Sức mạnh đang gia tăng nhanh chóng của Trung Quốc…

Richard Javad Heydarian

Sức mạnh đang gia tăng nhanh chóng của Trung Quốc đã thu hút sự chú ý ở Biển Đông

Trong địa chính trị, ngay cả lợi ích của nhà nước cũng không phải là ý chí bảo vệ đất nước.

Chiến lược ổn định biên giới chung đã cho phép Bắc Kinh nâng cấp từ một lực lượng lục địa lớn lên lực lượng toàn cầu.

Một trong những điều sáo rỗng nhất trong chính trị là niềm tin rằng, không có kẻ thù hoặc bạn bè vĩnh viễn, chỉ có lợi ích vĩnh viễn. Tuy nhiên, hãy xem xét kỹ hơn.

Trong địa chính trị thế kỷ 21, luật của Bill Clay nên được hiểu theo nghĩa triệt để hơn. Sự giải thích của nhà nước về lợi ích của chính mình có thể phát triển một cách biện chứng, chứ chưa nói đến phạm vi lợi ích của chính quốc gia đó. Điều này đặc biệt đúng trong một cường quốc đang gia tăng nhanh chóng như Trung Quốc.

Như nhà quan sát sắc sảo Robert Kaplan chỉ ra : "Trung Quốc chỉ có thể thực hiện hành động cực đoan ở vùng biển lân cận, bởi vì hiện tại nó an toàn trên đất liền.

"Vào buổi bình minh của thời hiện đại, Trung Quốc chưa bao giờ là một cường quốc hàng hải hợp pháp. Tuy nhiên, trước đó, các cường quốc Châu Á không chỉ củng cố cơ sở kinh tế mà còn đảm bảo hầu hết biên giới trên bộ, đặc biệt là với Nga và các nước Trung Á".

Theo giải thích của nhà khoa học chính trị Taylor Fravel trong cuốn sách Strong Borders, Secure Nation, Bắc Kinh đã kiên nhẫn và khéo léo giải quyết 17 tranh chấp biên giới, bao gồm cả các nước hậu Xô Viết như Kyrgyzstan, Tajikistan, Kazakhstan và Nga, và với các nước Đông Nam Á.

Trong hầu hết các trường hợp, Trung Quốc đã từ bỏ tới 50% yêu sách ban đầu để thúc đẩy chiến lược ổn định biên giới chung. Dưới sự giám sát của chính phủ Giang Trạch Dân, thành tựu chiến lược lịch sử này đã cho phép Bắc Kinh nâng cấp từ một lực lượng lục địa lớn lên lực lượng toàn cầu.

Trong thập kỷ sau cuộc suy thoái phương Tây năm 2008. Cuộc đại khủng hoảng ở phương Tây đã làm trỗi dậy đợt báo thù ở Trung Quốc, điều chưa từng có trong thời hiện đại. Tuy nhiên, lúc đầu, dưới sự lãnh đạo của Tập Cận Bình, sự tự tin của Trung Quốc càng tăng thêm, gây sốc và đe dọa các đối thủ cạnh tranh và các nước láng giềng gần đó, đặc biệt là các quốc gia có chủ quyền nhỏ hơn ở Đông Nam Á. Để làm cho vấn đề hiệu quả hơn, theo lời của học giả nổi tiếng Trung Quốc Yan Xuetong, Bắc Kinh đã xoay sở để "mua" một cách hiệu quả sự im lặng của những người hàng xóm nghèo và yếu hơn ở miền nam.

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đôi khi thậm chí không đưa ra một tuyên bố quan trọng nào về việc quân sự hóa Trung Quốc và "quân sự hóa" các tranh chấp ở Biển Đông, mà gần như không có chế tài nào. Kết quả là những gì Philip Davidson, chỉ huy của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương, mô tả là "Vạn lý trường thành (Tên lửa đất đối không)" nằm trên một trong những tuyến đường thủy quan trọng nhất trên Trái đất, với những hậu quả có thể tàn phá đối với tự do hàng hải và hàng không.

Tuy nhiên, với sự thúc đẩy của Trung Quốc, sự kết hợp giữa kiêu ngạo và tự tôn đã tiếp tục đổ vào các vùng đặc quyền kinh tế của các nước láng giềng khác, với sức đề kháng ngày càng tăng. Điều gây sốc cho Trung Quốc là các nước ASEAN lớn đã bắt đầu rút lui. Có nhiều dấu hiệu cho thấy chính sách thu hút và lừa dối các nước láng giềng của Bắc Kinh thông qua các khuyến khích kinh tế có những hạn chế, đặc biệt là khi các vấn đề về chủ quyền quốc gia bị đe dọa.

Việt Nam, Malaysia và Indonesia đã nhanh chóng phân định ranh giới, cảnh báo Trung Quốc rằng nước này sẽ khiến quan hệ ngoại giao xuống cấp nghiêm trọng khi các tranh chấp hàng hải ở Đông Nam Á tiếp tục xấu đi.

Philippines, đứng đầu là Tổng thống Rodrigo Duterte, đã có xu hướng đối đầu ngầm, nhưng vụ kiện trọng tài mang tính bước ngoặt trước đây chống lại Trung Quốc đã khiến các nước láng giềng khác tìm cách chống lại bản năng tồi tệ của Bắc Kinh.

Phán quyết trọng tài mang tính bước ngoặt năm 2016 đánh dấu đỉnh điểm của một cuộc chiến pháp lý kéo dài nhiều năm của chính phủ cũ – Benigno Aquino, cho thấy rõ ràng rằng các hành vi của Trung Quốc đã không dựa trên luật pháp quốc tế hiện đại hiện có.

Tháng 11 năm ngoái, Thứ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung cảnh báo công khai rằng Việt Nam đang xem xét nghiêm túc "các biện pháp trọng tài và tranh tụng" quốc tế" để thách thức các yêu cầu quá mức của Bắc Kinh đối với khu vực. Trong bối cảnh hải quân bế tắc kéo dài một tháng tại Bãi Tư Chính giàu năng lượng (thuộc chủ quyền hoàn toàn của Việt Nam).

Tiếp đó, vào tháng 12, Malaysia tiếp tục gây sốc cho Trung Quốc với một yêu sách thềm lục địa bổ sung được đệ trình tại Liên Hợp Quốc, thách thức trực tiếp và hợp pháp các yêu sách quá mức của Trung Quốc đối với quần đảo Trường Sa và vùng phía bắc bờ biển Malaysia. Vào thời điểm Bắc Kinh tin rằng họ có thể dỗ ngọt Hà Nội đã trở thành một cuộc đối thoại không có kết quả, Bắc Kinh đồng thời phải đối mặt với một thách thức pháp lý trực tiếp từ Malaysia, và dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Mahathir bin Mohamad. Malaysia cũng công khai chỉ trích các dự án cơ sở hạ tầng của Trung Quốc và hành vi bành trướng gần đây ở Biển Đông.

Đáp lại lời cảnh báo của Trung Quốc về "quốc tế hóa" tranh chấp, Ngoại trưởng Malaysia Saifuddin Abdullah mô tả các yêu sách của Bắc Kinh là "lố bịch" và đe dọa sẽ sử dụng "trọng tài" quốc tế để bảo vệ nước này. Mahathir đã thành công trong việc thực hiện các điều chỉnh các dự án của Trung Quốc sau nhiều tháng chiến dịch ngoại giao mạnh mẽ chống lại cái gọi là ngoại giao "bẫy nợ" của Bắc Kinh.

Chỉ vài tuần sau, Indonesia nhập cuộc, Bộ Ngoại giao Indonesia đã công khai cáo buộc Trung Quốc "vi phạm chủ quyền" vì các tàu Trung Quốc thường xuyên xâm nhập vùng biển thuộc Quần đảo Natuna.

Chính phủ Indonesia, trích dẫn phán quyết của trọng tài Philippines, nói rõ rằng tuyên bố của Trung Quốc được hưởng quyền đánh bắt cá truyền thống ở vùng biển Indonesia là không có "cơ sở pháp lý" theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển.

Để đối phó với sự gia tăng mạnh mẽ của Trung Quốc trong cuộc xâm lược vùng biển Indonesia, Tổng thống Joko Widodo, người từ lâu đã bị cáo buộc mềm dẻo quá mức với Trung Quốc, đã đến thăm khu vực tranh chấp và đưa ra lời cảnh báo Bắc Kinh.

"Chúng tôi có một quận ở đây, có nhiếp chính, có thống đốc. Không còn tranh luận gì nữa. Natuna là của Indonesia", ông Widodo khẳng định.

Trung Quốc giờ đây không còn bị bao vây bởi những nước láng giềng mềm yếu, mà là những quốc gia đang trở nên tự tin hơn, bởi các quốc gia này đã đạt được thỏa thuận về lợi ích hàng hải của họ và sự nguy hiểm của chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc.

Richard Javad Heydarian