Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

13/11/2019

Viễn ảnh cuộc đấu tranh tại Hong Kong

Phạm Phú Khải

5 tháng, hay gần 23 tun, qua là nhng cuc biu tình din ra liên tc ti Hng Kông, ít nht là hàng tun, và có khi hàng ngày. Khi đu vào tháng Tư năm nay, nó tr thành rng ln, dn dp và đy n tượng vào đu tháng Sáu, mt phn vì tưởng nim 30 năm biến c Thiên An Môn. Nếu ch tính đến ngày 3 tháng 10 thôi thì đã có hơn một trăm cuc biu tình ln nh khác nhau, hơn hai ngàn người b bt, và ít nht ba ngàn đn hơi cay bn vào người biu tình [1]. Đến hôm nay thì n ba ngàn người b bt, nhưng các cuc biu tình vn tiếp diến, gn đây nht là vào dlễ hi Halloween tuần qua [2].

hongkong1

Kêu gọi điu tra bo lc cnh sát liên quan đến cái chết ca mt sinh viên đi hc University of Science and Technology, Hong Kong.

Ngoại tr d lut dẫn đ đã được chính thc rút li, bốn đòi hi còn li của người Hng Kông vn chưa được đáp ng [3]. Không có du hiu gì cho thy chính quyn Hng Kông, hay Bc Kinh, s đáp ng các đòi hi này, hoc s nhượng b ngi xung tho lun vi nhng người đu tranh ti Hng Kông, trong thi gian ti.

Những n tượng

5 tháng nhìn lại, cuc đu tranh ca người Hng Kông đã cho thy nhng n tượng sâu sc sau đây.

Một, con s k lc. V s người tham dự thì nó chiếm t l có l cao nht tính theo dân s trong lch s. Con s này lúc lên cao đến hai triu, lúc xung còn vài ngàn hay vài trăm, nhưng phn ln là bin người, bin dù, bin đen. Người tham d cũng rt đa dng, mang tính đi din cho mi thành phần xã hi, nhưng gii tr vn chiếm đa s.

Hai, tính sáng tạo và linh hot/đng. Các chiến lược chiến thut s dng đu phn nh yếu t này, ging như phương châm "hãy là/như nước" ca Lý Tiu Long. H khai dng các phương tin truyn thông và kỹ thut hin đi để vn đng người đi biu tình và vn dng cho mc tiêu biu tình [4]. H vn dng âm nhạc và nghệ thut đ tranh th lòng người. H s dng mt n, dù và tia laser đ chng hơi cay, và nht là chng li k ngh theo dõi nhn din (surveillance technology). H hiu mt khi đã được thu thp thì h sơ d kin s còn mãi đó và có th được sử dụng bt li cho h v sau này. H luôn tìm ra các phương thc mi hoc bt tuân đi vi các bin pháp kim chế hay kim soát, k c bt tuân lut khn cp cm s dng mt n.

Ba, tinh thần t quyết, không lãnh đo. Nhng người tham gia bt chp mi him nguy, mọi quan ngi ca gia đình, hay các nh hưởng bi công ăn vic làm. Năm tháng, tuy không dài, nhưng kéo dài cuc đu tranh mi tun, có khi mi ngày, trên mi đa bàn chiến lược ti Hng Kông mà không có lãnh đo, không phi là điu d làm. Hn nhiên đằng sau phong trào đu tranh ti Hng Kông là các nhà doanh nhân, chiến lược gia, gii trí thc, và lãnh đo các t chc xã hi dân s v.v... Ngoài ra h cũng có hàng trăm phi hp viên khác nhau, được đào to các kiến thc và k năng căn bn v đu tranh bất bo đng v.v…, đ tho lun và ly quyết đnh nhanh chóng. Nhưng h không có lãnh đo theo ý nghĩa mt hay nhiu nhân s chu trách nhim chính, và cũng không theo cơ cu hay t chc cht ch nào c. Nó cho thy s trưởng thành, tinh thn đc lp và khả năng t quyết ca phong trào, nht là gii tr Hng Kông.

Những thành tu

Nhìn lại, cuc đu tranh ca người Hng Kông sau 5 tháng đã đt được nhng gì ?

Theo tôi, ít nhất là ba điu sau đây.

Một, chiếm được s quan tâm ca dư lun quc tế, và qua đó sự ủng h. Các cuc biu tình quy mô và kéo dài năm tháng qua đã được truyn tãi bng cách này hay cách khác đến mi nơi trên đa cu này. H vin Hoa Kỳ đã thông qua d lut Nhân quyn và Dân ch Hng Kông 2019 (Hong Kong Human Rights and Democracy Act of 2019) vào ngày 15 tháng 10 [5]. Nó cần phi được Thượng vin thông qua và tng thng ký mi tr thành lut. Tu chung, lưỡng đng Dân ch và Cng hòa đu ng h cuc đu tranh ca người Hng Kông [6]. Và có th nói đa s người dân và các chính tr gia thuc các nn dân ch cp tiến chng có lý do gì đ không ng h nhng yêu cu chính đáng ca người Hng Kông.

Hai, đặt tiêu chun cho các cuc vn đng/đu tranh (phn ln) ôn hòa. Như đã trình bày trên, kh năng vn đng s đông tham gia trong mt thi gian dài, vi đy tính sáng to, linh hot và phong phú, và vi mt tinh thn t quyết cao, đã làm cho người dân khp nơi trên thế gii quan tâm theo dõi. Các phương thc liên lc, phi hợp, t chc cho biu tình và c người đi khp nơi đ quc tế vn mt cách hiu qu s đáng đ các cuc đu tranh v sau nghiên cu hc hi.

Ba, dấy lên nim tin vào sc mnh ca khát vng t do. Phong trào đu tranh ti Hng Kông là mt trong các biu tượng mnh m nht t trước đến nay cho khát vng t do trước mi đe da ca chế đ đc tài cng sn. Nhng hc sinh tr 14, 15 tui, cho đến các sinh viên đi hc, cho đến các v lão thành 70, 80 tui, đu tham gia mnh m. Không phi tt c đu đu tranh vì tự do, dân ch. Tht ra mt thành phn không nh tham gia vì bt mãn vi nn kinh tế đang suy thoái và các vn nn xã hi, như thiếu ht nhà ca. Theo nghiên cứu thì giá nhà tăng gấp ba ln trong thp niên qua, tin thuê nhà gia tăng 25 phn trăm trong sáu năm qua, khong 250 ngàn người đang ch nhà công cng, trong khi mc lương không tăng đ so vi s gia tăng phí tn trong cuc sng ca người Hng Kông [7]. Nhưng hu như tt c người Hng Kông, cho dù không tham gia trc tiếp, hay có ng h Bc Kinh vì quyn li cá nhân hay vì tinh thn dân tc, trong thâm tâm sâu thm ca h, đu quan ngi nhng quyn t do ngày càng b soi mòn nếu Bc Kinh tiếp tc can thip mà h li chp nhn hay im lng không làm gì c.

Con đường kế tiếp là gì ?

Tuy đầy n tượng, quyết tâm và chính nghĩa, và được phn ln thế gii t do ng h, liu người dân Hng Kông có đt được nhng mc tiêu ca h qua các hình thc đu tranh như 5 tháng qua ? Và mc tiêu sau cùng ca h là gì ?

Ngay từ đu, phong trào đu tranh ti Hng Kông đưa ra năm yêu cu, trong đó chính thc rút ldự lut dn đ đã được đáp ng ngày 4 tháng 9, tc mt gn ba tháng [8]. Bn yâu cu khác ca người dân Hng Kông vn chưa được hin thc. Đó là : ân xá cho nhng người biu tình b bt, m cuc điu tra đc lp v s tàn bo ca cnh sát, chm dt dán nhãn hiu các cuc biu tình là "bo lon", và áp dng nghiêm chnh quyn bu c ph thông.

Quyền ph thông bu c thì dt khoát Bc Kinh s không chp nhn. Ba yêu cu còn li khó th tha thun được vì Bc Kinh luôn nhìn nó vi nhng h qu chính trị sâu sc. Nó cũng ngược li chung cách hành x và tư duy chính tr ca lãnh đo Bc Kinh xưa nay. Nhượng b, trong mt h, là nhu nhược, là mt mt. Và là cơ hi đ đi th xn ti. Ngay c khi các quyết đnh và hành đng là rõ ràng sai lm, các chế đ độc tài cng sn thay vì công nhn và sa sai thì luôn tìm cách kha lp, ngu bin và tuyên truyn. H cũng xóa sch d kin và viết li lch s đ cho ra mt phiên bn "s tht khác" (alternative facts) và cm tt c các phiên bn còn li.

Phong trào đấu tranh ti Hng Kông s làm gì nếu c tiếp tc biu tình nhưng vn không nhn được s nhượng b nào trên ? Và câu hi khác cn đt ra là mc tiêu sau cùng ca người Hng Kông là gì ? Hoàn toàn đc lp vi Trung Quc, hay vn tiếp tc "mt quốc gia, hai chế đ" (one country, two systems) thc s ?

hongkong2

Cảnh sát chng bo đng bt người biu tình Hong Kong.

Các cuộc thăm dò ý kiến trong thi gian qua, tuy chênh lch vào thi đim khác nhau, cho biết phn ln người Hng Kông vn ng h mt quc gia hai chế đ, và ch có dưới 20 phn trăm (bản thăm dò năm 2017 cho biết ch có 11 phn trăm ng h) ủng h lp trường đc lp sau năm 2047 [9].

Ngay cả Hoàng Chi Phong (Joshua Wong) cũng chính thức bày tỏ lp trường này ln đu tiên vào cui tháng 10 qua khi Wong ra tranh c vào hi đng qun ht (district council elections) vào ngày 24 tháng 11 sp ti. Wong nhn mnh rng anh chưa bao gi c võ cho đc lp ti Hng Kông, mà ch mong mun có được tinh thần t quyết dân ch (democratic self-determination). Wong cũng ng h mt cuc trưng cu dân ý không ràng buc v tương lai ca thành ph này trong khuôn kh ca hiến pháp hin hành. Nhưng Wong có thể b loi vì không hợp l, vi lý do rng "t quyết" và "đc lp" có cùng ý nghĩa như nhau [10]. Và như thế là vi hiến, ngược li vi Lut Cơ bn (Basic Law), khung sườn pháp lut như mt hiến pháp chi phi mi hot đng ti Hng Kông, được thông qua ngày 1 tháng 4 năm 1990 và hiu lc ngày 1 tháng 7 năm 1997 cho đến năm 2047 [11]. Wong kịch lit phn đi cuối tháng qua vì đã là người duy nht b cho là bt hp l, và bin lun rng điu này chng minh Bc Kinh đã thao túng bu c bng kim duyt và sàng lc ra sao [12].

Thật là khó để mà biết nhng người đóng vai "lãnh đo" tr khác ngoài Wong, như Denise Ho, Agnes Chow, Andy Chan v.v…, cũng như phn ln nhng người nhp cuc biu tình trong thi gian qua, có lp trường như thế nào v vn đ tế nh và phc tp này ?

Người Hng Kông có thể làm gì ?

Với ch trương tăng cường quyn lc cng, mm và bén (hard, soft and sharp power) trong nhng thp niên qua, đc bit tăng vt dưới thi Tp Cn Bình, đ can thip và to nh hưởng vào nn chính tr ti nhiu nơi trên thế gii, k c Úc, M, Tân Tây Lan v.v…, thì Hồng Kông không phi là ngoi l. Đúng ra Hng Kông là đa bàn chính tr mà Bc Kinh cm thy cn can thip nhiu nht. Cái gai bên cnh. Có th Bc Kinh quan nim rng không nhng h có th, mà còn có quyn, trong vic này. Hng Kông là thuộc v h, cho dù dưới chính sách "mt quc gia hai chế đ" hin nay, hay 28 năm na, năm 2047.

Đài Loan đã hoàn toàn độc lp và t ch t năm 1949 cho đến nay, nhưng Bc Kinh vn tiếp tđe dọa sẽ s dng mi phương tin đ ngăn chn s đc lp ca quc gia này, theo Bch thư Quc phòng ca h vào tháng By va qua [13].

Hồng Kông thì khác Đài Loan. Khi Anh hoàn trả Hng Kông v li cho Trung Quc năm 1997, trên lý thuyết các cơ quan tư pháp, hành pháp và lp pháp vn phi được hot đng hoàn toàn đc lp cho đến năm 2047. Trên thc tế, Bc Kinh vn luôn tìm cách ảnh hưởng qua các nhân sự mà h xem là trung thành vi mình [14]. Nhưng trên hết, Bc Kinh vn tiếp tc duy trì đc quyn din gii Lut Cơ bn ca Hng Kông. Đc bit là qua nhân vt đng đu hành pháp, Tng Chánh (The Chief Executive). Ngày hôm nay, 1.200 thành viên của đ mi lĩnh vc chuyên môn chn ra v tng chánh, thay vì phiếu ph thông ca người Hng Kông, và hơn na, phi được Bắc Kinh chp thun. Mi thay đi trong tiến trình chính tr này phi được chp thun bi chính quyn Hng Kông và quc hi Trung Quc.

Luật Cơ bn thì khá mơ h v vn đ này. Điều 45 ca Lut Cơ bn nói rằng v Tng Chánh ca Hng Kông s được chn bng bu c, hoc qua s tham kho ti đa phương, và được b nhim bi Chính quyn Trung ương (tc Bc Kinh). Điu 45 này cũng nói rng mc tiêu sau cùng là đ làm sao v Tng Chánh được bu bng phiếu ph thông sau khi đã được mt hi đng đi din rng rãi trong công chúng đ c chiếu theo các th tc dân ch. Tuy nhiên, đã 23 năm qua, Bc Kinh vn chưa có n lc nào đ tiến trin điu l này thành hin thc. Cũng vì ù lì không chịu ci t tiến trình bu c cho nên nó đã đưa đến các cuc biu tình rm r cách đây 5 năm, kéo dài ba tháng, còn được gi là Phong trào Dù vàng năm 2014. Cho đến nay vn ch có nhng ng viên được kim tra bi mt hi đng đ c do Bc Kinh tuyn chn được ra tranh c. Đây là nguyên do chính mà phong trào dân ch ti Hng Kông phi quyết lit đu tranh đ duy trì và phát huy th chế và văn hóa dân ch mà h đã tiếp nhn hơn 150 năm qua.

Wong và những người đng đu phong trào mong mun nhng thay đổi chính tr ln lao ti đây. Nhưng h không th làm cách mng trong bi cnh này. Đu tiên là vì người dân Hng Kông hin nay phn ln chưa mun đc lp hn Trung Quc. Kế tiếp là tương quan lc lượng. Cho du đa s người Hng Kông vào mt ngày nào đó ng h đc lp, vn có th phi cn hy sinh, k c máu đ, đ đt được kết qu này vì Trung Quc duy trì lp trường không chp nhn xu hướng ly khai vi bt c giá nào. Sau cùng, Lut Cơ bn cho phép Bc Kinh can thip bng nhiu hình thc vào nn chính tr Hng Kông mt cách hp pháp, bi khi làm ra nó năm 1990, Bc Kinh thiết kế đ nm cái cán, người Hng Kông nm cái lưỡi.

Bắc Kinh s đi đu, nhượng b hay bt đng ?

Những cuc đu tranh vì khát vng t do đy ngon mc, can trường và sáng to ca người Hồng Kông đã làm cho thế gii ngưỡng m. Nó cũng làm cho Bc Kinh tht s bi ri và lưỡng l có nên gi quân đi vào can thip, và dp tt, hay không. Bc Kinh đã chn không, mt cách khôn ngoan. H chkhông giải quyết bng đi thoi, mặc du h có dư kh năng và quyn hn đ làm vic này [15]. H cũng chn không, hoc chưa, s dng bin pháp bo lc đ đàn áp, như tng xy ra ti Thiên An Môn cách đây 30 năm, mặc du h cũng dư kh năng và quyn hn đ làm điu này. Điều 18 trong Lut Căn bn cho phép Bắc Kinh tuyên b tình trng chiến tranh hay hn lon đ s dng mi phương tin, k c quân đi, nếu xét có mi đe da đến đoàn kết hay an ninh quc gia ti đây.

Một s nhà nghiên cu và ngoi giao lúc ban đu lý lun rng nếu các cuc biu tình tiếp din thì khó có th tránh được mt Thiên An Môn ti Hng Kông. Lý do ? Vì các cuộc biu tình ti Hng Kông nếu tiếp din s làm mt mt Bc Kinh, s gi thông đip mnh m rng người dân Hng Kông khng khái t chi, ph nhn con đường Bc Kinh đnh hướng, cho nên s là mt s nhc ln lao đi vi Bc Kinh. Và như thế thì Tp Cận Bình, qua cung cách hành xử by lâu nay, s không chp nhn điu này.

Tuy nhiên, ông Tập có v kiên nhn hơn, và chiến lược hơn, nhiu người nghĩ. Ông Tp đã quyết đnh đ cho chính quyền Hng Kông, cnh sát và cng đng kinh doanh trực tiếp gii quyết vn đ đây, thay vì tuyên b tình trng khn cp đ can thip [16]. Mi gii pháp cho Hng Kông đu nhc đu mà Bc Kinh không h mun, nhưng đây có l là cách ít ri ro nht cho Bc Kinh. Bc Kinh chưa đ lý do đ can thip vì các cuc biu tình phn ln bt bo đng. Tr khi nào chính quyn Hng Kông chính thc yêu cu, và ngay c thế cũng không chc là nên can thip lin. Nếu có điu gì đáng tiếc xy ra thì chính quyền Hng Kông chu trách nhim, ông Tp hay Bc Kinh có th bin lun thế. Sau cùng, mi cuc biu tình qua thi gian nếu không đt được kết qu thì s mt mõi, s mt dn s ng h, ni b s có vn đ vi nhau, và s dn dn tan rã. Tt nhiên trong thời gian đó, Bc Kinh s tìm mi cách theo dõi mi đng thái ca nhng người đng đu ca phong trào và, khi thi đim thun tin đến, s ra tay. Đó là món đòn s trường mà h tng áp dng xưa nay.

Tương lai cuc đu tranh

Tương lai ca Hng Kông sẽ như thế nào ngoài năm 2047 thì cho đến nay Bc Kinh vn chưa công b, mc du biết rng nó s có li hơn cho c Hng Kông ln Trung Quc nếu có thông tin này [17]. Bc Kinh có tính xa đến đó hay không thì chc ch trong ni b ti cao ca h mi biết.

Người dân Hng Kông hin nhiên muốn biết đ xem tương lai ca h s ra sao, qua đó biết rõ mc đ dn thân và đu tranh ca h t đây ti đó phi như thế nào. S bt đnh này làm cho người Hng Kông lo lng. Lo lng hơn khi phong trào đu tranh ti Hng Kông nhìn thy s can thip rng khắp ca Bc Kinh, ti đây cũng như trên bình din quc tế, làm soi mòn các quyn t do chính tr đây. Tuy nhiên vn còn quá sm đ tính quá xa, vì đến lúc đó thành phn lãnh đo nng ct ca Trung Quc s lèo lái theo chiu hướng ca h. Nhưng nếu hành động ca Bc Kinh hin nay như thế thì Hng Kông s ra sao sau năm 2047, làm sao không quan tâm được !

Người đu tranh ti Hng Kông mong đợi Hoa Kỳ can thiệp [18]. H vy c M, mc đ Captain America, và khn khon yêu cu các nhà lp pháp, nht là thượng vin Hoa Kỳ, thông qua D lut Nhân quyn và Dân ch ti Hng Kông, đ đưa lên tng thng Trump phê chun. H tuyn người đi khắp nơi, đến Hoa Kỳ, Úc, Anh, Đc, v.v… đ vn đng quc tế cho Hng Kông. Điu này cho thy h hiu rt rõ thế và lc ca h, và nhu cu vn đng quc tế trước thế và lc ca Bc Kinh.

Ân xá Quốc tế/AI theo dõi các cuc biu tình ca người dân Hng Kông trong suốt thi gian qua đã kết lun rằng lc lượng cnh sát Hng Kông đã vi phm nhân quyn trm trng đi vi các cuc biu tình này [19]. AI cũng kêu gọi mt cuc điu tra đc lp, không thiên v vì không th giao phó cuc điu tra này cho chính quyn đã vi phm nó.

Sau 5 tháng đấu tranh, phong trào Hng Kông vn chưa thy kết cuc và li thoát. So vi phong trào Dù vàng năm 2014, nhng người như Wong, Ho, Chow v.v… đều đã trưởng thành, và nhiu kinh nghim hơn trước. Sau hàng trăm cuc biu tình, nhng nhà hot đng như Wong đã chn con đường tham chính đ có tiếng nói. Wong đã chính thc tuyên b không chp nhn Hng Kông đc lp khi ra ng c vào hi đồng qun ht cui tháng 10 va qua, nhưng vn gi lp trường "t quyết trên tinh thn dân ch". Các nhà đu tranh khác có đng ý vi Wong hay không, và sn sàng tiếp tc đoàn kết vi nhau cho mc tiêu chung ca Hng Kông hay không, thì tương lai mi biết được.

Phong trào đấu tranh không lãnh đo mà đã to ra nhng thành qu n tượng và ngon mc trong 5 tháng qua cũng là điu hay và mi l. Nhưng đây là mt th nghim, còn thành công hay không thì thi gian mi tr li được.

Điều cn lưu tâm, là khi cuc đu tranh này càng kéo dài, nó s càng khó tiếp tc thu hút quan tâm ca dư lun quc tế. S nhn ni ca con người có gii hn, nht là khi nó không phi là vn đ liên quan trc tiếp đến quyn li ca h. Gii truyn thông quc tế hin nay vn tiếp tc đưa tin tức v các cuc biu tình này, nhưng mc đ ngày càng gim đi. Nhng người quan tâm theo dõi không còn nhiu như trước, tr phi nó có nhng gì mi. Th hiếu người dân đâu cũng vy. Các hãng truyn thông quc tế ri cũng sgiảm dn các bản tin nếu vn ch có biu tình mà không có nhng câu chuyn mi, thông đip mi, tường thut/lun ngôn (narrative) mi [20]. Mi cuc biu tình cn đưa ra nhng yêu cầu hay thông đip nht đnh nào đó đ tiếp tc thu hút s quan tâm hin nay. Ngoài ra, đến lúc này nhng người tr ct ca phong trào cũng cn duyt li mc tiêu ca mình, phi xét li mình có kh năng kéo dài các cuc biu này này bao lâu na, vì nếu không thì khi không đạt được mc tiêu và vì kéo dài mt mõi, nó là nguy cơ làm cho hàng ngũ dn dn tan rã.

Các chế đ đc tài cng sn như Bc Kinh có nhiu phương tin trong tay và đ mi th đon trí trá đ trn áp đi kháng. H cũng rút ta kinh nghim t các cuc đu tranh ca người dân, qua các cuc cách mng thành công ln tht bi ca thế k 20 và đu thế k 21, cũng như s dng các công ngh và dng c tân tiến nht đ theo dõi và tiêu dit đi kháng khi cn. H luôn luôn nhân danh tinh thn dân tc và quyền li quc gia nhưng thc cht là đ bo v quyn li cá nhân, bè phái và đng phái ca h. Cho nên các cuc đu tranh chng đc tài tuy là cơ hi đ thay đi tương lai tt đp hơn, nhưng cũng là nhng th thách vô cùng gian nan trong thế k này. Sau cùng có thành công hay không có lẽ nm s đng lòng, quyết tâm và kiên trì cao đ.

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 13/11/2019

Tài liệu tham kho :

1. Jin Wu, K.K. Rebecca Lai and Alan Yuhas, "116 Days of Hong Kong Protests. How Did We Get Here ? ", The New York Times, 3 October 2019.

2. "China's Xi Jinping meets Carrie Lam in 'vote of confidence' amid Hong Kong protests ", ABC News, 5 November 2019 ; "Hong Kong Halloween revellers struck by tear gas as police clash with anti-Government protesters ", ABC News, 3 November 2019.

3. "The Hong Kong protests explained in 100 and 500 words ", BBC News, 14 October 2019.

3. "H.R.3289 - Hong Kong Human Rights and Democracy Act of 2019 ", US Congress, 15 October 2019.

4. Paul Mozur and Lin Qiqing, "Hong Kong Takes Symbolic Stand Against China’s High-Tech Controls ", The New York Times, 3 October 2019.

5. Christopher Smith, "H.R.3289 - Hong Kong Human Rights and Democracy Act of 2019 ", House - Foreign Affairs ; Judiciary ; Financial Services ; Accessed 6 November 2019.

6. Haley Byrd, "House approves bills supporting pro-democracy activists in Hong Kong ", CNN, 15 October 2019.

7. Andrew J. Nathan, "How China Sees the Hong Kong Crisis ", Foreign Affairs, 30 September 2019.

8. Lily Kuo and Verna Yu, "Hong Kong's leader withdraws extradition bill that ignited mass protests ", The Guardian, 4 September 2019.

9. Press Release, "Public Opinion & Political Development in Hong Kong ", Centre for Communication and Public Opinion Survey, The Chinese University of Hong Kong, 7 June 2019.

10. Alvin Lum, "Activist Joshua Wong says he does not support Hong Kong independence under current constitutional framework, conveying political stance before district council elections ", South China Morning Post, 26 October 2019.

11. "The Basic Law ", Hong Kong Special Administrative Region, Acceseed on 6 November 2019.

12. Joshua Wong, "I become the only candidate banned from running  …", Twitter, 28 October 2019. Laignee Barron, "Hong Kong Democracy Activist Joshua Wong Disqualified From Upcoming Election ", Time, 29 October 2019.

13. White Paper, "China's National Defense in the New Era ", Ministry of National Defense of the People's Republic of China, Chinese (GB), 24 July 2019. Hoặc xem bài "Bạch thư quc phòng Trung Quc nói gì ? " đăng trên VOA ngày 30 tháng 7 năm 2019.

14. Eleanor Albert, "Democracy in Hong Kong ", Council on Foreign Relations, 30 September 2019.

15. Donald Greenlees, "Beijing could end the Hong Kong crisis peacefully, but will it ? ", The Stragegist, ASPI, 4 September 2019.

16. Theo giáo sư Andrew J. Nathan, trong bài "How China Sees the Hong Kong Crisis ", Foreign Affairs, 30 September 2019.

17. Jieh-Yung Lo, "In search of clarity on Hong Kong’s future ", The Interpreter, Lowy Institute, 1 November 2019.

18. Edward Wong, "Hong Kong Protesters Call for U.S. Help. China Sees a Conspiracy ", The New York Times, 3 November 2019

19. "Patterns of repression : Timeline of the 2019 Hong Kong protests ", Amnesty International, 11 October 2019.

20. JJ Rose, "Hong Kong protesters need a narrative – now ", The Interpreter, Lowy Institute, 23 October 2019.

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Phạm Phú Khải
Read 644 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)