Kịch bản Thiên An Môn : Trung Quốc sẽ sử dụng lực lượng quân sự ở Hongkong ?
Peter Harris, VNTB, 21/08/2019
Nếu thực sự cần thiết, Bắc Kinh buộc phải sử dụng bạo lực để giải quyết vấn đề Hongkong nhằm bảo vệ chế độ toàn trị.
Tranh chấp giữa người biểu tình Hongkong và Chính phủ Hongkong sẽ khó giải quyết thông qua đối thoại.
Liệu Tập Cận Bình sẽ triển khai Quân đội Giải phóng Nhân dân để đàn áp cuộc biểu tình ôn hòa hiện nay ở Hongkong, hay Bắc Kinh sẽ chọn cách tiếp cận ôn hòa hơn để làm dịu tình trạng bất ổn đã làm rung chuyển thành phố trong nhiều tháng qua ? Cho đến nay, Trung Quốc đã kiềm chế theo đuổi kịch bản Thiên An Môn ở Hongkong, thay vào đó dựa vào cảnh sát địa phương và băng đảng tội phạm để đối phó với phong trào phi bạo lực của những người biểu tình ủng hộ dân chủ. Nhưng nếu phong trào đòi cải cách chính trị ở Hongkong tiếp tục tập hợp thêm sức mạnh, hoặc nếu nó có dấu hiệu lan sang đại lục thì có lẽ khó có điều gì khiến ban lãnh đạo Trung Quốc từ chối việc sử dụng vũ lực để đàn áp phong trào.
Tranh chấp giữa người biểu tình Hongkong và Chính phủ Hongkong sẽ khó giải quyết thông qua đối thoại. Năm nay, tình trạng bất ổn bắt đầu như một phản ứng chống lại đề xuất của Trưởng đặc khu hành chính Carrie Lam về một đạo luật dẫn độ giữa Hongkong và đại lục, một luật cho phép chính quyền Hongkong có thể đưa người bị buộc tội ra tòa xét xử tại tòa án Trung Quốc. Nếu được ban hành, một đạo luật như vậy sẽ làm suy yếu sự độc lập tư pháp của Hongkong và sẽ trở thành công cụ hữu ích để đàn áp tự do ngôn luận, với việc các nhà hoạt động ở Hongkong luôn bị đe dọa dẫn độ về đại lục với các cáo buộc có động cơ chính trị.
Tuy nhiên, nhu cầu của người biểu tình hiện đang mở rộng hơn nhiều so với việc đòi rút dự luật dẫn độ. Trong số những thứ khác, họ đang kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về sự tàn bạo của cảnh sát, phóng thích tù nhân chính trị và thực hành bầu cử dân chủ hoàn toàn ở Hongkong.
Lam và các nhà lãnh đạo Hongkong khác từ chối những yêu cầu này. Và ngay cả khi họ có khuynh hướng xoa dịu những người biểu tình, thì việc dân chủ hóa hoàn toàn Hongkong rõ ràng là việc không thể chấp nhận được đối với chế độ cộng sản Trung Quốc đóng đô ở Bắc Kinh, nơi trở nên ít khoan dung hơn đối với đa nguyên chính trị dưới sự lãnh đạo độc đoán của Chủ tịch Tập Cận Bình. Kết quả của cuộc biểu tình hiện nay có thể là Hongkong được phép đi theo con đường dân chủ hóa hoàn toàn, thoát khỏi ảnh hưởng chính trị của đại lục cộng sản, hoặc người dân ở đây phải chấp nhận số phận cuối cùng của họ là trở thành một thành phố khác của Trung Quốc.
Có thể tránh được một cuộc đàn áp bạo lực ? Câu trả lời, rất may, là có. Rõ ràng nhất, cuộc biểu tình có thể tự thoái trào. Rốt cuộc, thật khó để duy trì một phong trào quần chúng trên quy mô hàng triệu người như hiện đang được chứng kiến ở Hongkong, đặc biệt là đối mặt với một chính thể đầy sức mạnh. Có thể đến một thời điểm nào đó, quyết tâm biểu tình ở một số người sẽ suy giảm và buộc những người cầm đầu lựa chọn giải pháp ít rủi ro hơn trong việc đòi cải cách chính trị lâu dài. Đây là điều Bắc Kinh đang hy vọng.
Ngoài ra, Chính phủ Hongkong có thể bị áp lực phải nhượng bộ. Chẳng hạn, không hẳn là chuyện không tưởng Tập sẽ yêu cầu Lam (hoặc người kế nhiệm, nếu bà ta bị cách chức) để rút vĩnh viễn dự luật dẫn độ như một cách để mua chuộc những người chống đối quan trọng. Một điều tương tự đã xảy ra vào năm 2003, khi các cuộc biểu tình công khai buộc Hội đồng Lập pháp Hongkong rút một dự luật gây tranh cãi có mục tiêu giúp việc trừng phạt người Hongkong dễ dàng hơn vì tội phản quốc, ly khai, dụ dỗ, lật đổ chính quyền Trung Quốc.
Tuy nhiên, nếu không bên nào lùi bước, thì một giải pháp theo kiểu Thiên An Môn để giải quyết bế tắc sẽ ngày càng có khả năng. Việc sử dụng quân đội sẽ tàn phá Hongkong, với thương tích hàng loạt, tử vong và bắt giữ. Một cuộc đàn áp bạo lực cũng sẽ là kết quả tồi tệ cho chế độ của Tập. Nó sẽ phá hủy nền kinh tế Hongkong và phá huỷ cơ cấu dân số ở đây, và mất nhiều thập kỷ để Bắc Kinh tái thiết và hòa giải chính trị, chưa nói đến việc bạo lực sẽ hủy hoại hình ảnh quốc tế của Tập Cận Bình.
Nhưng điều quan trọng hơn đối với ban lãnh đạo Trung Quốc là giữ gìn sự toàn vẹn lãnh thổ, duy trì quyền lực chính trị của Đảng cộng sản Trung Quốc và tránh tình trạng bất ổn lan rộng ở Trung Quốc đại lục. Đó là những cân nhắc mà Tập chú trọng hơn số phận của Hongkong. Do vậy, nếu cần thiết thì việc sử dụng bạo lực để giải quyết vấn đề vẫn là một lựa chọn để bảo vệ chế độ.
Đừng nên quên rằng thảm sát Thiên An Môn là một thành công chính trị lâu dài của Đảng cộng sản Trung Quốc. Vào mùa hè năm 1989, ban lãnh đạo Trung Quốc đã bị chia rẽ về việc có nên sử dụng bạo lực để giải tán cuộc biểu tình của các nhà vận động cải cách ở quảng trường Thiên An Môn. Nhưng một khi lựa chọn sử dụng bạo lực của quân đội đã được ban ra, ban lãnh đạo của Đảng Cộng sản đã nhanh chóng thống nhất. Cuộc biểu tình đã bị nghiền nát trong vài ngày, với việc khoảng mười nghìn người bị giết, nhưng nó giúp cho đảng không gặp thách thức từ đó tới nay.
Mặc dù có đổ máu (hoặc có lẽ vì thế), chế độ cộng sản ở Trung Quốc đã vượt qua thách thức năm 1989. Điều tương tự không thể nói về chế độ cộng sản ở Trung và Đông Âu, nơi ban lãnh đạo cộng sản đã chọn giải pháp ôn hoà để đối phó với các phong trào dân chủ trong những tháng cuối năm đó. Nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev nói rõ rằng Moskva sẽ chấp nhận (và thậm chí khuyến khích) cải cách chính trị để đáp ứng yêu cầu thay đổi của nhân dân, một chính sách được ca ngợi ở phương Tây. Tuy nhiên, ba mươi năm sau, Trung Quốc vẫn là một quốc gia cộng sản và đã vươn lên trở thành một cường quốc. Ngược lại, Liên Xô không còn tồn tại và hầu hết Đông Âu là một phần của NATO.
Từ quan điểm này, Thiên An Môn đã mang lợi cho Bắc Kinh. Và hơn thế nữa, chế độ Đảng cộng sản Trung Quốc đã thực hiện cuộc đàn áp Thiên An Môn mà không phải chịu nhiều hậu quả chính trị lâu dài. Ở trong nước, Bắc Kinh đã không ngừng đàn áp việc thảo luận về vụ thảm sát Thiên An Môn trong hơn ba mươi năm, ngăn chặn hiệu quả việc nhắc đến những người đã thiệt mạng. Ở nước ngoài, cuộc khủng hoảng Thiên An Môn đã thu hút nhiều chỉ trích từ nhiều chính phủ nước ngoài, các tổ chức truyền thông và các tổ chức phi chính phủ quốc tế. Tuy nhiên, việc chỉ trích này tương đối ngắn ngủi và Trung Quốc đã trở thành một thành viên ngày càng quan trọng và tích cực của cộng đồng quốc tế trong suốt những năm 1990.
Nếu Tập ra lệnh đàn áp ở Hồng Kông, thì ông ta sẽ phải đối mặt với sự chỉ trích của cộng đồng quốc tế. Ông ta sẽ bị ghét vì điều đó. Nhưng không có lý do gì để tin rằng Trung Quốc không thể vượt qua cơn bão một lần nữa. Và truyền thông xã hội sẽ làm Bắc Kinh gặp khó khăn hơn rất nhiều trong việc che giấu thông tin về việc tàn sát thường dân vô tội so với năm 1989. Nhưng cũng cần nhắc lại là giờ đây Đảng cộng sản Trung Quốc đã trở nên tinh vi hơn trong cách kiểm soát truyền thông ở đại lục, nơi nhiều người không thích và không tin tưởng Hongkong.
Tất nhiên, khi đó không thể tránh khỏi việc Bắc Kinh sẽ sử dụng xe tăng để đàn áp người biểu tình ở Hongkong. Nhưng cốt lõi nhất, những người ra quyết định của Đảng cộng sản Trung Quốc sẽ phải đặt sự an toàn của chế độ và sự sống còn chính trị của họ lên trên tất cả. Nếu tình hình ở Hongkong đe dọa những mối quan tâm cốt lõi này của giới lãnh đạo ở Bắc Kinh, thì giải pháp Thiên An Môn sẽ xảy ra chắc chắn. Tệ hơn nữa, vẫn có nhiều dấu hiệu cho thấy Trung Quốc không loại trừ việc áp dụng giải pháp này.
Peter Harris
Nguyên tác : Would China Use Military Force in Hong Kong ?, The National Interests, 19/08/2019
Vũ Quốc Ngữ dịch
Nguồn : VNTB, 21/08/2019
Tác giả Peter Harris là trợ lý giáo sư khoa học chính trị tại Đại học bang Colorado. Quý vị có thể kết nối với ông trên Twitter : @ipeterharris
*******************
Khó có Thiên An Môn thứ hai
Mặc Lâm, VOA, 20/08/2019
Trong khi diễn biến các cuộc biểu tình rầm rộ tại Hong Kong tiếp tục xảy ra nhiều người đặt câu hỏi rằng liệu có một Thiên An Môn thứ hai sẽ diễn ra hay không vì những cuộc biểu tình này đang đe dọa một cách nghiêm trọng chính sách đối nội của Trung Quốc, luôn muốn người dân phải vâng phục tất cả mọi chủ trương của Đảng và mọi biến động chính trị đều không được phép xảy ra.
Thắp nến cầu nguyện cho dân chủ tại Victoria Park, Hong Kong, 4/6/2019.
Hôm 13/6, tờIndependent của Anh dẫn nguồn của hãng tin AFP cho biết, hàng trăm xe quân sự của Trung Quốc đã được phát hiện tại Thâm Quyến, theo báo cáo để chuẩn bị cho một cuộc xâm lược có thể xảy ra của quân đội Trung Quốc vào Hong Kong. Nhóm xe quân sự Trung Quốc đã được hiển thị trong một video tuyên truyền của chính phủ Trung Quốc.
Trước đó ngày 11/6 đài Á Châu Tự Do cho biết đã có bộ đội chống bạo động và xe bọc thép tập trung gần khu vực cầu Hong Kong-Chu Hải-Macau, đồng thời cũng có người trong nội bộ xác nhận, có bộ đội cảnh sát vũ trang tại ngũ mặc thường phục đến Hong Kong.
Ngày 16/8 một đoạn video dài một phút do tài khoản mạng xã hội WeChat của báo Global Times công bố cho thấy cảnh hàng trăm cảnh sát cơ động và có vũ trang tập hợp tại một địa điểm không xác định ở thành phố Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông, phía nam Trung Quốc. Tất cả mọi chỉ dấu này làm người ta dễ dàng đặt câu hỏi về một cuộc tàn sát sẽ xảy ra nếu Trung Quốc không có cơ hội nào khác làm dịu tình hình cháy bỏng tại đây.
Tuy nhiên 30 năm sau biến cố Thiên An Môn là cả một chuỗi thời gian đăng đẳng đã giúp cho người dân Hong Kong hiểu rõ hơn bản chất của Bắc Kinh và chắc chắn khi đồng loạt xuống đường biểu tính họ đã chuẩn bị sẵn sàng kịch bản tồi tệ nhất kể cả Thiên An Môn thứ hai. Nhưng liệu Tập Cận Bình có đủ liều lĩnh để thực hiện điều mà 30 năm trước các tay "lão thành cách mạng" của Trung Quốc đã nhúng vào máu của hàng ngàn sinh viên Bắc Kinh ?
Không ai hiểu rõ Thiên An Môn bằng người Hong Kong. Hầu như hằng năm vào đúng ngày 4/6 là một cuộc tập trung tưởng nhớ ngày đẫm máu này. Họ cùng nói tiếng Hoa, cùng văn hóa, cùng huyết thống nên sự cảm xúc nhiều lần hơn những dân tộc khác. Buổi tưởng niệm nào cũng gây ra ký ức ăn sâu vào người Hong Kong, mỗi năm mỗi khác nhưng năm nào họ cũng nhận ra một chân lý rằng người cộng sản không bao giờ từ bỏ sự tàn nhẫn để đi tới mục đích. Chân lý này ăn sâu vào tiềm thức người Hong Kong và nhắc nhở rằng họ sẽ mãi mãi trở thành con dân của đế chế cộng sản sau 50 năm từ ngày Anh trao trả Hong Kong cho Trung Quốc.
Sau 30 năm tưởng nhớ, Thiên An Môn không đáng sợ đối với người Hong Kong, nó chỉ đáng lên án và đáng bị loài người nguyền rủa.
Một tâm lý như vậy thật không dễ dàng cho Tập Cận Bình mang Thiên An Môn ra áp dụng cho Hong Kong trong khi còn khá nhiều lực cản khác khiến sự nông nổi nếu có của tập đoàn lãnh đạo Bắc Kinh cũng không dễ vượt qua nhằm tiến tới đồng thuận cho giải pháp đường cùng này.
Cuộc chiến thương mại với Mỹ đang làm kinh tế Trung Quốc chao đảo nếu tăng thêm đàn áp tại Hong Kong sẽ khiến cho đặc khu hành chánh này trở thành nạn nhân của bạo lực. Với tư cách là một trung tâm tài chính an toàn và đáng tin cậy đối với cả thế giới Hong Kong vẫn là cửa ngõ tài chính dẫn đầu tư của nước ngoài vào đại lục. Nếu sự cố đẫm máu xảy ra các nước phương Tây sẽ cấm cửa các công ty tài chánh của họ giao dịch tại Hong Kong và hình ảnh sụp đổ của Hong Kong không khó tiên đoán.
Yếu tố thứ hai đến từ Mỹ, mặc dù trước nay tổng thống Donald Trump chưa có động thái nào tích cực đối với các vụ biểu tình của người dân Hong Kong nhưng hôm 18/8 ông cảnh báo Trung Quốc rằng nếu một Thiên An Môn nữa xảy ra tại Hong Kong thì vấn đề đàm phán thương mại coi như không hiện hữu. Hơn nữa ông khó ngồi yên trước những yêu cầu bức thiết của lập pháp Mỹ nếu Tập Cận Bình theo vết xe cũ tắm máu người dân Hong Kong.
Năm 1992, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua Đạo luật Chính sách Hoa Kỳ-Hong Kong nhằm tiếp tục coi thành phố này là một thực thể riêng biệt với Trung Quốc đại lục. Đạo luật này cung cấp cho Hồng Kông các đặc quyền kinh tế và thương mại, như tiếp tục được tiếp cận các công nghệ nhạy cảm và tự do trao đổi đồng đô la Mỹ với đồng đô la Hong Kong.
Tuy nhiên đạo luật này cũng trao quyền cho tổng thống Hoa Kỳ ban hành một sắc lệnh hành pháp đình chỉ một số hoặc tất cả các đặc quyền của Hồng Kông nếu họ xác định rằng "Hong Kong không đủ tự chủ để xứng đáng với một sự đối xử đặc biệt theo một đạo luật cụ thể của Hoa Kỳ".
Mang quân vào Hong Kong Bắc Kinh sẽ mất trắng Đài Loan nơi hơn một nửa dân số muốn độc lập và Trung Quốc vẫn luôn lôi kéo người dân xứ này tin vào sự rộng mở của chính quyền đại lục. Đài Loan sẽ là chốn dung thân cho người Hong Kong nếu xảy ra một vụ tắm máu và hình ảnh này thật khó coi đối với bộ mặt nước lớn như Trung Quốc.
Thiên An Môn bị thế giới bỏ rơi nhưng Hong Kong thì không. Với cách mà những người trẻ Hong Kong tổ chức biểu tình hiện nay thì bất cứ một manh động nào của Trung Quốc đối với họ đều được lan tỏa khắp thế giới. Nếu Thiên An Môn chỉ có một người đứng trước xe tăng của Trung Quốc thì Hong Kong sẽ có hàng ngàn người trẻ tuổi sẵn sàng làm công việc đó. Biến loạn càng lớn thì thế giới càng phải thay đổi thái độ vì máu chảy sẽ lay động con tim nhân loại, nhất là tại Anh Quốc nơi trách nhiệm trực tiếp vì đã ký kết văn bản "Một quốc gia hai chế độ".
Sự thông minh và ngoan cường của người dân Hong Kong đủ sức làm cho họ tin rằng Bắc Kinh không bao giờ dám lập lại vết xe mà 30 năm trước đã vẽ vết máu vĩnh cữu trên quảng trường Thiên An Môn để đời đời con cháu người Trung Hoa nguyền rủa. Cơ hội thành công của người dân Hong Kong đã nhỏ mà niềm hy vọng dập tắt cơ hội này bằng một cuộc tắm máu lại càng nhỏ hơn.
Tuy nhiên lịch sử vốn được lập lại. Nếu người dân Hong Kong lần này có bị hy sinh thì chắc họ cũng toại nguyện vì trong tim họ luôn vững tin rằng nếu không tranh đấu thì họ sẽ vĩnh viễn trở thành người Trung Quốc đại lục, vĩnh viễn cúi đầu lau dọn vết máu mà nhân dân đổ xuống và cũng vĩnh viễn chia tay với hai chữ tự do mà họ từng sống cả trăm năm qua.
Và Tập Cận Bình sẽ vĩnh viễn là tội đồ của dân tộc Trung Hoa cho dù khoác dưới danh nghĩa nào bởi máu thịt người Hoa không cho phép họ Tập mang ra làm thí điểm cho tư duy mông muội của một hoàng đế cộng sản.
Mặc Lâm
Nguồn : VOA, 20/08/2019