Ngày 28/08/2019 lúc 6 giờ chiều nhà máy sản xuất bóng đèn và phích nước Rạng Đông ở phường Hạ Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội bị phát hỏa. Vụ hỏa hoạn kéo dài hơn 5 tiếng đồng hồ thiêu hủy nhiều máy móc, hàng hóa, nguyên phụ liệu khiến cho một số hóa chất độc hại bị phát tán vào trong không khí và môi trường chung quanh, trong đó độc hại nhất là thủy ngân (Mercury- ký hiệu hóa học Hg).
Ngày 28/08/2019 lúc 6 giờ chiều nhà máy sản xuất bóng đèn và phích nước Rạng Đông ở phường Hạ Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội bị phát hỏa
Nhiều bài báo lề phải cũng như trái, mạng xã hội đã lên tiếng cảnh báo người dân về sự nhiễm độc chất thủy ngân nhưng sự nhiễu loạn thông tin giữa phường Hạ Đình, quận Thanh Xuân, sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội và bộ Tài nguyên và môi trường khiến người dân hoang mang không biết đâu là thật, nên tin theo nguồn tin nào.
Ngay cả sự cảnh báo của Bộ Tài nguyên và môi trường cũng không hoàn toàn nói rõ hết sự nguy hại của thủy ngân, ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe người dân cũng như những tác động lâu dài của loại hóa chất này vào môi trường khi bốc hơi hòa vào trong không khí, thấm vào lòng đất, trong các mạch nước ngầm.
Giới chức lãnh đạo của Hà Nội đã chứng tỏ sự bất lực khi đối phó với thảm họa bất kể lớn hay nhỏ. Từ ủy ban nhân dân đến sở Tài nguyên và môi trường... thay vì ngay từ đầu phải cô lập khu vực hỏa hoạn, cảnh báo cho dân chúng biết, lập nơi tạm trú, di tản dân chúng khỏi vùng nguy hiểm lại tìm cách đùn đẩy, bán cái trách nhiệm cho nhau, tệ hơn nữa là họ lợi dụng vụ hỏa hoạn để tìm cách chỉ trích, cắn xé, đấu đá, hạ thủ nhau như chủ tịch Hà Nội, Nguyễn Đức Chung chỉ trích Hoàng Văn Thức, Tổng cục phó Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và môi trường đeo mặt nạ phòng hơi độc tại hiện trường vụ hỏa hoạn trong khi những người chung quanh chỉ mang khẩu trang.
Ở Mỹ, theo qui định của Sở An toàn nghề nghiệp và sức khỏe (Occupational Safety and Health Administration), nồng độ thủy ngân nguyên chất trong không khí khi tiếp xúc với môi trường làm việc không được vượt quá 0,1mg/m³, với hợp chất thủy ngân có Carbon là 0,05mg/m³.
Đối với Sở Quản lý thực và duợc phẩm FDA (Food and Drug Administration), qui định ban hành cho thủy ngân đã bị tác động hữu cơ trở thành Methylmercury (CH3Hg ) khi ăn (tôm, cá, đồ biển...) vào cơ thể là 1 phần triệu -1 PPM (Parts per Million) hay 1mg/lít.
Riêng Cục Bảo vệ Môi trường EPA (Environmental Protection Agency) thì giới hạn nghiêm ngặt hơn, mức độ ô nhiễm vào trong nguồn nước uống không được vượt quá 0,002mg/lít tức là 2 phần tỉ PPB (Parts Per Billion).
Theo lời thứ trưởng bộ Tài nguyên và môi trường Võ Tuấn Nhân thì số lượng phát tán thủy ngân từ vụ hỏa hoạn của nhà máy Rạng Đông là từ 15,1 đến 27,2 kg. Trong con số này bao nhiêu bốc hơi hòa vào không khí, bao nhiêu phát tán theo nguồn nước dùng trong khi chữa cháy thấm vào đất... không ai biết.
Chỉ biết chắc chắn một điều – Nhà cửa, vật dụng, xe cộ, thực phẩm, quần áo... của người dân sau cơn hỏa hoạn chắc chắn bị nhiễm thủy ngân, nặng, nhẹ tùy theo mức độ xa gần với nhà máy Rạng Đông, không ai có thể tránh khỏi.
Khoanh vùng bán kính 500 m chung quanh nhà máy Rạng Đông không đủ là một khoảng cách an toàn bởi còn tùy thuộc vào sức gió khi xẩy ra hỏa hoạn. Hơn nữa, nhiễm độc thủy ngân ở liều lượng nhẹ sẽ không có những biểu hiện rõ ràng, thời gian cho triệu chứng bộc phát có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần hoặc di căn cho các phụ nữ mang thai. Ở liều lượng nặng, người bị nhiễm độc sẽ thấy khó thở, đầu óc choang váng, bắp thịt rã rời, đau nhức toàn thân... Thử máu, nước tiểu ở bệnh viện có thể xác định được nồng độ nhiễm độc thủy ngân.
Lãnh đạo chế độ cộng sản Việt Nam tất nhiên sẽ cho rằng đây là những tiêu chuẩn của Mỹ, hoàn toàn khác với tiêu chuẩn ở Việt Nam (người Việt Nam có sức chịu đựng dẻo dai hơn người Mỹ, Âu ?). Chính vì vậy Hoàng Văn Thức, Tổng cục phó Tổng cục Môi Trường đã tuyên bố hàm lượng thủy ngân còn đọng lại ở khu vực chung quanh nhà máy là ổn định, dưới mức độ cho phép, không cần phải di tản dân ra khỏi khu vực.
Ngay cả báo chí lề phải cũng dùng chữ "sự cố" để làm giảm lo âu, sợ hãi cũng như sự quan tâm đến môi trường sống chung quanh của người dân trong vùng hỏa hoạn khi khí thủy ngân bốc hơi hòa vào không khí, thấm vào lòng đất, nguồn nước, bám vào các vật thể khác.
Dọn sạch thủy ngân bị phát tán trong khu vực dân cư chung quanh nhà máy Rạng Đông là một việc làm đòi hỏi nhiều chuyên môn và tốn kém, cần được thực hiện theo đúng trình tự chứ không phải chỉ là những việc làm vớ vẩn như đặt "bẫy vàng" để đo đạc hàm lượng thủy ngân nhiễm trong không khí rồi tuyên bố an toàn.
Nhiều biện pháp cấp thời cần phải được thông báo cho người dân, đồng thời hướng dẫn họ thực hiện những việc làm cần thiết để giảm thiểu đến mức tối đa tác hại nguy hiểm đến sức khỏe cũng như ảnh hưởng đến môi trường về lâu dài.
Sau đây là một vài biện pháp quan trọng mà dân chúng chung quanh khu vực hỏa hoạn ở phường Hạ Đình có thể tự thực hiện – nếu có điều kiện :
- Không mặc quần áo, đi giầy, khăn lông... nghi ngờ đã bị nhiễm độc thủy ngân.
- Không lau chùi, quét dọn nhà cửa bằng máy hút bụi thông thường, các vật dụng như chổi quét nhà vì các vật dụng này tiếp tục bị nhiễm thủy ngân trong khi sử dụng hoặc có thể lảm bể những hạt thủy ngân nhỏ li ti còn đọng lại thành nhiều mảnh.
- Không giặt quần áo bằng máy giặt vì thủy ngân sẽ bám vào máy giặt và cuốn theo nước thấm vào lòng dất, hòa trong mạch nước ngầm…
- Vật dụng, đồ đạc trong nhà cần làm sạch bằng khăn ướt, khi làm việc nhớ mang khẩu trang, bao tay cao su, sau đó cho tất cả quần áo, giầy dép, bao tay dùng trong khi làm việc... vào một bao plastic bịt kín miệng, giao cho sở Tài nguyên và môi trường.
- Không dùng thực phẩm, nước uống có khả năng bị nhiễm thủy ngân như rau, quả, trái cây...không đậy kín trong thời gian xẩy ra hỏa hoạn.
- Nếu được, nên di tản, rời khỏi nhà trong một thời gian cho đến khi vùng nhiễm độc được dọn sạch nhưng không mang theo vật dụng trong nhà nghi ngờ bị nhiễm độc.
Chế độ cộng sản Việt Nam hiện nay không có đủ khả năng, không đủ tài chánh, phương tiện, kỹ thuật... cũng như hoàn toàn không có ý muốn khắc phục thiệt hại do vụ hỏa hoạn ở nhà máy Rạng Đông gây ra. Người dân Hà Nội chớ nên trông chờ vào chế độ tham nhũng, thối nát, ngu dốt, bất tài và vô trách nhiệm nhất trong lịch sử Voeejt Nam giúp đỡ hay bồi thường gì cho mình. Hãy tự cứu lấy thân.
Thạch Đạt Lang
(06/09/2019)