Các ‘ông lớn’ như Đại Quang Minh, Quốc Lộc Phát, Tiến Phước, Trần Thái… đang sở hữu những dự án khủng ở khu đô thị mới Thủ Thiêm, tất cả đều là tư nhân của chính sách ‘xã hội hóa đầu tư’.
Các ‘ông lớn’ như Đại Quang Minh, Quốc Lộc Phát, Tiến Phước, Trần Thái… đang sở hữu những dự án khủng ở khu đô thị mới Thủ Thiêm
Tại Hội nghị Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ 30, khóa X, khai mạc ngày 8/7, trong báo cáo được Phó chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Võ Văn Hoan đọc ở hội nghị có đoạn : "Ban cán sự Đảng UBND Thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị cần thay đổi tư duy theo hướng xã hội hóa triệt để các hoạt động đầu tư. Trừ những dự án Nhà nước bắt buộc phải đầu tư, còn lại xây dựng cơ chế thu hút doanh nghiệp, người dân làm".
Một đoạn trích khác ở báo cáo : "Nhiều dự án lớn, đặc thù như trung tâm tài chính, trung tâm hội chợ triển lãm, trung tâm thể dục thể thao... nếu đưa ra tiêu chí chọn lựa đúng đắn để chọn nhà đầu tư tư nhân từ đầu có khả năng đem lại hiệu quả cao hơn thành phố tự làm. Các nhà đầu tư lớn có kinh nghiệm trong việc lựa chọn ý tưởng đầu tư, có nguồn lực tài chính mạnh và mạng lưới đối tác, khách hàng để bảo đảm hiệu quả thi công và vận hành".
Thế nào là ‘tiêu chí chọn lựa’ ?
Ở Việt Nam, trong hệ thống báo chí quốc doanh (phân biệt với báo chí có vốn của tư nhân dạng ‘mua manchette’, hoặc phát hành theo Luật Xuất bản), một phóng viên giỏi nghề chỉ có thể được đề cử giữ chức trưởng ban, nếu như phóng viên ấy chấp nhận gia nhập vào Đảng cộng sản Việt Nam.
Tương tự, ông bà chủ của doanh nghiệp tư nhân như bà Trương Mỹ Lan chỉ cần là ‘người nhà’ của ủy viên Bộ Chính trị Lê Thanh Hải là nghiễm nhiên được nhận tất cả ưu ái ; bao gồm cả chuyện thông qua doanh nghiệp của bà Trương Mỹ Lan để ‘đáp tạ’ những ‘ân tình’ mà khi giữ chức chủ tịch rồi bí thư Thành ủy, ông Lê Thanh Hải đã ‘ban phát’. Thương vụ bất động sản ở trụ sở Cảng Sài Gòn, số 3 Nguyễn Tất Thành, quận 4 là đơn cử cho mối quan hệ chằng chịt này giữa quan chức cao cấp của đảng với đồng vốn tư nhân.
Tiêu chí chọn lựa trong trường hợp kể trên, còn bắt gặp ở Đại Quang Minh với hai đại gia Trần Đăng Khoa (biệt hiệu Khoa Khàn) và ông trùm ô tô Trần Bá Dương. Khoa Khàn là doanh nhân thuộc nhóm người Việt từ Đông Âu trở về như anh em nhà Vingroup, như Thái Hương của ngân hàng Bắc Á, hay anh em nhà Masan. Bóng dáng quyền lực chính trị đàng sau những doanh nhân đó, từng được đồn đoán là ông Nguyễn Sinh Hùng, cựu phó thủ tướng, cựu chủ tịch quốc hội.
Đại tá Phùng Quang Hải, con trai cựu bộ trưởng quốc phòng Phùng Quang Thanh, với thế mạnh lý lịch, hệ thống chân rết công ty của ông như Công ty trách nhiệm hữu hạn BT Thọ Xuân Nghi Sơn, Công ty cổ phần đầu tư BOT Hà Nội – Bắc Giang, Công ty trách nhiệm hữu hạn BOT và BT quốc lộ 20… thỏa sức làm mưa gió trong lãnh vực cơ sở hạ tầng.
Tương tự, Đại tá Phùng Danh Thắm có hệ thống chân rết là Công ty cổ phần Tập đoàn Yên Khánh, Công ty cổ phần Tập đoàn Đức Bình - Cái Mép…
Trong các trường hợp nói trên, phần ‘tiêu chí chọn lựa’ dễ nhận ra là ‘nhất thân, nhì thế’ trong hàng ngũ của đảng cộng sản.
Cái giá tất yếu cho sự sáng tạo chưa được kiểm chứng ?
Một số dự án đầu tư vào khu đô thị mới Thủ Thiêm đang được cơ quan Thanh tra Chính phủ kết luận là không tuân thủ pháp luật. Nói một cách khác, chủ trương xã hội hóa đầu tư được tiến hành trong thời gian dài, song vẫn chưa được ‘nghiệm thu’, chưa có một tổng kết trung thực, và nay lại tiếp tục tìm cách ‘hợp thức hóa’ những lỗ hỏng trong chính sách bằng những đắp vá giải pháp tình thế.
Phối cảnh siêu dự án Sala Thủ Thiêm
Gọi là ‘tình thế’, vì theo một xác nhận hồi tháng 2/2019 của Phó Giáo sư Tiến sĩ Vũ Văn Hà, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản – cơ quan lý luận và chính trị của Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam : "Trên cơ sở vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tham khảo kinh nghiệm phát triển của các quốc gia trên thế giới, và từ thực tiễn phát triển Việt Nam, Đảng ta đã đề ra đường lối phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây là bước phát triển mới về tư duy lý luận, một sự vận dụng độc lập, sáng tạo của Đảng ta" (1).
Theo bài báo của Vũ Văn Hà, cứ mỗi kỳ đại hội Đảng, ‘tư duy lý luận’ về nền ‘kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa’ lại được tiếp tục hoàn thiện bằng những sửa đổi. Nôm na, ở đây gần với ví von của dân gian là phương thức ‘ném đá dò đường’.
Vũ Văn Hà nhận xét đảng cộng sản Việt Nam không ‘bắt chước’ Liên Xô lẫn Trung Quốc. "Khác với chúng ta, Liên Xô trước đây đã thực hiện quá trình cải cách, đổi mới chính trị, lấy đó làm cơ sở cho cải cách, đổi mới kinh tế. Và thực tế Liên Xô đã mất cơ sở chính trị cho quá trình đổi mới, đẩy quá trình đổi mới kinh tế chệch hướng (tư nhân hóa hàng loạt tài sản quốc gia, mà sau này chính quyền ông Putin phải điều chỉnh). Trung Quốc thực hiện cải cách theo phương châm ổn định để phát triển. Điều này được luận giải bởi đặc thù của đất nước Trung Quốc quá rộng lớn, đông dân, cần có sự ổn định mới có thể tạo sự phát triển" (1).
Vũ Văn Hà cho rằng "Việt Nam bắt đầu từ đổi mới kinh tế, sau đó mới thực hiện đổi mới đồng bộ giữa kinh tế với chính trị".
Trong bối cảnh học thuyết kinh tế vẫn chưa rõ ràng, với thể chế độc đảng toàn trị, thì chủ trương về cơ chế riêng cho việc xã hội hóa đầu tư mà Ban cán sự Đảng UBND Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra hôm 08/07, dễ dẫn tới nghi vấn phương thức của hợp thức hóa tham nhũng ở rất nhiều dự án đất đai tại Thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua và hiện tại.
Xem ra đây cũng là hệ lụy tất yếu của dự án được tự nhận là sáng tạo về "đường lối phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa", song lại chưa được nghiệm thu.