Khi ông Nhị Lê cãi...
Nguyễn Tường Thụy, RFA, 08/02/2020
Tôi có thể sai nhưng "đồng chí" Mác không bao giờ sai !
Ông Nhị Lê, nguyên Phó tổng biên tập tạp chí Cộng sản vừa có bài "cãi" trên VTC về vụ ông viết bài "Đảng tự mình ngày càng xứng đáng trở thành dân tộc" đăng trên báo Đầu Tư bị dư luận chỉ trích.
Nhị Lê, nguyên Phó tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, viết bài "Đảng tự mình ngày càng xứng đáng trở thành dân tộc" đăng trên báo Đầu Tư
Bài cãi của ông nói lên ông đọc khá nhiều thứ mà người ta xếp vào hàng kinh điển. Có lẽ đọc nhiều quá mà cái mảng thực tiễn để kiểm tra lý luận ông không đến xỉa gì tới như số phận của học thuyết Mác - Lê, số phận của các quốc gia đã áp dụng học thuyết đó bây giờ ra sao và đặc biệt Đảng cộng sản Việt Nam bây giờ nó đang như thế nào. Với ông, cứ bám chặt vào kinh điển là ăn chắc. Trong suốt bài cãi nổi lên một ý là, các người chỉ trích tôi nói đảng trở thành dân tộc nhưng ý ấy đâu có phải của tôi mà là ông Mác, ông Ăng Ghen đấy chứ. Tôi nói, các người có thể chỉ trích, chứ còn hai ông ấy nói thì các người có dám cãi không. Tương tự như khi tranh luận điều gì đó, người ta hay chẹn họng nhau : "Cãi đài hở ? (có câu "đài bảo báo đăng" chứ biết đâu đài báo cũng tào lao lắm). Đúng là học gạo có khác.
Không chỉ thế, ông còn mang ông Hồ Chí Minh ra để chứng minh cho việc đảng trở thành dân tộc. Ông dẫn "Tuyên ngôn của đảng cộng sản", rồi ông Hồ đã phát triển Tuyên ngôn ấy ra sao. Ông còn lôi cả ông Lê Nin vào cuộc, toàn những nhà kinh điển cộng sản cả. Ông nào cũng trí tuệ, hiểu sâu biết rộng, lời nào cũng quan trọng, cũng là chân lý. Chưa hết, ông trích dẫn cả mấy bạn đọc ủng hộ ông, kể những câu chuyện xung quanh việc xây dựng Tháp Eiffel để tăng tính thuyết phục nữa. Nghĩa là bài cãi của ông khá kỳ công, có lớp lang cẩn thận.
*
Vấn đề đặt ra về tít bài viết của Nhị Lê là tại sao đảng lại trở thành dân tộc được. Để giải quyết vấn đề này, trước hết phải đưa ra khái niệm thế nào là đảng, thế nào là dân tộc, từ đó mà kết luận đảng có trở thành dân tộc được không (chưa nói đến có xứng đáng không). Biết làm sao, ông viết thế nào thì người ta buộc phải hiểu theo đúng ngôn ngữ và văn phạm của ông. Nhưng Nhị Lê không làm thế mà ông giải thích bạn đọc có nhiều trình độ khác nhau, tức là bóng gió đổ cho ai không hiểu ông thuộc trình độ thấp, bài viết của ông "không dành cho số đông". Ông cho rằng "bạn đọc phải tự nâng mình lên", nghĩa là phải có đủ trình độ mới hiểu được những gì ông viết.
Ông dẫn ý kiến độc giả ủng hộ ông cho rằng, dân tộc không chỉ là danh từ mà còn là tính từ. Nhưng rõ ràng, chữ dân tộc ở tít bài của Nhị Lê trong vai trò danh từ. Nếu ông nói đảng mang tính dân tộc thì nó lại là vấn đề khác. Viết thế, dẫu không đúng nhưng không đến nỗi nực cười, người ta cũng không có nhiều thời gian để tranh cãi.
Tựu trung, ông né câu hỏi tại sao đảng lại trở thành dân tộc được mà đổ cho Mác để chẹn họng người khác : "Đấy là Mác nói chứ không phải Nhị Lê nói". Tức là ông mặc định những ông kễnh sinh ra học thuyết Mác - Lê là chân lý, đã nói là phải đúng. Nhưng đây không phải là khoa học tự nhiên mà có thể dùng định lý để chứng minh cho kết luận này, kết luận khác.
Đó là tư duy theo kiểu "Nhị Lê có thể sai chứ Mác không bao giờ sai". Nhưng khi Nhị Lê đã bám chặt vào Mác, trung thành từng chữ của Mác thì Nhị Lê cũng không thể sai. Cách giải thích này làm thui chột tư duy của con người.
Bẽ bàng
Thế nhưng không phải ai cũng u mê như ông Nhị Lê. Có người trăn trở, có đúng là Mác nói vậy không.
Blog Phạm Nguyên Trường đăng bài của Vũ Duy Kỳ chỉ ra không phải ông Mác nói thế mà là do người dịch sai. Trong "Tuyên ngôn của đảng cộng sản", đoạn :
"Since the proletariat must first of all acquire political supremacy, must rise to be the leading class of the nation, must constitute itself the nation, it is so far, itself national, though not in the bourgeois sense of the word".
Được dịch (sai) thành :
"Vì giai cấp vô sản mỗi nước trước hết phải giành lấy chính quyền, phải tự vươn lên thành giai cấp dân tộc, phải tự mình trở thành dân tộc, tuy hoàn toàn không phải theo cái nghĩa như giai cấp tư sản hiểu".
Và tác giả dịch lại :
Vì giai cấp vô sản trước hết phải có được uy quyền về chính trị (chứ không phải "giành được chính quyền"), phải tự vươn lên thành giai cấp dẫn dắt dân tộc, phải tự mình mang tầm vóc dân tộc (chứ không phải trở thành dân tộc), cũng có nghĩa là tự nó phải mang tính dân tộc, tuy không phải theo cái nghĩa như giai cấp tư sản hiểu từ này".
Thế mà lâu nay, các nhà tuyên giáo ta trong đó có cả ông Nhị Lê và hàng triệu sịnh viên, học sinh Việt Nam học như vẹt những khái niệm quái đản như "giai cấp dân tộc", "đảng tự mình trở thành dân tộc". Vì vậy mới sinh ra cái tít "Đảng tự mình ngày càng xứng đáng trở thành dân tộc".
Việc học, đọc là để nâng cao kiến thức của mình. Nhưng trước khi biến kiến thức của người khác thành kiến thức của mình, cần phải biết cái đúng, sai, hay, dở trong những điều ta học, đọc. Đó mới là cách của người biết làm chủ bản thân. Trong những luận văn của sinh viên, do không đủ tự tin, hoặc không được phép viết theo ý mình nên đều phải trích dẫn rất nhiều kinh điển để làm chỗ dựa : Mác đã nói, Ăng Ghen đã nói, Lê Nin đã nói, Hồ Chí Mình đã nói chứ không bao giờ có chuyện "theo tôi", "tôi cho rằng". Bài cãi của ông Nhị Lê cũng không thoát khỏi khuôn sáo đó.
Như vậy là từ khi du nhập chủ nghĩa Mác vào Việt Nam, học sinh, học viên vẫn học trước tác của ông chuyển ngữ chứ không phải là của ông Mác, Ăng Ghen. Rồi đảng cũng thế, đang đi theo con đường của ông chuyển ngữ chứ chẳng phải con đường của ông Mác hay ông Lê nin nào cả.
Vậy mà ông Nhị Lê vẫn cứ viết được bài ca ngợi đảng ngày càng trở thành… dân tộc. Rồi khi bị phản ứng, bài cãi của ông cũng căn cứ vào mấy câu dịch sai này mà "hùng biện". Thế mới tài.
Nguyễn Tường Thụy
Nguồn : RFA, 08/02/2020 (nguyentuongthuy's blog)
*********************
Hóa ra cũng tại "bác mình" !
Nguyễn Ngọc Già, RFA, 08/02/2020
Sự ngu dốt không bao giờ đáng bị chê cười. Chỉ khi sự ngu dốt nhân danh khoa học để đồng nhất khái niệm giản đơn nhất : "dân tộc" và "chính đảng" là một, như ông Nhị Lê - Phó giáo sư, tiến sĩ, tổng biên tập Tạp Chí cộng sản - mới đáng bị lên án.
Ông Nhị Lê - Phó giáo sư, tiến sĩ, tổng biên tập Tạp Chí cộng sản - phát biểu tại buổi Tọa đàm khoa học "Nâng cao hiệu quả quán triệt, thực hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới". tại Học viện Chính trị Công an nhân dân, Hà Nội, ngày 26/11/2019.
Bài báo của tác giả Nguyên Tống
Trên trang blog của dịch giả Phạm Nguyên Trường có bài [1] "Một bài báo viết về một tờ báo !" của ông Nguyên Tống, trong đó cho hay ông Nhị Lê - Phó giáo sư - tiến sĩ - Tổng biên tập Tạp Chí cộng sản chỉ dựa trên bản tiếng Việt "Tuyên ngôn của Đảng cộng sản" do Nhà xuất bản Sự Thật phát hành từ rất lâu để đưa ra nghịch lý "Đảng tự mình ngày càng xứng đáng trở thành dân tộc", gây cười cho thiên hạ không ngớt.
Tác giả Nguyên Tống đã chỉ ra sai lầm tai hại của dịch giả chuyển ngữ từ bản tiếng Anh ra bản tiếng Việt - nguồn cội ra đời của bài báo nói trên.
Ông Nguyên Tống hóm hỉnh : "có lẽ cần rà soát lại toàn bộ các bản dịch Mác Lê chứ với trình độ dịch như vậy thì không khéo đảng ta đang đi theo con đường của... ông phiên dịch chứ không không phải con đường của ông Mác hay ông Lê nin mất ?!".
Ai là dịch giả của "Tuyên ngôn Đảng cộng sản" ?
Có lẽ nhiều người sẽ thắc mắc dịch giả nào đã cho ra "bản dịch chết người" như vậy. Đó là lý do, người viết bài này phải đi tìm cho bằng được và phát hiện ra nội dung đầy cảm động của ông Bảo Trung thuộc nhà xuất bản Công An Nhân Dân [2] được lên khuôn vào ngày 12 tháng Mười năm 2009 :
"Tôi đã được xem nhiều bản dịch "Tuyên ngôn Đảng cộng sản", thậm chí cả bản tiếng Anh, nhưng quả thật vô cùng xúc động khi vừa nhìn thấy bản dịch "Tuyên ngôn Đảng cộng sản" lần này. Đó là một cuốn sách rất cũ, khổ 12 cm x 17,5 cm, in rô-nê-ô trên giấy bản, gồm 35 trang, giá 80 đồng. Dấu ấn thời gian đã hằn lên từng trang giấy, song, vẫn có thể đọc được nội dung. Trên bìa có những thông tin sau : Tuyên ngôn Đảng cộng sản (cụm từ Đảng cộng sản được in màu đỏ) ; Tủ sách Mác-xít ; Nhà xuất bản Sự thật 1949 ; Nhà in Tiến bộ và do X.Y.Z lược dịch".
Đọc đến đây, nhiều người ngỡ Bảo Trung đánh đố độc giả. Không thể sơ xuất, người viết bài quyết đọc cho bằng hết. Cuối cùng cũng tìm thấy như sau :
"Chắc không ít người biết dịch giả X.Y.Z là ai và cũng nhiều người thấy bút danh này quen quen. Vâng, đó là chính là bút danh của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Trên thế giới này, không có nhiều vị lãnh tụ trực tiếp dịch các tác phẩm cách mạng kinh điển như Bác Hồ của chúng ta".
Tạm kết
Theo wikipedia cho biết [3], Hồ Chí Minh có tất cả 173 bút danh. Tất nhiên, bút danh X.Y.Z cũng là của ông ta.
Thật thiếu sót, khi đến giờ kẻ viết bài này mới tỏ tường, nếu như không có Phó giáo sư - Tiến sĩ Nhị Lê làm "dậy sóng ba đào" trên facebook như thuở con tàu Amiral Latouche-Tréville chònh chành giữa cơn sóng dữ đưa "bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước" như tiến sĩ Nguyễn Thị Tình [4] trích trong cuốn "Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch" :
"Một người bạn đã khuyên : "Ba ơi, khí hậu ở Châu Phi rất nắng…Và một chiếc tàu trở hàng rất tròng trành, dễ làm cho anh say sóng. Đi như thế anh dại dột lắm, nhất là một thân một mình, bầu bạn không có".
Đoạn trích trên dễ làm người đọc thương cảm thân phận cô đơn cũng như ngưỡng mộ tấm lòng cao cả cùng ý chí kiên cường của "nhà ái quốc" có tên Văn Ba, nếu như độc giả lượng thứ lỗi chính tả cho tiến sĩ Nguyễn Thị Tình
Hóa ra cũng tại "bác mình"
Nhị Lê bầm dập rêm mình trên... "phây" !
Nguyễn Ngọc Già
Nguồn : RFA, 08/02/2020 (nguyenngocgia's blog)
[1] https://phamnguyentruong.blogspot.com/2020/02/mot-bai-bao-viet-ve-mot-to...
[2] http://www.nxbcand.vn/default.asp?tab=detail&zone=72&menuid=29&id=16&pat... [3] https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh
[4] http://thegioidisan.vn/vi/theo-dau-chan-van-ba-tren-hanh-trinh-tim-duong...