành phố Nha Trang về hành vi trốn thuế nhưng chỉ nói chung chung mà không xác định hành vi cụ thể.
Hàng chục năm qua, hầu hết báo chí lề phải là bạn bè, đối tác, là những tổ chức từng sử dụng tên tuổi, kiến thức, chất xám của Luật sư Trần Vũ Hải bình luận pháp lý các vụ trọng án, các vụ án có mắc mứu về pháp lý để bán báo, câu view hào hứng. Lần này với thông tin khởi tố cáo buộc tội mơ hồ báo chí lề phải đã đồng loạt đưa tin na ná như nhau từ thông tin của cơ quan điều tra. Những thông tin trung tín, vô hồn. Một vài tờ báo có đăng vài giòng về thông cáo báo chí của luật sư Hải nhưng sau đó khéo léo lấp miệng bằng ý kiến cơ quan điều tra nói lại.
Báo chí lề phải đã lạnh lùng khách quan đến vô tình trước số phận của một luật sư tâm huyết và nền công lý đang bị cưỡng dâm bằng quyền lực đen mà không hề có lấy nửa lời bình luận trong lúc dư thừa chữ nghĩa để bình phẩm về Nữ hoàng văn hóa tâm linh hay dồn dập điều tra sai phạm của kẻ ngã ngựa bị đưa vào lò là Lê Tấn Hùng em trai Lê Thanh Hải cựu Bí thư Thành phố Hồ Chí Minh.
Mấy ngày sau, báo Tiền Phong có bài đăng chi tiết hơn về hành vi của vợ chồng luật sư Hải là "Lô đất vợ chồng luật sư Trần Vũ Hải mua có giá thấp hơn thị trường" cũng từ thông tin đưa mớm của phía điều tra. Nghe qua càng oái oăm hơn. Lẽ nào mua đất giá rẻ thì thành ra tội ?
Bài báo viết chi tiết như sau : "Theo hợp đồng công chứng do Văn phòng Hoàng Huệ Phạm Tuấn thực hiện, tháng 8/2016, luật sư Trần Vũ Hải và bà Ngô Tuyết Phương nhận chuyển nhượng hơn 290 m2 đất ở hẻm 78/40 đường Tuệ Tĩnh (Thành phố Nha Trang) từ ông Ngô Văn Lắm. Đây là lô đất nằm ngay vị trí trung tâm của Thành phố Nha Trang và cách bãi biển đường Trần Phú chỉ vài trăm mét.
Trên hồ sơ công chứng thể hiện lô đất trên có giá chuyển nhượng là 1,8 tỷ đồng. Bên chuyển nhượng là ông Ngô Văn Lắm phải nộp thuế thu nhập cá nhân hơn 42,8 triệu đồng. Còn bên nhận sang nhượng phải nộp lệ phí trước bạ gần 11 triệu đồng.
Tuy nhiên, Chi cục thuế Nha Trang xác định giá đất, giá tính lệ phí trước bạ nhà do UBND tỉnh Khánh Hòa quy định đối với mảnh đất ông Trần Vũ Hải nhận chuyển nhượng là hơn 2,14 tỷ đồng. Giá chuyển nhượng lô đất này theo hồ sơ chỉ hơn 6 triệu đồng/m2, thấp hơn giá thị thường năm 2016 dao động ở mức 30-40 triệu đồng/m2" (1).
Không có hành vi phạm tội làm sao có tội ?
Trên mạng xã hội tràn ngập những ý kiến bàn luận về sự việc với góc nhìn đa chiều, những suy đoán về mục đích động cơ của vụ án này dưa trên bối cảnh nội bộ thanh toán nhau qua công cuộc đốt lò và vai trò xông xáo trên những mặt trận hàng đầu của luật sư Trần Vũ Hải. Ông vừa là thành viên đại diện cho nhóm dân oan ở Vườn Rau Lộc Hưng đòi chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh phải tôn trọng và thực hiện đúng pháp luật với người dân Lộc Hưng.
Trong mặt trận tư pháp, Luật sư Trần Vũ Hải bảo chữa cho hai bị cáo trọng điểm của Bộ Công an là bloger Trương Duy Nhất và công ty Nhật Cường. Cả hai vụ án đều là hai khúc xương khó gặm của phía công an. Về phía Trương Duy Nhất điều hóc búa là trả lời dư luận trong và ngoài nước là đã bắt anh ta vào lúc nào ? Ơ đâu không phài là điều dễ dàng. Vụ án Nhật Cường cũng vậy, lỗ hồng và điểm tựa nào trong ngành công an để giám đốc Nhật Cường xa chạy cao bay cũng là đề thi hóc bùa.
Bên lề nhiều chuyện bàn đã đành, về pháp lý không cần đến nhà luật học củng thấy được cáo buộc khởi tố Trần Vũ Hải là phi lý, kỹ sư Hồ Quang Huy đã viết trên tường fb cá nhân "Mấy ngày nay nhiều báo nhà nước đưa tin vợ chồng Luật sư Trần Vũ Hải bị khởi tố về tội trốn thuế. Theo đó thì năm 2016 vợ chồng Luật sư Hải mua đất ở Nha Trang thể hiện trên hợp đồng giá 1,8 tỷ nhưng cơ quan thuế Khánh Hòa cho biết giá thị trường dao động khoảng 8,7 - 11,6 tỷ. Cũng cơ quan thuế Khánh Hòa, với giá đó thì ông Hải phải đóng trước bạ 2,14 tỷ trong khi giá trên hợp đồng ông Hải chỉ đóng trước bạ 11 triệu.
Qua những gì báo chí nói thì ông Hải không có tội bởi lẽ ông Hải không trốn thuế mà chỉ trốn lệ phí trước bạ. Trong khi Bộ Luật Hình sự không có tội danh này và cũng không có điều nào quy định tiếp tay, giúp người khác trốn thuế là một tội (không kể người của cơ quan chức trách).
Kịch bản "2 bao cao su" phiên bản 2019 tái xuất ?
Chính vì vậy tôi tin Luật sư Hải sẽ phải chịu án tù về một tội khác rất vớ vẩn" (2).
Với các chuyên gia pháp luật, lý lẽ về sư khiên cưởng trong khời tố luật sư Trần Vũ Hải càng rõ ràng hơn. Luật sư Phùng Thanh Sơn, công ty Thế Giới Luật ở Thành phố Hồ Chí Minh đã khẳng định trên fb "Không thể khởi tố Luật sư Trần Vũ Hải về hành vi ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất thấp hơn giá trị giao dịch thực tế.
Về nguyên tắc, nhà nước chỉ được quyền xử lý hình sự đối với những hành vi được Bộ luật hình sự quy định. Trong trường hợp Bộ luật hình sự mới quy định thuận lợi hơn cho bị can, bị cáo thì áp dụng Bộ luật hình sự mới để giải quyết."
Không chỉ kết luận chung, Luật sư Sơn đã lần lượt viện dẫn và phân tích 8 khoản của điều 200 Bộ luật hình sự hiện hành cho thấy không có khoản nào ghi nhận hành vi mua đất giá thấp hơn gia thị trường là phạm tội
Luật sư Phùng Thanh Sơn bình luận "Điều 200 Bộ luật hình sự hiện nay không có điều chỉnh hành vi ghi không đúng giá trị chuyển nhượng/giao dịch trên hợp đồng là hành vi tội phạm. Do đó, cho dù Luật sư Trần Vũ Hải có ký vào hợp đồng mua bán nhà đất với giá trị thấp hơn giá trị thực tế hàng chục lần đi chăng nữa thì cũng không bị xem là hành vi tội phạm. Hành vi này chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế.
Nếu cơ quan chức năng khởi tố Luật sư Trần Vũ Hải về tội trốn thuế chỉ vì đã ký vào hợp đồng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất với giá trị thấp hơn giá trị giao dịch thực tế thì 99,99% người mua bán nhà đất hiện nay phải bị xử lý hình sự. Còn 0,01% còn lại là các giao dịch nhằm mục đích rửa tiền, ghi giá bán cao gấp nhiều lần giá thị trường (3).
Luật sư trốn thuế sao thu hồ sơ thân chủ"
Tội danh bị khởi tố quá khiên cưởng đã đành ; cách thức, tiến trình khởi tố Luật sư Hải lại càng làm cho người ta phân vân. Cơ quan điều tra đã khám xét văn phòng luật sư Trần Vũ Hải và thu giữ một số hồ sơ (trong lúc luật sư Hải không có mặt) trong đó có hồ sơ về Trương Duy Nhất là thân chủ của Luật sư Hải và là bị can bí ẩn của vụ án khác.
Với vi phạm về khai giá tiền mua đất thì có cần thiết phải khám xé nơi ở và nơi làm việc ? Cơ quan điều tra có quyền thu giữ những tài liệu không liên quan đến tội danh bị khởi tố ?
Ông Phạm Viết Đào, nguyên Chánh thanh tra Bộ Văn Hóa, đã có bài bình luận đươc đăng lại trên blog của Tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện cho rằng cơ quan điều tra đã vi phạm tố tụng
Việc vợ chồng ông Trần Vũ Hải mua nhà riêng là hành vi giao dịch dân sự, không liên quan tới "pháp nhân luật sư" và "Văn phòng luật sự Trần Vũ Hải" ; Do đó, việc cơ quan công an Khánh Hòa tiến hành khám xét Văn phòng Luật sư Trần Vũ Hải là không đúng địa chỉ…
Việc báo chí đưa tin "Khởi tố tội trốn thuế của Luật sư Trần Vũ Hải" là sai vì ông Trần Vũ Hải không sử dụng pháp nhân Bộ luật hình sự để mua nhà !
Về mặt pháp lý : Cơ quan điều tra chỉ có quyền khám xét nhà riêng của ông Trần Vũ Hải, nếu phát hiện bằng chứng về dấu hiệu trốn thuế trong vụ giao dịch mua nhà tại Khánh Hòa…
CA Khánh Hòa chỉ được khám xét "Văn phòng Luật sư Trần Vũ Hải" nếu đây là vụ giao dịch mua nhà làm trụ sở cho "Văn phòng Luật sư Trần Vũ Hải" ; Bằng kinh phí và pháp nhân của "Văn phòng Luật sư Trần Vũ Hải"…
***
Viện Kiếm sát nhân dân Khánh Hòa phê chuẩn việc "khám xét chỗ ở" là đúng pháp luật ; còn khám xét chỗ làm việc, khám xét "Văn phòng Luật sư Trần Vũ Hải" là không đúng quy định của Bộ Luật tố tụng hình sự (4).
Hệ quả phát sinh đầu tiên của vụ khởi tố gượng ép này là trước mắt và có thể là vĩnh viễn người dân,nhất là dân oan sẽ mất đi một luật sư "dấn thân" bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ, chí ít là cũng thay mặt họ nói lên hoàn cảnh ngang trái bế tắc của mình. Sau khi bị khởi tố, Luật sư Trần Vũ Hải đã đơn phương thông báo "quyết định tạm nghỉ ngơi !".
Nhưng chắc hẳn hệ quả sẽ không dừng lại đó, nhiều luật sư đồng nghiệp đã bày tỏ sự băn khoăn không chỉ cho số phận của luật sư Trần Vũ Hải mà cho cả giới luật sư. BBC tiếng Việt có bài "Vụ Luật sư Trần Vũ Hải khiến giới luật sư quan ngại 'bị chăm sóc kỹ" ghi nhận ý kiến các luật sư Chi Thị Vân, Phạm Công Út, Ngô Anh Tuấn quan ngại việc khởi tố này sẽ gây thêm những khó khăn trong việc hành nghề.(5)
Bức tranh công lý ở Việt Nam vốn đang xám xịt lại càng thêm đen tối.
Luật sư lên tiếng án oan, Liên Đoàn ngậm miệng ăn tiền !
Càng đen tối hơn nữa khi từ góc nhìn cá nhân, nhiều luật sư nhìn thấy những dấu hiệu bất thường, bất công, thậm chí là vi phạm pháp luật trong việc khởi tố luật sư Trần Vũ Hải và tiên lượng nhiều hệ quả xấu của nó thì Liên Đoàn Luật sư Việt Nam tổ chức xã hội nghề nghiệp của luật sư hoàn toàn im lặng. Ngay trong khoản 1 điều 1, chương 1 trong điều lệ liên đoàn về tôn chỉ mục đích đã ghi nhận :
"Liên đoàn Luật sư Việt Nam đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các luật sư, Đoàn Luật sư là thành viên của Liên đoàn ; thực hiện chế độ tự quản của tổ chức luật sư trong phạm vi cả nước nhằm xây dựng các giá trị chuẩn mực của luật sư Việt Nam, phát triển đội ngũ luật sư có phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn đáp ứng nhu cầu của xã hội và yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, góp phần bảo vệ công lý, quyền con người, quyền tự do, dân chủ của công dân, phát triển kinh tế, xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn minh" (6).
Sự im lặng khi một thành viên của liên đoàn có nguy cơ vướng vào lao lý oan khuất, hoạt đông luật sư sẽ gặp khó khăn, dân chủ trong hoạt động tư pháp đang bị bóp nghẹt cho thấy tình trạng bế tắc của nên tư pháp Việt Nam. Chắc hẳn là với trình độ chuyên môn Ban Chủ nhiệm liên đoàn không thể không thấy những khúc mắc của vụ án nhưng họ im lặng hẳn phải chịu áp lực nặng nề.
Thực ra, Luật sư Trần Vũ Hải không phải là đối trọng vơí nhà cầm quyền mà ông chinh là đối tác, là công sự hữu ích xây dựng lòng tin của người dân với chế độ. Ông chính là một trong số rất ít những điểm sáng lẻ loi giúp người dân nuôi dưỡng ảo tưởng về sự công bằng chính trực của giới cầm quyền. Ông chỉ là đối trọng với những nhóm lợi ích, những cá nhân đang nhân danh chính quyền cướp đất, hại dân lũng đoạn nhà nước.
Khởi tố, thậm chí kết án, bắt giam Luật sư Trần Vũ Hải hoàn toàn là thẩm quyền của nhà nước, Tuy nhiên, làm điều này chỉ có lợi cho một nhóm lợi ít, một số cá nhân nhưng niềm tin vào chính quyền sẽ càng bị tổn thương. Mất đi một luật sư, nền tư pháp thêm cái capot sẽ càng tăm tối, niềm tin mong manh sẽ tiếp tục bị đỗ vở, điều gi sẽ xảy ra thì ai cũng có thể dự báo được.
Gió Bấc
Nguồn : RFA, 08/07/2019 ( Gió Bấc's blog)
(2) https://www.facebook.com/ho.quanghuy.949
(3) https://www.facebook.com/thanhson.phung.1/posts/2415799245108456
(5) https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-48852642
(6) http://liendoanluatsu.org.vn/web/about/425/dieu-le-lien-doan-luat-su-viet-nam