Việt Nam đã có một thời mạnh mẽ và quyết liệt trong vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo, thế nhưng tại sao Việt Nam ngày càng hèn yếu trước Trung Quốc trong việc bảo vệ chủ quyền ? Nguyên nhân nằm ở đâu ?
Lễ ký kết một thỏa thuận giữa Trung Quốc và Việt Nam với sự hiện diện của những cấp lãnh đạo cao nhất của mỗi nước (News.cn) - Ảnh minh họa
Vì sao sai lầm ?
Luật Biển của Việt Nam là điển hình của sự quyết liệt và mạnh mẽ. Dự án luật biển này được soạn thảo vào khoảng năm 2002, nhưng một số lãnh đạo Việt Nam dưới áp lực khuynh loát của Trung Quốc đã không trình lên quốc hội. Mãi đến ngày 21/06/2012, Quốc hội Việt Nam đã biểu quyết thông qua Luật Biển với số phiếu áp đảo là 495/496. Tại sao Luật biển được thông qua ? Vào ngày 26/05/2011, ba tàu Hải giám của Trung Quốc đã ngang ngược cắt cáp của tàu thăm dò Bình Minh của Việt Nam đang thăm dò trong vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam. Hàng ngàn thanh niên, trí thức đã biểu tình trước Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội và Tổng lãnh sự Trung Quốc tại Thành phố Hồ Chí Minh. Những chống đối mạnh mẽ của người dân và tiếng nói của những cán bộ về hưu phê phán sự yếu hèn của giới lãnh đạo Việt Nam với Trung Quốc đã buộc nhà nước Việt Nam trình Quốc Hội thông qua Luật Biển xác nhận chủ quyền Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa đang bị Trung Quốc chiếm đóng.
Dù đã có Luật Biển, nhưng tại sao Việt Nam vẫn yếu ớt ? Có phải văn kiện "Thỏa thuận những Nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa" là nguyên nhân làm cho Việt Nam hèn nhát ?
Vào ngày 12/10/2011, báo VnExpress bản điện tử có bản tin "Việt - Trung thỏa thuận nguyên tắc giải quyết vấn đề trên biển" (1). Toàn văn bản tin như sau :
"Ngày 11/10, Việt Nam và Trung Quốc đã ký thỏa thuận nguyên tắc giải quyết vấn đề trên biển gồm 6 điểm, trong đó có việc thiết lập đường dây nóng cấp chính phủ để kịp thời trao đổi và xử lý thông tin.
Trong chuyến thăm tới Trung Quốc hôm qua, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng bí thư, Chủ tịch nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, Hồ Cẩm Đào đã chứng kiến lễ ký các văn kiện hợp tác quan trọng giữa hai Đảng, hai Nhà nước.
Trong các văn kiện trên, có văn kiện Thỏa thuận những Nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa.
Theo đó, Đoàn đại biểu Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và đoàn đại biểu Chính phủ nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa nhất trí cho rằng, giải quyết thỏa đáng vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc là phù hợp với lợi ích căn bản và nguyện vọng chung của nhân dân hai nước, có lợi cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực.
Hai bên nhất trí căn cứ vào những nhận thức chung mà Lãnh đạo Việt Nam và Trung Quốc đã đạt được trong vấn đề trên biển, trên cơ sở "Thỏa thuận nguyên tắc cơ bản giải quyết vấn đề biên giới lãnh thổ giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa" năm 1993, xử lý và giải quyết vấn đề trên biển tuân theo những nguyên tắc dưới đây :
1. Lấy đại cục quan hệ hai nước làm trọng, xuất phát từ tầm cao chiến lược và toàn cục, dưới sự chỉ đạo của phương châm "láng giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện, ổn định lâu dài, hướng tới tương lai" và tinh thần "láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt", kiên trì thông qua hiệp thương hữu nghị, xử lý và giải quyết thỏa đáng vấn đề trên biển, làm cho Biển Đông trở thành vùng biển hòa bình, hữu nghị, hợp tác, đóng góp vào việc phát triển quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc, góp phần duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực.
2. Trên tinh thần tôn trọng đầy đủ chứng cứ pháp lý và xem xét các yếu tố liên quan khác như lịch sử…, đồng thời chiếu cố đến quan ngại hợp lý của nhau, với thái độ xây dựng, cố gắng mở rộng nhận thức chung, thu hẹp bất đồng, không ngừng thúc đẩy tiến trình đàm phán. Căn cứ chế độ pháp lý và nguyên tắc được xác định bởi luật pháp quốc tế trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, nỗ lực tìm kiếm giải pháp cơ bản và lâu dài mà hai bên đều có thể chấp nhận được cho các vấn đề tranh chấp trên Biển.
3. Trong tiến trình đàm phán vấn đề trên biển, hai bên nghiêm chỉnh tuân thủ thỏa thuận và nhận thức chung mà Lãnh đạo cấp cao hai nước đã đạt được, thực hiện nghiêm túc nguyên tắc và tinh thần của "Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông" (DOC).
Đối với tranh chấp trên biển giữa Việt Nam - Trung Quốc, hai bên giải quyết thông qua đàm phán và hiệp thương hữu nghị. Nếu tranh chấp liên quan đến các nước khác, thì sẽ hiệp thương với các bên tranh chấp khác.
4. Trong tiến trình tìm kiếm giải pháp cơ bản và lâu dài cho vấn đề trên biển, trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau, đối xử bình đẳng, cùng có lợi, tích cực bàn bạc thảo luận về những giải pháp mang tính quá độ, tạm thời mà không ảnh hưởng đến lập trường và chủ trương của hai bên, bao gồm việc tích cực nghiên cứu và bàn bạc về vấn đề hợp tác cùng phát triển theo những nguyên tắc đã nêu tại điều 2 của Thỏa thuận này.
5. Giải quyết các vấn đề trên biển theo tinh thần tuần tự tiệm tiến, dễ trước khó sau. Vững bước thúc đẩy đàm phán phân định vùng biển ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ, đồng thời tích cực bàn bạc về vấn đề hợp tác cùng phát triển tại vùng biển này. Tích cực thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực ít nhạy cảm như bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học biển, tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn trên biển, phòng chống, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai. Nỗ lực tăng cường tin cậy lẫn nhau để tạo điều kiện cho việc giải quyết các vấn đề khó khăn hơn.
6. Hai bên tiến hành cuộc gặp định kỳ Trưởng đoàn đàm phán biên giới cấp Chính phủ một năm hai lần, luân phiên tổ chức, khi cần thiết có thể tiến hành các cuộc gặp bất thường. Hai bên nhất trí thiết lập cơ chế đường dây nóng trong khuôn khổ đoàn đại biểu cấp Chính phủ để kịp thời trao đổi và xử lý thỏa đáng vấn đề trên biển".
…
Có một điều rất dễ nhận ra là, bản thỏa thuận này không đề cập đến gì đến việc giải quyết chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà Trung Quốc đã cưỡng chiếm của Việt Nam vào năm 1974 và năm 1988. Tại sao phía Việt Nam không đưa vấn đề hai quần đảo vào thỏa thuận ? Khi không đưa hai quần đảo vào thỏa thuận, có phải Việt Nam đã không có cơ sở lên tiếng phản đối Trung Quốc ?
Điều thứ hai dễ dàng nhận thấy trong bản thỏa thuận này là không có các khoản mục nêu rõ phạm vi thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Chính sự mù mờ về phạm vi vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa trong bản thỏa thuận này đã giúp Trung Quốc ngang ngược hơn trong việc ngang nhiên và phi lý khẳng định chủ quyền đối với biển Đông và bãi Tư Chính, làm cho Việt Nam yếu thế hơn trong việc bảo vệ chủ quyền ?
Điều thứ ba dễ dàng nhận thấy là bản thỏa thuận này nặng về chính trị, qua đó vuốt ve để Việt Nam hành xử nhẹ nhàng với các yêu sách và vụ việc do Trung Quốc gây ra ở biển Đông.
Đã đến lúc Việt Nam thảo luận với Trung Quốc nhằm hủy bỏ, hoặc đơn phương hủy bỏ văn kiện "Thỏa thuận những Nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa" để mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn trong việc bảo vệ chủ quyền của đất nước ở biển Đông nói chung và bãi Tư Chính nói riêng.
Tâm Don
Nguồn : VNTB, 23/09/2019